Η τιμή του ελληνικού βιβλίου στην εποχή της κρίσης

Ανοιχτή επιστολή στους Έλληνες εκδότες:

Ζητούμενο, τόσο για σας όσο και για μας τους βιβλιόφιλους ιστολόγους, είναι να αυξηθεί η αναγνωσιμότητα σε μια Ελλάδα.

Βασικό πρόβλημα τα τελευταία χρόνια είναι η κρίση. Μια κρίση οξύτατη και πολυεπίπεδη. Έχει εισβάλει στις επιχειρήσεις σας, αλλά διαστρωματωμένα αποτυπώνεται πλέον και στο μεγαλύτερο κομμάτι της ελληνικής κοινωνίας και επηρεάζει, αντιστοίχως αναλογικά και πάντως δραματικά, τη ζωή όλων μας. Όταν η ανεργία και η κάθετη πτώση του εισοδήματος έχουν εκτοξευθεί στους πιο υψηλούς δείκτες των τελευταίων δεκαετιών, η βασική βεβαίως προτεραιότητα δεν μπορεί παρά να είναι η υπεράσπιση της Αξιοπρέπειας στην καθημερινή διαβίωση με όλα όσα πρέπει αυτή να περιλαμβάνει σε συνθήκες Δημοκρατίας: Υγεία, Στέγη, Τροφή, Εκπαίδευση, Ελευθερία.

Για τους βιβλιόφιλους αυτής της χώρας, που στην πλειονότητά τους δεν είναι ένα προνομιούχο κομμάτι που ζει εκτός κοινής οικονομικής πραγματικότητας, αλλά και για όλους τους πολίτες, το βιβλίο αποτελεί ένα πολύ σημαντικό αγαθό ενταγμένο στα παραπάνω, το οποίο δεν μπορεί και δεν πρέπει να μπει στην λίστα εκείνων, που θα μειωθούν ή θα κοπούν εντελώς, επειδή η ακρίβεια το καθιστά συχνά απλησίαστο.

Αν με τις προσφορές και τα παζάρια διαφαίνεται μια καλή λύση για τα βιβλία παλιότερων ετών, τι θα γίνει με τους καινούργιους τίτλους;

Θα αφορούν όλο και πιο λίγους; Και αν παγιωθεί αυτό ως αναγκαστική συνθήκη στην κρίση, θα πάμε από την εκδοτική πλημμυρίδα σε μιαν εκδοτική άμπωτη, της οποίας τα απαιτούμενα χαρακτηριστικά θα περιγράφονται με την φράση εκδίδουμε ό,τι μπορεί να αποσβέσει;

       

Το ίδιο ισχύει και για το ηλεκτρονικό βιβλίο. Εκεί που θα έπρεπε η τιμή να είναι πολύ χαμηλότερη, δεδομένου ότι τα έξοδα έκδοσης είναι μικρότερα, παρατηρούνται μικρές διαφορές σε σχέση με το έντυπο βιβλίο. Το λογικό θα ήταν ο αναγνώστης, που έχει την ανάλογη συσκευή, να παρακινηθεί να αγοράζει άυλα κείμενα, ενώ αυτός που δεν έχει, να βρει κίνητρο για να ακολουθήσει την εξέλιξη.

Πριν φτάσουμε στο θλιβερό και στρεφόμενο στην ουσία κατά του πολιτισμού μας σημείο, να εκμηδενιστεί δηλαδή εντελώς ο αριθμός των αναγνωστών, ας επιχειρήσετε εσείς, οι εκδοτικοί οίκοι, καθώς σ’ εσάς πέφτει πρωτίστως αυτή η υποχρέωση,ένα θαρραλέο βήμα: μείωση της τιμής των καινούργιων τίτλων, ώστε να μην ανακοπεί η δημιουργική έκφραση όλων αυτών, στους οποίους ανάμεσα, πάντοτε, υπάρχουν ταλέντα που δεν πρέπει να χαθούν, επειδή θα έχει προκριθεί λόγω ωμής ανάγκης, το εφήμερο και το ευπώλητο.

Το βιβλίο,σήμερα, είναι ακριβό και αποτρέπει την αγορά του. Αυτή είναι η πραγματικότητα  και σας καλούμε να εξετάσετε τη μείωση της τιμής, συμμεριζόμενοι πάντα και τα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο χώρος του βιβλίου (εκδότες, συγγραφείς κτλ.).

Αντιλαμβανόμαστε τις ποικίλες δυσκολίες από τις  υποχρεώσεις σας στους εργαζόμενους, το κόστος χαρτιού, τα βάρη των δικαιωμάτων, των μεταφράσεων κτλ., μέσα μάλιστα στις ιδιαιτερότητες της ελληνικής αγοράς με τους γλωσσικούς της περιορισμούς και τον ελάχιστο πληθυσμό, όμως και πάλι  το βιβλίο, ακριβώς στην παρούσα κρίση, οφείλουμε να το διαδώσουμε ως αγαθό και όχι ως πολυτέλεια των ολίγων.

Τα ιστολόγιά μας, πάντα φιλόξενα και χωρίς κανενός είδους αντάλλαγμα, λειτουργήσαμε και λειτουργούμε, εκ των πραγμάτων, ως… "διαφημιστές" βιβλίων, ειδικά μάλιστα εκείνων που υπερβαίνουν το εφήμερο… Και συνεχίζουμε, υπηρετώντας από κοινού με σας τη λογοτεχνία και κάθε άλλου είδους γραπτό λόγο και συμβάλλοντας στην επιβίωσή του. Όχι μόνο για μας όμως, μα για όλους, σας καλούμε να συμβάλετε κι εσείς στη διατήρηση και ανύψωση του πνευματικού επιπέδου του λαού μας, στην αύξηση της φιλαναγνωσίας και στην επικοινωνία με τον ελληνικό και τον παγκόσμιο πνευματικό και επιστημονικό πολιτισμό του σήμερα και του χθε. Σας καλούμε να προχωρήσετε σε χαμηλές τιμές σε όλα και ειδικότερα στα καινούργια βιβλία, χωρίς βέβαια αλλαγή στην αισθητική και την ποιότητά του,ς που αναμφισβήτητα υπάρχει και αναγνωρίζεται.

Η παραπάνω επιστολή (με κάποιες δικές μου μικροεπεμβάσεις) δημοσιοποιείται μετά από επικοινωνία κάποιων ιστολογίων που ενδιαφέρονται για το βιβλίο και την ανάγνωση, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι εξαντλείται ο αριθμός των βιβλιόφιλων ιστολογίων βέβαια, κάθε άλλο μάλιστα.  Αφορμή στάθηκαν δύο αναρτήσεις από τη Λέσχη Ανάγνωσης Degas και το Βιβλιοκαφέ και τα σχόλια που ακολούθησαν. Ούτε βέβαια σημαίνει ότι δεν μπορούν να είναι ευπρόσδεκτες αλλά και απαραίτητες οι όποιες παρατηρήσεις, επιφυλάξεις, αντιρρήσεις στα παραπάνω.

Έχει ξεκινήσει εδώ και καιρό μια συζήτηση για την τιμή των βιβλίων, κυρίως των νέων κυκλοφοριών για τα οποία ισχύει υποχρεωτικά η ενιαία τιμή (για το οποίο είμαι σύμφωνη), ενώ για τα παλιότερα βιβλία διαμορφώνονται ευνοϊκότερες συνθήκες δεδομένου ότι και οι εκδότες αλλά και οι βιβλιοπώλες προβαίνουν σε εκτεταμένες προσφορές για να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα της μειωμένης ζήτησης. Μια τέτοια συζήτηση για παράδειγμα είχε διεξαχθεί στο Διαδίκτυο και με τον εκδότη της Ωκεανίδας. Βέβαια, δεν παραγνωρίζω τις δυσκολίες του εκδοτικού χώρου (π.χ. ΦΠΑ, υποχρέωση προπληρωμής αγοράς χαρτιού, καταβολή μεταφραστικών δικαιωμάτων στον ξένο εκδότη κτλ.) αλλά και των συγγραφέων (π.χ. υποχρέωση ανοίγματος βιβλίων για κάθε νέο συγγραφέα κτλ.).

Προσωπικά, δεν κυνηγώ απαραίτητα τα καινούρια βιβλία μόνο, είμαι μανιώδης κυνηγός "ξεχασμένων" βιβλίων στα παζάρια, ενώ βέβαια υποστηρίζω την χρήση των βιβλιοθηκών (όπως εξάλλου έχω καταγράψει στις αναρτήσεις για τα Διαβάσματα 2012 και 2011, αυτό φαίνεται καθαρά).

Πάντως, σχετικά με την τιμή των ελληνικών βιβλίων, τα τελευταία χρόνια γίνεται ετήσια έρευνα  από τη Μονάδα Διασφάλισης Ολικής Ποιότητας Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών (ΜΟΔΙΠΑΒ) που εδρεύει και υποστηρίζεται από τη Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων. Έτσι, στην έρευνα για τα βιβλία που εκδόθηκαν το 2011 (βασιζόμενη σε στοιχεία της Biblionet), δίνονται οι παρακάτω μέσες τιμές των βιβλίων ανά θεματική κατηγορία. Όπως φαίνεται, ακριβότερα είναι τα βιβλία τεχνολογίας, πληροφορικής και γλώσσας, ενώ χαμηλότερη τιμή είχαν τα λογοτεχνικά βιβλία. 

Γενικά θέματα    20,6 €

Πληροφορική    31,27 €

Φιλοσοφία    18,66 €

Θρησκεία    17,89 €

Κοινωνικές Επιστήμες    20,1 €

Γλώσσα     23,64 €

Φυσικές Επιστήμες    21,38 €

Τεχνολογία    33,82 €

Καλές Τέχνες     19,45 €

Λογοτεχνία    13,01 €

Ιστορία & Γεωγραφία    18,22 €

ΣΥΝΟΛΟ :    18,7 €

Εξάλλου, σε σχετική έρευνα του ΕΚΕΒΙ για την αγορά του βιβλίου The BookMarket in Greece 2012 (την βρήκα μόνο στην αγγλική!) δίνονται τα παρακάτω στοιχεία  για την εξέλιξη της μέσης τιμής του βιβλίου από το 2002 μέχρι το 2011:

2001:  13,70

2002:  15,60

2008:  17,13

2009:  17,10

2010:  17,47

2011:  17,12

Θεωρώ, με βάση και τα παραπάνω, ότι η τιμή του βιβλίου είναι ιδιαίτερα υψηλή, γίνεται δε έως απαγορευτική όταν θελήσουμε ν' αναζητήσουμε βιβλία πολιτικά, κοινωνικά και άλλα μη λογοτεχνικά. Δεν κατανοώ επίσης τις διαφορές τιμών που έχουν συχνά βιβλία μεταξύ τους, όταν δεν μπορώ να το αιτιολογήσω με βάση την προέλευση (έλληνας συγγραφεάς ή μεταφραστής, αν και βέβαια υπάρχει μια απάντηση ως προς το κόστος των δύο), τον αριθμό των σελίδων (δεν είναι πάντα κριτήριο από μόνο του, αλλά συνυπολογιζόμενο με άλλα δεν μπορεί ν' αγνοηθεί), τον εκδοτικό οίκο (μερικές φορές - δυστυχώς - και αυτό το υπολογίζω) κτλ. κτλ.

Ως πολίτης λοιπόν, όχι μόνο ως βιβλιόφιλη και ως αναγνώστρια, συμμετέχω στην προσπάθεια που έχει ξεκινήσει από την ομάδα των ιστολογίων για συζήτηση και διεκδίκηση μείωσης της τιμής των βιβλίων, συμμεριζόμενη και υφιστάμενη τα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε όλοι από την οικονομική κρίση (όλοι, και εμείς οι πολίτες, εργαζόμενοι, αναγνώστες, δάσκαλοι, γονείς, αλλά και οι επαγγελματίες κάθε κατηγορίας, εκδότες, βιβλιοπώλες, συγγραφείς, μεταφραστές, επιμελητές, διορθωτές, τυπογράφοι, άλλοι τεχνικοί κτλ. κτλ.). Μια ευκαιρία για διάλογο και παρέμβαση. Και ένα τελευταίο σημείο: οι βιβλιοθήκες δεν θεωρούνται ανταγωνιστικός χώρος των βιβλιοπωλείων.

..................................................
Την επιστολή, με μικροεπεμβάσεις ή στην αρχική της μορφή, συμφωνώντας ή διαφωνώντας στο πλαίσιο, αλλά συμμετέχοντας στη συζήτηση, έχουν αναρτήσει τα παρακάτω ιστολόγια:

Λέσχη Ανάγνωσης του Degas
Βιβλιοκαφέ
Διαβάζοντας
Librofilo
Καγκουρώ
Βολτίτσες
Read-for-A-Life
Desperado Reading Diaries
Anagnostria

Νεάρχου Παράπλους
Το Ιστολόγιο του Θαλή
Ηλεκτρονικός  Αναγνώστης