Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα τεκμηρίωση. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων
Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα τεκμηρίωση. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων

Σάββατο 20 Απριλίου 2013

Κάρολος Δαρβίνος - μια αυτοβιογραφική αφήγηση και πληροφορίες για την οργάνωση και την τεκμηρίωση της ανάγνωσης


Το 2007 κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Γκοβόστη η Αυτοβιογραφία του Κάρολου Δαρβίνου (μετάφραση Κατερίνας Χαλμούκου), συνοδευόμενη από δύο παραρτήματα που περιλαμβάνουν κείμενα του γιού του sir Francis Darwin με αναμνήσεις απο τον πατέρα του και με πληροφορίες σχετικά με τις θρησκευτικές του αντιλήψεις. 

Το βιβλίο έχει πολύ ενδιαφέρον, η γραφή είναι γλαφυρή και απλή, άλλωστε το αυτοβιογραφικό κομμάτι προοριζόταν, όπως λέει ο γιος του στην εισαγωγή, να διαβαστεί από τα παιδιά του. Μέσα από την αφήγηση λεπτομερειών της καθημερινής του ζωής, μπορεί κανείς, μαζί με την ευχαρίστηση της ίδιας της ανάγνωσης, να μάθει πράγματα για την εποχή εκείνη (19ο αιώνα) αλλά επίσης να γνωρίσει και να εκτιμήσει την προσωπικότητα του σπουδαίου Άγγλου επιστήμονα. 

Έτσι διαβάζουμε για τον άνθρωπο Δαρβίνο, που ήταν απλός, μόνιμα ασθενικός, αγαπούσε τη μουσική χωρίς να έχει μουσικό αυτί, φώναζε όταν έπαιζε χαρτιά με τη γυναίκα του (για να μην ... ξεχνιόμαστε ότι οι άνθρωποι παντού και πάντα είναι ίδιοι...), χρησιμοποιούσε απλό μικροσκόποιο και απλές τεχνικές στη δουλειά του, καθόταν σε περιστρεφόμενη καρέκλα. Είχε ... περίεργο σχήμα μύτης, πράγμα που παραλίγο να του στοιχίσει το ταξίδι με το Μπιγκλ γιατί ο πλοίαρχος θεωρούσε ότι τα εξωτερικά χαρακτηριστικά του ανθρώπου καθορίζουν ή έστω αναγνωρίζουν το χαρακτήρα του! Ευτυχώς δεν επέμεινε, αυτό το ταξίδι ήταν, όπως λέι ο ίδιος, το πιο σημαντικό γεγονός στη ζωή του. Πήγε σε Νότια Αμερική, Βραζιλία, Ισημερινό, νησιά Γκαλαπάγκος, όπου είδε και περιέγραψε τη χλωρίδα και την πανίδα των νησιών του αρχιπελάγους (ένα από τα οποία είναι και τα ... Φώκλαντ) με τις γλυκοπατάτες, τις μπανάνες, τα αγριογούρουνα, τις σαύρες και τις τεράστιες χελώνες (πολύ όμορφη περιγραφή γίνεται σ' ένα μικρό βιβλιαράκι του με τίτλο "Αρχιπέλαγος Γκαλαπάγκος" που κυκλοφόρησε το 1996 από τις εκδόσεις Λεβιάθαν σε μετάφραση του Γιώργου Μερτίκα).

Οι σχέσεις τους ήταν διαρκώς τεταμένες. Σε κάποια φάση μάλιστα, διηγείται ο Δαρβίνος, πηγαίνοντας για τη Βραζιλία, όταν ο πλοίραχος "μίλησε με εγκωμιαστικά λόγια για τη δουλεία την οποία απεχθανόμουν" και όταν είπε τάχα ότι ερωτώμενοι οι σκλάβοι κάποιου γνωστού του αν θα επιθυμούσαν να είναι ελεύθεροι εκείνοι απάντησαν όλοι μαζί  Όχι, τον ρώτησε "με κάπως σαρκαστικό ύφος, αν θεωρούσε πως η απάντηση που έδωσαν οι σκλάβοι ενώπιον του αφέντη τους είχε καμιά αξία", πράγμα βέβαια που προκάλεσε το θυμό του πλοιάρχου.

Ξεχωρίζω τις αναφορές του για τα βιβλία και το διάβασμα και κυρίως για την οργάνωση της ανάγνωσης και για την τεκμηρίωση του υλικού που ενδιαφέρει. Χαίρεται όταν πληροφορείται το σύστημα με το οποίο συλλέγει δεδομένα ο Άγγλος ιστορικός Henry Thomas Buckle τον οποίο συνάντησε σε κάποιο σπίτι και συζήτησαν :

"...Μου είπε ότι ότι έχει αγοράσει όλα τα βιβλία που έχει διαβάσει και έχει φτιάξει ένα πλήρες ευρετήριο για καθένα από αυτά, με τα δεδομένα που θεωρούσε πως θα μπορούσαν να του χρησιμεύσουν, και ότι μπορούσε πάντα να θυμηθεί σε ποιο βιβλίο είχε διαβάσει κάτι, λόγω της εξαιρετικής του μνήμης. Τον ρώτησα πώς μπορούσε αρχικά να κρίνει ποια δεδομένα θα αποδεικνύονταν χρήσιμα, κι εκείνος απάντησε πως δεν ήξερε, αλλά τον καθοδηγούσε το ένστικτό του. Λόγω αυτής του της συνήθειας να φτιάχνει ευρετήρια, του δόθηκε η δυνατότητα να παραθέτει τον εντυπωσιακό εκείνο αριθμό αναφορών σε κάθε είδους θέματα που μπορεί να βρει κανείς στο έργο του History of Civilization..."

Ο γιος του στο κείμενο με τις αναμνήσεις από τον πατέρα του γράφει για τη χρήση που έκανε στα βιβλία ο Δαρβίνος. Τα αντιμετώπιζε, λέει, ως εργαλεία για τη δουλειά του, τα μεταχειριζόταν με σκληρότητα, η βιβλιοθήκη του δεν ήταν διακοσμητική, αλλά έδινε την εντύπωση μιας λειτουργικής συλλογής βιβλίων. Δεν δίσταζε να κόψει ένα βιβλίο στη μέση για να το κάνει πιο εύχρηστο, ενώ για εξοικονόμηση χώρου έκοβε από τα φυλλάδια τις σελίδες που δεν χρειαζόταν (θα μου επιτρέψεις θείε Δαρβίνε, όμως αυτά για κάποιους συνιστούν βία, ιεροσυλία!!!).

Και συνεχίζει ο υιός Darwin για τον τρόπο που διάβαζε ο πατέρας του με την καταπλητκική μεθοδικότητα που αξίζει να μνημονευτεί:

"Ήταν μεθοδικός στον τρόπο με τον οποίο διάβαζε τα βιβλία και τα φυλλάδια που είχαν σχέση με τη δουλειά του. Είχε ένα ράφι στο οποίο είχε στοιβάξει τα βιβλία που δεν είχε διαβάσει ακόμα, και ένα άλλο στο οποίο τα μετέφερε όταν πια τα είχε διαβάσει και προτού τα καταλογογραφήσει. Συχνά παραπονιόταν για τα βιβκλία που δεν είχε διαβάσει, επειδή πολλά από αυτά ήξερε πως δεν θα τα διάβαζε ποτέ. Πολλά βιβλία μεταφέρονταν αμέσως στην άλλη στοίβα, και σε κάποια από αυτά έγραφε έναν κωδικό στην τελευταία τους σελίδα για να δείξει πως δεν περιείχαν σημειωμένα αποσπάσματα, ενώ σε κάποια άλλα ε΄γραφε "δεν διαβάστηκε", ή "επί τροχάδην". Τα βιβλία συσσωρεύονταν στη στοίβα με τα "διαβασμένα" ώσπου ταωράφια ξεχείλιζαν, και τότε, με μεγάλη θλίψη, αφιέρωνε μια ημέρα στην καταλογογράφησή τους.  Τη δουλειά αυτή την απεχθανόταν και, καθώς η ανάγκη ενασχόλησης με αυτήν γινόταν επιτακτική, συνήθιζε να λέέι γεμάτος απόγνωση: "Πρέπει ν' ασχοληθώ σύντομα με αυτά τα βιβλία".

Σε κάθε βιβλίοα, διαβάζοντάς το, σημείωνε αποσπάσματα που σχετίζονταν με τη δουλειά του. Καθώς διάβαζε κάποιο βιβλίο, φυλλάδιο, κ.λπ., τραβούσε γραμμές με το μολύβι στο περιθώριο της σελίδας, προσθέτοντας πολλές φορές σύντομα σχόλια, και στο τέλος του βιβλίου έφτιαχνε μια λίστα με τις σελίδες που είχε σημειώσει. Όταν ερχόταν η ώρα να καταλογογραφήσει το βιβλίο και να το αποθηκεύσει, κοίταζε τις σημειωμένες σελίδες και έγραφε μια σύντομη περίληψη. Την πςερίληψη αυτή την οργάνωνε με βάση τρεις ή τέσσερις επικεφαλίδες σε διαφορετικά χαρτιά, στα οποία ταξινομούσε τα δεδομένα και τα πρόσθετε σε παλαιότερα δεδομένα που είχε συγκεντρώσει σχετικά με διάφορα θέματα...."

Παρακάτω, αναφέρεται στο σύστημα ταξινόμησης των δεδομένων που είχε επινοήσει, στην οργάνωση και ταξινόμηση των χειρογράφων του, στη διαδικασία συγγραφής των βιβλίων του και στην άποψη για τη σχέση που θέλει να έχει με τον αναγνώστη.

Πέθανε στις 19 Απριλίου 1882. Ο Κάρολος Δαρβίνος ήταν φυσιοδίφης, γεωλόγος, συλλέκτης και προ πάντων αυτός που διατύπωσε τη θεωρία της φυσικής επιλογής, τη θεωρία της εξέλιξης των ειδών, της θεωρίας που απέδειξε ότι και ο άνθρωπος είναι προϊόν βιολογικής εξέλιξης (βλέπε και το αφιέρωμα "Δαρβίνος και δαρβινισμός" του περιοδικού Ουτοπία για τα 200 χρόνια από τη γέννησή του (Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2009, τεύχος 87).


Ήταν σπουδαίος. Η μεθοδικότητα και ο συστηματικός τρόπος καταγραφής των διαβασμάτων του είναι κι αυτά δείγματα της σημασίας που έδινε στη γνώση και στην πληροφόρηση, σίγουρα δείγματα της αξίας του.

Πέμπτη 15 Σεπτεμβρίου 2011

Η κυρία Νίνα έφυγε - στη μνήμη της Νίνας Σκανδάλη

Έφυγε από τη ζωή η Νίνα (Αλκμήνη) Σκανδάλη, η Καθηγήτρια Βιβλιοθηκονομίας, η ειδική της Τεκμηρίωσης, ο γλυκός άνθρωπος που έφερε στην Ελλάδα - μαζί με την Άννα Σολωμού - και μας έμαθε τι είναι η Τεκμηρίωση. Η κυρία Νίνα ήταν η δασκάλα. Και ήταν ένας γλυκός  και κομψός άνθρωπος, όλο ευγένεια, ακούραστη, δουλευταρού, και πολύ καλλιεργημένη. Πόσο χαιρόμουν όταν κουβεντιάζαμε για τις θεατρικές παραστάσεις και τις ταινίες που είχαμε δει (και είχε δει πολύ περισσότερες εκείνη) ή για τα βιβλία που είχαμε διαβάσει (και διάβαζε, διάβαζε συνεχώς ...).

Όσοι την είχαν καθηγήτρια στα ΤΕΙ θα έχουν να διηγηθούν πολλά και θα άξιζε να μας μεταφέρουν αυτό τον πλούτο. Για μένα, ήταν ο άνθρωπος της Τεκμηρίωσης, πάντα πλάι στην Αννούλα - τη Σολωμού. Στο ΤΕΕ μαζί στήσανε το 1976 το Γραφείο Τεκμηρίωσης, πρωτοποριακή δραστηριότητα για την Ελλάδα, έχοντας μεταφέρει όλη τη γνώση και την εμπειρία από τη Γαλλία όπου - αναγκαστικά  - ζούσαν την περίοδο της δικτατορίας. Το έργο του Τεχνικού Επιμελητηρίου συγκεντρώθηκε και οργανώθηκε επιστημονικά και σήμερα, χάρη στην πρωτοβουλία εκείνη, έχουμε τη δυνατότητα να αναζητούμε και να ανακτούμε πληροφορίες που αφορούν και/ή έχουν παραχθεί από το ΤΕΕ και από μηχανικούς. Η τεκμηρίωση περιελάμβανε περιγραφή, περίληψη (abstract) και λέξεις-κλειδιά (keywords), δεν είχε δηλαδή σε τίποτα να ζηλέψει από το έργο αντίστοιχων υπηρεσιών άλλων χωρών. Πρέπει δε να επισημάνουμε επίσης ότι χάρη στην πρωτοβουλία εκείνη αναπτύχθηκε, εξελίχθηκε και οργανώθηκε η τεχνική ορολογία στο ΤΕΕ, με τη συμβολή φυσικά και άλλων ανθρώπων (και η Μαίρη Παπαδάκη έχει φύγει, αυτή τόσο πρόωρα...)

Η κυρία Νίνα ήταν το πιο ενεργό και συνεπές μέλος της ΤΕ22, της Επιτροπής Τυποποίησης στην Τεκμηρίωση του ΕΛΟΤ που λειτουργεί με την υποστήριξη του ΤΕΕ. Εκείνη τελείωνε πρώτη τα κείμενά της, σε εκείνη ανατρέχαμε για κάθε απορία δική μας, εκείνη μας έλυνε τα προβλήματα και το δικό της κείμενο είχαμε σαν μπούσουλα για την απόδοση του τεράστιου προτύπου ISO 5127 (που μόλις πέρυσι τελειώσαμε) ακόμη και όταν, με δική της πρωτοβουλία, σταμάτησε να συμμετέχει στην Επιτροπή.

Από αριστερά η κυρία Νίνα, η Ματίνα Τσάφου, εγώ και η Μαρία Αραπάκη

Και βέβαια τα βιβλία της είναι αξεπέραστα, δεν έχουν ιστορική σημασία μόνο, είναι βασικά, απαραίτητα εγχειρίδια για τους βιβλιοθηκονόμους και για όσους θέλουν να έχουν μια συνολική ενημέρωση για το πεδίο της πληροφόρησης και τεκμηρίωσης, όπως το ονομάζει. Μακάρι να δίνονταν σε όλους τους φοιτητές, ας τα αναζητήσουν να τα διαβάσουν όσοι είναι στις βιβλιοθήκες. Έγραφε: "Η αποτελεσματικότητα των επιστημονικών πληροφοριακών δραστηριοτήτων εξαρτάται αφ' ενός από την ύπαρξη ενός καταρτισμένου και έμπειρου προσωπικού στα θέματα της Πληροφόρησης, αφ' ετέρου από την εξοικείωση όλων των επιστημόνων και τεχνικών με τις βασικές έννοιες και λειτουργίες της πληροφοριακής επιστήμης".

Η κυρία Νίνα (που ...  ήταν 5 ολόκληρα χρόνια μεγαλύτερη της Άννας της Σολωμού, έτσι μας έλεγε η Άννα και μεις γελούσαμε....) ήταν αγωνίστρια. Είχε περάσει και από τους φιλόξενους χώρους των  φυλακών και των ξερονησιών. Και όταν το 2002 πήγαμε "εκδρομή" πολλοί συνάδελφοι και φίλοι  στη Μακρόνησο (χάρη και στην πολύ καλή οργάνωση του Παναγιώτη του Σχίζα), είχε ετοιμάσει ένα  κείμενο για τις περιπτέτειές της, εκείνης και των άλλων γυναικών ,και εκεί μας το διάβασε και μείς δακρύσαμε.

Η κυρία Νίνα μας αφηγείται  τη ζωή στη Μακρόνησο, 2002

Ήταν ένας ωραίος άνθρωπος. Καλό ταξίδι κυρία Νίνα!


Στο σπίτι μου το Δεκέμβριο του 2005, όταν οργανώσαμε συνάντηση με  παλιά και νεότερα μέλη της ΤΕ 22 αλλά και άλλους συναδέλφους φίλους προς τιμήν της Άννας και της Νίνας (ήταν - χωρίς τήρηση καμίας σειράς - ο Γιώργος Μπώκος και η Γιάννα η Μανιάτη, η Η Ματίνα Τσάφου, η Βαλεντίνη Μονιάρου, η Στέλλα Χατζημαρή, η Νίκη Ζαχιώτη, η Γιάννα Δημοπούλου, η Ιωάννα Πολυδώρου, η Μαρία Αραπάκη, ο Παναγιώτης Σχίζας, ο Φίλιππας Τσιμπόγλου, η Ελευθερία Χαλβαδάκη, η Άννα Σκανδάλη, η Μαρία Γατσούλη, ο Βαγγέλης Καμαριωτάκης).