Κ' ἐπάνω εἰς τὴν χιόνα ἔπεσε χιών. Καὶ ἡ χιὼν ἐστοιβάχθη, ἐσωρεύθη δύο πιθαμάς, ἐκορυφώθη. Καὶ ἡ χιὼν ἔγινε σινδών, σάβανον.
Με τα λόγια του Παπαδιαμάντη από το «Έρωτας στα χιόνια» αποχαιρέτησε ο Σταύρος Ζουμπουλάκης τον Φίλιππο την περασμένη Δευτέρα. Ήταν μια μέρα παγερή, μα το κρύο και το χιόνι δεν μπόρεσαν να παγώσουν τις καρδιές όσων καταφέραμε να φτάσουμε για τον τελευταίο ασπασμό στο κοιμητήριο. Λόγια μεστά και σπαρακτικά ειπώθηκαν για τον άνθρωπο, τον επιστήμονα και τον επαγγελματία Φίλιππο Τσιμπόγλου, για τον καλό άνθρωπο, όπως τον χαρακτήρισε, λιτά και κυριολεκτικά, ο Γιώργος Μπώκος. Με αμέτρητη αγάπη και ευγνωμοσύνη από τους εργαζόμενους της Εθνικής Βιβλιοθήκης και από τους Κύπριους βιβλιοθηκονόμους. Με λυγμούς και λέξεις αγαπητικές από τη Λέλα Πουλακάκη για τον επί σαράντα χρόνια φίλο καρδιακό.
Ὡς ἄνθος μαραίνεται, καὶ ὡς ὄναρ παρέρχεται, καὶ διαλύεται πᾶς ἄνθρωπος·
ακούστηκε το νεκρώσιμο ιδιόμελο.
Σαράντα χρόνια φίλος ο Φίλιππος. Από το 1983, εκείνος στο Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης, μαζί με τον Γιάννη, τη Δέσποινα, τη Μαρία, τη Μαργαρίτα και τη Λέλα, φίλη αγαπημένη από το γυμνάσιο και που ξαναβρεθήκαμε τότε, κι εγώ στο ΤΕΕ, να παρέχουμε «online πληροφόρηση» μέσω της υπηρεσίας Helpak του ΟΤΕ για απευθείας πρόσβαση σε διεθνείς βιβλιογραφικές βάσεις δεδομένων. Ήταν η αρχική ομάδα που έστησαν, με επικεφαλής τον Βαγγέλη, την πρωτοποριακή για την εποχή εκείνη μονάδα επιγραμμικής ανάκτησης πληροφοριών (online information retrieval) και που παρείχαν αξιόπιστες υπηρεσίες βιβλιογραφικής πληροφόρησης σε όλη την επιστημονική και ερευνητική κοινότητα. Αντίστοιχες υπηρεσίες παρείχα στη Βιβλιοθήκη του ΤΕΕ για τους μηχανικούς, επίσης από το 1983, φυσικά μικρότερης εμβέλειας, με τις δικές μας μικρότερες δυνάμεις.
Είχαμε για χρόνια συνεργασίες, συμμετείχαμε σε κοινές δράσεις, πηγαίναμε σε συνέδρια, αλλά κυρίως, και παρόλο που με την πάροδο των χρόνων και τις αλλαγές στις εργασιακές και άλλες καταστάσεις άλλαζαν τα δεδομένα, παραμείναμε φίλοι, ήπιαμε κρασί μαζί, είχαμε απέραντη εκτίμηση και αγάπη, ξέραμε πως υπάρχουμε και είμαστε διαθέσιμοι.
Δεν θα μιλήσω για τη θητεία του στην Κύπρο, ως εμβληματικός διευθυντής για 15 χρόνια στη Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Κύπρου στη Λευκωσία, ούτε για τη θητεία του στην Εθνική Βιβλιοθήκη από το 2014 στην πιο δύσκολη και καθοριστική για τη συνέχεια περίοδο της μετάβασης στο Κέντρο Νιάρχου.
Ανάμεσα στα πολλά (εδώ συνοπτικά με δικά του λόγια: http://www.tsimpoglou.gr), ήταν για χρόνια δραστήριο μέλος και της Τεχνικής Επιτροπής Τυποποίησης ΕΛΟΤ/ΤΕ 22 Τεκμηρίωση και Πληροφόρηση ως εκπρόσωπος του ΕΚΤ. Αλλά και ως Γενικός Διευθυντής της Εθνικής Βιβλιοθήκης ήταν μόνιμος υποστηρικτής της Τυποποίησης και της ΤΕ 22. Ο Φίλιππος δεν υποστήριζε και στήριζε απλά από καθήκον, αλλά από βαθιά γνώση των πραγμάτων, από βαθιά αντίληψη για τον ρόλο, τις ανάγκες, τις κατευθύνσεις, τις νέες διαδρομές που ανοίγονται με τις τεχνολογικές εξελίξεις και πάνω απ' όλα με τις συνεργασίες.
Οι συνεργασίες ήταν η μόνιμη έγνοια, το διαρκές ζητούμενο, το όραμα του Φίλιππου Τσιμπόγλου, από πάντα. Ας ανατρέξω ως μικρό παράδειγμα στα πρώτα βήματα, τότε που ξεκινούσε στο ΕΚΤ το Δίκτυο Συνεργασίας Επιστημονικών Βιβλιοθηκών όπου ο Φίλιππος είχε καθοριστική συμβολή στον σχεδιασμό και την υλοποίησή του και που παρουσίασε στην ημερίδα του ΤΕΕ για «Δίκτυα και OSI στις βιβλιοθήκες», στις 17 Ιανουαρίου 1994 (η εισήγησή του εδώ: http://library.tee.gr/digital/m1301_1350/m1332/m1332_tsiboglou.pdf). Ήταν συνεχώς μπροστά στις πρωτοβουλίες για την οργάνωση κοινών δράσεων και την εφαρμογή σύγχρονων πρακτικών ανάμεσα στις ακαδημαϊκές βιβλιοθήκες, τις δημόσιες και δημοτικές βιβλιοθήκες, τις ειδικές βιβλιοθήκες.
Και τώρα, ξαφνικά, απρόσμενα και αναίτια, πριν προλάβει να ολοκληρώσει κάποια ακόμη από τα σχέδιά του, τουλάχιστον το όραμά του για το δίκτυο βιβλιοθηκών, πριν προλάβει να χαρεί ξεκούραστες διακοπές με τη Νίκη του, πριν προλάβει να μας ξεναγήσει μια παρέα «παλιών» στην Εθνική Βιβλιοθήκη, ο Φίλιππος έφυγε από τη ζωή.
Ὄντως
φοβερώτατον, τὸ τοῦ θανάτου μυστήριον, πῶς ψυχὴ ἐκ τοῦ σώματος, βιαίως
χωρίζεται ἐκ τῆς ἁρμονίας, καὶ τῆς συμφυΐας ὁ φυσικώτατος δεσμός, θείῳ
βουλήματι ἀποτέμνετα·
ακούστηκε το άλλο ιδιόμελο.
Όντως φοβερότατο και δύσκολο να διαχειριστούμε την απουσία του Φίλιππου. Οι τελευταίες μας κουβέντες έγιναν πριν από ένα μήνα. Ήταν Τετάρτη, 4 Ιανουαρίου. Πήγα στο Κέντρο Νιάρχου με τον εγγονό μου τον Άρη. Πήρα τηλέφωνο τον Φίλιππο μόλις φτάσαμε, δεν προλάβαμε να βρεθούμε στο ισόγειο και ήταν ήδη κάτω. Μας γύρισε παντού στη Βιβλιοθήκη, ο Άρης ενθουσιάστηκε με όσα μας έδειξε, κυρίως χάρηκε με την προσοχή που του έδωσε ο Φίλιππος, ποιος ξέρει ίσως συνέδεσε το όνομα με τη φιλική στάση. Τους τράβηξα φωτογραφία· κοντά στη συλλογή με τα εκατοντάδες βιβλία για το σκάκι που είχαν δωρίσει στη Βιβλιοθήκη κι ένιωθε πολύ χαρούμενος. Έλεγε, έλεγε, ακόμα ηχούν στ' αυτιά μου τα λόγια του, τα σχέδια για τη βιβλιοθήκη, αριθμοί, πολλοί αριθμοί, δεν θυμάμαι τίποτα. Ο Άρης ήθελε να δανειστούμε βιβλίο για να ξανάρθουμε και να δούμε πάλι τον Φίλιππο, μου έλεγε. Δεν δανειστήκαμε γιατί εγώ έφευγα για Χανιά σε λίγες μέρες και δεν θα μπορούσα να το επιστρέψω έγκαιρα. Με τον Φίλιππο δώσαμε ραντεβού για την ξενάγηση που προγραμμάτιζε από καιρό να μας κάνει, στη Ματίνα, τη Στέλλα, τη Γιάννα, τη Νίκη, και όλες τις «παλιές» που είχε στο μυαλό του... Ανέλαβα να τον πάρω τηλέφωνο μόλις γυρίσω. Όταν γύρισα, ήταν ήδη στο νοσοκομείο. Περίμεναν ένα θαύμα· το θαύμα δεν έγινε!
Ο Φίλιππος, αγαπημένος φίλος, παθιασμένος βιβλιοθηκονόμος, θα μας λείψει. Θα μας λείψει αυτή η σιγουριά της ύπαρξης. Θα μας λείψει αυτό το καλοσυνάτο χαμόγελο. Θα μας λείψει αυτό το αριστοτελικό «λόγος, ήθος και πάθος» που διέθετε, το "logos, ethos and pathos" που επικαλέστηκε καλώντας τους ξένους στην Αθήνα για την IFLA του 2019.
Ναι, τώρα θέλω να κλάψω
αλλά στέρεψε ως και των δακρύων μου η πηγή.
--------------------------------------------------------
* Οι στίχοι του τίτλου είναι από την «Φαρμακωμένη στον Άδη» του Διονύσιου Σολωμού. Οι στίχοι στο τέλος είναι από την «Ανορεξία της ύπαρξης» της Κατερίνας Αγγελάκη-Ρουκ.
