Ένα όνειρο ονείρων για τον Αντόνιο Ταμπούκι, τον αγαπητό και στον ουρανό

Το πορτραίτο του Antonio Tabucchi έγινε από τον Valerio Adami 
ειδικά για την ελληνική έκδοση του βιβλίου "Δύο ελληνικά διηγήματα" (Άγρα, 2000)

Ποιος θα διηγηθεί το όνειρο του Αντόνιο Ταμπούκι, όπως τόσο ονειρεμένα μας διηγήθηκε ο ίδιος τα όνειρα των Δαίδαλου, Οβίδιου, Ραμπελαί, Καραβάτζο, Γκόγια, Κολόντι, Στήβενσον, Ρεμπώ, Τσέχωφ, Ντεμπυσσύ, Τουλούζ-Λωτρέκ,Πεσσόα, Μαγιακόφσκι, Λόρκα, Φρόϋντ και άλλων. Και ποιος θα μας ταξιδέψει όμορφα όπως αυτός; 

"Το ταξίδι είναι μια ξεχωριστή διάσταση της ζωής μας, που οι λογαριασμοί της έχουν να κάνουν με το χρόνο. Τα ταξίδι είναι μια ανακωχή ανάμεσα σε μας και το χρόνο..." (από τη διάλεξη στο Megaron Plus, 19/5/2011), 

Πρωτογνώρισα τον Αντόνιο Ταμπούκι μέσα από τα γραπτά του το 1997 με ένα από τα καλύτερα βιβλία που έχω συναντήσει στα αναγνωστικά μου ταξίδια, το "Έτσι ισχυρίζεται ο Περέιρα". Είναι ένα βιβλίο-καταγγελία στη λογοκρισία και στο φασισμό του σαλαζαρικού καθεστώτος στην Πορτογαλία στη δεκαετία του '30, αλλά και μεταφορικά ένα βιβλίο-καταγγελία στο μπερλουσκονικό κράτος της πατρίδας του, αλλα και σε κάθε αντίστοιχο. Έκτοτε, παρακολουθώ στενά ό,τι γράφει κι ό,τι λέει, μάλλον ό,τι έγραφε κι ό,τι έλεγε μέχρι τις 25 του Μάρτη που έληξε η ανακωχή με το δικό του χρόνο... Τι κρίμα και πόσο νωρίς! Θα μας λείψει, θα μου λείψει η προσμονή μιας νέας του δημιουργίας.

Να φταίει που ήταν ένας βαθειά πολιτικοποιημένος άνθρωπος, με τη δική του κριτική και ειλικρινή στάση απέναντι σε ό,τι του άρεσε και δεν του άρεσε;

Να φταίει που αγαπούσε τα ταξίδια, τα πραγματικά και τα φανταστικά, και τα περιέγραφε έτσι που σ' έκανε να ταξιδεύεις κι εσύ μαζί;

Να φταίει που αγαπούσε τον Πεσσόα και είχε συμβάλει στην αποκάλυψη του θησαυρού που έκρυβε το σεντούκι με τα ετερώνυμα;

Να φταίει που αγαπούσε την Ελλάδα και ιδιαίτερα τη γενέθλια πόλη μου τα Χανιά;

Καθένα από μόνο του κι όλα μαζί ήταν στοιχεία που ξεχώρισαν στο έργο του Αντόνιο Ταμπούκι.

Έπαιζε στα κείμενά του με το χρόνο και με τον τόπο, με τις αναμνήσεις και με τη μνήμη. Τα ταξίδια και οι αναφορές του στο χώρο και στο χρόνο ήταν ταξίδια και αναφορές αυτογνωσίας και λύτρωσης,  όπως το γέρο από το Βουκουρέστι που λέει στο γιό του:

"... Ξέρεις, γιέ μου, έχεις τη διάθεση να αφηγηθείς τις αναμνήσεις σου στους άλλους, εκείνοι ακούνε την αφήγησή σου και πιθανώς να καταλαβαίνουν ακόμα και την πιο μικρή λεπτομέρεια, αλλά εκείνη η ανάμνηση παραμένει δική σου και μόνο δική σου, δεν μετατρέπεται σε ανάμνηση κανενός άλλου μόνο επειδή την αφηγήθηκες σε άλλους, μπορείς να αφηγηθείς τις αναμνήσεις σου αλλά όχι να τις μεταδώσεις..."

Κι όταν ο γιός θέλει να του δώσουν κάποιο βοήθημα για τη μνήμη του ( ένα "ελαφρύ ψυχοφάρμακο"), ο γέρος αντιστέκεται:

"... Βοήθεια, μα βεβαίως βοήθεια, αυτοί έχουν την απαίτηση  να σου λουστράρουν τη μνήμη σαν καθρέφτη, αυτό είναι το θέμα, να σ' την κάνουν έτσι ώστε να λειτουργεί όχι όπως θέλει αυτή, αλλά όπως θέλουν εκείνοι, ώστε να μην υπακούει πλέον στον εαυτό της, στη φύση της, που δεν είναι μια γεωμετρική φόρμα, τη μνήμη δεν μπορείς να την απεικονίσεις με ένα ωραίο γεωμετρικό σχέδιο, κάθε στιγμή παίρνει τη μορφή που εκείνη θέλει, ανάλογα με το χρόνο, ανάλογα με χίλια πράγματα..."

(από την ιστορία "το Βουκουρέστι δεν άλλαξε καθόλου", μια από τις 9 ιστορίες του εξαιρετικού "Ο χρόνος γερνάει γρήγορα", εκδ. Άγρα, 2009).

Όριζε το διανοούμενο ως κάποιον που λειτουργία του "δεν είναι τόσο να δημιουργεί κρίσεις, όσο να βάζει σε κρίση οτιδήποτε ή οποιουσδήποτε δεν βρίσκονται σε κρίση αλλά είναι εξαιρετικά πεισμένοι για την ορθότητα της θέσης τους". Έτσι έγραφε στο βιβλίο "Η Γαστρίτιδα του Πλάτωνα" (Άγρα, 1998), στο οποίο ασχολείται συνολικά με το ρόλο των διανοουμένων, παραβάλλοντας, συμφωνώντας και αντικρούοντας απόψεις άλλων στοχαστών.

Δεν θα μπορούσε να υπάρχει καλύτερη παρουσίαση του Ταμπούκι από τον σημαντικό μελετητή της ελληνικής και παγκόσμιας λογοτεχνίας, μεταφραστή και φίλο του, Ανταίο Χρυσοστομίδη. Στην ομιλία του στο Μέγαρο το Μάιο 2011 (μεγάλο μέρος της δημοσιεύτηκε στην Αυγή 29/5/2011), αλλά και στη συνομιλία μαζί του για την εκπομπή "Κεραίες της εποχής μας", μας έδωσε την ευκαιρία να εκτιμήσουμε ακόμη περισσότερο την ανθρώπινη αλλά και βαθειά πολιτική προσωπικότητα του Ιταλού συγγραφέα. Και βέβαια δεν παραλείπουμε τις μεταφράσεις και όλη την επιμέλεια των έργων του που κάνει από τις εκδόσεις Άγρα.

Έγραψε ο Αντόνιο Ταμπούκι: "Ο Παζολίνι πέθανε νέος όπως όλοι όσοι είναι αγαπητοί στον ουρανό" (από τη "Γαστρίτιδα του Πλάτωνα", σελ.41). Είμαστε σίγουροι ότι και ο Αντόνιο Ταμπούκι είναι το ίδιο αγαπητός (και) στον ουρανό! 

Να ξαναδιαβάσω τον Αντιχρονισμό, την τελευταία ιστορία του στο "Ο χρόνος γερνάει γρήγορα" και να απολαύσω τις διαδρομές από τα Χανιά στην Εθνική για το Ηράκλειο μέσα από τη Γεωργιούπολη και μετά να γυρίσω πίσω να πάρω το δρόμο προς τις Μουρνιές, ν΄ανεβώ στο Φουρνέ και να ψάξω το φανταστικό Μοναστήρι. Ή μήπως υπάρχει; Ποιος θα μας το πεί τώρα αγαπητέ μας Αντόνιο Ταμπούκι;