 |
| Η Βασιλική Κότσιρα-Δούκα το 1956 στην πρώτη της δουλειά στη ΔΕΦΑ (Γκάζι) |
Το φυσικό αέριο στην Ελλάδα έχει ονοματεπώνυμο: Βασιλική Κότσιρα-Δούκα. Αυτός ήταν ο τίτλος του αφιερώματος που είχε το Ενημερωτικό Δελτίο του ΤΕΕ (τ. 2558, 2/11/2009) στη σειρά "Οι μηχανικοί: η ζωή και το έργο τους" για τη Βασιλική Κότσιρα-Δούκα, μια από τις πλέον γνωστές, δραστήριες και μαχητικές ελληνίδες χημικούς μηχανικούς.
Η Βασιλική Κότσιρα-Δούκα έχει να επιδείξει πάνω από πέντε δεκαετίες συνεχούς και επιτυχημένης επαγγελματικής και επιστημονικής σταδιοδρομίας, με σημαντική προσφορά στους τομείς Ανάπτυξης της Ενέργειας, του Περιβάλλοντος και της Βιομηχανίας στην χώρα μας. Από τη θέση της ως στέλεχος μεγάλων ενεργειακών οργανισμών, ως επιστημονικός σύμβουλος της πολιτείας και ως δραστήριο μέλος της Μόνιμης Επιτροπής Ενέργειας ΤΕΕ συνέβαλε αποφασιστικά ώστε η εισαγωγή του φυσικού αερίου στην Ελλάδανα γίνει πραγματικότητα.
Στο πλαίσιο σειράς συνεντεύξεων που έπαιρνα από παλαίμαχους μηχανικούς για την καταγραφή της Ιστορίας των Ελλήνων μηχανικών από το ΤΕΕ πριν από μερικά χρόνια, είχα μιλήσει και με τη Βασιλική Κότσιρα-Δούκα, την Κούλα Δούκα όπως τη λέμε για συντομία οι πιο κοντινοί, όσοι την είχαμε γνωρίσει και από παλιότερα και τη θεωρούσαμε, οι νεώτεροι και οι νεώτερες τότε στο χώρο των χημικών μηχανικών, από τις πλέον καθοριστικές και εμβληματικές φιγούρες (μαζί με το Μίμη Σαραντάκο).
 |
| Η Βασιλική Κότσιρα-Δούκα μιλά στο Μεγάλο Αμφιθέατρο των Χημικών Μηχανικών |
Τελείωσε τη Σχολή Χημικών Μηχανικών του ΕΜΠ το 1955, βρήκε αμέσως δουλειά στη Δημοτική Επιχείρηση Φωταερίου Αθηνών, το γνωστό μας Γκάζι, όπου έμεινε μέχρι το 1958, συνέχισε στα Διυλιστήρια του Ασπροπύργου και έκτοτε η επαγγελματική της πορεία ήταν ανοδική, αλλά και εξαιρετικά χρήσιμη όχι μόνο για την ίδια αλλά και, κυρίως, για τον τόπο. Όπως φαίνεται και στο σύντομο βιογραφικό που μας έδωσε τότε για τη σχετική σελίδα στον ιστότοπο του ΤΕΕ, η επαγγελματική και επιστημονική της συνεισφορά ήταν πάντα και σχεδόν αποκλειστικά συνυφασμένη με τα ζητήματα της ενέργειας.
Και βέβαια, καθοριστική στιγμή για την ίδια και για τον τόπο ήταν η υπογραφή για την κατασκευή του αγωγού μεταφοράς φυσικού αερίου στην Ελλάδα (έγινε το 1990 επί υπουργού Σταύρου Δήμα, αποφασιστικός όμως ήταν ο ρόλος του προηγούμενου Υπουργού Αναστ. Πεπονή, όπως η ίδια τονίζει με έμφαση). Σημειώνεται δε ότι ήδη στο πρώτο Ενεργειακό Συνέδριο του ΤΕΕ τον Μάιο του 1977 παρουσίασε εισήγηση για το φυσικό αέριο με μια πολυσέλιδη και τεκμηριωμένη μελέτη με τίτλο «Δυνατότητες και σκοπιμότητα συμμετοχής των αερίων καυσίμων στο ενεργειακό ισοζύγιο της Ελλάδος σε συσχετισμό με τις διεθνείς συνθήκες ανάπτυξης τους», όπου υποστήριζε σθεναρά τη θέση ότι το φυσικό αέριο αποτελεί πηγή ενέργειας ενδιαφέρουσα τόσο από οικονομική όσο και περιβαλλοντική άποψη.
"Εάν υπάρχει σήμερα Φυσικό Αέριο στην Ελλάδα, τα πλεονεκτήματα του οποίου αντιλαμβανόμαστε πια όλοι, αυτό οφείλεται, τολμώ να πω και μόνο, στην αποφασιστικότητα και τις μάχες που έδωσε ο Υπουργός κ. Αναστάσης Πεπονής. και έτσι έγινε το Φυσικό Αέριο μέρος της ζωής μας όπως ήταν και είναι μέρος της ζωής όλης της Ευρώπης.
... Οσον αφορά εμένα, η πιο σημαντική στιγμή της τόσων ετών επαγγελματικής μου ζωής ήταν και παραμένει η στιγμή που υπέγραφα την Συμφωνία για την Κατασκευή του Αγωγού Μεταφοράς του Φ.Α. Η ικανοποίηση ότι, όσο και να ήταν ελάχιστη η συμβολή μου, είχα πάντως συμβάλει σε αυτό το δύσκολα αναστρέψιμο γεγονός, ήταν μοναδική."
 |
| Η Βασιλική Κότσιρα-Δούκα στη Σιβηρία |
Στο αφιέρωμα του Ενημερωτικού Δελτίου μπορεί κανείς να διαβάσει για τη ζωή της και λεπτομέρειες για την επαγγελματική της δραστηριότητα. Εδώ, θα παραθέσω ένα μικρό μόνο μέρος από τη συζήτηση που κάναμε τότε. Μου μίλησε όχι μόνο για τα επαγγελματικά αλλά και για την προσωπική και οικογενειακή της ιστορία, που επίσης έχει πολύ ενδιαφέρον (η οικογένεια Κότσιρα από τη μεριά του πατέρα της αγωνίστηκαν στις γραμμές του ΕΑΜ και του ΕΛΑΣ, από τις ανατολικές συνοικίες της Αθήνας, Παγκράτι Καισαριανή κτλ., άλλοι εκτελέστηκαν, ένας είναι στους 200 της Καισαριανής, άλλοι εστάλησαν στη Γερμανία ή εξορίστηκαν). Και να έχουμε υπόψη μας επίσης ότι η συζήτηση αυτή έγινε το 2009 (αυτό κυρίως για τις εξελίξεις στα ενεργειακά και για το πώς αλλάζουν οι καιροί...):
Β.Κ.Δ.: Εγώ την ιστορία της οικογένειας την έχω ζήσει στιγμή προς στιγμή. Όταν ήμουν μικρή, ζούσα μέσα σε μια ωραία και πολύ ενδιαφέρουσα οικογένεια. Αλλά όταν έγινε ο πόλεμος και μετά η Αντίσταση που συμμετείχαν οι δικοί μου άλλαξε η ζωή μας. Από τα επτά παιδιά του παππού και της γιαγιάς, τον πατέρα μου και τους έξι θείους μου, που ζούσαμε όλοι μαζί στο ίδιο σπίτι, σκοτώθηκαν, με φοβερούς τρόπους οι τέσσερις, τέσσερις νέοι άνθρωποι…Η οικογένεια μου είχε επιλέξει το δύσκολο δρόμο αδιαφορώντας για τις επιπτώσεις που θα είχε αυτό για τις ζωές όλων μας. Τον Δεκέμβρη που φύγαμε, έφευγε ο ΕΛΑΣ, με πήρε ο πατέρας μου ανήλικη και πηδήξαμε τον Υμηττό και έφτασα στη Λάρισα χωρίς τότε να καταλαβαίνω και πολύ, παιδί ήμουνα δεκατριών χρονών. Δώδεκα το ’44. Έζησα όλο αυτό το δράμα των προσφύγων που φύγανε, έτσι ωρίμασα και έμαθα ξαφνικά και απότομα. Λοιπόν, όλα αυτά μέχρι κάποτε τα ήξερα μέρα-μέρα. Τώρα αρχίζουν και απαλύνουν αλλά πρέπει κάπως σε περίληψη – έστω τηλεγραφικά- να καταγραφούν για να τα ξέρουν και τα ανίψια μου…..
Δηλαδή η ουσία είναι ότι αυτό που είμαι σήμερα διαμορφώθηκε μέχρι τα δεκατρία μου.
Κ.Τ.: Αυτό είναι πολύ σημαντικό, που λες τώρα.
Β.Κ.Δ.: Στο έχω πει. Οι αρχές μου, τα πιστεύω μου, ο τρόπος που δρω σαν άνθρωπος έχει διαμορφωθεί από τότε. Από τότε έχω την αίσθηση του δικαίου που πιστεύω, γιατί μπορεί να μην είναι ίδια με άλλους, δεν ξέρω. Έχω το αίσθημα της ελευθερίας, το αίσθημα δηλαδή της συμμετοχής στα κοινωνικά, στην προσπάθεια να κάνεις καλύτερη τη ζωή και τη δική σου και των άλλων. Και πιστεύω ότι στη ζωή μου δεν έκανα πράγματα που να γυρίσω πίσω να τα ιδώ και να μετανιώσω πως ξέφυγα από τις βασικές μου αρχές. Οι βασικές αρχές μου είναι ίδιες, τέρμα. Δεν μπορώ να τις αλλάξω, μου έχουν γίνει βίωμα πια.
...
Κ.Τ.: Να σε ρωτήσω για το λιθάνθρακα, την κουβέντα που γίνεται.
Β.Κ.Δ.: Τι είναι ο λιθάνθρακας; Θεωρώ ότι και ρυπαίνει και εισαγόμενη πηγή ενέργειας είναι, άρα κι αυτός εξάρτηση είναι. Εγώ θεωρώ ότι είναι σημαντικό που το φυσικό αέριο είναι ας πούμε σαν τρίτη πηγή ενέργειας για την χώρα μας. Πρώτα είναι ο λιγνίτης μας, μετά είναι τα υδροηλεκτρικά.
Κ.Τ.: Για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας;
Β.Κ.Δ.: Ανανεώσιμες, όλα αυτά δεν φτάνουνε μόνες τους, θες και κάτι άλλο. Το κάτι άλλο σαν τρίτη πηγή ενέργειας, πολύ σωστά είναι το φυσικό αέριο. Ομως πιστεύω ότι δεν θα μπορούσε να προωθηθεί η εισαγωγή του Φυσικού Αερίου στη χώρα μας αν ο Υπουργός Αναστάσης Πεπονής δεν είχε δώσει με επιμονή και αποφασιστικότητα τις μεγάλες μάχες για να πραγματοποιηθεί αυτή η απόφαση εισαγωγής του Φυσικού Αερίου όπως προβλεπότανε από τη Διακρατική Συμφωνία μεταξύ Ελλάδας και ΕΣΣΔ και στη συνέχεια και άλλες μάχες για την προώθηση και ολοκλήρωση του Εργου του Φ.Α.
...
Κ.Τ.: Τώρα σε σχέση με αυτό που και σήμερα γίνονται κουβέντες, για τον αγωγό Μπουργκάς Αλεξανδρούπολη. που λέει τώρα η κυβέρνηση…
Β.Κ.Δ.: Αυτή τη στιγμή η Συμφωνία για τον αγωγό Μπουργκάς Αλεξανδρούπολη έχει υπογραφεί. Το θέμα είναι ότι προχώραγε αργά τα πρώτα χρόνια και σε αυτό ευθύνεται και η στάση της Βουλγαρίας. Ο αγωγός αυτός καλύπτει ένα μέρος των αναγκών για εισαγωγές της Ευρώπης για αργό πετρέλαιο από τις χώρες τις Κασπίας αλλά και πιθανόν και από άλλες χώρες της περιοχής. Προφανώς δεν θα είναι ο μοναδικός αγωγός από αυτή την περιοχή όμως είναι σημαντικό να υπάρξει ένας τέτοιος αγωγός μέσω της χώρας μας έστω και σχετικά μέτριας δυναμικότητας. Υπάρχουν ακόμα άλλοι δύο αγωγοί φυσικού αερίου που μπορεί και θα ήταν σημαντικό να περάσουν από τη χώρα μας ο γνωστός ITGI και ο South Stream για τον οποίο υπάρχουν και τόσες συζητήσεις. Και οι δύο πρόκειται να περάσουν αν γίνουν μέσω Ελλάδας για να καταλήξουν στην Ιταλία.. Και οι δύο αγωγοί είναι πολύ σημαντικοί νομίζω για τη χώρα μας και θα έπρεπε να προσπαθούμε να πραγματοποιηθούν και οι δύο. Δηλαδή ο South Stream θα είναι ένας τρίτος αγωγός και η ύπαρξη τριών ενεργειακών αγωγών δίνει πολλά αυτονόητα πλεονεκτήματα στη χώρα μας. Επομένως, είναι σημαντικές αυτές οι εξελίξεις για την Ελλάδα, αν πραγματοποιηθούν ποτέ. Ελπίζω ότι θα πραγματοποιηθούν και τα τρία έργα.
...
Κ.Τ.: Τι θα ήθελες να πεις να πεις στους νέους μηχανικούς;
Β.Κ.Δ.: Το πρώτο πράγμα είναι να αγαπάνε τη δουλειά τους, αλλά όχι μόνο τη δουλειά τους. Μέσα από εκεί να βλέπουν την ολότητα, τι μπορούν να προσφέρουν στην κοινωνία. Και βασικό είναι το να μπορείς να έχεις ιδανικά, να μην είσαι μόνο ΄δος ημίν σήμερον’. Με ρωτάνε καμιά φορά κάποιοι επικριτές, και τι κατάλαβαν οι θείοι σου που χάσανε τη ζωή τους; Εγώ πιστεύω, και η απάντηση μου αυτή είναι, ότι το λιθαράκι αυτό που βάλανε αυτοί και τόσοι άλλοι έλληνες με τη θυσία τους υπάρχει. Κι αν σήμερα λόγω όλων αυτών που περάσαμε και περνάμε, η επιρροή που ασκούν στη διαμόρφωση απόψεων και ιδεών τόσο η καταναλωτική κοινωνία μέσα στην οποία μας μάθανε να ζούμε όσο και οι προβαλλόμενοι συνεχώς στα ΜΜΕ σαν νέοι και σπουδαίοι τρόποι ζωής είναι τόσο μεγάλη που καταλήγει να είμαστε σε μια κατάσταση που έχουν χαθεί τα ιδανικά, δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχει ο σπόρος, και το λιθαράκι που υπάρχει και που πάντα την κατάλληλη στιγμή θα προσφέρει και θα.. ξέρω εγώ…θα ξαναβρούμε την ανθρωπιά μας, να πούμε έτσι;
 |
| Η Βασιλική Κότσιρα-Δούκα ήταν Πρόεδρος της ΔΕΠΑ την περίοδο 1989-1991 |
Είναι από τις λίγες γυναίκες μηχανικούς (εννοώ κυρίως στους περισσότερο ανδροκρατούμενους κλάδους χημικών, μηχανολόγων, ηλεκτρολόγων και ναυπηγών μηχανικών) που είχαν λαμπρή επαγγελματική σταδιοδρομία, με άριστη βέβαια επιστημονική επάρκεια, που έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στα αναπτυξιακά και τεχνολογικά ζητήματα της χώρας και που είχαν κερδίσει την εκτίμηση, την εμπιστοσύνη και την αναγνώριση των συνεργατών της (που στην πλειονότητα ήταν άνδρες, άλλωστε αν δούμε φωτογραφίες, σπάνια - μάλλον ποτέ - υπάρχει δεύτερη γυναίκα στο κάδρο).
Η ανάρτηση έγινε γιατί η Unesco έχει ορίσει τη σημερινή μέρα ως Διεθνή Ημέρα για τις Γυναίκες και τα Κορίτσια στην Επιστήμη σε μια προσπάθεια να δοθεί μεγαλύτερη έμφαση στη συμμετοχή των γυναικών στην επιστήμη και στην τεχνολογία. Στοιχεία από σχετικές έρευνες μπορεί κανείς να βρει εδώ και εδώ, τα οποία πάντως δεν είναι ενθαρρυντικά ούτε για τη χώρα μας ούτε για άλλες περισσότερο ή λιγότερο αναπτυγμένες χώρες. Είναι αλήθεια επίσης ότι η οικονομική κρίση των τελευταίων ετών έχει ακόμη περισσότερο επιδεινώσει την κατάσταση και γνωρίζουμε ότι οι προοπτικές όχι καριέρας όπως της Βασιλικής Κότσιρα-Δούκα, αλλά απλής επαγγελματικής απασχόλησης είναι δυστυχώς δυσοίωνες...
Νάσαι καλά, γερή και δυνατή Κούλα...
Νάσαι καλά, γερή και δυνατή Κούλα...
