Σαν σήμερα, πέντε γλώσσες επικοινωνίας των ανθρώπων έχασαν πέντε σπουδαία τέκνα τους. Αυτός σκέφτηκα να ήταν ο τίτλος της σημερινής ανάρτησης, αληθινά παράξενος, όμως δεν θα μπορούσα με άλλο σύντομο και περιεκτικό τρόπο να περιγράψω το "σαν σήμερα έφυγαν" της 29ης Μαρτίου. Σαν σήμερα, λοιπόν, έφυγαν ο θεατρικός συγγραφέας Ιάκωβος Καμπανέλλης, ο ποιητής Μίλτος Σαχτούρης, ο μουσικός Καρλ Ορφ (Carl Orff), ο ζωγράφος Ζωρζ Σερά (George Seurat) και ο ορολόγος Ευγένιος Βίστερ (Eugene Wüster). Υπηρέτησαν και οι πέντε από το δικό τους μετερίζι μια γλώσσα επικοινωνίας των ανθρώπων. Γιατί, τι άλλο από γλώσσα επικοινωνίας είναι το θέατρο, η ποίηση, η μουσική, η ζωγραφική και φυσικά η ορολογία.
Ξεκινώντας από τα τέσσερα πρώτα, τις τέχνες, καθεμιά είναι κάτι σαν γλώσσα μέσα στη γλώσσα που γνωρίζουμε και μιλούμε, αποτελούν συστήματα επικοινωνίας μεταξύ των ανθρώπων χρησιμοποιώντας τους δικούς τους ιδιαίτερους κώδικες: το σώμα, τη φωνή, τις νότες, τον ρυθμό, την εικόνα, το χρώμα, και πάλι τον ρυθμό, τον ελλειπτικό λόγο, γλώσσες όλες που δύσκολο καμιά φορά να μεταφραστούν σε λόγια της φυσικής γλώσσας. Κι όμως, οι κώδικες αυτοί είναι και κωδικοί που άμα τους ξεκλειδώσεις γίνονται βάλσαμο στα μάτια, στο νου και στην ψυχή. Και βέβαια, η Ορολογία, ως επιστημονικός κλάδος που ασχολείται με τους όρους, δηλαδή με τους κώδικες επικοινωνίας σε ένα ειδικό θεματικό πεδίο, έχει ως κατεξοχήν σκοπό την περιγραφή και κατανόηση, εντέλει την επικοινωνία.
Παρακάτω, προτείνω κάποια, ενδεικτικά μόνο, έργα των παραπάνω, επιλέγοντας από αυτά που βρίσκονται στο σπίτι μου.
Ιάκωβος Καμπανέλλης (2 Δεκεμβρίου 1921 - 29 Μαρτίου 2011)
Επέλεξα ένα κομμάτι που μ' αρέσει πολύ από το θεατρικό έργο του 1963 Η γειτονιά των αγγέλων, "Το ψωμί είναι πάνω στο τραπέζι", όπου, μάλιστα, τους στίχους έγραψε ο ίδιος ο Καμπανέλλης.
Το ψωμί είναι στο τραπέζι
το νερό είναι στο σταμνί
το σταμνί στο σκαλοπάτι
δώσε του ληστή να πιει
Το ψωμί είναι στο τραπέζι
το νερό είναι στο σταμνί
το σταμνί στο σκαλοπάτι
δώσε του Χριστού να πιει
Δώσε μάνα του διαβάτη
του Χριστού και του ληστή
δώσε μάνα να χορτάσει
δωσ’ του αγάπη μου να πιει
Μίλτος Σαχτούρης ( 29 Ιουλίου 1919 – 29 Μαρτίου 2005)
Από τους σπουδαιότερους μεταπολεμικούς ποιητές μας, επηρεασμένος από τον υπερρεαλισμό αλλά με δικό του ξεχωριστό ύφος. Έχω την έκδοση Ποιήματα 1980-1998 (Κέδρος, 2001) που μου είχε χαρίσει το 2002 στη γιορτή μου η αγαπημένη Άννα Σολωμού (έχω γράψει τόσα γι' αυτήν). Εδώ περιέχονται οι ποιητικές συλλογές "Χρωμοτραύματα" (1980), "Εκτοπλάσματα" (1986),
"Καταβύθιση" (1990), "Έκτοτε" (1996) και "Ανάποδα γυρίσαν τα ρολόγια"
(1998). Σε μια σημείωσή μου, σ' ένα περιθώριο του βιβλίου, βρίσκω πως είχε δηλώσει ο ίδιος ότι η συλλογή "Με το πρόσωπο στον τοίχο" ήταν το καλύτερό του έργο (είχε εκδοθεί το 1952).
Αντιγράφω το ποίημα Η αγρύπνια από την τελευταία συλλογή του βιβλίου, αφιερωμένη στη Γιάννα (υποθέτω πως πρόκειται για τη σύντροφό του και ζωγράφο Γιάννα Περσάκη).
Όλοι κοιμούνται
κι εγώ ξαγρυπνώ
περνώ σε χρυσή κλωστή
ασημένια φεγγάρια
και περιμένω να ξημερώσει
για να γεννηθεί
ένας νέος θεός
μες στην καρδιά μου
την παγωμένη
από άγρια φαντάσματα
και τη μαύρη πίκρα.
Carl Orff (10 Ιουλίου 1895 – 29 Μαρτίου 1982)
Τον γνωρίσαμε από τα Κάρμπινα Μπουράνα στη σύγχρονη διασκευή τους, περισσότερο ως το σήμα κατατεθέν των μεγάλων συγκεντρώσεων του Ανδρέα Παπανδρέου στις αρχές της δεκαετίας του '80. (Έχει ενδιαφέρον ένα σχετικό άρθρο εδώ). Στην πραγματικότητα, βέβαια, πρόκειται για πολύ παλιά ποιήματα, χρονολογούνται από τον 13ο αιώνα, μερικά δε είχαν και νότες, ήταν δηλαδή τραγούδια. Εγώ τα γνώρισα το μακρινό 1982 σε μια επίσκεψη στο βιβλιοπωλείο Blackwell στην Οξφόρδη. Βρήκα σ' ένα πάγκο τον δίσκο βινυλίου, τον άκουσα και τον αγόρασα.
Έχω πάντως και τα σύγχρονα Κάρμπινα Μπουράνα, την Καντάτα του Ορφ, με την Ευρωπαϊκή Φιλαρμονική Ορχήστρα και μαέστρο τονHymisher Greenburg. Ή αν θέλετε να την ακούσετε από το Διαδίκτυο, θα διάλεγα την εκτέλεση από τη Συμφωνική Ορχήστρα και τη Χορωδία του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια (εδώ).
George-Pierre Seurat (2 Δεκεμβρίου 1859 – 29 Μαρτίου 1891)
Γάλλος μετα-ιμπρεσσιονιστής ζωγράφος, ο εισηγητής του πουαντιγισμού (στιγματογραφία). Οι κολυμβητές στην Asnières είναι ένα από τα πιο γνωστά έργα του. Βρίσκεται στην Εθνική Πινακοθήκη του Λονδίνου.
George-Pierre Seurat. Κολυμβητές στην Asnières, 1884
Eugene Wüster (10 Οκτωβρίου 1898 – 29 Μαρτίου 1977)
Γεννημένος στην Αυστρία, θεμελιωτής της Ορολογίας ως ξεχωριστού επιστημονικού κλάδου, διατύπωσε τη Γενική Θεωρία της Ορολογίας, εργάστηκε για την Τυποποίηση στην ορολογία και την ανασύσταση της σχετικής σχετικής Τεχνικής Επιτροπής TC 37 του Διεθνούς Οργανισμού Τυποποίησης ISO, καθώς επίσης με τη λεξικογραφία, την ταξινόμηση και άλλα θέματα σχετικά με τη διαχείριση των πληροφοριών. Ήταν ηλεκτρολόγος μηχανικός και εργοστασιάρχης, αφού διηύθυνε την οικογενειακή μονάδα κατασκευής εργαλειομηχανών, κληρονομιά από τον πατέρα του. Άφησε τεράστιο θεωρητικό έργο που μέχρι σήμερα, και παρά τις εξελίξεις και τα συμπληρωματικά ερευνητικά και πρακτικά ευρήματα, αποτελεί πηγή και βάση για κάθε μελέτη και έργο ορολογίας.
Στην παρακάτω εικόνα φαίνεται απόσπασμα από το αγγλογαλλικό τεχνικό λεξικό με τίτλο "The machine tool : an interlingual dictionary of basic concepts comprising an alphabetical dictionary and a classified vocabulary with definitions and illustrations" (1968).
