Στην εφημερίδα Εποχή αυτού του Σαββατοκύριακου ο μόνιμος αρθρογράφος της δεύτερης σελίδας και ποιητής Θωμάς Τσαλαπάτης υπογράφει το άρθρο με τίτλο "Η ομορφιά του κύκνου". Αφορμή βρίσκει από το ποίημα της αμερικανίδας ποιήτριας Ρουθ Σβαρτς (Ruth L. Schwartz, 1962-) "Ο κύκνος στο Έτζγουντ Παρκ" που μετέφρασε ο ίδιος όπως παραπάνω.* Αναλύοντας το ποιητικό "τέχνασμα" της Σβαρτς όπου δείχνει να μεταπηδά από τον κύκνο στη Λόρυ και πίσω πάλι, γράφει για την ομορφιά που μας ξεφεύγει, "την ομορφιά του καθημερινού μόχθου και της εξάντλησης" και καταλήγει:
Η αισθητική μας, η αντίληψή μας περνά μέσα από χίλια φίλτρα. Από ωραιοποιημένες συνθήκες μαις τεχνητής εικονοποιίας, εκεί όπου κάθε τι οφείλει να είναι όμορφο με τον πιο ακίνδυνο τρόπο. Φίλτρα ομορφιάς, τηλεοπτικές άνευρες αφηγήσεις, προκρούστιες ομαδοποιήσεις εξωτερικών χαρακτηριστικών.
Και όμως, μέσα στη ζωή γύρω μας φωλιάζει μια άλλη ομορφιά. Των ανθρώπων που προσπαθούν και απογοητεύονται, των ανθρώπων που αστοχούν, συγχωρούν και αποδέχονται. Η ομορφιά της ζωής όπως ήταν πάντα, μέσα στην αφοπλιστική ρουτίνα της και τον κυνικό της ρεαλισμό. Μέσα στις διαρκείς πτώσεις της και τις απρόσμενες άρσεις της. Η ζωή χωρίς δεκανίκια και οι άνθρωποι χωρίς αστερίσκους. Ακόμα και δίπλα σε ένα άσχημο περιβάλλον και μια μολυσμένη ακτογραμμή. Ή μάλλον ακριβώς αυτό.
Είναι οι κύκνοι της δικής μας κατάφασης.
Αναζητώ κάποια ακόμη ποιήματα με για κύκνους. Θυμίζομαι τον κύκνο της μυθολογίας, αυτόν που πλάνεψε με βία τη Λήδα κι εκείνη γέννησε την Κλυταιμνήστρα και την Ελένη κι έγραψε ο Γέιτς (W. B. Yeats) το σονέτο "Η Λήδα και ο Κύκνος" για να πει πως η βία φέρνει βία και καταστροφές. **
Ξάφνου ριπή: φτερά τρανά φτεροκοπούν ακόμη
πάν’ από κόρη ανήμπορη, τους μηρούς της χαϊδεύουν
μαύρες μεμβράνες, το ραμφί το σβέρκο της δαγκώνει
τ' ανήμπορα τα στήθη της στο στέρνο του παλεύουν.
Λιγνά χέρια τρεμάμενα πως τάχα ν’ απωθήσουν
το μεγαλείο το φτερωτό απ’ τους μηρούς που λύνουν;
Και πώς μπορεί το σώμα της, σαν άσπρες ορμές τ’ ωθήσουν,
ν’ αδιαφορήσει στους παλμούς που την καρδιά του δέρνουν;
Ένας των λαγονιών σπασμός δημιουργεί εκειπέρα
σπασμένο τείχος, πυρκαγιά τρανής στέγης και πύργου,
τον Αγαμέμνονα νεκρό.
Τόσο γερά πιασμένη,
κι υποταγμένη απόλυτα στ’ άγριο αίμα του αέρα,
τη γνώση και τη δύναμη απόχτησε του κύκνου
προτού τ’ αδιάφορο ραμφί την είχε αφημένη;
Και γυρνώ στον Τζέημς Μέριλ (James Merrill 1926-1995, αμερικανός ποιητής) που γράφει για τον Μαύρο Κύκνο (στην ομώνυμη συλλογή, στα ελληνικά δίγλωσση έκδοση από τις εκδόσεις Γαβριηλίδη το 2015, σε μετάφραση Βασίλη Βασιλικού και Γιώργου Χαλδέζου):
Μαύρος σ' ακύμαντα νερά τραβώντας πέρα απ' το γρασίδι
Με τα μανουσάκια, ο μαύρος κύκνος σέρνει
Ένα ιδιωτικό χάος κελαρυστά στο πέρασμά του,
Φορώντας, σαν τέταρτη διάσταση, μεγαλείο
Τέτοιο που τραβά το παιδί με λευκές ιδέες κύκνων
Πιο κοντά σε αυτήν την πράσινη λίμνη
Όπου κάθε παράδοξο σημαίνει θαύμα.
Σε κάθε περίπτωση, ένα θαύμα συμβαίνει καθημερινά και στη λιμνούλα του Δημοτικού κήπου Χανίων με τους κύκνους που μεγαλώνουν μαζί με γενιές και γενιές παιδιών:
Σωστά νομίζω γράφει ο Τσαλαπάτης ότι αυτό που έχει σημασία στην ποίηση δεν είναι τόσο τα συμπεράσματα, όσο η περιπλάνηση, και κυρίως όσα παίρνεις μαζί σου κι όσα "επανέρχονται με το ξάφνιασμα μιας εκ νέου τυχαίας συνάντησης". Σαν ετούτη τη σημερνή συνάντηση με το άρθρο του για τον κύκνο, μάλλον όχι, για την ομορφιά στην καθημερινή ζωή που δεν βλέπουμε γιατί ... γιατί αλήθεια;
Σκέψεις σκόρπιες, η ομορφιά μπορεί να βρίσκεται και στα απλά καθημερινά, στα διπλανά μας, χωρίς φίλτρα, χωρίς στρας και πλουμίδια. Πόσο σοφός, σκέφτομαι, ήταν εκείνος ο Άντερσεν ο παραμυθάς που έγραψε για το άσχημο παπί...
...................................................................................................................................
