Μέρα ραδιοφώνου η σημερινή. Γλυκύτητα μας φέρνει η σκέψη του ραδιοφώνου. Και μια νοσταλγία για προηγούμενα χρόνια, για ακούσματα που ξεχωρίσαμε και για φωνές που ακόμη θυμόμαστε. Ακόμη έχω το καλώδιο με το ακουστικό για το τρανζιστοράκι που είχα για ν' ακούω μόνη μου, αργά το βράδυ (αργά για εκείνα τα χρόνια της δεκαετίας του '60) το θέατρο στο ραδιόφωνο χωρίς να ενοχλώ.
Και θυμάμαι τις εκπομπές της θείας Λένας (ένα δείγμα εκπομπής εδώ, ενώ αξίζει να πάμε πίσω σ' εκείνα τα χρόνια και μέσα από την έκθεση στο Μουσείο Μπενάκη), θυμάμαι τα ραδιοφωνικά σήριαλ "Το σπίτι των ανέμων" (με τους Αφροδίτη Γρηγοριάδου ως Τζοάνα και Βύρωνα Πάλλη ως Λαμπίρη) και το "Πικρή μικρή μου αγάπη" με τους Στέφανο Ληναίο και Έλλη Φωτίου σε σενάριο του Βαγγέλη Γκούφα που απεβίωσε πρόσφατα),
Από τα παιδικά μου χρόνια, θυμάμαι νοσταλγικά τις εκλογές στο ραδιόφωνο! Ο πατέρας μου ξενυχτούσε το βράδυ των εκλογών ακούγοντας τα αποτελέσματα, χωριό το χωριό, και σημείωνε στα ψηφοδέλτια που είχε για χαρτιά όσα αποτελέσματα τον ενδιέφεραν!
Θυμάμαι αργότερα, μεγαλώνοντας, εκπομπές συγκεκριμένων παραγωγών που δεν έχανα, όπως ήταν οι εκπομπές της Ρηνιώς Παπανικόλα και της Μαριάννας Κορομηλά. Από τη Ρηνιώ Παπανικόλα θυμάμαι την ιδιαίτερη φωνή και την ποιότητα στις μουσικές εκπομπές της. Η φωνή της ακούγεται και στη ραδιοφωνική μεταφορά του μυθιστορήματος «Το τρίρο στεφάνι» του Κώστα Ταχτσή που μεταδόθηκε σε 78 συνέχειες από το Τρίτο Πρόγραμμα της ΕΡΤ το 1979 (ένα επεισόδιο εδώ, δυστυχώς δεν βρήκα να υπάρχει πλήρης διαδικτυακή πρόσβαση στο αρχείο του ραδιοφώνου της ΕΡΤ). Για τη Ρηνιώ Παπανικόλα έχουν πολύ ενδιαφέρον τα αφιερώματα στο musicpaper.gr και στο ιστολόγιο του Νίκου Σαραντάκου.
Είχε δημοσιεύσει την ποιητική συλλογή "Μπλε" που κυκλοφόρησε σε CD το 2003 με μουσική του Μιχάλη Γρηγορίου και ερμηνεία των Μαρίας Φαραντούρη, Σαβίνας Γιαννάτου και Τάση Χριστογιαννόπουλου. Στο παρακάτω βίντεο, η Φαραντούρη τραγουδά το "Μάτια ολοκαυτώματα". Από το βιβλιαράκι που συνοδεύει το CD, αντιγράφω μέρος από ένα άλλο ποίημα, το "Κάθε μεσημέρι":
Κάθε μεσημέρι φεύγω απ' τους ανθρώπους
και ψάχνω σε λιβάδια σκιερά
κάτω σπ' τα πλατάνια.
Ψάχνοντας το νερό που σε καθρεφτίζει
πηγάδια με νερό δροσερό
όπως στις παιδικές μας ηλικίες.
..................................
Είχε δημοσιεύσει την ποιητική συλλογή "Μπλε" που κυκλοφόρησε σε CD το 2003 με μουσική του Μιχάλη Γρηγορίου και ερμηνεία των Μαρίας Φαραντούρη, Σαβίνας Γιαννάτου και Τάση Χριστογιαννόπουλου. Στο παρακάτω βίντεο, η Φαραντούρη τραγουδά το "Μάτια ολοκαυτώματα". Από το βιβλιαράκι που συνοδεύει το CD, αντιγράφω μέρος από ένα άλλο ποίημα, το "Κάθε μεσημέρι":
Κάθε μεσημέρι φεύγω απ' τους ανθρώπους
και ψάχνω σε λιβάδια σκιερά
κάτω σπ' τα πλατάνια.
Ψάχνοντας το νερό που σε καθρεφτίζει
πηγάδια με νερό δροσερό
όπως στις παιδικές μας ηλικίες.
..................................
Για την Κορομηλά θυμάμαι με πόση λαχτάρα περίμενα ν' ακούσω τις αφηγήσεις της από τα ταξίδια που έκανε στους ελληνικούς τόπους (στην Ελλάδα, αλλά και όπου υπάρχουν ή υπήρξαν ελληνικά στοιχεία, Τουρκία, Συρία κ.ά. Έχω γράψει με αφορμή την καταστροφή της Παλμύρας, έχω διαβάσει τα βιβλία της και πραγματικά αξίζει να ταξιδέψει κανείς στο παρελθόν και το παρόν των τόπων αυτών μέσα από τα λόγια της. Τα παρακάτω βίντεο είναι από εκπομπές στο Α' πρόγραμμα της ΕΡΤ του 1988 και του 1985 αντίστοιχα, αφιερωμένες στα Ηπειρώτικα γεφύρια (και στον Σπύρο Μαντά για τον οποίο έχω γράψει παλαιότερα με αφορμή το γεφύρι της Πλάκας).
Θυμάμαι εκπομπές του Μάνου Χατζηδάκι στο τρίτο Πρόγραμμα και τα σχόλιά του που μπορεί κανείς να διαβάσει στο βιβλίο "Τα σχόλια του Τρίτου" (Εξάντας, 1980). Δυστυχώς έχει εξαντληθεί, όμως αξίζει να το αναζητήσει κανείς, τα περιεχόμενα είναι εδώ, το βιβλίο συνοδευτόταν και με ένα CD με τα κείμενα: Το πρόσωπο του τέρατος κι o φόβος μήπως το συνηθίσουμε, Ο λαχειοπώλης τ' ουρανού και Όταν ελευθερωθούμε από τη δυναστεία των τεχνών και από τη δυστυχία των καλλιτεχνών. Γράφει το 1978 ο Χατζηδάκις για το Τρίτο:
"Είναι το Τρίτο, θάλεγα:
Σαν αγορά υποδημάτων για παιδιά, που ακόμη δεν
έχουν ενηλικιωθεί.
Είναι σαν σμήνος πελαργών ή μελαγχολικών περιστε-
ριών.
Σαν ακροβάτες που κινούνται σε φανταστικά σκοινιά.
Σαν κέντημα γριάς από την Κρήτη.
Είναι φωταγωγός
Φωτός αγωγός
Προαγωγός
Άρχων
Εξάρχων
Ιδαλγός
Και όπως θάλεγεν ο Σουρής επιτυχώς:
Το Τρίτο τους ελέφαντες διώκει
Και τιμήν επιδιώκει..."
Αλήθεια, κεντά σήμερα το Τρίτο;
Βέβαια, οι θύμισες δεν σταματούν σε τούτα τα ονόματα και οι τωρινές προτιμήσεις δεν είναι λίγες, όχι μόνο από τα ραδιόφωνα της ΕΡΤ, αλλά και άλλων σταθμών. Για να αποφύγω το λάθος να παραλείψω κάποιους, θα κάνω μνεία μόνο στο Γιώργο Ξυλούρη που έφυγε ξαφνικά πέρυσι και άφησε, χωρίς υπερβολή, ένα μεγάλο κενό στο είδος των μουσικών εκπομπών που έκανε.
Θυμάμαι κι άλλα ραδιοφωνικά. Όταν βρέθηκα στο Λονδίνο για ένα χρόνο και κάτι, την περίοδο 1991-1992, το ραδιόφωνο μου κρατούσε συντροφιά τις ώρες που ήμουν στο σπίτι. Θυμάμαι άκουγα έναν λονδρέζικο σταθμό, νομίζω λεγόταν Easy listening radio, πάντως από το σταθμό αυτό όχι μόνο άκουγα πολύ όμορφα τραγούδια (του γούστου μου), αλλά και είχα γράψει άπειρες κασέτες που ακόμη τις έχω και τις ακούω. Άκουγα επίσης τον ελληνικό ραδιοφωνικό σταθμό, το London Greek Radio, (θυμάμαι εκείνο το ... παχύ LGR). Ο σταθμός αυτός είχε συχνότερη σύνδεση με την Κύπρο και μου δημιούργησε μια απορία που από τότε δεν έχω καταφέρει να ξεδιαλύνω. Είχε κάθε πρωί, στις 9.15 αν θυμάμαι καλά, τις αστρολογικές προβλέψεις της ημέρας, οι οποίες μεταδίδονταν με απευθείας τηλεφωνική επικοινωνία με τη Λευκωσία! Είχα λοιπόν πάντα την απορία, ως εντελώς ανίδεη, αν τα άστρα επιδρούν με τον ίδιο τρόπο σε οποιοδήποτε σημείο του πλανήτη... (Εσείς τι λέτε αλήθεα;)
Άκουσα χθες βράδυ στην εκπομπή του Γιάννη Τζουανόπουλου στο Δεύτερο (εκπομπή που κάνει εδώ και 26 χρόνια για τον απόδημο ελληνισμό) ένα τραγούδι από τον Βασίλη Γισδάκη (ήταν καλεσμένος του) σε στίχους Αγαθής Δημητρούκα και μουσική Γιώργου Φιλιππάκη (των "Χάνομαι γιατί ρεμβάζω"). Είναι το τραγούδι "Για την κυρά - Γεωργία". Ομολογώ δεν το γνώριζα. Απολαύστε το!
Πού ’ν’ αυτά τα σπίτια,
που ’χαν τις αυλές
και φτερούγιζαν σπουργίτια
σ’ ανεμόσκαλες;
Στα παράθυρά τους
κρέμονταν παιδιά,
που κεντούσαν τα φτερά τους
με τραγούδι κι ευωδιά.
....................................
