Και εις έτη καλά!

 

Τελευταία μέρα του χρόνου σήμερα, συχνά μέρα απολογισμών, ευχάριστων και δυσάρεστων, προσωπικών και γενικότερων στο κοινωνικό, πολιτικό, πολιτισμικό, οικονομικό επίπεδο. Ας αφήσω στην άκρη τέτοιους απολογισμούς κι ας χρησιμοποιήσω την πολιτική σάτιρα για την τελευταία βραδιά του χρόνου. Παίρνω αφορμή από τη λέξη της χρονιάς όπως διαβάζουμε στο ιστολόγιο του Νίκου Σαραντάκου και που είναι το ακρώνυμο ΟΠΕΚΕΠΕ, λεξικός τύπος που καθόρισε τη χρονιά που φεύγει, καθιστώντας τον (οιονεί) συνώνυμο της διαπλοκής, της διαφθοράς, της πολιτικής αλαζονείας και υποκρισίας.

Κι επειδή μάλλον η ιστορία κύκλους κάνει, βρήκα μια σάτιρα που δημοσίευσε ο Ασημάκης Γιαλαμάς στις 31 Δεκεμβρίου του 1961 στη στήλη «Πρωτοχρονιάτικη Επιθεώρηση» της εφημερίδας Αυγή. Ο Γιαλαμάς με τόλμη σατιρίζει ένα ένα τα καλά παιδιά της τότε κυβερνώσας παράταξης, που συνέχειά της είναι η σημερινή εξάλλου, και που δεν ξεχνάμε  πως εκείνη η χρονιά ήταν χρονιά βίας και νοθείας, χρονιά που ψήφισαν και τα δέντρα! Εδώ θα πρέπει να κάνω ιδιαίτερη μνεία στο σπουδαίο έργο των Αρχείων Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας (ΑΣΚΙ) απ΄ όπου άντλησα τις πληροφορίες και που διατηρεί, συντηρεί και διαθέτει υλικό από την πολιτική και κοινωνική ιστορία του τόπου μας. Αξίζει μια επίσκεψη στους θησαυρούς του.

Ας δούμε κάποια αποσπάσματα από τη σατιρική ποίηση του Γιαλαμά, όλο το κείμενο φαίνεται στην πιο κάτω εικόνα, ενδιαφέρον και το σχετικό σκίτσο.  

Στους Ερετζήδες άρχοντες που πάντες είναι φίλοι μου
και ολοχρονίς οι άνθρωποι τροφοδοτούν τη στήλη μου, 

οφείλω κάτι σήμερα προθύμως να δωρίσω
και με την προθυμία μου να τους καλοκαρδίσω...

[...]

Αρχή θα κάνω βέβαια προσφέρων κάτι τι
στον πρώτο των Ερέδων μας τουτέστι στον Κωστή.
Επί πολύ το σκέφτηκα, τί θα πρεπε να στείλω
σαν δώρο κάπως χρήσιμο,  στον Κωσταντή το φίλο.

[...]

 

Επίσης φέτος σκέφτομαι επίσης να στείλω στον Κωστάκη
ως δώρο κι ένα όμορφο πανώ μαξιλαράκι,
να γονατίζει επάνω τους τρέχει στην αγίαν...
πρεσβείαν της Αμέρικας να πάρη ευλογίαν

[...]

Ο Ράλλης μέχρι πρό τινος μας έκανε δηλώσεις,
με μιάν αξιοθαύμαστη ευφράδεια της γλώσσης,
μα ξαφνικά βουβάθηκε και τώρ' απλώς κυττάζει
τα όσα αποκαλύπτονται και λέξη πια δεν βγάζει.

[...]

Και τον Βαγγέλη σκέφτηκα τουτέστι τον Τοσίτσα
και θα θελα να του στελνα για δώρο μια κουκλίτσα 

[...]

Στο Νιάρχο δώρο σκέφτηκα να στείλω σοβαρό
γιατί δεν έχει χρήματα και ενώ τον θεωρώ
τον φουκαρά τον Σταύρο μας για πλουτισμό ανίκανο.
Λοιπόν στο Νιάρχο σήμερα θα στείλω ένα δίκαννο
για να σκοτώσει κάμποσους απ' τους φασιανούς,
που πλήθυναν κι εκάλυψαν και γην και ουρανούς.
Ας τον συνδράμω στέλνοντας το δίκαννο εν τάχει,
για να 'χη την ευχέρεια ν' αρχίση αμέσως μάχη
με τα πουλιά που πλήθυναν στη νήσο του μοιραίως
γιατ' αρκετά τον έφαγαν οι φτώχεια και το χρέος
αφ' ότου εκατάντησε η θέση του δεινή
να μην τον φάν το όνειρο και οι ...φασιανοί! 

 

Από το Ψηφιακό Αποθετήριο των ΑΣΚΙ

 

Στην παρακάτω εικόνα που μετέφερα από το ιστολόγιο του Νίκου Σαραντάκου φαίνονται πολύ καθαρά, όχι μόνο ποια λέξη υπερίσχυσε, αλλά και ποιες λέξεις απασχόλησαν το 2025. Δυσκολευόμαστε να βρούμε λέξη με θετικό πρόσημο, ακόμη και η λέξη ενσυναίσθηση υπονοεί την έλλειψή της, αλλά επίσης η Τεχνητή Νοημοσύνη και τα Μεγάλα Γλωσσικά Μοντέλα δείχνουν να μην προσελκύουν το ενδιαφέρον, ούτε το θερμικό φορτίο ούτε η κλιματική προσαρμογή, όταν υπάρχουν τόσο σοβαρά ζητήματα που πλήττουν τη δημοκρατία, την ηθική, την ειρήνη, την ίδια την υπόστασή μας. Είπαμε, απόψε δεν γκρινιάζουμε.

 

Και εις έτη πολλά, μα και καλά και τίμια και δημοκρατικά και ειρηνικά!  

 

Η λέξη και οι λέξεις της χρονιάς (από το ιστολόγιο του Νίκου Σαραντάκου)