Όταν ζηλεύουμε ήθος και ταπεινότητα

Είδα την ταινία της Αλίντας Δημητρίου "Τα κορίτσια της βροχής". Είναι η τρίτη μιας τριλογίας που αφιερώνει στους αγώνες των γυναικών στην Κατοχή αρχικά, στο Βουνό με το Δημοκρατικό Στρατό στη δεύτερη και ενάντια στη χούντα των συνταγματαρχών στην τρίτη. Αφηγήσεις γυναικών χωρίς σταματημό, η μία μετά την άλλη και ξανά πάλι, δεν παρεμβαίνουν άλλα πρόσωπα ούτε άλλες εικόνες. Βλέπουμε και ακούμε μόνο γυναίκες, κοπέλες τότε, που φυλακίστηκαν, εξορίστηκαν, βασανίστηκαν και άντεξαν, δεν μίλησαν, δεν κατέδωσαν, δεν έκαναν δήλωση.

Δύσκολο να καταγραφεί ο προφορικός λόγος και να γίνει ιστορία. 

"Τις τελευταίες δεκαετίες οι ιστορικοί προβληματίζονται έντονα γύρω από το ζήτημα της «προφορικής μνήμης» και πώς αυτή προσεγγίζεται ή αποτυπώνεται φιλμικά, τη σχέση μεταξύ ατομικής και συλλογικής μνήμης, τον ρόλο της βιωμένης εμπειρίας... Η προφορική ιστορία αναδεικνύεται προνομιακό εργαλείο για να μελετηθούν οι τρόποι με τους οποίους τα δρώντα υποκείμενα εκφράζουν ρήξεις μέσα στον ιστορικό χρόνο, εμπειρίες ανάτασης, αλλά και οδύνης. Αναμφίβολα, η προφορική ιστορία συνδέεται επίσης με τον εκδημοκρατισμό της Ιστορίας και την ανάδειξη προσώπων που είχαν αποκλειστεί ή είχαν περιθωριοποιηθεί στην ιστορική αφήγηση" (Από το αφιέρωμα στην Αυγή της περασμένης Κυριακής).

Κι επειδή ο νούς κάνει ταξίδια περίεργα, θυμήθηκα την πρώτη στροφή από την Μπαλάντα του Κυρ Μέντιου του Κώστα Βάρναλη και μετά μου ήρθε στο νου η εκδήλωση που οργανώσαμε ως Πολιτιστικό του Πολυτεχνείου λίγο μετά το θάνατό του μπάρμπα Κώστα, όπου μίλησε η Έλλη Αλεξίου (όταν πήγα να την πάρω από το σπίτι της κάπου στην Αλεξάνδρας, ήταν έτοιμη, κοκέτα πάντα, με κομψά πασουμάκια και καλοχτενισμένο κότσο, μου έδωσε να κρατώ ένα σακούλι με κουλουράκια να τα δώσω λέει στο Βασίλη Ρώτα που επίσης θα ήταν στη γιορτή).

Δε λυγάνε τα ξεράδια
και πονάνε τα ρημάδια!
Kούτσα μια και κούτσα δυο,
της ζωής το ρημαδιό.

Mεροδούλι, ξενοδούλι!
Δέρναν ούλοι: αφέντες, δούλοι·
ούλοι: δούλοι, αφεντικό
και μ' αφήναν νηστικό.

...................................

Xάιντε θύμα, χάιντε ψώνιο,
χάιντε Σύμβολον αιώνιο!
Aν ξυπνήσεις, μονομιάς
θά ρτει ανάποδα ο ντουνιάς.                  

Kοίτα! Oι άλλοι έχουν κινήσει
κ' έχ' η πλάση κοκκινήσει
κι άλλος ήλιος έχει βγει
σ' άλλη θάλασσ', άλλη γη".


Αλλά, είπαμε, ο νούς ταξιδεύει και να ομολογήσω ότι το ταξίδι είχε ξεκινήσει κάπως αλλιώς. Από τον Κύρ Αντώνη του Μάνου Χατζηδάκη ξεκίνησε λόγω της μέρας (και θυμήθηκα το καλοκαίρι του 1974), πήγε αμέσως στην άλλη φιγούρα με αντίστοιχη προσφώνηση, στον Κυρ Μέντιο και η πρώτη (ή μήπως και η τελευταία;) στροφή με έφερε στα Κορίτσια της βροχής... 

Είπε γι' αυτά τα κορίτσια  η Αλίντα Δημητρίου: 

"... Είναι αυτές που έλαβαν μέρος στη Νομική και μετά στο Πολυτεχνείο. Το κύριο χαρακτηριστικό τους είναι το ήθος και η ταπεινότητά τους. Τις χαρακτηρίζει η αντοχή και η πίστη σε αυτό που κάνανε. Δεν ξεπούλησαν τίποτε στα χρόνια που ακολούθησαν... 

... Όλες αυτές οι γυναίκες δεν ζήτησαν να ηγηθούν, δεν εκμεταλλεύτηκαν τις ταλαιπωρίες τους, και η επίσημη ιστορία τις «αντάμειψε» με σχεδόν μηδενική αναφορά... 

... Σε όλες τις φυλακές και τις εξορίες έβγαζαν φωτογραφίες, ακόμα και στο Μακρονήσι. Έδειχναν ανέμελες, κεφάτες, για να τις βλέπουν έτσι οι δικοί τους και να μη στενοχωριούνται. Ήταν κι αυτό ένας τρόπος αντίστασης...

... Τι διδάχθηκα από αυτές τις γυναίκες; Πριν απ’ όλα και πάνω απ’ όλα το ήθος τους. Ζήλεψα την αντοχή τους..."

Ήθος και ταπεινότητα!
Τι λέξεις!
Γνωρίζουμε άραγε πώς ορίζονται;