Βισουάβα Σιμπόρσκα, η ποιήτρια από την Πολωνία που έκανε σημαντικά τα ασήμαντα

Έφυγε πριν από δύο ημέρες η σπουδαία Πολωνή ποιήτρια Wisawa Szymborska (1923-2012), κάτοχος του βραβείου Νόμπελ (1996). Η Σιμπόρσκα, γράφοντας σε μια ποίηση τόσο αμέριμνα χορευτική, ήταν ποιήτρια της συνείδησης, όπως λέει ο άλλος σπουδαίος Πολωνός ποιητής Czesław Miłosz, για τον τρόπο που περιγράφει την καθημερινότητα της κοινής μας ζωής.

Την πρωτογνώρισα μέσα από το ποίημα "Εγκώμιο της αδελφής μου" που αφιέρωσα στη δική μου αδελφή γιατί της ταίριαζε. 

Η αδελφή μου δεν γράφει ποιήματα
και είναι απίθανο ν' αρχίσει ξαφνικά
να γράφει ποιήματα.
Μοιάζει της μάνας μου που δεν έγραφε
ποτέ ποιήματα και του πατέρα μου
που ούτε κι εκείνος έγραφε.
Κάτω απ' τη στέγη της αδελφής μου νιώθω
ασφάλεια:
τίποτα δεν θα παρακινήσει τον άνδρα της
να γράψει ποιήματα
και παρόλο που ακούγεται σαν ποίημα
του Άνταμ Μακεντόνσκι
κανένας από τους συγγενείς μου δεν καταπιάνεται
να γράφει ποιήματα.

Στο συρτάρι της αδελφής μου δεν υπάρχουν
παλιά ποιήματα
ούτε κάποια καινούργια στην τσάντα της.
Κι όταν με καλεί σε δείπνο
ξέρω ότι δεν σχεδιάζει να μου διαβάσει
ποιήματα.
Μαγειρεύει υπέροχες σούπες
χωρίς να το πολυσκέφτεται
κι ο καφές της δεν χύνεται πάνω
στα χειρόγραφα.

Σε πολλές οικογένειες κανένας δεν γράφει
ποιήματα,
όταν όμως γράφουν σπάνια είναι
ένα άτομο.
Σε κάποιες περιπτώσεις η ποίηση ρέει
σε καταρράκτες γενεών
και προκαλούν τρομερές δίνες
στις οικογενειακές σχέσεις.

Η αδελφή μου καλλιεργεί μια κόσμια,
καθομιλούμενη πρόζα,
κι ολόκληρη η λογοτεχνική της παραγωγή
βρίσκεται στις κάρτες των διακοπών
που υπόσχονται το ίδιο πράγμα κάθε χρόνο:
πως όταν επιστρέψει
θα μας τα διηγηθεί όλα,
όλα,
όλα.

Έγραφε μ' ένα ωραίο δικό της τρόπο αντιπολεμική ποίηση. Πολύ χαρακτηριστικό το ποίημά της "Το τέλος και η αρχή":

Μετά από κάθε πόλεμο
κάποιος πρέπει να ευπρεπίσει τον τόπο.
......................................................
Εκείνοι που ξέρουνε 
σχετικά με ό,τι έγινε
πρέπει να δώσουν κατεύθυνση σ' εκείνους
που ξέρουν λίγα.
Και λιγότερο από λίγα.
Και τελικά, τίποτα λιγότερο απ' το τίποτα.



Στο χορτάρι που σκέπασε
τις αιτίες και τ' αποτελέσματα
πρέπει τώρα κάποιος να ξαπλώσει
μ' ένα άχυρο στα δόντια
και να κοιτάζει τα σύννεφα.

Αλλά και στο "Ίσως χωρίς τίτλο", μας κάνει να σκεφτούμε πόσο σημαντικές είναι και οι πιο μικρές κι ασήμαντες θάλεγε κανείς στιγμές, οι λεπτομέρειες της καθημερινής μας ζωής, οι εικόνες από τον άνεμο που μεταφέρει τα σύννεφα, από τα βότσαλα που περικυκλώνουν την ακτή ή τα μυρμήγκια που γαζώνουν το γρασίδι:


Κατέληξα σ'αυτό: να κάθομαι κάτω από ένα δέντρο
δίπλα σ' ένα ποτάμι
σ' ένα ηλιόλουστο πρωινό.
Πρόκειται για ένα ασήμαντο περιστατικο
που δεν θα περάσει στην ιστορία.
Δεν πρόκειται για μάχες και συνθήκες
όπου έχουν διερευνηθεί τα κίνητρα
ή αξιομνημόνευτες τυραννοκτονίες.
................................................................
Όταν βλέπω τέτοια πράγματα δεν είμαι πια σίγουρη
τι αυτό που είναι σημαντικό
είναι πιο σημαντικό απ' αυτό που είναι ασήμαντο.


(Όλα τα παραπάνω από την έκδοση "Μια ποιητική διαδρομή", έκδ. Σοκόλη, 2003, σε μετάφραση Βασ. Καραβίτη)

Η Συμπόρσκα ζούσε στην Κρακοβία, την αγαπημένη μου πόλη.