Κάνε νανά, 'γγονάκι μου και δυό φορές παιδί μου

                                           Κάνε νανά, 'γγονάκι μου και δυό φορές παιδί μου,

                                           με την ευχή του πάππου σου και με την εδική μου·

                                          'γγονάκι μου, να κοιμηθείς κι άγουρο μην ξυπνήσεις,

                                          μόνο με γέλιο, 'γγόνι μου, ν΄ακούσω να γκουίσεις.

                                                        Το παιδί μου το μικρό

                                                        έσκυψε να πιει νερό

                                                        κι έβρεξε το φόρεμά του

                                                        και το μάλωσε η μαμά του

                                                        έβρεξε και την ποδιά του

                                                       και το μάλωσε η θεια του,

                                                       κι έβρεξε την τραχηλιά του

                                                       και το μάλωσε η γιαγιά του.

Τα παραπάνω στιχάκια είναι νανούρισμα το πρώτο και ταχτάρισμα το δεύτερο από το ανθολόγημα της Φανής Σαρεγιάννη με νανουρίσματα, ταχταρίσματα, παιχνιδάκια και τραγούδια που συγκέντρωσε από διάφορες πηγές και κυκλοφόρησε το 1953. Ξεχωριστή συμβολή είχε, όπως η ίδια γράφει στην εισαγωγή, η Μαρία Λιουδάκη "με το πλούσιο χειρόγραφο υλικό της από την Κρήτη, που μου το έδωσαν η ίδια και ο κ. Μ. Τριανταφυλλίδης". Η Μαρία Λιουδάκη δεν ήταν άλλη από την "καλή και πλούσια σε γνώση Κρητικιά λαογράφο", την αγωνίστρια δασκάλα που εκτελέστηκε στις 4 Δεκέμβρη του 1947 στο Ηράκλειο της Κρήτης (είχα γράψει εδώ: https://katerinatoraki.blogspot.com/2016/12/4-1947.html).

Ένα ενδιαφέρον επίσης στοιχείο της έκδοσης είναι ότι το εξώφυλλο και τα σχέδια στο εσωτερικό του βιβλίου είναι της Αγγελικής Χατζημιχάλη. Το βιβλιαράκι κυκλοφόρησε στη σειρά της Νεοελληνικής Βιβλιοθήκης, εμπνευστής, ιδρυτής και διευθυντής της οποίας ήταν ο Μανόλης Τριανταφυλλίδης.

Αφιερωμένη η ανάρτηση στον μόλις ενός μήνα τρίτο εγγονό μου, που και μ' αυτόν θα κάνουμε τον κόσμο παραμύθι...

Νάνι, το κρίνο της αυγής, της δάφνης το κλωνάρι...

Νάνι, το κρίνο της αυγής και της μηλιάς το μήλο

και το διαμάντι το λαμπρό που θάμπωσε τον ήλιο.

Νάνι του που να το χαρώ σαν η ελιά το φύλλο 

σαν ο γιαλός τα κύματα και τα βουνά τον ήλιο. 

Κοιμήσου, να 'ν' η Μοίρα σου καματερή και πλούσα 

νυχτοδουλεύτρα κι άξια και καλοκουβαλούσα. 

Νάνι του, που ν' αναθραφεί / νάνι του, να μου ζήσει

να φτάσει χρόνους εκατό / κι απ' ύστερα ν' ασπρίσει. 

Νάνι, του δυόσμου το κλαδί, της δάφνης το κλωνάρι 

που δεν τ' ορίζει βασιλιάς να στείλει να το πάρει. 

Κοιμήσου που να θρέφεσαι με μάνα και με κύρη 

σαν το καράβι στο γιαλό με τον καραβοκύρη. 

Κοιμάται το παιδάκι μου κι εγώ το ναναρίζω 

και λέω του παινέματα όσα κι αν εγνωρίζω. 

Κοιμάται το παιδάκι μου στ' άσπρο του μαξιλάρι

κι ο γύρος του προσώπου του λάμπει σαν το φεγγάρι. 

Νανά, που σ' αναθρέφουνε μάνα και δυο γιαγιάδες

με χρυσοϋφαντες φασκιές, με βελουδένιες πάνες. 

Κάνε νανά, 'γγονάκι μου και δυο φορές παιδί μου 

με την ευχή του πάππου σου και με την εδική μου 

'γγονάκι μου, να κοιμηθείς κι άγουρο μη ξυπνήσεις 

μόνο με γέλιο, 'γγόνι μου, ν' ακούσω να γκουίσεις.

Πολύ ωραία εικονογράφηση από την Κατερίνα Βερούτσου

Τα παραπάνω νανουρίσματα τα έχω αντιγράψει από το εξαιρετικό βιβλίο της Ζωής Βαλάση "Νάνι το κρίνο της αυγής: Νανουρίσματα" (Κέδρος, 2011). Μικρά ποιητικά αριστουργήματα έχουν ονομαστεί τα νανουρίσματα, και είναι, αν και, όπως παρατηρεί και προβληματίζεται η συγγραφέας, δεν τυγχάνουν της εκτίμησης που θα έπρεπε, όπως εξάλλου και συνολικά το παιδικό βιβλίο. Η Βαλάση έχει συγκεντρώσει πολύ υλικό έπειτα από πολύχρονη δουλειά, εξάλλου είναι μελετήτρια παραμυθιών και παραμυθού η ίδια και συγγραφέας όμορφων παιδικών βιβλίων, ίσως η πρώτη (εν ζωή) που θα μου ερχόταν στο νου αν επρόκειτο να ερωτηθώ. Το υλικό του βιβλίου έχει ταξινομηθεί σε τέσσερις ενότητες: Πριν κοιμηθεί το παιδί / Ενώ το παιδί κοιμάται / Για να ξυπνήσει το παιδί / Γνωμικά, ενώ στο τέλος παρατίθενται γλωσσάρι και βιβλιογραφικές πηγές που χρησιμοποιήθηκαν.

Επίσης, το βιβλίο συνοδεύεται από σιντί, Η μουσική είναι του Ορφέα Ζαφειρόπουλου, ο οποίος μοιράζεται τραγούδι κι ερμηνεία με την Αργυρώ Λογαρά και την Άννα Βυθούλκα. (Με συγκίνηση είδα το όνομα του Ορφέα στους βασικούς συντελεστές του δίσκου γιατί θυμήθηκα τον πατέρα του, τον συνάδελφο και πολύ καλό μου φίλο Μάνθο, που έχει χρόνια φύγει από τη ζωή. Ο νους μου πήγε στις χριστουγεννιάτικες γιορτές που τις οργάνωνε ο Σύλλογος υπαλλήλων, ήταν τότε Πρόεδρος ο Μάνθος, τα παιδιά του έπαιζαν μουσικά όργανα και τραγουδούσαν, έτσι σχημάτιζαν μια μουσική μπάντα κι έπαιζαν για τη γιορτή μας.)

Δεν θυμήθηκα τυχαία τα νανουρίσματα της Βαλάση. Μαζί, ξανατραγούδησα και το τραγούδι των Χαϊνηδων, γιατί, φυσικά, και με τον καινούριο μου εγγονό, πάλι εμείς θα κάνουμε τον κόσμο παραμύθι,

όταν θα του μιλώ ...

... σιργουλευτά

για κείνα και για τ’ άλλα

για βασιλιάδες νιους καλούς
που κάστρα επατούσαν
τσι μάισσες και τα θεριά
σκοτώναν κι ενικούσαν....

Εμείς οι δυο θα κάνουμε τον κόσμο παραμύθι...

Μια φορά γιε μου κι έναν καιρό
βασιλιάς καλός όριζε τόπο μακρινό...

Θυμούμαι ως τώρα τη γιαγιά
έτοιας λογής ν’ αρχίζει
και σε καιρούς αλλοτινούς
ο νους τση ν’ αρμενίζει.  
 Να μου μιλεί σιργουλευτά
για κείνα και για τ’ άλλα
για μαγικά, για έρωτες,
για φονικά μεγάλα.
Για βασιλιάδες νιους καλούς
που κάστρα επατούσαν
τσι μάισσες και τα θεριά
σκοτώναν κι ενικούσαν.
Κι όντεν ο ύπνος ο γλυκύς
δόξευγε το μυαλό μου
στον κόσμο των παραμυθιών
γύριζ’ ο λογισμός μου.
Έσβησ’ ο χρόνος ο κακός
μαζί με τη χαρά μου
τσι ιστορίες τση γιαγιάς
από τα όνειρά μου.  
 Κι έρχουντ’ απ’ τον παλιό καιρό
Θε μου να `ταν αλήθεια
ώρες αεροφύσημα
κείνα τα παραμύθια. 
Μην κλαις μικρή μου και πληγές
ανοίγεις μου στα στήθη
εμείς οι δυο θα κάνουμε
τον κόσμο παραμύθι.

Κι ήτανε λέει μια φορά κι ένα καιρό έν' αγοράκι, και μια γιαγιά που του 'λεγε παραμύθια, και το αγοράκι μεγάλωσε και θυμόταν τα παραμύθια εκείνα, και τη γιαγιά μέσα από τα παραμύθια και τραγουδούσε όπως οι Χαϊνηδες όσα έγραψε ο Δημήτρης Αποστολάκης.

Κι η γιαγιά, λέει, θα ήμουν εγώ! Που και βέβαια θα λέω παραμύθια στον εγγονό μου, παραμύθια για βασιλιάδες και για μάγισσες, για καλούς και για κακούς ανθρώπους, θα του πω για την Κοκκινοσκουφίτσα και τον κακό το λύκο, που δεν είναι όμως και τόσο κακός, γι' αυτό θα του πω και τα άλλα που ξέρω για το λύκο (και είχα γράψει ήδη εδώ). Και για τα ταξίδια του Γκιούλιβερ θα του πω και για τον Τομ Σόγιερ και για τα τρόλς της Νορβηγίας. Και βέβαια θα του αφηγηθώ τα δικά μας παραμύθια. Αλλά βέβαια δεν θα παραλείψω για το δικό μου ήρωα να του μιλήσω, για τον Πινόκιο!

Μήπως να επιστρατεύσω τη βιβλιοθήκη μου; Έχω από ελληνικά μέχρι του κόσμου παραμύθια, έχω βιβλία της Ζωής Βαλάση, του Τζιάνι Ροντάρι και άλλων παραμυθολόγων. Πρέπει.

Πρέπει; Ο εγγονός μου είναι μόλις 9 ημερών! Ένα πανέμορφο παιδάκι, ένας γλυκός μικρός άνθρωπος, ένας καινούριος άνθρωπος! 

Ένας καινούριος άνθρωπος, σε μια καινούρια ζωή. Θα είναι και μια καινούρια κοινωνία άραγε;

Εγώ πάντως θα του λέω παραμύθια. Γιατί,όπως έγραψε ο Χρήστος Μπουλώτης, η αλήθεια φανερώνεται μόνο με παραμύθια!

(Σημ. Αντέγραψα την εικόνα από εδώ)