Συνεχίζοντας το αφιέρωμα στον Εμμανουήλ Κριαρά ένα χρόνο από το θάνατό του και με αφορμή το εξαιρετικά ενδιαφέρον κείμενο του Γιώργου Πιτσιτάκη στα χθεσινά Χανιώτικα Νέα, θα μείνω για λίγο ακόμη στην παραμονή του στα Χανιά τη δεκαετία του '20, Κι επειδή ο Κριαράς ήταν ένας εξαιρετικός φιλόλογος μα κι ένας ακούραστος μαχητής του δημοτικιστικού κινήματος, αξίζει να γυρίσουμε στα ίδια εκείνα χρόνια που πιάνει ο Γιώργος και να ξεφυλλίσουμε τις σελίδες του βιβλίου "Ερευνητικά" (έκδοση Ινστ. Νεοελληνικών Σπουδών-Ίδρυμα Μαν. Τριανταφυλλίδη, 2005) στο κεφάλαιο "Δημοτικισμός και αντίδραση στα 1925-1926" (το κείμενο είχε δημοσιευτεί αρχικά στο περιοδικό Λέξη, τεύχ. 181, Ιούλ.-Σεπτ. 2004).
Γράφει λοιπόν ο Κριαράς για τότε που τελείωνε η "ορμητική περίοδος" του δημοτικισμού 1900-1925 και σημειωνόταν κάποια υποχώρηση του δημοτικιστικού κινήματος. Γράφει για τους "γλωσσαμύντορες της Φιλοσοφικής Σχολής" που κυκλοφορούσαν συκοφαντικά μυθεύματα σε βάρος του κινήματος αυτού χρησιμοποιώντας τις σελίδες της αντιδραστικής εφημερίδας το Σκριπ και άλλων παρόμοιων. Αναφέρεται στον Τριανταφυλλίδη που δημοσίευσε το άρθρο "Επιστήμη και ήθος" μετά τις ύβρεις που δέχτηκε και την απόρριψη της υποψηφιότητας που υπέβαλε το 1924 για την έδρα της γλωσσολογίας.
Γράφει κι άλλα πολλά ενδιαφέροντα στοιχεία για την περίοδο εκείνη, αναφέρεται σε γνωστά πρόσωπα (Δελμούζο, Μιστριώτη, Χατζηδάκι, Σκιά, Εξαρχόπουλο κ.ά.), όμως αναφέρει και στιγμιότυπα από το ταξίδι του Ψυχάρη στα Χανιά. Ήταν Ιούλιος του 1925, ο Κριαράς ήταν μόλις 19 χρονών, θυμάται καλά τα γεγονότα εκείνα, εξάλλου ήταν αυτός που τον υποδέχτηκε μαζί με άλλους "φιλολογούντες νέους" της πόλης (ήταν και ένας από τους νέους του Κρητικού Φιλολογικού Συλλόγου και του περιοδικού "Αυγερινός" των οποίων τη δραστηριότητα παρουσιάζει ο Πιτσιτάκης). Και γράφει για την άφιξή του με το πλοίο, όπου βλέπουμε και τις συνθήκες της εποχής:
"Ερχόταν βέβαια με βαπόρι ο Ψυχάρης στα Χανιά. Έφτανε μάλιστα σε ώρα σφοδρής τρικυμίας. Εμείς που θα υποδεχόμαστε τον Ψυχάρη ανοιχτήκαμε με τη βάρκα μας στο πέλαγος, πλησιάσαμε τη σκάλα του βαποριού, όμως λόγω της μεγάλης τρικυμίας δεν μπορούσαμε, όπως οφείλαμε, να ανεβούμε στο βαπόρι για να υποδεχτούμε το Δάσκαλο. Αναγκαστήκαμε να τον παροτρύνομε από κάτω εκείνος να κατεβεί, μια και εμείς δεν μπορούσαμε να ανέβομε. Εκείνος μας φώναζε άγρια από πάνω. "Δεν κατεβαίνω! Δεν κατεβαίνω"! Και το ανέβασμα και το κατέβασμα της σκάλας ήταν αληθινά επικίνδυνο. Τελικά βέβαια πείστηκε να κατεβεί. Τον άρπαξε ο χεροδύναμος βαρκάρης μας και τον έβαλε στη βάρκα. Κατόπιν στη συνέντευξη που έδωσε ο Ψυχάρης σε δημοσιογράφους είπε πως κατάφερε να μπει στη βάρκα, γιατί τον έπισε "μεθοδικά" ο βαρκάρης. Και εδώ η υπογράμμιση της "μεθόδου" από τον Ψυχάρη."
Συνεχίζοντας ο Κριαράς, αφηγείται άλλο στιγμιότυπο, όπου φαίνεται και η τραχύτητα των τρόπων του Ψυχάρη:
¨Του προσφέραμε γεύμα σε ένα παραλιακό κέντρο των Χανιών. Συζητούσαμε κατά τη διάρκεια του γεύματος. Ένας από τους συνδαιτημόνες - όχι ο νεότερός μας - ζωγράφος ήδη αρκετά γνωστός, τόλμησε να φέρει κάποια αντίρρηση· ίσως επίμονα στην άποψή του Ψυχάρη. Εκείνος δεν έχασε καιρό και του φώναξε: "Πιτόρε, τα πινέλα σου!"
Χαρακτηριστικά και τα δύο στιγμιότυπα για τον Ψυχάρη.
-------------------------------------
Και με την ευκαιρία να αναφέρω ότι το φετινό Συνέδριο "Ελληνική Γλώσσα και Ορολογία" που διοργανώνεται από την Ελληνική Εταιρεία Ορολογίας το Νοέμβριο είναι αφιερωμένο στον Εμμανουήλ Κριαρά.
Γράφει κι άλλα πολλά ενδιαφέροντα στοιχεία για την περίοδο εκείνη, αναφέρεται σε γνωστά πρόσωπα (Δελμούζο, Μιστριώτη, Χατζηδάκι, Σκιά, Εξαρχόπουλο κ.ά.), όμως αναφέρει και στιγμιότυπα από το ταξίδι του Ψυχάρη στα Χανιά. Ήταν Ιούλιος του 1925, ο Κριαράς ήταν μόλις 19 χρονών, θυμάται καλά τα γεγονότα εκείνα, εξάλλου ήταν αυτός που τον υποδέχτηκε μαζί με άλλους "φιλολογούντες νέους" της πόλης (ήταν και ένας από τους νέους του Κρητικού Φιλολογικού Συλλόγου και του περιοδικού "Αυγερινός" των οποίων τη δραστηριότητα παρουσιάζει ο Πιτσιτάκης). Και γράφει για την άφιξή του με το πλοίο, όπου βλέπουμε και τις συνθήκες της εποχής:
"Ερχόταν βέβαια με βαπόρι ο Ψυχάρης στα Χανιά. Έφτανε μάλιστα σε ώρα σφοδρής τρικυμίας. Εμείς που θα υποδεχόμαστε τον Ψυχάρη ανοιχτήκαμε με τη βάρκα μας στο πέλαγος, πλησιάσαμε τη σκάλα του βαποριού, όμως λόγω της μεγάλης τρικυμίας δεν μπορούσαμε, όπως οφείλαμε, να ανεβούμε στο βαπόρι για να υποδεχτούμε το Δάσκαλο. Αναγκαστήκαμε να τον παροτρύνομε από κάτω εκείνος να κατεβεί, μια και εμείς δεν μπορούσαμε να ανέβομε. Εκείνος μας φώναζε άγρια από πάνω. "Δεν κατεβαίνω! Δεν κατεβαίνω"! Και το ανέβασμα και το κατέβασμα της σκάλας ήταν αληθινά επικίνδυνο. Τελικά βέβαια πείστηκε να κατεβεί. Τον άρπαξε ο χεροδύναμος βαρκάρης μας και τον έβαλε στη βάρκα. Κατόπιν στη συνέντευξη που έδωσε ο Ψυχάρης σε δημοσιογράφους είπε πως κατάφερε να μπει στη βάρκα, γιατί τον έπισε "μεθοδικά" ο βαρκάρης. Και εδώ η υπογράμμιση της "μεθόδου" από τον Ψυχάρη."
Συνεχίζοντας ο Κριαράς, αφηγείται άλλο στιγμιότυπο, όπου φαίνεται και η τραχύτητα των τρόπων του Ψυχάρη:
¨Του προσφέραμε γεύμα σε ένα παραλιακό κέντρο των Χανιών. Συζητούσαμε κατά τη διάρκεια του γεύματος. Ένας από τους συνδαιτημόνες - όχι ο νεότερός μας - ζωγράφος ήδη αρκετά γνωστός, τόλμησε να φέρει κάποια αντίρρηση· ίσως επίμονα στην άποψή του Ψυχάρη. Εκείνος δεν έχασε καιρό και του φώναξε: "Πιτόρε, τα πινέλα σου!"
Χαρακτηριστικά και τα δύο στιγμιότυπα για τον Ψυχάρη.
-------------------------------------
Και με την ευκαιρία να αναφέρω ότι το φετινό Συνέδριο "Ελληνική Γλώσσα και Ορολογία" που διοργανώνεται από την Ελληνική Εταιρεία Ορολογίας το Νοέμβριο είναι αφιερωμένο στον Εμμανουήλ Κριαρά.
