«Κοράσιο κυρφοφίλητο και κυρφογαστρωμμένο»

Πέρα ‘ς  τη πέρα γειτονιά πέρα ‘ς τη πέρα ρούγα

κάθεται μια γερόντισσα κι έχει και γέρον άντρα

κι έχει κ’ ένα κακό σκυλί ‘να ξέμορφο κορίτσι

κοράσιο κυρφοφίλητο και κυρφογαστρωμμένο

τση μήνες ελογάριαζε ποιο μήνα θα γεννήσει

‘ς το παρεθύρ’ εκάθεντο τα μάγουλάν τσ’ εκράθιε.

Σετέμπρι, Οχτώβρη, Νοέμπρη και Δεκέμπρη

Γεννάρη, γέννα του Χριστού κι’ αρχημενιά του χρόνου

Φλεβάρη, φλέγαις μ’ ανοιξε τση ρώγαις τω βυζιώ μου

για να βυζάξω το παιδί να γοργομεγαλώση

και να το βάλω ’ς το σκολειό γράμματα να του μάθω

Μάρτη μου με τα λούλουδα κι’ Απρίλη με τα ρόδα

Μάη μου μάγεψέ τονε το νειό απού μ’ αγάπα

απού μ’ εφίλιε κι’ ήλεγε ποτέ του δε μ’ αρνάται

κ’ εδά ’γκαψε και μ’ άφηκε ‘σαν καλαμιά ’ς το κάμπο.

........................................................................

Με αφορμή τα πρόσφατα τραγικά περιστατικά θανάτωσης των νεογέννητων παιδιών τους από δύο πολύ νεαρές κοπέλες, ο Παντελής Μπουκάλας δημοσίευσε ένα κείμενο με τίτλο «Μάνα-Μήδεια», σόσιαλ μίντια και μια πέρδικα (Καθημερινή, 6 Μαϊου 2018).

Στο άρθρο του ο Μπουκάλας αναφέρεται στα δημοτικά τραγούδια και στα θέματα με τα οποία καταπιάνονται, που δεν είναι μόνο όπως τα παραμύθια, για βασιλοπούλες και παλάτια, για χρυσάφια και μαργαριτάρια, αλλά πολύ συχνά και για τη σκληρή καθημερινή ζωή. Το δημοτικό τραγούδι, γράφει, έχει τον τρόπο του να μιλήσει για κορυφαία γεγονότα του ιδιωτικού βίου, να μην τ’ αφήσει στον χώρο του αφώνητου από δειλία ή αιδημοσύνη, ή για να μην ταράξει την κοινωνική «κανονικότητα».

Ξεφυλλίζοντας τον τόμο με τα δημοτικά τραγούδια που είχε συγκεντρώσει ο Νικόλαος Πολίτης¹, βρήκα το τραγούδι «Η κατάρα της απαρνημένης» (αρ. 128), το οποίο, όπως γράφει ο ίδιος στις εισαγωγικές σημειώσεις του, απαντά σε πολλές παραλλαγές δυο τύπων. Στον ένα τύπο, ο «άπιστος εραστής» έχει φύγει μακριά και η κοπέλα τον καταριέται· τέτοια είναι τα τραγούδια στις παρακάτω εικόνες που περιέχονται και στον σχετικό τόμο.

Παραλλαγή  του τραγουδιού «Η κατάρα της απαρνημένης» 

(Ν. Γ. Πολίτης. Εκλογαί από τα τραγούδια του ελληνικού λαού. Τυπογραφείον «Εστία», 1914).

Παραλλαγή  του τραγουδιού «Η κατάρα της απαρνημένης» 

(Ν. Γ. Πολίτης. Εκλογαί από τα τραγούδια του ελληνικού λαού. Τυπογραφείον «Εστία», 1914).

Κατά τον άλλο τύπο τραγουδιών, «κορίτσι κρυφαγκάλιαστο και κρυφαγγαστρωμένο», υπολογίζει τον χρόνον καθ’ ον θα ίδη το φως ο καρπός των λαθραίων γάμων και προσωποποιούν τους μήνας της εγκυμοσύνης, επικαλείται την βοήθειαν αυτών και καταράται τον εγκαταλείψαντα εραστήν. Σ’ αυτό τον τύπο ανήκει το τραγούδι που έχω παραθέσει στην αρχή. Είναι  «Η κατάρα της απατηθείσης κόρης», που αντέγραψα από τον τόμο   του  Αριστείδη Κριάρη (1921, σελ. 256)². Εξάλλου, στον ίδιο τόμο, βρήκα και το τραγούδι για την «ατιμασθείσα» ή την «εξαπατώσα κόρη», όπου δίνεται και η διάσταση της πονηρής κόρης που κρύβεται από τη μάνα της κτλ κτλ.

«Η ατιμασθείσα», με παραλλαγή το τραγούδι «Η εξαπατώσα κόρη» (Α. Κριάρη.

Ο Παντελής Μπουκάλας αναφέρεται στο δημοτικό τραγούδι «Η παιδοκτόνος και η πέρδικα», στο οποίο μια νεαρή μητέρα σκοπεύει να πετάξει το παιδί της που απέκτησε χωρίς γάμο (κλεψιγαμία) για να γλυτώσει από την κατακραυγή του κόσμου (!;), αλλά την προλαβαίνει μια πέρδικα και την αποτρέπει από την παιδοκτονία μιλώντας της για τα δικά της δεκαοχτώ παιδιά-πουλιά που έχει. Το τραγούδι υπάρχει σε πολλές παραλλαγές, εδώ παραθέτω μια από τη Λέσβο (έχει τον τίτλο «Μια μάνα που ‘χε ένα γιο»)³:

Μια μάνα που ’χε ένα γιο, μα ήταν λωλοπαρμένη

δεν είχε την υπομονή για να το αναθρέψει

και στην ποδιά της το ’βαλε, πάει να το ρεματίσει.

Στο δρόμο που επήγαινε, στη στράτα που πηγαίνει

μια πέρδικα της απαντά, μια πέρδικα της λέγει:

-Μωρή σκύλα, μωρή άνομη, μωρή μαριολεμένη

εγώ έχω δεκαοχτώ πουλιά, πάσχω να τ’ αναθρέψω,

και συ έκανες χρυσόν υγιό, πας να τονε ρεματίσεις.

Και στην ποδιά της το ’βαλε, στο σπίτι της πηγαίνει

το ’βαλε στην κούνια του, το τραγουδεί και λέει:

Γιε μου σα γίνεις κυνηγός, σα γίνεις παλλικάρι,

σαν απαντήσεις πέρδικα, να μη τηνε σκοτώσεις,

η πέρδικα είναι η μάνα σου κι εγώ η μητριά σου.

Με το τραγούδι αυτό γίνεται φανερό, λέει ο Μπουκάλας και έτσι είναι όντως, ότι «αιώνες πριν» δεν ήταν δυνατόν να γίνει αποδεκτό ένα παιδί που θα γεννιόταν εκτός γάμου, «αιώνες πριν» η κάθε κοπέλα – Ελληνίδα ή «Εβραία, Σαρακηνή, Αρμενοπούλα και Βουλγαροπούλα» - που γεννούσε παιδί εκτός γάμου ήταν η ντροπή της οικογένειας και της κοινωνίας, αλλά επίσης κι «αιώνες πριν» στις διάφορες παραλλαγές του τραγουδιού «διαφαίνεται η ανάγκη του ποιητή να απενοχοποιήσει την πράξη της κόρης που θέλει να απαλλαγεί από το νεογέννητο τέκνο της, αφού η κοινωνία δεν θα μπορούσε να αποδεχθεί το γεγονός της απόκτησης τέκνου εκτός γάμου».

Αυτά «αιώνες πριν». Όμως, πώς μας φαίνεται που το τραγούδι αυτό θίγει ένα πρόβλημα που ακόμη και σήμερα δείχνει να είναι υπαρκτό· πώς μας φαίνεται που μια νέα κοπέλα του 2018 δεν αντέχει μέχρι το τέλος την απόφαση που η ίδια πήρε κάποια στιγμή για τη ζωή της· πώς μας φαίνεται που μια κόρη και μια μάνα μπόρεσαν να φτάσουν σ’ αυτή την πράξη, πώς δεν βρέθηκε μια πέρδικα στο δρόμο τους. Όμως, αυτό το έντονα κοινωνικό, ηθικό, ανθρωπιστικό, πολιτισμικό πρόβλημα, «η δημοσιογραφία εκείνη που παραμένει εκουσίως όμηρος των εξουθενωμένων στερεοτύπων, το εξέθεσε υπό την επιγραφή «Μάνα-Μήδεια»», γράφει ο Παντελής Μπουκάλας, κι αυτό το ονομάζει «κανιβαλικό κιτρινισμό (με συνδαιτυμόνες και πολλούς σοσιαλμιντιάδες)».

.................................................

Σημειώσεις

¹ Πρόκειται για το βιβλίο του Νικολάου Πολίτη «Δημοτικά τραγούδια: Εκλογαί από τα τραγούδια του ελληνικού λαού», από τις εκδόσεις «Ιστορική έρευνα» με έδρα την Αθήνα και χωρίς πληροφορίες χρονολογίας έκδοσης (όπως γινόταν, δυστυχώς, σε όλες τις εκδόσεις παλιότερα). Στην πραγματικότητα, όμως, πρόκειται για φωτογραφική ανατύπωση του βιβλίου του με τίτλο «Εκλογαί από τα τραγούδια του ελληνικού λαού» (Τυπογραφείον «Εστία», 19140, το οποίο μάλιστα υπάρχει σε ψηφιοποιημένη μορφή στην εξαιρετική ψηφιακή συλλογή Ανέμη της Βιβλιοθήκης του Πανεπιστημίου Κρήτης.

^{2 Πλ}ήρης Συλλογή Κρητικών ασμάτων : ηρωικών, ιστορικών, πολεμικών, του γάμου, της τάβλας, του χορού κλπ κλπ. και απασών των κρητικών παροιμιών διστίχων και αινιγμάτων μεθ' ερμηνευτικών υποσημειώσεων / υπό Αριστείδου Κριάρη. Εν Αθήναις: Τύποις: Α. Φραντζεσκάκη και Α. Καϊτατζή, 1920.

Ένας άνθρωπος που διαβάζει αξίζει για δύο

Μόλις φτάσετε στο Αλγέρι, θα πρέπει να πάρετε τους ανηφορικούς δρόμους, να τους ανεβείτε και μετά να τους κατεβείτε. Θα πέσετε στην Ντιντούς Μουράντ με τα αμέτρητα σοκάκια να την κόβουν κάθετα σαν εκατοντάδες ιστορίες, δυο βήματα από μια γέφυρα που τη μοιράζονται αυτόχειρες και ερωτευμένοι.

Κατεβείτε κι άλλο, απομακρυνθείτε από τα καφενεία και τα μπιστρό, τα μαγαζιά να πουλάνε ρούχα, τις αγορές φρούτων και λαχανικών [...]

Θα σκαρφαλώσετε τους δρόμους, θα σπρώξετε βαριές ξύλινες πόρτες που δεν είναι ποτέ κλειδωμένες, θα χαϊδέψετε τα σημάδια που άφησαν στους τοίχους σφαίρες που θέρισαν συνδικαλιστές, καλλιτέχνες, στρατιωτικούς, δασκάλους, ανώνυμους, παιδιά. [...]

Θα ψάξετε τον αριθμό 2Β, που θα δυσκολευτείτε να τον βρείτε επειδή κάποιοι αριθμοί δεν υπάρχουν πια. Θα σταθείτε μπροστά στην επιγραφή μιας βιτρίνας: Ένας άνθρωπος που διαβάζει αξίζει για δύο. 

Ένα βιβλίο-έκπληξη από μια νεαρή συγγραφέα. Τη λένε Καουτέρ Αντιμί, είναι μόλις 32 χρονών, κατάγεται από το Αλγέρι και εδώ και δέκα χρόνια ζει στη Γαλλία και γράφει στα γαλλικά. Το βιβλίο λέγεται "Τα πλούτη μας" (Πόλις, 2018, μτφρ. Έφη Κορομηλά) και ασχολείται με το βιβλιοπωλείο "Τα αληθινά πλούτη" που είχε στήσει το 1936 στο Αλγέρι ο Εντμόν Σαρλό. Βρίσκεται στο 2Β της οδού Χαμανί πρώην Σαρράς. Είναι βιβλιοθήκη, βιβλιοπωλείο, εκδοτικός οίκος, αλλά πάνω απ' όλα, "ένας χώρος για τους φίλους που αγαπούν τη λογοτεχνία και τη Μεσόγειο".

Η συγγραφέας παρακολουθεί από κοντά τον ιδρυτή του βιβλιοπωλείου, διαβάζει (επινοεί) τα ημερολόγιά του και μαζί μ' αυτόν διατρέχει την ιστορία της πατρίδας της στον εικοστό αιώνα, ζει τις εξεγέρσεις των νέων της εποχής, αφουγκράζεται τις αγωνίες των μεγαλύτερων και περπατά στους δρόμους της γενέθλιας πόλης με διάθεση νοσταλγική και αγαπητική.

Δεν ήταν ένα οποιοδήποτε βιβλιοπωλείο τα Αληθινά Πλούτη, εκεί εκδόθηκαν τα πρώτα βιβλία του νεαρού Καμύ, που τον βλέπουμε συχνά στο πατάρι, αναζητώντας την ησυχία του βιβλιοπωλείου, να γράφει δικά του κείμενα ή να διορθώνει προς έκδοση βιβλία του εκδοτικού. Ποδαρικό εξάλλου έγινε με το θεατρικό έργο του Καμύ "Εξέγερση στις Αστούριες" που κυκλοφόρησε τον Απρίλιο του 1936. Με το βιβλιοπωλείο και το εκδοτικό συνδέονται ποικιλοτρόπως γνωστοί αλγερινοί και γάλλοι συγγραφείς,  όπως ο Αμρούς, ο Ρουά, ο Σενάκ, ο Ζιονό, ο Ρομπλές, ο Ωντιζιό, ο Ζιντ, η Γερτρούδη Στάιν και άλλοι πολλοί. Ένας απ' αυτούς ήταν και ο ο αντιστασιακός Βερκόρ, του οποίου τα 20.000 αντίτυπα από τη "Σιωπή της θάλασσας" που τυπώθηκαν τον Οκτώβριο του 1943 εξαντλήθηκαν μέσα σε μια βδομάδα στο Αλγέρι (στην Ελλάδα κυκλοφόρησε το 1945 σε μετάφραση της Τατιάνας Γκρίτση-Μιλλιέξ). Εξάλλου, και τον τίτλο τον πήρε από το ομώνυμο βιβλίο του Ζιονό (Les Vraies richesses) που είχε κυκλοφορήσει το 1935. Στις θύμησες που ξετυλίγει η συγγραφέας επινοώντας τα ημερολόγια του Σαρλό περνούν φιγούρες, όπως ο  Λόρκα που τα βιβλία του κάηκαν από τους φρανκιστές στην Πλάθα δελ Κάρμεν της Γρανάδας το '38 και ο Σαιντ-Εξυπερύ που εξαφανίστηκε ενώ βρισκόταν σε πτήση τον Αύγουστο του '44. Στο τέλος του βιβλίου, παρατίθεται και όλη η βιβλιογραφία που συμβουλεύτηκε η Αντιμί για να γράψει το βιβλίο της.

Τα Αληθινά Πλούτη είναι βιβλιοπωλείο και δανειστική βιβλιοθήκη, έχει συνδρομητές, εκδίδει βιβλία, ζει τις στιγμές που οι "νεαροί της γειτονιάς ξανάφτιαχναν τον κόσμο", παραδίνεται στις φλόγες και καταστρέφονται όλα τα σημειωματάρια του Σαρλό, ό ίδιος φυλακίζεται, τίθεται σε κατ' οίκον περιορισμό, εκτοπίζεται, το βιβλιοπωλείο γίνεται παράρτημα της Εθνικής Βιβλιοθήκης, αλλάζει χέρια, αλλάζει η γειτονιά, αλλάζει όνομα ο δρόμος, οι μνήμες ξεθωριάζουν...

Γραφική και συνάμα τραγική φιγούρα ο Αμπνταλλά, που δούλευε στο βιβλιοπωλείο-βιβλιοθήκη μέχρι το τέλος, δεν του άρεσε να διαβάζει βιβλία, όμως αγαπούσε να τα τακτοποιεί, οργάνωνε τα βιβλία στα ράφια και τις καρτέλες δανεισμού στα συρταράκια με πολλή αγάπη και πολλή προσοχή, έμεινε μέχρι το τέλος στα Αληθινά Πλούτη και ύστερα, όταν πια δεν χρειαζόταν στους καινούριους ιδιοκτήτες, δεν έφυγε από τη γειτονιά,  μα τυλιγμένος με το άσπρο πανί του, ακουμπισμένος στο ραβδί του, έμενε όρθιος στο πεζοδρόμιο όλη τη μέρα και για να κοιμάται το βράδυ, του είχαν δώσει μια γωνιά στη διπλανή πιτσαρία, σ' ένα καμαράκι, όπου "αποθηκεύουν το αλεύρι, τη μαγιά, τα καφάσια με τις ντομάτες, τους τενεκέδες με το λάδι και τα βάζα με τις ελιές". 

Αλγέρι 2017, Αλγερία 1930, Αλγέρι 1935-1936, Αλγέρι 1939, Γερμανία 1940, Σετίφ 1945, Παρίσι 1945-1949, Αλγερία 1954, Αλγέρι 1959-1960, Παρίσι 1961, Αλγέρι 1961, Αλγέρι 2017. Αυτά είναι μερικά από τα κεφάλαια του βιβλίου. Μέσα από την ιστορία του βιβλιοπωλείου στο Αλγέρι περνά η ιστορία της Αλγερίας στον 20ο αιώνα, οι αντιαποικιακές εξεγέρσεις, τα επαναστατικά κινήματα, οι ακροδεξιές οργανώσεις, ο ρόλος και ο διχασμός των Γάλλων, ο ντε Γκωλ, ο πόλεμος, η Αντίσταση, οι πόλεμοι...

Η Αντιμί αγαπά τον τόπο της, αγωνιά για το παρόν και το μέλλον του και βρήκε τρόπο να κρατήσει τις μνήμες ζωντανές. Λέει:

Είμαστε οι κάτοικοι τούτης της πόλης και η μνήμη μας είναι το άθροισμα των ιστοριών μας.

Η νοσταλγία της Αντιμί για τον τόπο της, το Αλγέρι, μου θύμισε την Ελέν, την αστυνομικίνα του Ζαν-Κλωντ Ιζζό στο Soléa:

[...] Μου έδειξε το πέλαγος.

- Από εκεί έφτασα στη Μασσαλία. Από τη θάλασσα. Ήμουνα έξι χρονώ. Ποτέ μου δεν ξέχασα την ομορφιά που έχει αυτή η πόλη όταν αρχίζει το χάραμα. Αλλά ποτέ δεν ξέχασα και το Αλγέρι. Κι ας μην το ξανάδα. Το ξέρετε το Αλγέρι;

- Όχι. Δεν έχω ταξιδέψει πολύ.

- Εκεί κάτω γεννήθηκα. Προσπάθησα χρόνια, με νύχια και με δόντια, να με αποσπάσουν εδώ, στη Μασσαλία. Η Μασσαλία δεν είναι Αλγέρι. Έχω όμως την αίσθηση ότι μπορώ από δω ν' αγναντέψω το λιμάνι εκεί μακριά. [...]

Δεν μπορούμε παρά να κρατήσουμε στη μνήμη μας την επιθυμία που εκφράζει με την τελευταία φράση της η νεαρή Καουτέρ:

Θα'ρθείτε κάποτε στο 2Β της οδού Χαμανί, έτσι δεν είναι;

Άραγε, αν πάμε, ακόμη κι αν δε βρούμε το 2Β της οδού Χαμανί, θα βρούμε τη βιτρίνα που γράφει "Ένας άνθρωπος που διαβάζει αξίζει για δύο";

Παράξενη Πρωτομαγιά σα νοσταλγείς το περσινό το καλοκαίρι...

Χαρακτικό του Τάσσου με τίτλο "Αφιέρωμα στον Γ. Ρίτσο" (Εθνική Πινακοθήκη)
Ο Γιάννης Ρίτσος είχε γεννηθεί σαν σήμερα το 1909.

Στα τζάμια σου μπουμπουκιάζει η χτεσινή βροχή
τώρα που η παραλία ανάβει τα φανάρια της.
Ένα καΐκι στάθηκε καταμεσίς στο πέλαγο.
Γαλήνη.
Περίμενε δω με το βλέμμα στις σταγόνες
(δυο ανθισμένες γαλάζιες σταγόνες τα μάτια σου).
Περίμενε. Θα ξημερώσει.
Θέλω να σε ξέρω στο παράθυρο
αγναντεύοντας κατά τον τόπο της χαραυγής
νοσταλγώντας το περσινό καλοκαίρι.
(Τα νερά ν’ ανασαίνουν ζεστασιά
το γυμνό σώμα της ημέρας πλαγιάζει μες στα στάχυα
κι ανάμεσα απ’ τα δάχτυλα κρυφοκοιτάει μια παπαρούνα.)
Θέλω να σου χαρίσω ένα τόσο δα ουράνιο τόξο
τώρα στα γενέθλια της δεκαοχτάχρονης αυγής,
ένα λουλουδένιο δαχτυλίδι
μια υπόσχεση ελπίδας.

Πρωτομαγιά, του Άρη Αλεξάνδρου, από τη συλλογή "Ακόμα τούτη η άνοιξη", που κυκλοφόρησε για πρώτη φορά το 1946 από τις εκδόσεις Γκοβόστη. (Η αντιγραφή έγινε από την έκδοση Άρης Αλεξάνδρου: Ποιήματα (1941-1974), ύψιλον/βιβλία, 1991, με σημείωμα του Αλέξανδρου Αργυρίου).

Και πέρασαν τριάντα χρόνια κι έγραψε ο Γκάτσος για την παράξενη Πρωτομαγιά:

Παράξενη πρωτομαγιά

μ' αγκάθια πλέκουν σήμερα στεφάνια,
ήρθ' ο καιρός του "έχε γεια"
τι να την κάνεις πια την περηφάνια.

Στα δυο σου μάτια τα χρυσαφιά
σκοτάδι πέφτει και συννεφιά,
ποιες μπόρες φέρνεις και ποιες βροχές
σε κουρασμένες νεκρές ψυχές,
σε κουρασμένες νεκρές ψυχές.

Παράξενη πρωτομαγιά
ο ήλιος καίει το πέλαγο στη δύση,
μα της καρδιάς την πυρκαγιά
πού θα βρεθεί ποτάμι να την σβήσει.

Παράξενη πρωτομαγιά...

(Μελοποιήθηκε από τον Χατζηδάκι και πρωτοτραγουδήθηκε από Γαλάνη - Μητσιά).

Του βιβλιόφιλου

Και γύρω μου και πλάι μου χαρτιά, γραφτά, βιβλία
κόσμοι της σκέψης άπειροι, που στο χαρτί ριχτήκαν
άλλοι μ' αδεξιότητα κι άλλοι με μαεστρία.
Και τους τρυγώ ολημερίς ωσάν μελίσσι άλλο
παρακρατώντας μέσα μου τ' ωραίο, το μεγάλο.

Έτσι έγραφε ο Μιχάλης Γρηγοράκης τον Ιούλιο του 1964 στην Κρητική Εστία (τεύχος 145) στη ρίμα με τον τίτλο "Του βιβλιόφιλου". Είχε δημοσιευτεί σε σελίδα με τη βινιέτα "Ρίμες νοσταλγικές", όπως ήταν και ο τίτλος της ποιητικής συλλογής που κυκλοφόρησε την ίδια εποχή.

Ο Μιχάλης Γρηγοράκης ήταν μια σημαντική πνευματική φυσιογνωμία των Χανίων, γνωστός ως δημοσιογράφος στα Χανιώτικα Νέα για τέσσερις δεκαετίες, αλλά και ως διευθυντής της Δημοτικής Βιβλιοθήκης της πόλης από το 1962 ως το 1968 αρχικά, αφού η χούντα τον έδιωξε για τα δημοκρατικά του φρονήματα για να επιστρέψει στη θέση του το 1976. Ανάμεσα στα βιβλία που είχε γράψει, σημειώνω "Τα Χανιά όπως τα είδαν οι ξένοι", "Χανιώτικες φυσιογνωμίες" και "Χανιώτικα παραδοσιακά επαγγέλματα". 

Ημέρα του βιβλίου η σημερινή. Πάνε δέκα χρόνια που έφυγε ο Γρηγοράκης, ήταν αρχές Μαϊου του 2008. Ας είναι τούτη η ανάρτηση μικρή αναφορά στη μνήμη του, σε ανάμνηση εκείνης της ημέρας κάποιου Οκτωβρίου στα μέσα της δεκαετίας του '60, μαθήτρια Δημοτικού ήμουνα, που επισκέφτηκα για πρώτη φορά τη βιβλιοθήκη της πόλης μου και ζήτησα από έναν αυστηρό κύριο που καθόταν στο μεγάλο τραπέζι του αναγνωστηρίου υλικό για την αποταμίευση· και ήταν τότε που κέρδισα τον κουμπαρά κι ένα βιβλιάριο ταμιευτηρίου και μια μόνιμη αγαπητική σχέση με τα βιβλία και τις βιβλιοθήκες. *

Ημέρα του βιβλίου η σημερινή. Θα γραφτούν πολλά, θα γίνουν άλλα τόσα, η πολιτική βιβλίου αυτής της κυβέρνησης δεν έχει καλά ξεδιπλωθεί, η προηγούμενη έκλεισε το Εθνικό Κέντρο Βιβλίου χωρίς να κάνει κάτι άλλο, η Αθήνα γίνεται Παγκόσμια πρωτεύουσα βιβλίου για ένα χρόνο, χωρίς κι εδώ να έχουν καλά καλά ξεδιπλωθεί ο στόχος και το εύρος, ο  Δήμος της Αθήνας** και αρκετές βιβλιοθήκες ξεκινούν δράσεις για το Έτος Βιβλίου. Μακάρι να μην είναι μόνο πανηγύρια και μακάρι τα έργα που θα παραχτούν να έχουν συνέχεια. 

Ημέρα του βιβλίου η σημερινή. Γύρω μου και πλάι μου χαρτιά, γραφτά, βιβλία, παρακρατώντας μέσα μου τ' ωραίο, το μεγάλο...

..........................................................................................

Σημειώσεις

* Ανάμεσα στα πολλά που έχουν γραφτεί για τον Μιχάλη Γρηγοράκη, παραθέτω εδώ τις αναφορές για δύο δημοσιεύματα. Το ένα είναι γραμμένο από τον Χανιώτη γλύπτη Γιάννη Μαρκαντωνάκη για τη σχέση του Γρηγοράκη με τη Δημοτική Πινακοθήκη με αφορμή την Έκθεση που υπάρχει αυτό τον καιρό με τίτλο "Βαβέλ" (Ξανά Βαβελικά 50 +χρόνια μετά αδεία ποιητική. Μιχ. Γρηγοράκη μνήμη). Το άλλο είναι γραμμένο από τον φίλο, δάσκαλο και παλιό συμμαθητή Γιώργο Πιτσιτάκη και αναφέρεται στη σχέση του Γρηγοράκη με τον Νίκο Καζαντζάκη (Ο Μιχάλης Γρηγοράκης και το «σύμπαν» του Ν. Καζαντζάκη). 

** Είναι αλήθεια ότι η βιβλιοθήκη του ίδιου του Δήμου της Αθήνας έχει να ζηλέψει από βιβλιοθήκες σε άλλες πρωτεύουσες του κόσμου. Γιατί η Δημοτική της Αθήνας δεν είναι, μόνο, ό,τι και κάθε άλλη δημοτική βιβλιοθήκη, είναι επιπλέον η Βιβλιοθήκη της πόλης των Αθηνών, η Βιβλιοθήκη της πρωτεύουσας. Γιατί η Δημοτική βιβλιοθήκη της πρωτεύουσας δεν λειτουργεί (μόνο) ως βιβλιοθήκη που καλείται να καλύψει πληροφοριακές ανάγκες με την "παραδοσιακή" έννοια, αλλά αποτελεί κέντρο πληροφόρησης για την πόλη γενικότερα, κέντρο ανάδειξης και προβολής της πόλης. Και όταν μάλιστα η πόλη αυτή είναι η Αθήνα, καλείται με έμφαση να συνδεθεί με την ανάδειξη και προβολή της πολιτιστικής της κληρονομιάς. Θα μπορούσα να επεκταθώ κι άλλο, να πω για τον διακριτό ρόλο της κεντρικής και των περιφερειακών βιβλιοθηκών, για τη σχέση με τα σχολεία και τους τοπικούς φορείς, για το νοιάξιμο στη νεολαία, στους ξένους, στους άστεγους. Μακάρι να έχουν ήδη ειπωθεί από τους αρμόδιους και γω να παραμένω μια γκρινιάρα νοσταλγός καλών βιβλιοθηκών..

Πολλοί μαζί ριγμένοι σ' ένα λάκκο...

Θα 'ταν βράδυ, όταν τη ρίξαν μες στην πηγάδα. Στο δεξί χέρι πολλές ευχές, στ' αριστερό καμιά κατάρα, το δέντρο της ζωής μες στην παλάμη της θαλερό κι ένα στραβό σκυλόδοντο στ' απάνω σαγόνι· με τόσα σημάδια, παιδάκι μου, της έλεγε η μάνα της, δεν σε φοβούμαι μήπως κακοπάθεις, κι όλο να την ξεματιάζει η έγνοια της.

[...] Ημέρες τριάντα χύμα στην πηγάδα. Ημέρες τριάντα με το ίδιο παραμύθι. Δεν είχε να φοβηθεί. Τούτο το παρόν που αιμορραγεί ιχνογραφήθηκε πριν από χρόνια και το τοπίο πριν από αιώνες. [...] Χύμα τα μετερίζια στην πηγάδα. 

[...] Ο τέταρτος όροφος: ο διάδρομος με τους ξύλινους πάγκους, τα γραφεία των ανακρίσεων, η σκάλα για το πλυσταριό. Κάθισε στην άκρη ενός πάγκου. Το ίδιο βράδυ την εγκατέλειψε ο Σολωνός. Δεν ήξερε πως σ' αυτόν τον πάγκο θα 'μενε ημέρες επτά, περιμένοντας και μη περιμένοντας.

¨Ετσι έγραφε στα 1970-1972 η Μάρω Δούκα για την πηγάδα στη Μπουμπουλίνας, που έγινε και το πρώτο της βιβλίο με τον ομώνυμο τίτλο και κυκλοφόρησε το 1974 από τον Κέδρο (σήμερα η συμπληρωμένη έκδοση από τον Πατάκη).

... στην οδό Μπουμπουλίνας, σ' ένα παλιό κτίριο, στα υπόγειά του, όπου στεγαζόταν τότε η Γενική Ασφάλεια. [...] Ούτε θυμάμαι ακριβώς τον χώρο· μόνον ότι ήμαστε πολλοί μαζί ριγμένοι σ' ένα λάκκο κι είχε από πάνω ο λάκκος ένα γυάλινο στέγαστρο και γύρω γύρω στον λάκκο υπήρχαν κελιά και σε κάποιο σημείο του λάκκου υπήρχε μια τρύπα όπου κατέβαιναν και κοιμούνταν οι άντρες, ενώ εμείς κοιμόμαστε στο τσιμεντεδένιο δάπεδο του λάκκου, η μία δίπλα στην άλλη, επάνω σε φθαρμένες κουβέρτες που μύριζαν ψυλλόσκονη. 

[...] Περίμενα τη μητέρα μου, την περίμενα με λαχτάρα, γιατί της είχα παραγγείλει να μου φέρει οδοντόπαστα.

[...] "Η οδοντόπαστα;" ρώτησα τον φύλακα. "Μπα, θα μου ζητήσεις και τον λογαριασμό; Εγώ φταίω που δεν σου έφερε η μανούλα σου οδοντόπαστα;" 

[...] Και περνούσαν οι μέρες στον λάκκο της Μπουμπουλίνας. Καλοκαίρι. Αναστεναγμοί και παγωμάρα. Η σιωπή και το πέταγμα της μύγας. Είπα στη φίλη μου για ένα διήγημα του Χάμσουν που είχα διαβάσει πριν από καιρό με μια μύγα. Στράβωσε τα χείλη της: "Διαβάζεις τον ναζιστή Χάμσουν;" Ταράχτηκα. Ντρεπόμουν να της πω ότι δεν ήξερα τίποτα για το ποιόν του συγγραφέα! [...] Και ξαφνικά πανικός! Το παιδί από την Κύπρο έκοψε μ' ένα καθρεφτάκι τις φλέβες του.

[...] Σεπτέμβριο, μας μετέφεραν σ' ένα χάλαρο στην 3η Σεπτεμβρίου κι από κει στις Φυλακές Αβέρωφ. Κι έπειτα, καταχείμωνο, στους δρόμους πάλι της Αθήνας. Ένα βραδάκι βιαζόμουν για να είμαι στην ώρα μου στη συνάντηση με τον Νίκο Δούκα. Κοντά στο άγαλμα του Κολοκοτρώνη άκουσα κάποιον που με φώναζε με το πατρικό μου και σωστά: "Γεωργεδάκη!"

Γύρισα ταραγμένη κι είδα τον φύλακα της οδού Μπουμπουλίνας. Αυτόν που μου είχε αγοράσει με δικά του λεφτά οδοντόπαστα. Χαιρόταν που με ξανάβλεπε. "Τι κάνεις, κοπέλα μου, έβαλες μυαλό; Σοβαρεύτηκες;" Τον χαιρέτησα ψυχρά· πάγωσε το χαμόγελο στα χείλη του. Εκείνη τη νύχτα είχα να πετάξω προκηρύξεις στα Πετράλωνα.

Η Μάρω Δούκα περιγράφει το πέρασμά της από τα κρατητήρια της Μπουμπουλίνας και την πηγάδα ("Καλοκαίρι", από τη συλλογή "Τα μαύρα λουστρίνια", Πατάκης, 2005). Ήταν Αύγουστος του 1967. 

Στην πηγάδα βρέθηκε την ίδια εποχή και ο Διονύσης Σαββόπουλος. 

Είδα μια ξανθιά αεράτη να πλησιάζει μ’ ένα λουλούδι στο χέρι, γαρίφαλο ή τριαντάφυλλο, δεν θυμάμαι. Όπως επίσης δεν θυμάμαι το χρώμα του λουλουδιού. Κατά πάσα πιθανότητα κόκκινο. Κατέβηκε με αποφασιστικότητα τα σκαλιά και μίλησε στον φύλακα. «Σαββόπουλος!» φώναξε ο φύλακας. Πλησίασε ο Σαββόπουλος. «Σε ζητάει μια ξανθιά…» «Πού είναι;» μισόκλεινε τα μάτια του ο Σαββόπουλος. «Στραβούλιακα!» γέλασε ο φύλακας.

[...] Ξύπνησα από τη φασαρία. Είχαν ανεβάσει τη νύχτα στον Τέταρτο τον Σαββόπουλο και τον κατέβασαν ξημερώματα μισερωμένο. Τον αναβαστούσαν δύο και τον έκλεισαν σ’ ένα κελί.

(από "Τα μαύρα λουστρίνια", στο ίδιο όπως παραπάνω)

Μαζί τους στην πηγάδα και η κυρία Μάνου, αγωνίστρια του ΚΚΕ που είχαν φέρει εκεί μέχρι να τη στείλουν σε κάποιο ξερονήσι. Η κυρία Μάνου ήταν η θεία για τους νέους εκείνους, τους εμψύχωνε· και ο Σαββόπουλος έγραψε γι' αυτήν ένα τραγούδι, μα η λογοκρισία της δικτατορίας δεν τον άφησε να κυκλοφορήσει με αναφορά στο όνομά της κι έτσι έγινε "Η θεία Μάρω", ένα από τα τραγούδια στο Περιβόλι του τρελλού:

Στην υγρή μας την αυλή, στρώνει για να κοιμηθεί

η κυρία Μάρω.

Κλαίνε ακόμα κι οι σκληροί, μα έχει απόφαση σωστή

η κυρία Μάρω.

Θεία Μάρω, καλέ θεία Μάρω, αύριο, 

φύλαξε και για μας λίγο χαλβά.

Θεία Μάρω, καλέ θεία Μάρω, αύριο, 

πες μας για δράκους, πες μας για σπαθιά.

Τηλεόραση φτηνή, ψυγεία, δόσεις, γιωταχί

και οικοδομές.

Πριζουνίκ, πρατήρια και χρηματιστήρια

και διακοπές.

Θεία Μάρω, καλέ θεία Μάρω, αύριο, 

φύλαξε και για μας λίγο χαλβά.

Στην κάμαρή σου περίμενέ μας αύριο, 

καθισμένη στο χαμηλό σοφά.

Την αλήθεια την πικρή δε θα την πω, μην τρελαθεί

η κυρία Μάρω.

Το χεράκι της θα κρατώ, δίπλα στο τζάκι θα τη βρω

την κυρία Μάρω.

Θεία Μάρω, καλέ θεία Μάρω, αύριο, 

φύλαξε και για μας λίγο χαλβά.

Θεία Μάρω, στην ποδιά σου αύριο, 

θα γείρουμε σαν ορφανά παιδιά.

Ήταν Αύγουστος του 1967. Η Μάρω, η πραγματική, ήτανε μόλις 20 χρονώ κορίτσι τότε. Κι έγραφε στην Πηγάδα, καταλήγοντας:

Όσο ονειροβατούσαμε, ξεγελιόμαστε με αυταπάτες. Μα το καπάκι πετάχτηκε, ο ατμός έγινε θολούρα, η κίνηση σημειωτόν επί τα αυτά. [...] Υποταγμένοι στα λογής αντικείμενα, εκείνου του βιβλίου, εκείνου του πίνακα, και προπαντός οι αφίσες και τα σήματα ειρήνης, τα σήματα κονκάρδες, κάτι σαν αγκύλωση στο μυαλό μας, κι αυτός ο όμορφος Γκεβάρα, επικίνδυνο πράγμα η ομορφιά. Θα πούμε είναι αδύνατη η μνήμη, ελαστική η συνείδηση. Ας ευλογήσουμε τα λογής αντικείμενα, όπως ο δούλος τον αφέντη του. Συχωροχάρτι και αλαζονεία μας: Η προηγούμενη γενιά δεν τα κατάφερε, κι ας έγραψε τραγούδια, μουσική, κι ας χάραξε μ' αιμα τ' αρχικά της στους δρόμους της ελευθερίας.

Μικρή αναφορά για τη σημερινή μέρα, όχι τόσο ή μόνο για να μην αδυνατίζει η μνήμη, αλλά κυρίως για τη συνείδηση, που δεν της πρέπει ελαστική να είναι...

Το σωστό και το δίκαιο...

Σωστό και δίκαιο

Για κάθε πολίτη που σκοτώνουν
οι Αμερικανοί πληρώνουν
αν δεν είχε πολεμήσει εναντίον τους
120 μάρκα αποζημίωση και για κάθε
σκοτωμένο παιδί πληρώνουν 60 μάρκα
εξάλλου για κάθε καταστραμμένο σπίτι
δίνουν 90 μάρκα μετρητά
και δέκα σακιά τσιμέντο
και δέκα λαμαρίνες.
Γι' αυτό και μεις θάπρεπε
ν' αρχίσουμε από σήμερα έρανο
για την περίπτωση
που μια μέρα στην Ουάσινγκτον ένας πρόεδρος
θα τουφεκιστεί
ή θα κρεμαστεί
θα δώσουν τότε στη φαμελιά του
120 μάρκα
κι έτσι θα κλείσει το ζήτημα.
Κι αν χάσουν τη ζωή τους
και τα μέλη της φαμιλιάς του μαζί
καλό θα ήταν 
νάχαμε έτοιμα τίποτα ψιλά και γι' αυτή την περίπτωση
Κι αν ο Λευκός Οίκος 
τιναχτεί στον αέρα
90 μάρκα έξτρα
και δέκα σακιά τσιμέντο
και δέκα λαμαρίνες.

Το παραπάνω ποίημα είναι από τη συλλογή "Φωνές χωρίς πατρίδα" του Erich Fried, που κυκλοφόρησε στα ελληνικά το 1980 από τις εκδόσεις Κάλβος σε μετάφραση του Δημοσθένη Κούρτοβικ. Ο Φριντ (1921-1988) ήταν Εβραίος γεννημένος στην Αυστρία, που το 1938, μετά την κατάληψη της χώρας του από τους Ναζί, κατέφυγε στην Αγγλία όπου και έζησε την υπόλοιπη ζωή του. 

Ο τσουχτερός, σαρκαστικός λόγος του που διαπερνά την ποίησή του, φαίνεται παραπάνω από καθαρά στο παραπάνω ποίημα, στο οποίο, σαν υποσημείωση, διαβάζουμε το παρακάτω:

Η εφημερίδα The Guardian του Λονδίνου έγραψε τον Δεκέμβρη του 1969 ότι, σύμφωνα με δηλώσεις Αμερικανών αρμοδίων στη Σαϊγκόν, οι ισχυρισμοί των ντόπιων για τις γυναίκες και τα παιδιά που σφαγιάσθηκαν στο Μυ Λάι ήταν υπερβολικοί, για να ζητήσουν περισσότερη χρηματική αποζημίωση. Τα ποσά που δίνονταν ως αποζημίωση ανακοινώθηκαν από την αμερικανική πρεσβεία στη Σαϊγκόν μόνο μετά την επίθεση του Τετ.

Και μην μου πείτε καμιά ομοιότητα με τα σημερινά... Αλλάζουν μόνο οι τρόποι επικοινωνίας, και οι ανακοινώσεις μέσω twitter. Δέκα σακιά τσιμέντο και δέκα λαμαρίνες η αμοιβή σας μανάδες και παιδάκια μου. Σωστά και δίκαια! Τότε Βιετνάμ, ύστερα Ιράκ, τώρα Συρία... 

Το Καγκουρώ παίζει!...

Σας αρέσουν οι σπαζοκεφαλιές; Μήπως αγαπάτε και τα σπορ; Αν ναι, τότε μπορεί να σας ενδιαφέρουν οι … εξάδες!

Ο φίλος του Καγκουρώ Χάρης Κουρής, πολιτικός μηχανικός και παλιός αθλητής, σας παρουσιάζει ένα επιτραπέζιο παιχνίδι δικής του έμπνευσης, τις εξάδες.

Εξάδες

1.      Γενικά

Οι εξάδες είναι ένα παιχνίδι με την τράπουλα αθλητικού περιεχομένου και παράλληλα ένα παιχνίδι αριθμών. Παίζεται με μια απλή τράπουλα 52 φύλλων και προσφέρεται για ψυχαγωγία ιδιαίτερα για φίλους του στίβου, αλλά και των αριθμητικών γρίφων.

Οι εξάδες μπορούν να παιχτούν από έναν παίχτη μόνο του, για δική του ευχαρίστηση, ή από περισσότερους παίκτες σε συναγωνισμό.

Οι εξάδες βγάζουν δυνατές αναμετρήσεις μεταξύ των αντιπάλων και μπορούν να προσφέρουν ξεχωριστές συγκινήσεις, ιδιαίτερα σε όσους αρέσει ο κλασικός αθλητισμός. Είναι επίσης μια καλή ευκαιρία άσκησης της μνήμης και της ευστροφίας στους υπολογισμούς.

Το παιχνίδι ονομάζεται εξάδες γιατί οι προσπάθειες είναι έξι, όσες και οι επιτρεπόμενες προσπάθειες των αθλητών στις ρίψεις και τα οριζόντια άλματα.

Η βάση του παιχνιδιού είναι η εξής: με 4 φύλλα, ανεξάρτητα από τη σειρά που βγαίνουν από την τράπουλα, να σχηματιστεί το καλύτερο δυνατό ρεκόρ σε άλμα ή ρίψη Ανδρών ή Γυναικών. Για τον σχηματισμό του ρεκόρ, το κάθε φύλλο από άσσο μέχρι εννιάρι αντιστοιχίζεται στο νούμερό του, π.χ. το οχτάρι στο 8, ενώ τα δεκάρια και οι φιγούρες αντιστοιχίζονται στο 0 (μηδέν).

Το χρώμα του φύλλου (κούπα, καρώ, μπαστούνι ή σπαθί) δεν παίζει κανένα ρόλο.

Έτσι, για παράδειγμα, τραβώντας τα φύλλα 4, 6, 7, 8 σχηματίζουμε το 86.74, παγκόσμιο ρεκόρ στη σφύρα Ανδρών.

Η επίδοση που επιλέγουμε αναγράφεται στο φύλλο αγώνα, όπως θα περιγραφεί παρακάτω.

Ανοίγοντας τα 52 φύλλα της τράπουλας διαδοχικά σε τετράδες, έχουμε κάνει μία προσπάθεια. Με 6 τέτοιες προσπάθειες ολοκληρώνουμε την εξάδα μας.

Σκοπός του παιχνιδιού είναι να βγάλουμε επιδόσεις σε όλα τα αγωνίσματα, με το μεγαλύτερο δυνατό συνολικό άθροισμα.

2.      Προϋποθέσεις

Απαραίτητη προϋπόθεση για να παίξουμε εξάδες είναι η άριστη γνώση των παγκοσμίων ρεκόρ στα αγωνίσματα αυτά, συνολικά 16: 4 άλματα και 4 ρίψεις Ανδρών και Γυναικών.

Έτσι, από τα 4 φύλλα που έχουν βγει, μπορούμε να κάνουμε σωστή και γρήγορη επιλογή της καλύτερης αλλά και προσφορότερης επίδοσης. Και αν το να βγάλουμε και τα 16 παγκόσμια ρεκόρ στα 6 ανοίγματα της τράπουλας είναι πρακτικά ανέφικτο, σίγουρα είναι εφικτό να δημιουργήσουμε το προσωπικό μας ρεκόρ στις εξάδες και να το βελτιώσουμε!

Τα παγκόσμια ρεκόρ αλμάτων και ρίψεων είναι σήμερα (28/3/2018) τα εξής:

ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΡΕΚΟΡ ΑΛΜΑΤΩΝ – ΡΙΨΕΩΝ

	Α	Γ
ύψος (υ)	2.45	2.09
επί κοντώ (εκ)	6.16	5.06
μήκος (μ)	8.95	7.52
τριπλούν (τ)	18.29	15.50
σφαίρα (σφα)	23.12	22.63
δίσκος (δ)	74.08	76.80
σφύρα (σφυ)	86.74	82.98
ακόντιο (α)	98.48	72.28

Στις εξάδες οι επιλογές μας δεν μπορούν να υπερβαίνουν αυτά τα ρεκόρ.

Τα αθροίσματα των παγκοσμίων ρεκόρ είναι 318.27 (Α) και 284.86 (Γ) και το συνολικό άθροισμα 603.13.

Ο εξοπλισμός του παίκτη είναι απλός: μία λευκή σελίδα κατάλληλα χαραγμένη που θα είναι το φύλλο αγώνα, ένα στυλό, ένα απλό κομπιουτεράκι χεριού (αριθμομηχανή) και, φυσικά, μία τράπουλα καλά ανακατεμένη πριν από κάθε άνοιγμα των 52 φύλλων σε τετράδες. Η χάραξη της σελίδας γίνεται όπως δείχνει το σκαρίφημα 1. Οι αντίπαλοι σε ένα παιχνίδι μπορούν να είναι όσοι θέλουμε. Μια σελίδα Α4 π.χ. χωράει 7 αντιπάλους.

Ας υποθέσουμε τώρα ότι παίζει εξάδες ένας παίκτης μόνος του. Οι αντίπαλοι ορίζονται από τον παίκτη και μπορούν να είναι όποια πρόσωπα, ομάδες, χώρες ή οτιδήποτε άλλο θέλει. Ας πούμε ότι οι αντίπαλοι είναι οι: Α, Β, Γ, Δ, Ε, ΣΤ, Ζ. Οι επιδόσεις αναγράφονται στο φύλλο αγώνα σε σειρές κατ’ αγώνισμα στις στήλες των αντιπάλων.

		Α	Β	Γ	Δ	Ε	ΣΤ	Ζ
Α	υ εκ μ τ σφα δ σφυ α	....        … … … … … … … …
Γ	υ εκ μ τ σφα δ σφυ α	…..   ...                   … … … … … … …

Σκαρίφημα 1. Φύλλο αγώνα

          

Στο πάνω μέρος της στήλης του κάθε αντιπάλου γράφονται οι επιδόσεις κατ’ αγώνισμα Ανδρών (Α) και στο κάτω μέρος κατ’ αγώνισμα Γυναικών (Γ). Πάνω δεξιά αναγράφονται στο τέλος τα αθροίσματα (Α) και (Γ) και δίπλα στο όνομα κάθε αντιπάλου το συνολικό άθροισμα που είναι και το τελικό του αποτέλεσμα στον αγώνα. Τα τελικά αποτελέσματα των αντιπάλων δίνουν τον νικητή και την κατάταξη των υπολοίπων.

3.      Παιχνίδι

Ανακατεύουμε καλά την τράπουλα και τραβάμε τα φύλλα με τη σειρά ανά τέσσερα. Η ανάγνωση του αποτελέσματος κάθε τετράδας και η αναγραφή του αντίστοιχου ρεκόρ στο φύλλο αγώνα γίνεται με τον απλό τρόπο που είπαμε παραπάνω: το κάθε φύλλο από άσσο ως εννιάρι δίνει τον αριθμό του (1, 2, 3 … 9), ενώ τα δεκάρια και οι φιγούρες δίνουν τον αριθμό 0.

Παράδειγμα

Παίζει ας πούμε ο Α (βλ. σκαρίφημα 2).

·         Ανοίγουμε την πρώτη τετράδα:

Ντάμα, 6, 10, άσσος, δηλαδή  0, 6, 0, 1.

Οι τέσσερις αριθμοί δίνουν 06.10 ή 6.10 στο επί κοντώ Ανδρών.

·         Επόμενη τετράδα: 8, άσσος, 4, 9.

Οι τέσσερις αριθμοί δίνουν  98.41 στο ακόντιο Ανδρών.

·         Επόμενη: 3, 4, ρήγας, βαλές, δηλαδή 3, 4, 0, 0.

Οι αριθμοί αυτοί δεν δίνουν αποτέλεσμα σε κανένα αγώνισμα, διότι, θυμίζουμε, μας ενδιαφέρουν επιδόσεις υψηλού επιπέδου, δηλαδή όσο γίνεται πιο κοντά στα παγκόσμια ρεκόρ. Τέτοιες επιδόσεις βγαίνουν πολλές στα 6 ανοίγματα της τράπουλας. Άρα, στο παράδειγμά μας δεν έχει νόημα να γράψουμε χαμηλές επιδόσεις, π.χ. 43.00 στο δίσκο ή 4.30 στο επί κοντώ (Γ) κτλ. Παρακάτω, θα προτείνουμε από πείρα κατώτερα όρια αναγραφής ρεκόρ κατ’ αγώνισμα για οικονομία χώρου στο φύλλο αγώνα.

·         Επόμενη τετράδα: 6, 8, 7, 5.

Οι αριθμοί δίνουν 86.57 στη σφύρα (Α) ή 76.58 στο δίσκο (Γ). Επιλέγουμε ένα από τα δύο, χωρίς δικαίωμα αλλαγής της επιλογής μας. Οι δύο επιδόσεις είναι περίπου ισάξιες. Η συνέχεια θα δείξει αν είμαστε τυχεροί στην επιλογή μας.

·     Αν οι τέσσερις αριθμοί βγάζουν παγκόσμιο ρεκόρ έχουμε το δικαίωμα, αν βγαίνει κι άλλη επίδοση μ’ αυτά τα φύλλα, να γράψουμε και μια δεύτερη σε άλλο αγώνισμα. Το παγκόσμιο ρεκόρ σημειώνεται με αστερίσκο (*).

Παράδειγμα στην επόμενη τετράδα: 8, 9, άσσος, 2.

Αυτά δίνουν:

α) 18.29* παγκόσμιο ρεκόρ στο τριπλούν (Α)  και

β) 82.91 στη σφύρα (Γ)  ή  98.21 στο ακόντιο (Α)  ή  21.98 στη σφαίρα (Γ).

Το 21.98 είναι «χαμηλό» σε σχέση με τα άλλα δύο, μπορεί όμως να προτιμηθεί αν δεν έχουμε βγάλει σφαίρα (Γ), ενώ πλησιάζουμε στο τέλος των 6 προσπαθειών ή αν στα άλλα αγωνίσματα έχουμε ήδη καλύτερη επίδοση. Με την ευκαιρία, η σφαίρα (Γ) είναι ένα από τα δυσκολότερα, αν όχι το δυσκολότερο, αγώνισμα του παιχνιδιού.

·         Οι βελτιώσεις, αν υπάρχουν, σε κάθε αγώνισμα με την πρόοδο του παιχνιδιού ξεχωρίζονται με ǁ,

     π.χ. μήκος (Α): 8.83 ǁ 8.90 ǁ 8.93.

·         Σε περίπτωση ισοβαθμίας δύο αντιπάλων, π.χ. 602.10 ο Α έναντι 602.10 του Β, ο αγώνας κρίνεται στα σημεία, με τα ακόλουθα κριτήρια κατά σειρά:

α)  υπεροχή κατ’ αγώνισμα στα 16 αγωνίσματα

π.χ.  Α -  Β  9-7  ή  Β – Α  8 – 6 και δύο ισοπαλίες (σε δύο αγωνίσματα)

β)  υπεροχή σε παγκόσμια ρεκόρ

π.χ.  3 έναντι 2

γ)  υπεροχή σε επιδόσεις 1 cm κάτω από το παγκόσμιο ρεκόρ

κ.ο.κ. ώστε ν’ αναδειχτεί νικητής.

Η ολοκλήρωση της εξάδας γίνεται με το άνοιγμα της τράπουλας 6 φορές.

Στο σκαρίφημα 2 έχουν αναγραφεί τα αποτελέσματα των παραπάνω παραδειγμάτων.

		Α              …..	Β	Γ	Δ	Ε	ΣΤ	Ζ
Α	υ εκ μ τ σφα δ σφυ α	….. 6.10 8.83I8.90I8.93 18.29* 98.41
Γ	υ εκ μ τ σφα δ σφυ α	…..                        76.58 82.91
		*

Σκαρίφημα 2. Παραδείγματα στο φύλλο αγώνα

Στο τέλος κάθε ανοίγματος της τράπουλας σημειώνουμε αστερίσκο (*) στην κάτω σειρά για να θυμόμαστε πόσα ανοίγματα από τα 6 έχουμε κάνει. Προσοχή να μην το ξεχνάμε αυτό γιατί θα δημιουργηθεί σύγχυση.

Στο τέλος των 6 ανοιγμάτων αθροίζουμε τα ρεκόρ (Α), τα ρεκόρ (Γ) και το σύνολο που δίνει και τον νικητή. Σημειώνονται πάνω δεξιά στα σημεία που είναι οι τελείες.

Αν μετά τα 6 ανοίγματα της τράπουλας δεν έχουν καλυφθεί και τα 16 αγωνίσματα, μπαίνει παύλα (-) σε όποιο αγώνισμα έμεινε κενό και στο μερικό σύνολο (Α) ή (Γ) που ανήκει και ο παίκτης Α μένει εκτός κατάταξης (ντισκαλιφιέ).

Οι αντίπαλοι Α, Β,… Ζ κάνουν ένας-ένας τις 3 πρώτες προσπάθειες (ανοίγματα) και σε δεύτερη φάση τις άλλες τρεις.

Για την οικονομία του χώρου στο φύλλο αγώνα, προτείνονται τα παρακάτω όρια αναγραφής κατ’ αγώνισμα:

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΑ ΟΡΙΑ

	Α	Γ
ύψος (υ)	2.15 - 2.45	1.70 - 2.09
επί κοντώ (εκ)	6.00 - 6.16	4.90 - 5.06
μήκος (μ)	8.70 - 8.95	7.30 - 7.52
τριπλούν (τ)	17.90 - 18.29	15.00 - 15.50
σφαίρα (σφα)	22.63 - 23.12	21.60 - 22.63
δίσκος (δ)	73.80 - 74.08	76.00 - 76.80
σφύρα (σφυ)	86.00 - 86.74	82.40 - 82.98
ακόντιο (α)	98.00 - 98.48	71.80 - 72.28

Τα όρια μπορούν να προεκταθούν προς τα κάτω, αν πλησιάζουμε στο τέλος και έχουμε κενό σε κάποιο αγώνισμα. Η πείρα δείχνει όμως ότι αυτό σπάνια αλλάζει την κατάσταση, λόγω της μεγάλης υστέρησης στο συγκεκριμένο αγώνισμα.

4.      Παραδείγματα φύλλων αγώνα

Ακολουθούν δύο παραδείγματα φύλλου αγώνα 7 αντιπάλων (Β, Θ, Κ, Πε, Πι, Σ, Χ), που ολοκληρώθηκαν και έχουν αναγραφεί οι νικητές (ΧΡυσό – ΑΡγυρό – ΧάΛκινο) και η κατάταξη των υπολοίπων.

Παρατηρούμε (βλ. φύλλα αγώνων) ότι στον πρώτο αγώνα σημειώθηκαν πολύ καλύτερες επιδόσεις από τον δεύτερο, στον οποίο είχαμε και ένα ντισκαλιφιέ. Παρατηρούμε ακόμη ότι στον πρώτο αγώνα βγήκαν μεγάλες επιδόσεις στο «δύσκολο» αγώνισμα της σφαίρας (Γ), ενώ νικητής και τις δύο φορές ήταν ο Κ.

Ο χρόνος για έναν αγώνα 7 αντιπάλων από έναν εξασκημένο παίκτη είναι περίπου 1 ώρα.

Καλή τύχη!

Φύλλο 1

Φύλλο 2