Ο Ελευθέριος Βενιζέλος, ο Νίκος Μπελογιάννης και τα "παραγωγικά" δάνεια

Ποτέ σου μην περιφρονάς τα κάτου σκαλοπάτια

γιατί εκεί δα πρωτοπατείς και βγαίνεις στα παλάτια.

Με αυτή την κρητική μαντινάδα ο Νίκος Μπελογιάννης κλείνει την κριτική του στον Ελευθέριο Βενιζέλο, επιχειρώντας μια αποτίμηση στην οικονομική πολιτική που άσκησε την περίοδο μετά το 1928 και βέβαια μετά το ναυάγιο της Μεγάλης Ιδέας. 

Επειδή πολλά βιβλία κυκλοφορούν αυτή την εποχή γύρω από την κρίση τη σημερινή και τις κρίσεις που ταλάνισαν τη χώρα μας τους τελευταίους δύο αιώνες, τα δάνεια, το ρόλο των ξένων δυνάμεων αλλά και των ντόπιων κυβερνώντων, και επειδή πολύς επίσης λόγος γίνεται από όλες τις πλευρές για το ρόλο και για την ανάγκη ανάπτυξης (τι... μαγική λέξη αλήθεια), έχει πολύ ενδιαφέρον να ανατρέξει κανείς (και) στο βιβλίο του Νίκου Μπελογιάννη "Το ξένο κεφάλαιο στην Ελλάδα" (εκδόσεις Άγρα, 2010). Ένα βιβλίο που ξεκινά από τα δάνεια της ανεξαρτησίας (το πρώτο και το δεύτερο) και φτάνει μέχρι το 1940, με πολλές αναφορές και στοιχεία για τους ληστρικούς όρους των συμφωνιών, τους σκοπούς των δανειστών, τις επιπτώσεις στην εσωτερική κατάσταση και όλα με συνέπεια την οικονομική και πολιτική εξάρτηση. Αξίζει να σημειωθεί η εξαιρετική επιμέλεια και πολυσέλιδη κατατοπιστική εισαγωγή από τον ιστορικό Γιάννη Αντωνίου (και συγγραφέα του επίσης πολύ σημαντικού βιβλίου "Οι Έλληνες μηχανικοί: θεσμοί και ιδέες 1900-1940", εκδ. Βιβλιόραμα, 2006). 

Γράφει για τη Διεθνή Οικονομική Επιτροπή που ήλθε να "βοηθήσει" τη χρεωκοπημένη Ελλάδα:

"Από ... φιλοπατρία - κατά τον Καρολίδη - ζητάγανε να επιβληθεί από τις Μεγάλες Δυνάμεις έλεγχος σ' όλα τα οικονομικά του κράτους και να μεταβληθεί η χώρα μας σε αποικία και μόνιμο κλοτσοσκούφι των ξένων... Πραγματικά, τούτος ο έλεγχος του ΔΟΕ που φορτώθηκε στις πλάτες μας, ήταν ο βαρύτερος και ξεφτιλιστικότερος από κάθε άλλον έλεγχο που επιβλήθηκε σ’ οποιαδήποτε άλλη χώρα. Στην ουσία δεν ήταν μονάχα οικονομικός, αλλά και διπλωματικός κι ακόμα και πολιτικός..." (σελ. 193)

Για την περίοδο που ήταν πρωθυπουργός ο Ελευθέριος Βενιζέλος μετά τις εκλογές του 1928, τότε που έλεγε πως "θα κάνει την Ελλάδα αγνώριστη" (η περίοδος 1928-1932 χαρακτηρίζεται ως η τετραετία της "αγνωριστοποίησης") αναφέρεται στα παραγωγικά δάνεια που πήρε η κυβέρνηση και στα έργα που έγιναν τότε στην Ελλάδα (έργα αποξήρανσης, οδοποιία, ενίσχυση της αγροτικής πίστης). Αποκαλύπτει όμως ότι τελικά η πολιτική αυτάρκειας είχε ως τελικό έπαθλο "την εξοικονόμηση συναλλάγματος για την πληρωμή των εξωτερικών τοκοχρεολυσίων", ενώ και οι εταιρείες που συμμετείχαν στην υλοποίηση των έργων αυτών έπαιρνα υπέρογκα ποσά για έξοδα και αμοιβές. Δίνει στοιχεία για τα έργα στον Αξιό και στο Στρυμόνα, για τη ρεμούλα στα έργα οδοποιίας (που την παρομοιάζει με τη ρεμούλα στην αποτυχημένη προσπάθεια διάνοιξης της διώρυγας του Παναμά από τους Γάλλους στα τέλη του 19ου αιώνα), για τις συμβάσεις με εταιρείες όπως Ούλεν, Φαουντέισιον, Μακρή-Χάμπρο-Εθνοτράπεζα, Boot.

Γράφει για την "δραματική περίοδο 1931-32" στο κεφάλαιο με τίτλο "Η καινούργια χρεοκοπία": 

 

"Τα καπνά κι η σταφίδα έμεναν απούλητα, μαζί με τις εξαγωγές πέφτουν κι οι εισαγωγές. Οι αγρότες πεινούν, οι εργάτες μένουν άνεργοι, όλοι οι εργαζόμενοι βρίσκονται σε απόγνωση. Οι μόνοι που απολαμβάνουν μακάρια τη ζωή τους και αδιαφορούν για την τραγική αυτή κατάσταση είναι – εκτός από τους νεόπλουτους που δημιούργησε η κυβέρνηση Βενιζέλου – οι ξένοι και ντόπιοι ομολογιούχοι, που μέχρι το 1932 έπαιρναν στο ακέραιο το τοκοχρεολύσιο..." (σελ. 287)

Είναι ενδιαφέρον ότι ο Μπελογιάννης χρησιμοποιεί σε πολλά σημεία  αναφορές από τα βιβλία και τις σημειώσεις των καθηγητών Πανεπιστημίου Ανδρέα Ανδρεάδη, Άγγελου Αγγελόπουλου, Κυριάκου Βαρβαρέσου και  Δημοσθένη Στεφανίδη, από μελέτες του Ξενοφώντα Ζολώτα, ιστορικά έργα των Παπαρρηγόπουλου, Καρολίδη, Finley κτλ.

Έτσι, αναφέρει ανάμεσα σε πολλά άλλα από το βιβλίο του Στεφανίδη  "Η εισροή των ξένων κεφαλαίων και αι οικονομικαί και πολιτικαί της συνέπειαι" (Θεσσαλονίκη, 1930) για τη σύμβαση με την αγγλική εταιρεία Boot για τα υδραυλικά έργα Θεσσαλονίκης:  "Η σύμβασις μάλλον συμφέρουσα... εν συγκρίσει προς τας αυτόχρημα ληστρικάς συμβάσεις υδρεύσεως Αθηνών, σιδηρογραμμικών γραμμών, έργων Αξιού."

Έτσι, από τα δάνεια της βενιζελικής τετραετίας "η χώρα οδηγήθηκε σε καινούργια κι αναπόφευκτη καταστροφή" αναφέρει ο Μπελογιάννης, ώστε "να ωφεληθούν οι ξένοι ομολογιούχοι με τα ληστρικά δάνεια, οι ντόποιοι καπιταλιστές, οι τσιφλικάδες και πλούσιοι αγρότες, πολλοί υπουργοί, οι φίλοι τους, οι προσφυγοπατέρες κτλ." (σελ. 284)

Ο Μπελογιάννης χαρακτηρίζει το Βενιζέλο "από τους ανθρώπους τους προικισμένους μ' εξαιρετική διαίσθηση, που ξέρανε στην πολιτική δράση να διαλέγουν την κατάλληλη στιγμή και πολλές φορές μάλιστα την προετοίμαζε κι ο ίδιος τη στιγμή τούτη". (σελ. 268)

Βέβαια τα παραπάνω δεν αρκούν για να γίνει μια συνολική αποτίμηση του έργου του Βενιζέλου, απλά τον θυμηθήκαμε, σαν σήμερα ήταν που πέθανε το 1936. Και τον θυμηθήκαμε μέσα από το πολύ επίκαιρο βιβλίο του αγωνιστή Νίκου Μπελογιάννη, εκείνου που σε λίγες μέρες κλείνουν 60 χρόνια από την εκτέλεσή του (μαζί με τον Δημήτρη Μπάτση, εκείνου που έγραψε το ιστορικό και αξεπέραστο βιβλίο "Η βαρειά βιομηχανία στην Ελλάδα").  
Για τα παραγωγικά έργα και την ανάπτυξη θα επανέλθουμε όμως.

Η ανοιχτή πληροφόρηση και ο κακός ο λύκος: the whole picture!

Κυκλοφόρησε ένα ευφάνταστο βίντεο - διαφήμιση της αγγλικής εφημερίδας Guardian σχετικά με το νέο ρόλο της στην εποχή της τεχνολογίας και της κοινωνικής δικτύωσης. Το βίντεο παρουσιάζεται ως ύμνος στην ανοιχτή δημοσιογραφία και κατ' επέκταση στην ανοιχτή πληροφόρηση.

Ποια είναι η ιστορία. Τα τρία γουρουνάκια που βράζουν τον κακό το λύκο συλλαμβάνονται από την αστυνομία και οδηγούνατι σε δίκη. Οι άνθρωποι αντιδρούν, μέσα από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης Facebook, Twitter κτλ. ενημερώνονται αλλά και συμμετέχουν στην όλη διεργασία της ενημέρωσης/πληροφόρησης, υποστηρίζουν ότι τα γουρουνάκια είναι τα θύματα και όχι οι θύτες, οι δημοσιογράφοι της Guardian δίνουν όλη την εικόνα (the whole picture) της υπόθεσης αυτής!

The whole picture!

Αυτό είναι το σύνθημα της νέας εποχής. Οι εφημερίδες προσαρμόζονται στη νέα κατάσταση. Μπορούμε πια να τα μαθαίνουμε όλα, να μιλάμε για όλα, να συμμετέχουμε στη συζήτηση για όλα. Μόνο που εμένα μου θυμίζει ένα παλιότερο άρθρο του Ben Greenman, δημοσιογράφου της International Herald Tribune, ο οποίος σχολιάζοντας την αναζήτηση πληροφοριών σήμερα σε σχέση με προηγούμενες δεκαετίες και κύρια από τα παιδιά, και συγκρίνοντας την περιήγηση με διαφυλλιστές όπως το Google με το ξεφύλλισμα της "παραδοσιακής" εγκυκλοπαίδειας, αναφέρει ότι το διαδίκτυο επιδρά (όχι θετικά) στην "παραγωγική κλιμάκωση της περιέργειας". (Η μετάφραση δημοσιεύτηκε στην Καθημερινή, Κυριακή 3/10/2010, "Όταν το Διαδίκτυο σκοτώνει την περιέργεια"). Σημεία των καιρών...

 Πάντως, για άλλο ήθελα να γράψω σήμερα. Για τον καλό το λύκο. Αυτόν που περιέγραψε ο Farley Mowat στο βιβλίο του "Λύκοι σας παρακαλώ μην κλαίτε" ("Never Cry Wolves", αρχική έκδοση 1963, ελληνική έκδοση Χατζηνικολής, 1989). Είναι ένα καταπληκτικό βιβλίο, γραμμένο από έναν άνθρωπο που αγαπά τα ζώα και τη φύση, έζησε δυο χρόνια κοντά σε μια οικογένεια λύκων και μας μεταφέρει με τον καλύτερο τρόπο τα χαρακτηριστικά και τις συμπεριφορές τους. Τελειώνοντας ο Μόατ, με μια δόση μελαγχολίας, μας λέει:
"... Κάπου πέρα από την ανατολή ούρλιαξε ένας λύκος, μακρόσυρτα, ερωτηματικά. Τη γνώρισα τη φωνή, γιατί την είχα ακούσει τόσο συχνά. Ήταν ο Τζώρτζ, που έψαχνε στην ερημιά τη μάνα με το κουτάβι. Μα για μένα ήταν μια φωνή που μου μιλούσε για έναν άλλο κόσμο, έναν κόσμο απ' τον οποίο είχαμε πια αποξενωθεί εμείς οι άνθρωποι, έναν κόσμο που κάποτε ανήκε και σε μα ςπροτού αποφασίσουμε να τον απαρνηθούμε, έναν κόσμο που εγώ τον είχα σχεδόν ξαναβρεί, μόνο και μόνο για να τον χάσω πάλι, εξ αιτίας της δικής μου δυσπιστίας."

Στους λύκους αναφέρεται και η ταινία του National Wildlife Federation "Wolves: A Giant-screen Experience" (του Michel Cusson) με καταπληκτική μουσική από την άγρια φύση...

Ανάμεσα στα κομμάτια του CD ξεχωρίζω το Silent Wolf της Mary Youngblood (μιας σημαντικής δημιουργού μουσικής των Ινδιάνων της Βόρειας Αμερικής και δεξιοτέχνη του φλάουτου), το Ly-o-Lay Ale Loya των Sacred Spirits, αλλά αξίζει όλα να τα ακούσει κανείς.

Τώρα, γιατί 5 Μαρτίου να μιλήσω για το λύκο; Σαν σήμερα, 5 Μαρτίου 1953, πέθανε ο Ρώσος συνθέτης Σεργκέι Προκόφιεφ. Τον έχω συνδέσει με το λύκο, το μουσικό παραμύθι του ο Πέτρος και ο Λύκος που το έχουμε χαρεί με τα παιδιά μας μικρά. Το έργο έχουν αφηγηθεί πολλοί σπουδαίοι καλλιτέχνες (τελευταία ο Διονύσης Σαββόπουλος), εδώ ας αναφέρω το μάθημα μουσικής βασισμένο στο παραμύθι αυτό με αφηγητή το Δημήτρη Χόρν στην τελευταία εμφάνισή του στο Μέγαρο Μουσικής το 1993.

Για να μην ξεχνιόμαστε: Την ίδια μέρα της ίδιας χρονιάς, στην ίδια χώρα, έφευγε μια άλλη καθοριστικά σημαντική προσωπικότητα του 20ου αιώνα: ήταν ο Στάλιν.

Ας ξαναγυρίσω στο λύκο. Για άλλες και πολύ περισσότερες πληροφορίες, Αρκτούρος.
Επίσης, αξίζει να ξαναδιαβαστεί το "Κάλεσμα της άγριας φύσης" του Τζακ Λόντον. 

 

Το τραγούδι του λύκου από φιλμ του BBC

Τελικά, ο κακός ο λύκος υπάρχει; Λύκε λύκε είσ' εδώ; Είναι 12 η ώρα. Είν' η ώρα των τρελών...

Περικοπές, εξορθολογισμός και επαναπροσδιορισμός στις ελληνικές βιβλιοθήκες, αυτή είναι η κυβερνητική πολιτική βιβλιοθηκών!

Η Υπουργός Παιδείας αναφέρθηκε στη "γενικότερη πολιτική περικοπών και εξορθολογισμού του ανθρώπινου δυναμικού και του επαναπροσδιορισμού του ρόλου των βιβλιοθηκών"  στην πρόσφατη επιστολή της πρός το Γενικό Συμβούλιο Βιβλιοθηκών,  η οποία και δημοσιοποιήθηκε πριν λίγες ημέρες. Η πολιτική που βλέπουμε εμείς μέχρι τώρα είναι κλείσιμο σχολικών και παιδικών βιβλιοθηκών, είναι η μη ανανέωση συμβάσεων, είναι η μη στελέχωση και χρηματοδότηση των βιβλιοθηκών, και παραπέρα είναι η αυταρχική συμπεριφορά απέναντι στους φορείς της Εκπαίδευσης, η μηχανιστική εφαρμογή "καινοτομιών" στην εκπαίδευση κτλ. κτλ.

Στην επιστολή σημειώνεται ότι "βιώνουμε μια τεράστια κρίση σε όλα τα επίπεδα", ότι χρειάζεται να "επενδύσουμε στη λογική της διατήρησης, του εκσυγχρονισμού, αλλά και της διάδοσης του πνευματικού μας πλούτου" (ως προς τη σύνταξη και το νόημα της πρότασης, αλήθεια το "αλλά" σε τι χρειάζεται;), γίνεται λόγος για τη "δημιουργία ενιαίου ψηφιακού χώρου στον τομέα των βιβλιοθηκών" και για την "ανάπτυξη δικτύου καινοτόμων υπηρεσιών και δράσεων" (αυτό κι αν ακούγεται βερμπαλισμός), που θα αποτελέσουν "μέσα από την τεχνική υποστήριξη της υποδομής των βιβλιοθηκών, αλλά και την επιμόρφωση του ανθρώπινου δυναμικού" τους "βασικούς πυλώνες για την αναβάθμισή τους".

Όμως, αν και η Πολιτεία έχει τη λογική (κατά τα ... παραπάνω), δηλώνει κατηγορηματικά ότι δεν μπορεί να αποτελεί "τον οικονομικό και διοικητικό πυλώνα υποστήριξης των βιβλιοθηκών" για τα επόμενα χρόνια!!!!  Επειδή λοιπόν οι δυνατότητες θα είναι περιορισμένες, οι βιβλιοθήκες καλούνται για "εξεύρεση και άλλων πηγών υποστήριξης και διεύρυνσης των λειτουργιών ώστε να ικανοποιήσουν σύγχρονες απαιτήσεις".

Αναφέρεται μαλιστα ιδιαίτερα στο Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, το οποίο πέραν της ανέγερσης της νέας Εθνικής Βιβλιοθήκης υποστηρίζει και τη λειτουργία αρκετών δημόσιων και ιδιωτικών βιβλιοθηκών. Εδώ, και χωρίς να έχω λόγο να μην αναγνωρίσω στο κάτω κάτω και τη συμβολή του Ιδρύματος στην υποστήριξη βιβλιοθηκών, κανένα Ίδρυμα όμως δεν (πρέπει να γίνεται αποδεκτό ότι μπορεί να) κάνει γενική πολιτική, αυτό δηλαδή που είναι χρέος της Πολιτείας (και να σημειώσω παραπέρα όχι αποκλειστικά και μόνο του Υπουργείου Παιδείας).

Στην επιστολή της Υπουργού Παιδείας διαβάζω:

• ότι κυβερνητική πολιτική είναι περικοπές και εξορθολογισμός του ανθρώπινου δυναμικού (;)
• ότι η Πολιτεία δεν μπορεί να υποστηρίζει οικονομικά και διοκητικά τις βιβλιοθήκες (;)
• ότι καλούνται ιδιωτικοί φορείς να παίξουν αυτό το ρόλο με τις ευλογίες της Πολιτείας
• και ότι  η Πολιτεία αρκείται με ξένα κόλλυβα να κάνει δικό της συχώριο!

Όσο για τα περί "αναπροσδιορισμού του ρόλου των βιβλιοθηκών", περί "ενιαίου ψηφιακού χώρου" και τους άλλους βερμπαλισμούς, νιώθω ότι τα μέλη του Γενικού Συμβουλίου θα πρέπει να ένιωσαν τουλάχιστον άβολα με το μάθημα περί βιβλιοθηκών στον 21ο αιώνα. Λόγια λόγια για να γεμίσει η σελίδα μου φάνηκαν και ο/η συντάκτης της επιστολής σαν να αντέγραψε φράσεις από δω κι από κεί, καμιά πολιτική για τις βιβλιοθήκες δεν διατυπώνεται. Το μόνο κατανοητό της επιστολής όλης είναι η αναφορά στη "γενικότερη πολιτική περικοπών". 

Πραγματικά δυσκολεύομαι να κατανοήσω το λόγο αποστολής της επιστολής στο Γενικό Συμβούλιο Βιβλιοθηκών. Νιώθω πάντως ότι οι βιβλιοθήκες και οι βιβλιοθηκονόμοι έχουν την ωριμότητα και αντιλαμβάνονται το ρόλο τους, πόσο μάλλον τώρα σε μια "ρημαγμένη" χώρα, και αυτό κάνουν όσο μπορούν. Αναρωτιέμαι όμως, οι επαγγελματικές/επιστημονικές ενώσεις και τα τμήματα βιβλιοθηκονομίας διάβασαν την επιστολή;

Ο Κωστής Παλαμάς, τολμηρός, δημοτικιστής και οραματιστής

Όσο να σε λυπηθεί
της αγάπης ο Θεός,
και να ξημερώσει μιαν αυγή,
και να σε καλέσει ο λυτρωμός,
ω Ψυχή παραδαρμένη από το κρίμα!
Και θ' ακούσεις τη φωνή του λυτρωτή,
θα γθυθείς της αμαρτίας το ντύμα,
και ξανά κυβερνημένη κι αλαφρή,
θα σαλέψεις σαν τη χλόη, σαν το πουλί,
σαν το κόρφο το γυναικείο, σαν το κύμα,
και μην έχοντας πιο κάτου άλλο σκαλί
να κατρακυλήσεις πιο βαθιά
στου Κακού τη σκάλα,
για τ' ανέβασμα ξανά που σε καλεί
θα αιστανθείς να σου φυτρώσουν, ω χαρά!
Τα φτερά,
τα φτερά τα πρωτινά σου τα μεγάλα!

...

Πού είν' η Αλήθεια; Μην πλανάν εσέ
βαθιονόητα λόγια τάχα·
την πηγή της δεν τη βρίσκεις
μέσα σου, άνθρωπε, μονάχα.
Θα τη βρης παντού στο ταίριασμα
- ω αρραβώνας λυτρωτής! -
της καρδιάς σου και του νου σου
με τα πάντα της ζωής. 

...

Δουλεύτε τον ξανά τον κόσμο στην φωτιά
και τα καλά του ξανανθίστε και τα κρίματα
χτυπώντας τον με το σφυρί και με τ' αμόνι!

 ...

Περάστε απάνου από τις μάντρες τα μουλάρια σας,
φτερώστε τα σαν τα σκουπόξυλα,
όταν οι μάγισσες τα καβαλάνε!
Ο κόσμος ακομμάτιαστος και απέραντος!
Όπου τελειώνουν οι στεριές,
τα πέλαγα αρχινάνε!

...

Μέσ' στους γύρους των κύκλων τα πάντα 

φεύγουν, έρχοντ' αλλάζουν, είν' ίδια"
και μια μέρα θα φτάση
ραγισμού και σεισμού για τα πάντα,
και, ω παιδιά μου, εσείς μόνο θα μένετε
ορθοί στύλοι κρατώντας την πλάση!

...

Το 1907 έγραψε το Δωδεκάλογο του Γύφτου ο Κωστής Παλαμάς, 10 χρόνια από την ήττα του 1897, ένα μεγάλο συμβολικό έργο, όπου οραματίζεται την αναγέννηση μετά την καταστροφή, συμβολικό έργο και για τις μέρες  που  περνάμε η χώρα  και οι άνθρωποί της.

...

Μες τις παινεμένες χώρες, Χώρα
παινεμένη, θα 'ρθει κι η ώρα,
και θα πέσεις, κι από σέν’ απάνου η Φήμη
το στερνό το σάλπισμά της θα σαλπίσει
σε βοριά κι ανατολή, νοτιά και δύση.
Πάει το ψήλος σου, το χτίσμα σου συντρίμι.
Θα ‘ρθει κι η ώρα·

εσένα ήταν ο δρόμος
σε βοριά κι ανατολή, νοτιά και δύση,
σαν το δρόμο του ήλιου·

γέρνεις·

όμως
το πρωί για σε δε θα γυρίσει.
Και θα σβήσεις καθώς σβήνουνε λιβάδια
από μάισσες φυτρωμένα με γητειές·

πιο αλαφρά του περασμού σου τα σημάδια
κι από τις δροσοσταλαματιές·

θα σε κλαιν’ τα κλαψοπούλια στ’ αχνά βράδια
και στα μνήματα οι κλωνόγυρτες ιτιές.

... 

Εμείς δε γονατίσαμε σκυφτοί
τα πόδια να φιλήσουμε του δυνατού
σαν τα σκουλήκια που πατεί μας

... 

Το 1907 ήταν και 10 χρόνια από την πρόσληψή του ως Γενικού Γραματέα στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, αυτή ήταν η επαγγελματική απασχόληση του ποιητή, απ΄ όπου όμως τιμωρήθηκε επανειλημμένα γιατί τόλμησε να υποστηρίξει τη δημοτική γλώσσα! Ήταν η εποχή των μεγάλων αγώνων για τη γλώσσα και η εποχή ανάπτυξης και καλλιέργειας των "εθνικών" φόβων, όπως πολύ σπουδαία και αναλυτικά το παρουσιάζει η Ρένα Σταυρίδη-Πατρικίου στο βιβλίο της  "Οι φόβοι ενός αιώνα" (εκδ. Μεταίχμιο, 2008).

Ήταν 27 Φεβρουαρίου του 1907 όταν στη Βουλή συζητείται τροπολογία που ορίζει ότι τα διδακτικά βιβλία πρέπει να συντάσσονται υποχρεωτικά  "εν γλώσση απλή και καθαρευούση ίνα μην εισβάλη ο χυδαϊσμός εις το Σχολείον".

Και  ενώ οι διαμάχες συνεχίζονται, το 1908 ο Κωστής Παλαμάς τιμωρείται από τον Υπουργό Παιδείας  με την ποινή της επίπληξης για τη δημόσια υποστήριξη της δημοτικής. Με την ίδια ποινή τιμωρήθηκε επίσης ο καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών μαθηματικός Νικόλαος Χατζιδάκης, ενώ τον ίδιο χρόνο τιμωρήθηκε με προσωρινή απόλυση και ο συγγραφέας Κώστας Παρορίτης, δάσκαλος τότε στην Ύδρα.

Και ήταν επίσης ίδιες μέρες του Φεβρουαρίου 1911, στη συζήτηση για την αναθεώρηση του Συντάγματος όπου υπήρξε έντονο το ενδιαφέρον για την προσθήκη διατάξεων που θα όριζαν ότι η γλώσσα της εκπαίδευσης και η γλώσσα των δημοσίων υπαλλήλων θα είναι η καθαρεύουσα, η γλώσσα "την οποίαν ο Θεός δις εμφαντικώτατα μετεχειρίσθη..." (και ... επίσης η γλώσσα που ζητούσε  "ο εν Λαμία Σύλλογος των Μακεδόνων", οι καπνεργάτες Καρδίτσης, κάτοικοι Πύργου "κατά της μαλλιαρής γλώσσας", ο λαός της Κύμης, ο λαός του Μενιδίου, του Αιγίου, του Κιάτου κτλ.). Έτσι, η καθιέρωση της καθαρεύουσας ως επίσημης γλώσσας καθησύχαζε από τους ποικίλους φόβους κατάλυσης της εθνικής ενότητας που είχαν καλλιεργηθεί... Ο πρωθυπουργός Ελευθέριος Βενιζέλος, αν και  γενικά θετικός στην καθιέρωση της δημοτικής γλώσσας  όπως καταδεικνύεται από άλλες ενέργειες όπως την υποστήριξη της δράσης του Εκπαιδευτικού Ομίλου - Γληνού, Δελμούζου, Τριανταφυλλίδη με διάφορους τρόπους έστω και διστακτικά, υπέγραψε τις σχετικές διατάξεις, έκανε όμως μια δήλωση που ήταν σημαντική αλλά και προφητική:

"... Φρονώ ακραδάντως ότι εις πολιτικόν Σύνταγμα δεν επιτρέπεται η αναγραφή τοιαύτης διατάξεως, την οποίαν ο ιστορικός του μέλλοντος θα κρίνει ουχί προς το συμφέρον ημών..."

Ήταν τέλος 27 Φεβρουαρίου του 1943 όταν έφυγε ο ποιητής Κωστής Παλαμάς. Για το θάνατό του έγραψε ο μελετητής του Αιμίλιος Χουρμούζιος:

"Η προσωπικότητα του ποιητή που έλειψε από ανάμεσα μας ήταν η μορφή, το σύμβολο ενός παρελθόντος που ενώ είχε αμετάκλητα πεθάνει, διατηρούσε ωστόσο τη ζεστή παρουσία του... Ο θάνατος ενός μεγάλου είναι πάντα και μια σφραγίδα που αποτιθεται στην εποχή του. Αλλά είναι συνάμα και το κίνητρο για ένα πιο ελεύθερο, περισσότερο ανεπηρέαστο αντίκρυσμα της εποχής αυτής που αν έχουμε ξεπεράσει σαν άτομα μέσα στο χρόνο, υποσυνείδητα μας δυναστεύει και μας ταλαιπωρεί." (Αναφέρεται στο: Αποστολίδου Βενετία,  "Το παλαμικό παράδειγμα στην "Ιστορία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας" : υποθέσεις εργασίας", Επιστημονική συνάντηση στη μνήμη του Κ.Θ. Δημαρά, Αθήνα 18 - 19 Φεβρουαρίου, 1993, σελ. 127 - 138)

...

Φωτιά 'βαλαν, το κάψανε το σπίτι μου,
και σύντριψαν τη λύρα μου με τη βαθιά αρμονία.
Την Πολιτεία δυο Λάμιες τη ρημάζουνε:
η λύσσα του καλόγερου, του δάσκαλου η μανία.
Της Πολιτείας η πόρτα κλείστηκε,
με διώξανε, έρμος βρέθηκα στα έρμα μονοπάτια·
και της Ιδέας της αστρομάτας, που έσφαξαν,
από τη στράτα μάζωξα τα ολόφωτα κομμάτια.

...

(Από την Τριλογία του θυμού, ποίημα του 1901 αφιερωμένο στον "ποιητή και συναγωνιστή Αργύρη Εφταλιώτη")

Σημ. Οι παραπάνω αναφορές για το γλωσσικό ζήτημα έχουν ληφθεί από το αναφερόμενο βιβλίο της Ρένας Σταυρίδη-Πατρικίου. Σχετικές με το γλωσσικό ζήτημα αναφορές ειδικά στο χώρο των  επιστημών έχω κάνει στην παρουσίασή μου στο τελευταίο συνέδριο Ορολογίας το Νοέμβριο 2011).

Η φτώχεια θέλει καλοπέραση

 Το ΔΝΤ κι η Τρόικα μας έχουν κουζουλάνει

ήρθε κι ο παλιο Μέρκελος να μας αποτροζάνει!

Αυτά λέει ο Καρνάβαλος στις Καλύβες Χανίων και ξορκίζει τη μιζέρια σκορπώντας κέφι και προτείνοντας για το αποκριάτικο μενού ... αέρα κοπανιστό με αρίγανη και κέρασμα χαρούπι (αυτό το τελευταίο μου θύμισε τα παιδικά χρόνια τότε που μουλιάζαμε τα χαρούπια στο νερό και ύστερα το πίναμε, είχε μια ιδιαίτερη, γλυκειά γεύση το νερό, ή τα μασούσαμε όπως ήτανε για να παίρνουμε το χυμό τους απ΄ευθείας και φτύναμε ύστερα ό,τι έμενε).

Το Καλυβιανό Καρναβάλι όπως και το Ρεθυμνιώτικο είναι πολύ παλιά και ονομαστά στην Κρήτη. Ωραίο το αφιέρωμα του Βαγγέλη Κακατσάκη απ' όπου πήρα και την παραπάνω φωτογραφία, καθώς και τα λόγια της πρόσκλησης του Καλυβιανού Καρναβαλιού του 1957: 

Και στο πείσμα όλου του κόσμου ο Καρνάβαλος και πάλι

στις Καλύβες θα βροντήξει

και θα φάμε και θα πιούμε και χαλάλι μας, χαλάλι

και απού ’χει βήχα, ας βήξει.

Ελα κόσμε, τρέχα κόσμε, να μαζέψεις και να δεις

μασκαράδες να γελούνε και τους άλλους μασκαράδες

να γκαρίξεις να ρωτούνε και να λες πως τραγουδάς

κόσμε ψεύτη, κόσμε κλέφτη, που πιστεύεις στους παράδες.

Και για να μείνω στο πνεύμα της ημέρας, αλλά συνδυασμένα με το πνεύμα των ημερών όλων, αντιγράφω μια μαντινάδα του Αριστείδη Χαιρέτη ("Τι μαντινάδα να σου πώ...", Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, 1996)  που νομίζω μας εκφράζει:

Στα όνειρα βλέπω τσι χαρές που ξυπνητός στερούμαι

μα δεν μπορώ και μια ζωή για σένα να κοιμούμαι...

Παραιτούμαι - δεν παραιτούμαι

Στην ορολογία λέμε ότι δύο όροι είναι συνώνυμοι ή οιονεί συνώνυμοι αν είναι εναλλάξιμοι ή όχι σε όλα τα συγκείμενα. Παράδειγμα: κυλικείο και καφενείο.

Κουίζ (των τελευταίων ημερών αλλά και δεκαετιών): 

Οι φράσεις "παραιτούμαι" και "θέτω την παραίτησή μου στη διάθεση του πρωθυπουργού" τι είναι;

Τα ΜΜΕ τουλάχιστον τι λένε;
Σκέφτομαι πως μάλλον έχει να κάνει με το βαθμό εντυπωσιασμού που θέλουν να δώσουν αντιστρόφως ανάλογα με το βαθμό ουσιαστικής προβολής του όλου θέματος!

Φυσάει στα σταυροδρόμια του κόσμου...

Το έθνος μας απειλείται!
Υπέρ βωμών και εστιών.
Μα πρέπει να συντομεύουμε Εξοχότατε,
μας περιμένουν για το τσάι!
Εν θα ουκ εστί πόνος ου λύπη

Ένας ζητιάνος ξύνει τ' αχαμνά του.
Ο άγνωστος στρατιώτης κρυώνει στο χιονόνερο
Ο υπουργός χειρονομεί, μια γριά σταυροκοπιέται.
Κύριε των δυνάμεων!!!
Των δυτικών, βέβαια, δυνάμεων.

Σκασμός ,σκασμός λοιπόν μιλάει ο υπουργός!
Τα γάντια χειροκροτούν,
οι φαντάροι παρουσιάζουν όπλα,
οι τράπεζες χωνεύουν τη λεία τους,
δυο αστυνόμοι τρέχουν.

Ποιος είναι;
Τίποτα, τίποτα.
Ποιος είναι;
Ένας άνεργος λιποθύμησε. Τίποτα.
Μπορεί και να πέθανε. Τίποτα.
Σκασμός!!! Σκασμός λοιπόν μιλάει ο υπουργός!

Πρέπει να εξοπλισθώμεν δια να διασφαλίσουμε
την ασφάλεια του έθνους...
Μακάριοι οι πεινώντες και οι διψώντες
Ω! sorry! Ε, με συγχωρείτε!
Η ελευθερία της πατρίδας ήθελα να πω

S. O. S.

Φυσάει, φυσάει απόψε φυσάει.
Τρέχουν οι δρόμοι λαχανιασμένοι, φυσάει
κάτω από τις γέφυρες φυσάει
μες τις κιθάρες φυσάει.

S.O.S.

Δως μου το χέρι σου φυσάει
Δως μου το χέρι σου
 
(Φυσάει, ποίημα του Τάσου Λειβαδίτη, μουσική του Γιώργου Τσαγκάρη, τραγουδά ο Βασίλης Παπακωνσταντίνου ενώ ακούγεται ο ηθοποιός Γιώργος Μιχαλακόπουλος)

Ξεπούλησαν την αξιοπρέπειά μας!

Ντροπή τους, 

δεν έφτανε ο ένας, 

έπρεπε να γίνουν τρεις 

για να υπογράψουν κι άλλο ξεπούλημα, κι άλλη εξαθλίωση...

Δεν τους αξίζει να τους ακούμε!

Δεν μας ταιριάζουν τέτοιοι ταγοί!

Και να μας προκαλεί ο κ. Σόιμπλε να επιλέξουμε με ποιους είμαστε και ποιους εμπιστευόμαστε, τους δικούς μας πολιτικούς ή τους ευρωπαϊκούς θεσμούς! Ω Θεέ μου, πόση ταπείνωση ακόμη μπορούμε ν' αντέξουμε!

Καμία!

Δώστε μας πίσω τα χρόνια μας  δώστε μας πίσω τα χαρτιά μας

Κλέφτες!

(από Μανόλη Αναγνωστάκη, Στα ψέματα παίζαμε) 

Όχι κύριοι, δεν θα φτάσουμε να πούμε

Μια ζωή λιγούρια ταξιδεύουμε
την ίδια διαδρομή
Ξεφτίλα - μοναξιά - απελπισία

Κι ανάποδα 

 (από Κατερίνα Γώγου, Τρία κλικ αριστερά)

 

Δεν θα τους περάσει!

Αντισταθείτε 
σ' αυτόν που χαιρετάει απ' την εξέδρα ώρες 
ατέλιωτες τις παρελάσεις 
σ' αυτή την άγονη κυρία που μοιράζει σμύρναν 
σε μένα ακόμα που σας ιστορώ. 
Αντισταθείτε πάλι σ' όλους αυτούς που λέγονται 
μεγάλοι   

................................

Ελευθερία ανάπηρη πάλι σου τάζουν. 

 (από Μιχάλη Κατσαρό, Αντισταθείτε) 

Εμείς τραγουδάμε!

Tου κύκλου τα γυρίσματα, που ανεβοκατεβαίνου,
και του τροχού, π' ώρες ψηλά κι ώρες στα βάθη πηαίνου
με του καιρού τα αλλάματα, π' αναπαημό δεν έχου,
μα στο καλό κι εις το κακό περιπατούν και τρέχου, 

και των αρμάτω οι ταραχές, όχθρητες, και τα βάρη,
του έρωτα οι μπόρεσες και τση φιλιάς η χάρη, 

αυτάνα μ' εκινήσασι τη σήμερον ημέρα
ν' αναθιβάλω και να πω τά κάμαν και τά φέρα ...

 (από τον Ερωτόκριτο)

(http://www.youtube.com/watch?v=hOVysn2UVvM)

Χρόνια πολλά στους Χαράλαμπους! 
(http://www.youtube.com/watch?v=cjMJyY7EUJw) 

Σάββατο στη Βιβλιοθήκη του Κοντόπευκου

 Πηγαίνοντας το πρωί στη βιβλιοθήκη της γειτονιάς μου, στο παράρτημα της Δημοτικής Βιβλιοθήκης Αγίας Παρασκευής στο Κοντόπευκο, ήταν σαν όλοι οι δρόμοι να οδηγούσαν εκεί. Γονείς με τα παιδιά τους πήγαιναν στη Βιβλιοθήκη για την προγραμματισμένη σαββατιάτικη συνάντηση στην παιδική λέσχη ανάγνωσης.

Σήμερα ήταν το εικαστικό εργαστήρι με την  καλή συγγραφέα και εικονογράφο παιδικών βιβλίων Βάσω Ψαράκη στο πρόγραμμα  «Ξέρω τραγούδια να σας πω» - Φτιάχνουμε μάσκες ζώων…  Τα παιδιά συμμετείχαν με πολύ ενθουσιασμό, άλλοτε κάθονταν χάμω όταν έπρεπε για ν΄ ακούσουν τη συγγραφέα να τους μιλάει, να τους κάνει ερωτήσεις και αυτά ν' απαντάνε πρόθυμα και φωναχτά, έπαιρναν το λόγο όταν ήθελαν κάτι να πουν, άλλοτε έτρεχαν χαρούμενα ή έκαναν κατασκευές, ακολουθώντας τις οδηγίες των δασκάλων.  

Ήταν μια όαση χαράς η σημερινή εικόνα στη βιβλιοθήκη.

 Επισκέπτομαι τακτικά τη δημοτική βιβλιοθήκη, την κεντρική και το παράρτημα, νιώθω ικανοποίηση που βρίσκω αρκετά βιβλία από αυτά που θέλω και που έχω την πολύ καλή εξυπηρέτηση  από το προσωπικό. Θα ήθελα βέβαια να εμπλουτίζεται περισσότερο με νέα βιβλία (παρατηρώ  ότι σημαντικό μέρος της συλλογής, κυρίως δοκιμίων, ιστορικών βιβλίων κτλ., προέρχεται από δωρεές, πράγμα βέβαια θετικό και θα ήταν ίσως μια καλή ιδέα να ενισχυθεί αυτή η πλευρά της λειτουργίας, όμως σίγουρα δεν αρκεί). Θα ήταν επίσης χρήσιμο αν και η συλλογή του Κοντόπευκου υπήρχε στον ηλεκτρονικό κατάλογο, ώστε το σύστημα να είναι ενιαίο αφού πρόκειται για την ίδια βιβλιοθήκη.
Σε κάθε περίπτωση, η βιβλιοθήκη είναι εκεί και μας περιμένει.

Βισουάβα Σιμπόρσκα, η ποιήτρια από την Πολωνία που έκανε σημαντικά τα ασήμαντα

Έφυγε πριν από δύο ημέρες η σπουδαία Πολωνή ποιήτρια Wisawa Szymborska (1923-2012), κάτοχος του βραβείου Νόμπελ (1996). Η Σιμπόρσκα, γράφοντας σε μια ποίηση τόσο αμέριμνα χορευτική, ήταν ποιήτρια της συνείδησης, όπως λέει ο άλλος σπουδαίος Πολωνός ποιητής Czesław Miłosz, για τον τρόπο που περιγράφει την καθημερινότητα της κοινής μας ζωής.

Την πρωτογνώρισα μέσα από το ποίημα "Εγκώμιο της αδελφής μου" που αφιέρωσα στη δική μου αδελφή γιατί της ταίριαζε. 

Η αδελφή μου δεν γράφει ποιήματα
και είναι απίθανο ν' αρχίσει ξαφνικά
να γράφει ποιήματα.
Μοιάζει της μάνας μου που δεν έγραφε
ποτέ ποιήματα και του πατέρα μου
που ούτε κι εκείνος έγραφε.
Κάτω απ' τη στέγη της αδελφής μου νιώθω
ασφάλεια:
τίποτα δεν θα παρακινήσει τον άνδρα της
να γράψει ποιήματα
και παρόλο που ακούγεται σαν ποίημα
του Άνταμ Μακεντόνσκι
κανένας από τους συγγενείς μου δεν καταπιάνεται
να γράφει ποιήματα.

Στο συρτάρι της αδελφής μου δεν υπάρχουν
παλιά ποιήματα
ούτε κάποια καινούργια στην τσάντα της.
Κι όταν με καλεί σε δείπνο
ξέρω ότι δεν σχεδιάζει να μου διαβάσει
ποιήματα.
Μαγειρεύει υπέροχες σούπες
χωρίς να το πολυσκέφτεται
κι ο καφές της δεν χύνεται πάνω
στα χειρόγραφα.

Σε πολλές οικογένειες κανένας δεν γράφει
ποιήματα,
όταν όμως γράφουν σπάνια είναι
ένα άτομο.
Σε κάποιες περιπτώσεις η ποίηση ρέει
σε καταρράκτες γενεών
και προκαλούν τρομερές δίνες
στις οικογενειακές σχέσεις.

Η αδελφή μου καλλιεργεί μια κόσμια,
καθομιλούμενη πρόζα,
κι ολόκληρη η λογοτεχνική της παραγωγή
βρίσκεται στις κάρτες των διακοπών
που υπόσχονται το ίδιο πράγμα κάθε χρόνο:
πως όταν επιστρέψει
θα μας τα διηγηθεί όλα,
όλα,
όλα.

Έγραφε μ' ένα ωραίο δικό της τρόπο αντιπολεμική ποίηση. Πολύ χαρακτηριστικό το ποίημά της "Το τέλος και η αρχή":

Μετά από κάθε πόλεμο
κάποιος πρέπει να ευπρεπίσει τον τόπο.
......................................................
Εκείνοι που ξέρουνε 
σχετικά με ό,τι έγινε
πρέπει να δώσουν κατεύθυνση σ' εκείνους
που ξέρουν λίγα.
Και λιγότερο από λίγα.
Και τελικά, τίποτα λιγότερο απ' το τίποτα.



Στο χορτάρι που σκέπασε
τις αιτίες και τ' αποτελέσματα
πρέπει τώρα κάποιος να ξαπλώσει
μ' ένα άχυρο στα δόντια
και να κοιτάζει τα σύννεφα.

Αλλά και στο "Ίσως χωρίς τίτλο", μας κάνει να σκεφτούμε πόσο σημαντικές είναι και οι πιο μικρές κι ασήμαντες θάλεγε κανείς στιγμές, οι λεπτομέρειες της καθημερινής μας ζωής, οι εικόνες από τον άνεμο που μεταφέρει τα σύννεφα, από τα βότσαλα που περικυκλώνουν την ακτή ή τα μυρμήγκια που γαζώνουν το γρασίδι:


Κατέληξα σ'αυτό: να κάθομαι κάτω από ένα δέντρο
δίπλα σ' ένα ποτάμι
σ' ένα ηλιόλουστο πρωινό.
Πρόκειται για ένα ασήμαντο περιστατικο
που δεν θα περάσει στην ιστορία.
Δεν πρόκειται για μάχες και συνθήκες
όπου έχουν διερευνηθεί τα κίνητρα
ή αξιομνημόνευτες τυραννοκτονίες.
................................................................
Όταν βλέπω τέτοια πράγματα δεν είμαι πια σίγουρη
τι αυτό που είναι σημαντικό
είναι πιο σημαντικό απ' αυτό που είναι ασήμαντο.


(Όλα τα παραπάνω από την έκδοση "Μια ποιητική διαδρομή", έκδ. Σοκόλη, 2003, σε μετάφραση Βασ. Καραβίτη)

Η Συμπόρσκα ζούσε στην Κρακοβία, την αγαπημένη μου πόλη.

Ο Σαραμάγκου και ο Σεπούλβεδα για το δικαστή Βαλτάσαρ Γκαρθόν

Οι Ισπανοί βγήκαν στους δρόμους σε υποστήριξη του δικαστή Γκαρθόν, Ιαν. 2012

 «Ο Γκαρθόν είναι η απόδειξη ότι ο χωρικός της Φλωρεντίας δεν είχε δίκιο όταν, στην καρδιά του Μεσαίωνα, χτύπησε τις καμπάνες της εκκλησίας του πένθιμα επειδή, είπε, η δικαιοσύνη είχε πεθάνει».

Αυτά έγραφε στις 14 Μαϊου 2010 ο Ζοζέ  Σαραμάγκου στο ιστολόγιό  του (που διατηρούσε μέχρι το θάνατό του στις 18 Ιουνίου 2010 σε ηλικία 88 ετών και το είχε ξεκινήσει στα 85 του!). Στις αναρτήσεις του ιστολογίου (που έχουν κυκλοφορήσει σε βιβλίο, εδώ με τον τίτλο «Το τελευταίοτετράδιο», ο σπουδαίος και σοφός Πορτογάλος συγγραφέας επανειλημμένα εκθειάζει τον Ισπανό δικαστή Baltasar Garzon για τους αγώνες του υπέρ της  δικαιοσύνης και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. 

Ο δικαστής  Βαλτάσαρ Γκαρθόν  είχε διωχθεί  από τη θέση του όταν ζήτησε  την έκδοση από τη Βρετανία του πρώην δικτάτορα της Χιλής Αουγκούστο Πινοσέτ. 

 

 

Αλλά και ο Χιλιανός συγγραφέας Λουίς Σεπούλβεδα στο  κείμενο  «Χιλή:Ρήγμα και μνησικακία», αναφέρθηκε στις επικριτικές για το δικαστή Γκαρθόν δηλώσεις  του Δον Φελίπε  Γκονθάλεθ (του γνωστού  Ισπανού σοσιαλιστή και πρώην πρωθυπουργού της Ισπανίας) για το  ίδιο θέμα επειδή, είπε, η σύλληψη του Πινοσέτ στο Λονδίνο (για την οποία έφταιγε ο Ισπανός δικαστής) δημιουργεί κοινωνικό ρήγμα στη Χιλιανή κοινωνία:

«… Είναι εκπληκτικό ότι ο κύριος Γκονθάλεθ, ένας σοσιαλιστής (κι εγώ είμαι σοσιαλιστής, αλλά σοσιαλιστής όπως ο Αγιέντε), δεν αντιλαμβάνεται πως η καταστολή όλων των συνδικαλιστικών δικαιωμάτων και κατακτήσεων, η κατάργηση της εθνικής συλλογικής σύμβασης εργασίας, η εμπορευματοποίηση των ηθικών ευθυνών του Κράτους προκαλούν (όχι μόνο στη χιλιανή, αλλά σε κάθε κοινωνία) ρήγματα που, όταν δεν γεφυρώνονται με τον καιρό, μπορεί να έχουν απρόβλεπτες συνέπειες.

 Αυτές τις μέρες δικάζεται πάλι ο Γκαρθόν για κατάχρηση εξουσίας, κατηγορείται γιατί … ζήτησε να γίνουν  έρευνες για τους χιλιάδες αγνοούμενους στην Ισπανία την περίοδο του Εμφυλίου Πολέμου (1936-1939) και τα πρώτα χρόνια της δικτατορίας του Φράνκο (1939-1975).

Όταν η υπεράσπιση της δικαιοσύνης δημιουργεί ρήγματα...

Καλό μήνα Φλεβάρη των Φλεβών...

 -----------------------------------------------------------------------

Πηγές που χρησιμοποίησα: 

Saramago, José. Το τελευταίο τετράδιο : Κείμενα που γράφτηκαν για το blog, Μάρτιος 2009 - Ιούνιος 2010. Αθήνα:  Εκδόσεις Καστανιώτη, 2011 (μτφρ.  Αθηνά Ψυλλιά). 

Sepúlveda, Luis. Η τρέλα του Πινοτσέτ. Αθήνα: Opera, 2003 (μτφρ. Αχιλλέας Κυριακίδης).

Ήθελε λέει νάναι λεύτερος, σκοτώστε τον!

"Η Ελλάδα κάνει πάντα το παιγνιδάκι των Μεγάλων δυνάμεων!", έλεγε ο Νίκος Καζαντζάκης σε συνέντευξή του στη Γαλλική Ραδιοφωνία το 1955.

 Για τις ημέρες που περνάμε!

Όταν ζηλεύουμε ήθος και ταπεινότητα

Είδα την ταινία της Αλίντας Δημητρίου "Τα κορίτσια της βροχής". Είναι η τρίτη μιας τριλογίας που αφιερώνει στους αγώνες των γυναικών στην Κατοχή αρχικά, στο Βουνό με το Δημοκρατικό Στρατό στη δεύτερη και ενάντια στη χούντα των συνταγματαρχών στην τρίτη. Αφηγήσεις γυναικών χωρίς σταματημό, η μία μετά την άλλη και ξανά πάλι, δεν παρεμβαίνουν άλλα πρόσωπα ούτε άλλες εικόνες. Βλέπουμε και ακούμε μόνο γυναίκες, κοπέλες τότε, που φυλακίστηκαν, εξορίστηκαν, βασανίστηκαν και άντεξαν, δεν μίλησαν, δεν κατέδωσαν, δεν έκαναν δήλωση.

Δύσκολο να καταγραφεί ο προφορικός λόγος και να γίνει ιστορία. 

"Τις τελευταίες δεκαετίες οι ιστορικοί προβληματίζονται έντονα γύρω από το ζήτημα της «προφορικής μνήμης» και πώς αυτή προσεγγίζεται ή αποτυπώνεται φιλμικά, τη σχέση μεταξύ ατομικής και συλλογικής μνήμης, τον ρόλο της βιωμένης εμπειρίας... Η προφορική ιστορία αναδεικνύεται προνομιακό εργαλείο για να μελετηθούν οι τρόποι με τους οποίους τα δρώντα υποκείμενα εκφράζουν ρήξεις μέσα στον ιστορικό χρόνο, εμπειρίες ανάτασης, αλλά και οδύνης. Αναμφίβολα, η προφορική ιστορία συνδέεται επίσης με τον εκδημοκρατισμό της Ιστορίας και την ανάδειξη προσώπων που είχαν αποκλειστεί ή είχαν περιθωριοποιηθεί στην ιστορική αφήγηση" (Από το αφιέρωμα στην Αυγή της περασμένης Κυριακής).

Κι επειδή ο νούς κάνει ταξίδια περίεργα, θυμήθηκα την πρώτη στροφή από την Μπαλάντα του Κυρ Μέντιου του Κώστα Βάρναλη και μετά μου ήρθε στο νου η εκδήλωση που οργανώσαμε ως Πολιτιστικό του Πολυτεχνείου λίγο μετά το θάνατό του μπάρμπα Κώστα, όπου μίλησε η Έλλη Αλεξίου (όταν πήγα να την πάρω από το σπίτι της κάπου στην Αλεξάνδρας, ήταν έτοιμη, κοκέτα πάντα, με κομψά πασουμάκια και καλοχτενισμένο κότσο, μου έδωσε να κρατώ ένα σακούλι με κουλουράκια να τα δώσω λέει στο Βασίλη Ρώτα που επίσης θα ήταν στη γιορτή).

Δε λυγάνε τα ξεράδια
και πονάνε τα ρημάδια!
Kούτσα μια και κούτσα δυο,
της ζωής το ρημαδιό.

Mεροδούλι, ξενοδούλι!
Δέρναν ούλοι: αφέντες, δούλοι·
ούλοι: δούλοι, αφεντικό
και μ' αφήναν νηστικό.

...................................

Xάιντε θύμα, χάιντε ψώνιο,
χάιντε Σύμβολον αιώνιο!
Aν ξυπνήσεις, μονομιάς
θά ρτει ανάποδα ο ντουνιάς.                  

Kοίτα! Oι άλλοι έχουν κινήσει
κ' έχ' η πλάση κοκκινήσει
κι άλλος ήλιος έχει βγει
σ' άλλη θάλασσ', άλλη γη".


Αλλά, είπαμε, ο νούς ταξιδεύει και να ομολογήσω ότι το ταξίδι είχε ξεκινήσει κάπως αλλιώς. Από τον Κύρ Αντώνη του Μάνου Χατζηδάκη ξεκίνησε λόγω της μέρας (και θυμήθηκα το καλοκαίρι του 1974), πήγε αμέσως στην άλλη φιγούρα με αντίστοιχη προσφώνηση, στον Κυρ Μέντιο και η πρώτη (ή μήπως και η τελευταία;) στροφή με έφερε στα Κορίτσια της βροχής... 

Είπε γι' αυτά τα κορίτσια  η Αλίντα Δημητρίου: 

"... Είναι αυτές που έλαβαν μέρος στη Νομική και μετά στο Πολυτεχνείο. Το κύριο χαρακτηριστικό τους είναι το ήθος και η ταπεινότητά τους. Τις χαρακτηρίζει η αντοχή και η πίστη σε αυτό που κάνανε. Δεν ξεπούλησαν τίποτε στα χρόνια που ακολούθησαν... 

... Όλες αυτές οι γυναίκες δεν ζήτησαν να ηγηθούν, δεν εκμεταλλεύτηκαν τις ταλαιπωρίες τους, και η επίσημη ιστορία τις «αντάμειψε» με σχεδόν μηδενική αναφορά... 

... Σε όλες τις φυλακές και τις εξορίες έβγαζαν φωτογραφίες, ακόμα και στο Μακρονήσι. Έδειχναν ανέμελες, κεφάτες, για να τις βλέπουν έτσι οι δικοί τους και να μη στενοχωριούνται. Ήταν κι αυτό ένας τρόπος αντίστασης...

... Τι διδάχθηκα από αυτές τις γυναίκες; Πριν απ’ όλα και πάνω απ’ όλα το ήθος τους. Ζήλεψα την αντοχή τους..."

Ήθος και ταπεινότητα!
Τι λέξεις!
Γνωρίζουμε άραγε πώς ορίζονται;

Διακριτικές παρουσιάσεις διακεκριμένων ανθρώπων

 Αν δε μου ’δινες την ποίηση, Κύριε,
δε θα ’χα τίποτα για να ζήσω.
Αυτά τα χωράφια δε θα ’ταν δικά μου.
Ενώ τώρα ευτύχησα να ’χω μηλιές,
να πετάξουνε κλώνους οι πέτρες μου,
να γιομίσουν οι φούχτες μου ήλιο,
η έρημός μου λαό,
τα περιβόλια μου αηδόνια.

• Άξιζε (και) η σημερινή εκπομπή του Βασίλη Βασιλικού "Άξιον εστί", για δύο παραπάνω λόγους. Πρώτα, γιατί ήταν όμορφα αφιερωμένη στο Νικηφόρο Βρεττάκο, με την ευκαιρία της συμπλήρωσης 100 χρόνων από τη γέννησή του και την ανακήρυξη από το Εθνικό Κέντρο Βιβλίου του 2012 ως "Ετους Νικηφόρου Βρεττάκου". Και επίσης, γιατί προβλήθηκε με όμορφο και διακριτικό τρόπο η Δημόσια Βιβλιοθήκη Σπάρτης όπου φυλάσσεται το αρχείο του ποιητή. Με όμορφο και διακριτικό τρόπο μίλησε στο Βασίλη Βασιλικό η υπεύθυνη βιβλιοθηκονόμος Ελένη Τζινιέρη-Τζανετάκου, μας ξενάγησε στους χώρους της Βιβλιοθήκης και μας ενημέρωσε για τις δράσεις που σχεδιάζονται για να τιμήσουν τη μνήμη του Λάκωνα ποιητή.

(Ο Βασίλης Σκουλάς τραγουδά τον Πικραμένο Αναχωρητή σε μουσική Παναγιώτη Κωνσταντακόπουλου. Και η Μαρία Δημητριάδη από τον ίδιο δίσκο τραγουδά Νύχτα στο ίδιο τραπέζι.)

• Με ιδιαίτερη χαρά να πούμε ότι στην ίδια βιβλιοθήκη δόθηκε έπαινος από την Ακαδημία Αθηνών γιατί  «αποτελεί τον κύριο πολιτιστικό και μορφωτικό παράγοντα της πρωτεύουσας της Λακωνίας, όπου συγκεντρώνονται τα αρχεία και οι βιβλιοθήκες Λακώνων λογίων, συντάσσεται η Λακωνική βιβλιογραφία και προσωπογραφία και γίνονται εκδόσεις, που αφορούν θέματα και πρόσωπα της Λακωνίας». Μπράβο στη Βιβλιοθήκη της Σπάρτης και στους ανθρώπους που τη λειτουργούν.

•  Βραβείο από την Ακαδημία Αθηνών δόθηκε στον Χαράλαμπο Π. Συμεωνίδη για το δίτομο «Ετυμολογικό Λεξικό των Νεοελληνικών Οικωνυμίων» (έκδοση Κέντρο Μελετών Ιεράς Μονής Κύκκου, Λευκωσία - Θεσσαλονίκη 2010). Είναι ένα πολύ μεγάλο και σπουδαίο έργο, έργο ζωής υποθέτω, αν κρίνει κανείς από το μέγεθος και από τις τόσες πολλές πηγές που έχουν χρησιμοποιηθεί. Μάλιστα, οι πηγές δεν είναι μόνο ελληνικές, αλλά και πολλές ξενόγλωσσες, καλύπτουν τις βαλκανικές χώρες και την Τουρκία, ενώ χρησιμοποιούνται και ερμηνεύονται φωνητικά σύμβολα αλβανικά, αρουμανικά, σλαβικά και τουρκικά. Είχα την ευκαιρία να ανατρέξω σ' αυτό  και εντυπωσιάστηκα από την πληθώρα των πηγών που χρησιμοποιεί. Έτσι, επειδή είχα μόλις το τελευταίο καλοκαίρι διαβάσει τα τεύχη της Κρητικής Εστίας όπου δημοσιεύονται πολλά άρθρα για τα κρητικά τοπωνύμια, με πολλή ικανοποίηση βρήκα τις αναφορές αυτές στο λεξικό του κ. Συμεωνίδη. Άξιος ο δημιουργός του, χρήσιμο βοήθημα για βιβλιοθήκες και αρχεία.

•  Βραβείο δόθηκε στον πρόεδρο του Χαμόγελου του Παιδιού, Κώστα Γιαννόπουλο. Εδώ, σιωπούμε και αν μπορούμε συμμετέχουμε. 

• Βραβεία δόθηκαν επίσης στους ποιητές Γιώργο Μαρκόπουλο  και Μιχάλη Γκανά.

Άθλιος καιρὸς στη φοβερὴ πατρίδα μου
και λίβας ἀνελέητος σκληρὸς τοῦ Ἰουλίου!

...........

Δύσκαμπτη πατρίδα, σικελική!

Βατομουριὲς σκονισμένες
και σχοίνα που τα παντελόνια τραβολογούν!

.................

Ω πατρίδα, αιώνια ταραχὴ της πρώτης ερωμένης.

Ω ζωὴ κομμένη στη μέση,
καὶ ω νεότητα απὸ τότε, τέλος, τραυματισμένη
σαν ένα κοριτσάκι με το καλό του φόρεμα
που ισορροποῦσε πάνω στην ἐγκαταλειμμένη
γραμμὴ του τραίνου, ισορροποῦσε...

(Η φοβερή πατρίδα μου, του Γιώργου Μαρκόπουλου)

Χλωρίδα μου πατρίδα μου
γέννημα θρέμμα σου βορά των ψυχανθών
βασιλικός πλατύφυλλης αποδημίας
σγουρό μελισσοβότανο της μνήμης
που το φυσώ κι έρχονται σμήνος οι σκιές
στη βουερή κυψέλη του κορμιού μου
κάνοντας το πικρό-γλυκό
τον κόσμο μέλι.

.................

(Παραλογή, του Μιχάλη Γκανά. Όμως, από τον Μιχάλη Γκανά έχω στο μυαλό μου και το μικρό του διήγημα "Τα χέρια" από τη συλλογή "Γυναικών", όπου τα χέρια ήθελαν χάδια και αυτή τα πλυνε για να χαϊδευτούν!)

• Έπαινος δόθηκε στο Χανιώτη δάσκαλο, λαογράφο και συγγραφέα Σταμάτη Αποστολάκη "για την πεντηκονταετή προσήλωσή του στην ανίχνευση, διάσωση, καταγραφή και παράδοση στις επόμενες γενιές της κρητικής λαϊκής κληρονομιάς". Πέρα από τα βιβλία του, τον γνωρίζουμε από τα δημοσιεύματά του στα Χανιώτικα Νέα, όπου για πολλά χρόνια έχει μόνιμη στήλη.

"Πλούτη και κάλλη φθείρονται, κι η Νιότη μπαταλεύγει,

Αγάπη και Καλή Καρδιά, στον κόσμο βασιλεύγει!"

«Η νύχτα μας είναι σκοτεινή, αλλά δεν είμαστε σκλάβοι». Καλή Χρονιά, καλή δύναμη!

Μου άρεσε η ιστορία του Άη Βασίλη των τυφλών, του τυφλού ποιητή και εσπεραντιστή Βασίλι Γιεροσένκο, που δημοσίευσε η Ευγενία Κριτσέφσκαγια στην Πρωτοχρονιάτικη Αυγή. Ο Βασίλι Γιεροσένκο (τον βρήκα ως Yaroshenko ή Yeroshenko) ήταν Ουκρανός, τον τίμησε η Ιαπωνία σαν ποιητή (μου θύμισε την περίπτωση του Λευκάδιου Χέρν), ήταν γλωσσομαθής και δίδαξε μεταξύ των άλλων τη γλώσσα Εσπεράντο. 

Το πορτραίτο του Βασίλι Γιεροσένκο από τον Ιάπωνα καλλιτέχνη Nakamura Tsune (http://www.momat.go.jp/english/artmuseum/permanent20100220.html)

Το κείμενο είναι γλαφυρό και πολύ ενδιαφέρον, αξίζει να διαβαστεί:

Το πράσινο αστέρι: ή ιστορία ενός σύγχρονου Αγίου Βασιλείου

Το πράσινο αστέρι στον τίτλο του κειμένου δεν έχει καμιά σχέση με το πράσινο ήλιο, αν και τα δυο αυτά ουράνια σώματα ανέκαθεν πρέσβευαν την ελπίδα, είτε βαμμένα σε πράσινο είτε σε κόκκινο χρώμα.

Το πράσινο αστέρι γεννήθηκε το 1892, σαν σύμβολο της τεχνητής διεθνούς γλώσσας εσπεράντο, έγινε σήμα κατατεθέν για τους εσπεραντίστες ανά τον κόσμο, που την φοράνε ακόμα και σήμερα στα πέτα των σακακιών τους για να αναγνωρίζονται μεταξύ τους όπως οι αθάνατοι συνοδοιπόροι του Χαϊλάντερ.

Στη νέα γλώσσα εναποτέθηκαν κάποτε μεγάλες ελπίδες, όσες σχεδόν και στην Οκτωβριανή επανάσταση, που προσδοκούσαν να γίνει μια παγκόσμια πυρκαγιά, ένα παρανάλωμα, όπου θα καίγονταν όλες οι αδικίες του κόσμου για να βγει ένα κράμα δυνατό, ανθεκτικό και αιώνιο, μια αληθινή κοινωνία των ηνωμένων εθνών. Η εσπεράντο θα μπορούσε να γίνει γλώσσα αυτού του νέου κόσμου - επίσης ένα κράμα παγκοσμίων γλωσσών, απαλλαγμένο από περιττά γραμματικά και συντακτικά βάρη, απλή και προσιτή.

Ο 20ός αιώνας απέδειξε την ουτοπικότητα αυτών των προσδοκιών: δεν ήταν μόνο οι Έλληνες που δεν μπορούσαν να συνεννοηθούν μεταξύ τους, η συνεννόηση και αυτό το ρημαδιασμένο «μαζί» ήταν και είναι γενικώς απαγορευτικό για το ανθρώπινο είδος, που αν μπορεί να κάνει κάτι «μαζί», το πράττει μόνο σε επίπεδο οικογένειας - και αν. Ούτε ο κόσμος θα μπορούσε να υπάρξει ενιαίος, ούτε η Ευρώπη, όπως αποδείχθηκε μετά από σύντομη αγωνία μερικών δεκαετιών.

Σε κάθε κανόνα όμως υπάρχει και η εξαίρεση: αν ο κόσμος δεν καταφέρνει να κάνει κάτι πραγματικά μεγάλο για τον άνθρωπο, βρίσκεται ένας άνθρωπος, που κάνει πολλά για τον κόσμο.

Φέτος συμπληρώνονται 50 χρόνια από το θάνατο του Βασίλι Γιεροσένκο, Ουκρανός συγγραφέας γεννημένος στη Ρωσία, συμβολιστής ποιητής, γλωσσομαθής, καταχωρημένος σε όλες τις εγκυκλοπαίδειες των ανατολικών χωρών ως Ιάπωνας συγγραφέας. Ο Γιεροσένκο είναι ευρέως γνωστός στην Ανατολή, πολύ λιγότερο στη Δύση και σχεδόν καθόλου στην πατρίδα (ή στις πατρίδες) του.

Ήταν «θύμα» των πρωτοχρονιάτικων εθίμων. Είχε την ατυχία να γεννηθεί στις 31 Δεκεμβρίου του 1890, την πιο παγερή νύχτα του Δωδεκαήμερου, και οι γονείς του, ως όφειλαν, πήγαν το νεογέννητο στην εκκλησία να το βαφτίσουν. Ο παπάς που γιόρταζε σερί τη Γέννηση του Κυρίου και τον ερχομό του Νέου έτους, ήταν ως είθισται πιωμένος, και το μωρό του 'πεσε μέσα στην κολυμπήθρα με το παγωμένο νερό. Έτσι βαφτίστηκε ο Βασίλι, που επέζησε της περιπέτειας ατσαλωμένος, πλην όμως άρχισε σταδιακά να χάνει την όραση, μέχρις ότου την έχασε εντελώς στα τέσσερά του.

Μέσα στα 62 επόμενα χρόνια ο «πρωτοχρονιάτικος» αόμματος απέδειξε, περίτρανα, ότι τυφλός δεν είναι όποιος δεν έχει όραση και ότι στο σκοτάδι δεν μένει όποιος δεν βλέπει τον ήλιο. Το ξεκίνημά της πορείας του Βασίλι Γιεροσένκο φώτισε το πράσινο αστέρι: ήταν στην αυγή της εποχής της αθωότητας, όταν οι μεγαλοφυΐες σχεδίαζαν τις επαναστάσεις, κι ακόμα υπήρχε χώρος τόσο για τους Αγίους Βασίληδες της ιστορίας και της Εκκλησίας, όσο και τους Αγίους Βασίληδες των παραμυθιών.

Τον νεαρό τυφλό μουσικό, που έπαιζε κιθάρα στα εστιατόρια της Μόσχας, πρόσεξε η αδερφή του Λέοντα Τολστόι, η Άννα Σαράποβα, διευθύντρια της Σχολής Εσπεράντο και μεταφράστρια στη γλώσσα της ελπίδας των έργων του αδερφού της.

Κάμποσους μήνες αργότερα, φορώντας το αστέρι στο πέτο του παλτού του, ο Βασίλι Γιεροσένκο έφυγε για το ταξίδι της ζωής του, και παντού στον κόσμο τον φρόντιζαν τα μέλη αυτής της «κοινότητας» του πράσινου αστεριού: «Ούτε το λυχνάρι του Αλλαντίν δεν θα με βοηθούσε περισσότερο», έγραψε αργότερα ο Γιεροσένκο.

Το ταξίδι ξεκίνησε από την Αγγλία, όπου ο τυφλός εσπεραντίστας ασχολήθηκε με τη μουσική, την εκμάθηση της αγγλικής γλώσσας και μυήθηκε στον ευρωπαϊκό πολιτισμό. Δεν πέρασε χρόνος, και στον αγγλικό τύπο δημοσιεύθηκαν τα παραμύθια και τα ποιήματά του: «Δεν υπάρχει στον κόσμο πιο ευτυχισμένος άνθρωπος», έγραφε. «Βλέπω τον ήλιο, βλέπω το φως».

Ο Γιεροσένκο κυριολεκτούσε: κυκλοφορούσε από χώρα σε χώρα, χωρίς οδηγό και χωρίς καν το μπαστουνάκι! Σε μερικούς μήνες αφότου έφτασε στη Ιαπωνία, μιλούσε και έγραφε ιαπωνικά, και ερωτευμένος με τη χώρα και τους ανθρώπους της έγραφε: «Λίγη γη και πολλή ευτυχία».

Αλλά η αποστολική του καρδιά δεν του επιτρέπει να επαναπαυτεί στο «νησί της Κίρκης», όπως αποκαλούσε τη Χώρα του Ανατέλλοντος Ηλίου. Τον ήλιο και το φως που απέκτησε, έπρεπε να τα μεταλαμπαδεύσει σε όσους τα είχε ανάγκη - κυριολεκτικά και μεταφορικά. Έτσι διετέλεσε διευθυντής της Σχολής τυφλών στη Βιρμανία (Μιανμάρ), αποκαλύπτοντας ταυτόχρονα τον κόσμο του βουδισμού, ενώ δίδασκε σε εσπεράντο τη ρωσική γλώσσα και λογοτεχνία στο Πανεπιστήμιο του Πεκίνου. Στην ουσία δίδασκε την ελπίδα, άνοιγε τα μάτια στους ανθρώπους, κυριολεκτικά και μεταφορικά, ακυρώνοντας τα σύνορα ανάμεσα στο φως και το σκοτάδι, «ξεφλουδίζοντας» τον κόσμο σαν το κρεμμύδι και φτάνοντας στην υγρή του σάρκα, όπου η κοινή όραση είναι άχρηστη έτσι κι αλλιώς.

Μετά την Κίνα, ο «Άγιος» Βασίλι επί ένα χρόνο έζησε στο ρωσικό Βορρά, ξετρυπώνοντας τους εκεί τυφλούς και μεταφέροντάς τους στη Μεγάλη Γη, πέρασε μια βόλτα από το χωριό του, όπου ο κόσμος μαζευόταν στο πατρικό του για ν' ακούσει τα παραμύθια του «αόμματου Κινέζου», και κατέληξε στο νότιο άκρο της τότε Σοβιετικής Ένωσης, στην Τουρκμενία. Εκεί, το 1935 ο Γιεροσένκο ίδρυσε την πρώτη Σχολή Τυφλών και το πρώτο βιβλίο, τυπωμένο στα τουρκμενικά με το σύστημα Μπράιλ, ξεκινούσε με την φράση «Η νύχτα μας είναι σκοτεινή, αλλά δεν είμαστε σκλάβοι».

Το 1938 ο Γιεροσένκο κερδίζει το χάλκινο μετάλλιο στο πρωτάθλημα σκακιού της Σοβιετικής Ένωσης και την ίδια χρονιά το καθεστώς διαλύει την Ένωση των Σοβιετικών Εσπεραντιστών, ενώ τα μέλη της συλλαμβάνονται με την κατηγορία της κατασκοπίας και της αντισοβιετικής δράσης υπέρ του ιμπεριαλισμού.

«Οι άνθρωποι θα χρειαστούν την εσπεράντο, όταν θα αποκτήσουν την ποθητή ελευθερία όλοι οι λαοί του κόσμου, και αυτή η μέρα δε θ' αργήσει να 'ρθει», έγραψε εκείνες τις ημέρες ο Γιεροσένκο στον Στάλιν, υπερασπιζόμενος τους φίλους του. Σήμερα, σύμφωνα με την δυνατότερη επίσημη στατιστική, η εσπεράντο μιλιέται από περίπου 2 εκατομμύρια ανθρώπους. Όπως φαίνεται, η ελευθερία των λαών παραμένει έννοια αφηρημένη, όπως η ελπίδα και η ελευθερία. Και συμβαίνει το εξής παράδοξο: στη Σοβιετική Ένωση κάποια έργα του Βασίλι Γιεροσένκο εκδόθηκαν για πρώτη φορά τη δεκαετία του '30, σε μετάφραση από την εσπεράντο, τα κινέζικα και τα γιαπωνέζικα, κάποια πάλι - τις δεκαετίες του '60 και '70.

Έκρηξη στις εκδόσεις του Βασίλι Γιεροσένκο στην Ιαπωνία παρατηρείται τη δεκαετία του '20, και τα άπαντά του βλέπουν το φως το 1959, επτά χρόνια μετά το θάνατό του. Οι Ουκρανοί ανακάλυψαν τον διάσημο στην Ανατολή συμπατριώτη τους τη δεκαετία του '60 (μοναδική έκδοση στα ουκρανικά), για να τον αναζητήσουν ξανά μόλις στη νέα χιλιετία.

Πέθανε ο Βασίλι Γιεροσένκο, σχεδόν την παραμονή των Χριστουγέννων, μια παγερή νύχτα της 23ης Δεκεμβρίου του 1952, αφού ολοκλήρωσε πρώτα την τελευταία του λογοτεχνική δουλειά.

Πριν ξεψυχήσει, ο Άγιος των τυφλών όλης της υφηλίου συγκέντρωσε το αρχείο του, καρπούς μιας ζωής και σοφίας, και το έστειλε στην Πανρωσική Ένωση των Τυφλών: το τριαξονικό φορτηγό το μετέφερε στο προορισμό του, αλλά για κάποιο ανεξήγητο λόγο όλος αυτός ο θησαυρός κατέληξε στο λέβητα της Ένωσης...

(Εδώ θα μπορούσαμε να βάλουμε τελεία, κλείνοντας το κείμενο με την κοινοτυπία πως κάηκαν οι ελπίδες του κόσμου. Μα δεν θα ήταν πρέπον για ένα πρωτοχρονιάτικο κείμενο...)

Ο Βασίλι Γιεροσένκο ξαναζεί σήμερα μια δεύτερη ζωή στο Διαδίκτυο, χάρη στο οποίο το έργο και τα πιστεύω του γίνονται όλο και πιο γνωστά στη πατρίδα του, που τόση ανάγκη έχει από ελπίδα. Μπορεί να μη φορέσουν όλοι οι αναγνώστες το πράσινο αστέρι, αλλά κάποιοι απ' αυτούς θ' αρχίσουν τουλάχιστον να σκέφτονται «πράσινα». Δεν θα ήταν λάθος να το ονομάσουμε «οικολογικά», πάντα όμως με την οικουμενική έννοια. Για τον τυφλό Γιεροσένκο δεν υπήρχε σύνορο ανάμεσα στον κόσμο τον ρεαλιστικό και τον κόσμο τον παραμυθένιο, οι ήρωες του οποίου ανεβοκατέβαιναν στη Γη και έσμιγαν με τους ανθρώπους. Ο ίδιος ο συγγραφέας ομιλούσε όχι μόνο τις δέκα ανθρώπινες γλώσσες και μία γλώσσα της ελπίδας, αλλά και τις γλώσσες των φυτών και των ζώων.

Οι δυτικοί, αλλά και οι ίδιοι οι συμπατριώτες του, καταχώρησαν τον Βασίλι Γιεροσένκο στους ποιητές του συμβολισμού, σφραγίζοντας μ' αυτόν τον όρο όσα παρέμεναν πέρα από την αντίληψή τους. Είναι όμως δυνατόν να μετρήσεις με τα ανθρώπινα μέτρα και σταθμά έναν Άγιο Βασίλειο; Έναν Άη-Βασίλη;

(Πηγή: http://www.avgi.gr/ArticleActionshow.action?articleID=660390)

Καλή Χρονιά, καλύτερη απ' ό,τι περιμέναμε!