Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα Νίππος Αποκορώνου. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων
Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα Νίππος Αποκορώνου. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων

Σάββατο 1 Μαΐου 2021

Λαμπριάτικες μνήμες


Το βράδυ της Ανάστασης μας έβαζε η μάνα μας για ύπνο από νωρίς και μας ξυπνούσε δώδεκα παρά για να πάμε στην εκκλησία. Ο πατέρας μας δεν ερχόταν, τον ξυπνούσαμε στο γυρισμό για να πάει να μεταλάβει, κομμουνιστής αλλά Χριστούγεννα και Πάσχα  πήγαινε να μεταλάβει, αυτή τη σχέση του με την εκκλησία την κρατούσε, σαν έθιμο, σαν τάμα, ποιος ξέρει. Μερικές φορές έμενα κι εγώ στην εκκλησία γιατί μου άρεσαν οι ψαλμοί εκείνου του μέρους, κυρίως ο τραγουδιστός ψαλμός (έτσι μου φαινόταν) "Πλούσιοι επτώχευσαν και επείνασαν..." Ύστερα τρώγαμε, απαραίτητα, πέρα από αυγά και καλιτσούνια, τα πόδια και κοιλιδάκια τυλιγμένα με έντερα αυγολέμονο (αυτό λέγαμε μαγειρίτσα, πολύ αργότερα έμαθα ποια είναι η πραγματική μαγειρίτσα) και σκωταριά τηγανητή.

Την άλλη μέρα κάπου πηγαίναμε να κάνουμε Πάσχα μαζί με συγγενείς και φίλους. Πότε πηγαίναμε στον αδελφό του πατέρα μου, στο θείο Γιώργο,  στον Καλυκά, μια περιοχή μετά τον Κουμπέ και πριν τη Σούδα, είχε εξοχή, αγαπημένος θείος (χωροφύλακας, όταν όμως αναμένονταν φασαρίες, ειδοποιούσε τον πατέρα μου να μην κατεβεί στη συγκέντρωση που προγραμμάτιζε η ΕΔΑ, δεκαετία του '60, ε και τότε τα χάλαγαν για λίγο αλλά πάλι αγαπίζανε), ο θείος πάντα σούβλιζε αρνί, μαζευόμασταν κάμποσοι, αυτός είχε πέντε παιδιά, τρία είμασταν εμείς και οι μεγάλοι, έρχονταν κι άλλοι θείοι και ξαδέρφια, ήταν όμορφα. 

Άλλες φορές, πηγαίναμε στην Αγιά Μαρίνα, στους κουμπάρους, το Γιάννη και την Πολύμια (θυμάμαι το γάμο τους, παιδάκι εγώ, ο πατέρας μου τους πάντρεψε, η Πολύμια λιποθύμισε στο γάμο από στενοχώρα, όχι για το γαμπρό που έπαιρνε μα γιατί άφηνε το πατρικό της, οι νύφες, λέγανε τότε, πρέπει να κλαίνε στο γάμο τους, να δείχνουν πόσο στενοχωρούνται που αποχωρίζονται τους γονείς, τι παράξενα έθιμα κι αυτά...). Εκεί, μας περίμεναν τα τεράστια καλιτσούνια στο κοφίνι, ακόμη έχω τη γεύση τους στο στόμα. Η Αγιά Μαρίνα σήμερα είναι αγνώριστη, δυσκολεύομαι να εντοπίσω το μονοπάτι που ανηφορίζαμε από τον κεντρικό δρόμο που μας άφηνε το λεωφορείο για ν' ανεβούμε στο σπίτι τους. Γιατί βέβαια όλες εκείνες οι διαδρομές γίνονταν με το λεωφορείο, αυτοκίνητο αποκτήσαμε το 1975, πρώτα είχαμε ποδήλατο, ύστερα βέσπα μέχρι να καταφτάσει το ιστορικό Ρενώ 4.


Κάποιες φορές πηγαίναμε στο Νίππος, στο χωριό του πατέρα μου. Η φωτογραφία είναι από το 1976, το σπίτι ήταν χάλαρο τότε, τώρα το έχω αποκαταστήσει και έχει γίνει πλέον το σπίτι μου στο χωριό. Στην αγκαλιά μου έχω τη φιλιότσα μου τη Μαρία, μεγάλη τώρα, ζει στην Αμερική. Δεξιά, το γεροντάκι που κοιτάζει το φακό είναι ο θείος Λευτέρης, ο Τσουρολευτέρης, σπουδαίος άνθρωπος όσο τον θυμάμαι, είχε κάνει στη Μικρασιατική εκστρατεία, πόσο λυπάμαι που τότε δεν τον ρωτήσαμε πράγματα, μόνο θυμάμαι που έλεγε πως είχαν γεμίσει ψείρες...

Τη μεγαλοβδομάδα νηστεύαμε, τουλάχιστον στα φανερά. Τη Μεγάλη Πέμπτη βάφαμε τ' αυγά, την ίδια μέρα ξεκινούσε η μάνα μας τις κουλούρες, μεγάλη διαδικασία, ποτέ δεν την αφομοίωσα, τα κουλούρια τα έφτιαχνε νωρίτερα, ενώ το Σάββατο φτιάχναμε τα καλιτσούνια, δηλαδή έφτιαχναν η μάνα μου με τις γειτόνισσες για βοήθεια και με τη γιαγιά από κοντά, την Κουκουβιτομαρία. Τότε, βέβαια, δεν είχαμε φούρνο στο σπίτι, οπότε παίρναμε τις λαμαρίνες από το φούρνο, μέχρι το '67 που μέναμε στη Νέα Χώρα πηγαίναμε τα καλιτσούνια ή στο φούρνο του Κουκλάκη ή στο φούρνο του Μπάτση που ήταν πιο σύγχρονος, ήταν "γερμανικός"! Το πηγαινέλα των λαμαρινών ήταν δουλειά των παιδιών, κυρίως δική μου που ήμουν η "μεγάλη". Όταν έφταναν στο σπίτι τα καλιτσούνια, η γιαγιά μου δοκίμαζε, και στο δάγκωμα του κάτω χείλους της κόρης της, είχε την απάντηση έτοιμη: "Μα ο Χριστός αναστήθηκε το μεσημέρι"! Αργότερα έμαθα ότι και οι Κερκυραίοι τον ανασταίνουν μεσημέρι το Χριστό. Λέτε οι Βενετοί να είχαν βάλει το χεράκι τους; 

Καλή Ανάσταση, λοιπόν, και του χρόνου αλλιώς, καλύτερη, να ηχήσουν τα σήμαντρα χαρούμενα όταν φτάνουν, όπως λέει ο ποιητής,

Απ' τα χείλη των παιδιών

απ' την άγνοια των χελιδονιών

απ' τις άσπρες αυλές της Κυριακής

απ' τ' αγιοκλήματα και τους περιστεριώνες

των ταπεινών σπιτιών.

Παρασκευή 30 Απριλίου 2021

Ήτανε Μεγάλη Παρασκευή...


Σα σήμερα, θυμούμαι που όλο το χωριό μαζί με τον Επιτάφιο θα πήγαινε στον Άγιο Θανάση, το νεκροταφείο, η μάνα μου θα 'δινε στον παπά το χαρτάκι με την "αίτηση" να μνημονέψει τους πεθαμένους, Μανούσου συβίας και των τέκνων, Αλέκου γονέων και αδελφών, Κώστα και των γονέων... Παλιότερα, στεκόταν ο Επιτάφιος πάνω σε κάθε τάφο, με τα χρόνια, γέρασε κι ο παπάς, όλοι γεράσανε και δεν αντέχανε να περιμένουν τη σειρά τους, κι έτσι ο παπάς στέκεται μπροστά στο εκκλησάκι και διαβάζει τα χαρτάκια από κει. Ύστερα, γυρίζαμε στο σπίτι, είχα ετοιμάσει τα εδέσματα της μέρας, χοχλιούς, χταποδάκι στο ξίδι, φάβα, βραστές πατάτες, σαλάτες, ελιές...

 


Νωρίτερα, στην εκκλησία, κορίτσια του χωριού ντυμένα στα μαύρα, οι Μυροφόρες, στέκονταν γύρω από τον Επιτάφιο. Τα εγκώμια θα τα 'ψαλλε η παπαδιά, από κοντά κι ο Νιππιανός δάσκαλος ο Βαγγέλης ο Κακάτσης. 

Αυτά, τα τελευταία χρόνια στο Νίππος του Αποκόρωνα. Όταν ήμουν παιδί αλλά κι αργότερα, στα Χανιά πάντα, γυρίζαμε όλους τους επιτάφιους μέσα στην πόλη, Άγιο Νικόλαο, Αγίους Αναργύρους, Αγία Αικατερίνη, Τριμάρτυρη. Τελευταία αφήναμε τη Φράγκικη εκκλησία, εκεί ο Επιτάφιος ήταν ξεχωριστός, διαφορετικός από τους δικούς μας, ωραίες μυρωδιές, ωραίοι ήχοι, γαλήνευαν οι ψυχές μας.

Μια χρονιά, δεν θυμούμαι ποια, ήμουν πάντως στο δημοτικό και μέναμε στη Νέα Χώρα, ο ψάλτης του Αγίου Κωνσταντίνου μάζεψε μερικά παιδιά από το σχολείο της συνοικίας να πούμε τα εγκώμια, μαζί κι εγώ. Κάναμε πολλές πρόβες, είχε κανονιστεί μια μαθήτρια να πει το "Ω γλυκύ μου έαρ", όχι εγώ βέβαια. Τη Μεγάλη Παρασκευή, βάλαμε τα καλά μας, πήγαμε στον Άγιο Κωνσταντίνο, ανεβήκαμε στο γυναικωνίτη απ' όπου θα ψέλναμε τα εγκώμια, και αρχίσαμε. 

Στάσις πρώτη:

Η ζωή εν τάφω, κατετέθης Χριστέ και Αγγέλων στρατιαί εξεπλήττοντο...

..........

Στάσις δευτέρα:

Άξιον εστι, μεγαλύνειν σε τὸν Ζωοδότην, ...

......................

Στάσις τρίτη:

Αι γενεαί πάσαι, ύμνον την ταφή σου...

Κι όταν φτάναμε στο "Ω γλυκύ μου έαρ", πριν ακόμη ανοίξει το στόμα της η καλλίφωνη συμμαθήτρια, αντήχησε ένα τεράστιο ΩΩΩΩΩΩ σε όλη την εκκλησία, μάλλον παράφωνο, πάντως απρόσμενο ακόμη κι από μένα που ήμουν η ένοχη, που το φώναξα παρασυρμένη από την ευφορία της μέχρι τότε συλλογικής ψαλμωδίας μας. Και με το στόμα ανοιχτό ακόμη στο τεράστιο Ω, αντίκρυσα απέναντί μου το βλοσυρό βλέμμα του ψάλτη, τι μου 'κανες ήθελε να φωνάξει εκείνη την ώρα. Μούδιασα, μαζεύτηκα, να μπορούσε ν' ανοίξει η γης να με καταπιεί, δεν θυμάμαι τη συνέχεια, πάντως σ' εκείνη τη χορωδία δεν ξαναπήγα.

Στο περιβολάκι
μπρος στην εκκλησιά
έμοιαζες πουλάκι
σ’άγρια φυλλωσιά
δυόσμο κι αγιοκέρι
κράταγες στο χέρι
κι έλεγες: "Ραβί
σώσε μας και πάλι"!
Ητανε Μεγάλη
Παρασκευή...

Αυτά τα λόγια του Νίκου Γκάτσου σιγοτραγουδώ τη φετινή Μεγάλη Παρασκευή παρέα με τη θεία φωνή της Βίκυς Μοσχολιού πάνω στη μουσική του Σταύρου Ξαρχάκου.


Κι ύστερα ακούω τον σπαρακτικό θρήνο της μάνας που κλαίει για τον χαμό του γιού της,  στο Stabat Mater, με την αξεπέραστη Ειρήνη Παπά.

Ποιος ξέρει πώς θα είναι η επόμενη Μεγάλη Παρασκευή...

Παρασκευή 2 Οκτωβρίου 2020

Εύη Κακατσάκη, ένας δύσκολος αποχαιρετισμός

Εύη Κακατσάκη
 

Ήταν 30 Σεπτέμβρη του 2014. Ήταν Τρίτη και όπως κάθε δεκαπέντε μέρες, είχαμε την προγραμματισμένη συνάντηση στα γραφεία του Συλλόγου, με ανοιχτή συνεδρίαση του Διοικητικού Συμβουλίου και συζήτηση των μελών για θέματα που απασχολούσαν το Σύλλογο και το χωριό. Το χωριό είναι το Νίππος Αποκορώνου στα Χανιά και η συνεδρίαση ήταν του Συλλόγου Γυναικών "Περβολίτσια". Έτυχε να είμαι ακόμη κι εγώ εκεί, οπότε δεν θα έχανα τη συνάντηση, όχι μόνο γιατί μου άρεσε να βρίσκομαι με τις άλλες χωριανές, να κουβεντιάζουμε και να δοκιμάζουμε τις λιχουδιές που καθεμιά έφερνε για κέρασμα, μα και για ένα παραπάνω λόγο: γιατί η Εύη είχε γενέθλια. Η Εύη ήταν φίλη μου καλή, δεν μπορούσα να μην της πάω ένα λουλούδι. Αγαπούσε τόσο τα λουλούδια, η αυλή του σπιτιού της ήταν όλη μια πολύχρωμη, ευωδιαστή ομορφιά. Η Εύη Packeu-Κακατσάκη  ήταν η ιδρύτρια και πρόεδρος του Συλλόγου, ήταν η εμπνεύστρια των πολλών δράσεών του, ήταν η εμπνεύστρια συγκρότησης της Βιβλιοθήκης του Συλλόγου στην οποία έχουν συγκεντρωθεί περίπου 3000 βιβλία, κυρίως Λογοτεχνίας, Λαογραφίας και Ιστορίας, πολύ ενδιαφέροντα, ιδιαίτερης (και ιστορικής) αξίας και πολλά εκτός εμπορίου πλέον.

Η Sue είναι μόνιμη κάτοικος του Νίππους και καλή φίλη του χωριού

Όπως κάθε χρόνο στις 30 Σεπτέμβρη, έκανα και φέτος το τηλεφώνημα για τις ευχές μια και δεν ήμουν στο χωριό. Έκλεινε τα 75. Είχαμε μιλήσει την περασμένη Πέμπτη. Πού να φανταζόμουν ότι αυτή τη φορά ο γιος της ο Δάφνις θα σήκωνε το ακουστικό για να μου πει ότι η Εύη εκείνο το πρωί είχε φύγει για πάντα. Απίστευτο, αβάσταχτο. Αγαπούσε πολύ τα παιδιά της, είχε τρεις γιους, κι εκείνοι την αγαπούσαν πολύ και την είχαν έγνοια, λαχταρούσε τα εγγόνια της στη Γαλλία, τα έβλεπε βέβαια πολύ συχνά στο Skype, στενοχωριόταν που δεν κατάφερε να τα δει λόγω κορονοϊού την τελευταία φορά που πήγε Γαλλία.  Ήθελε του χρόνου να βάλει κήπο νωρίτερα, ο κορονοϊός και η πολύμηνη απουσία στη Γαλλία δεν της επέτρεψαν να προγραμματίσει καλά τα κηπευτικά της φέτος. Του χρόνου όμως θα τα κανόνιζε αλλιώς... Έτσι μου 'λεγε. Πού τα ντοματίνια που μου 'δινε για τον Αντώνη τον εγγονό μου που αγαπούσε πολύ. Πού τα καλούδια που με φόρτωνε κάθε φορά, τα προσεγμένα τραπέζια, το αγουδουρόλαδο που μου ΄μαθε να χρησιμοποιώ για γιατρικό, οι ωραίες συζητήσεις που κάναμε. Στο Ραφιόλι όμως δεν προλάβαμε να πάμε. Δεν πήγαμε και στους Αρμένους για φαγητό, όπως της είχα προτείνει και της άρεσε η ιδέα. Ούτε προλάβαμε ν' ανοίξουμε τις κούτες με τα καινούρια βιβλία που είχε φέρει ο Στρατής για τη Βιβλιοθήκη.

Τόσο ξαφνικά, τόσο αναπάντεχα.

Μια χωριανή μου είπε: "Η Εύη μας ένωσε, ένωσε το χωριό". 

Και γω που δεν γεννήθηκα στο χωριό, έλεγα ότι για μένα το Νίππος, μετά τον πατέρα μου, είναι η Εύη, γιατί μέσα από τη δική της φιλία το γνώρισα καλύτερα και το αγάπησα.

Η Εύη Κακατσάκη, πάνω απ' όλα, δημιούργησε μια εστία πολιτισμού σ' ένα μικρό χωριό, οραματίστηκε να ζωντανέψει τον γενέθλιο τόπο, να φέρει τους ανθρώπους πιο κοντά, να τους γνωρίσει με την τοπική ιστορία και παράδοση, αλλά και με την ιστορία και την παράδοση άλλων τόπων. Πολυποίκιλο και δύσκολο το έργο της (σ' επόμενη ανάρτηση θ' αναφερθώ εκτενέστερα). 

Είναι δύσκολοι οι αποχαιρετισμοί σε τέτοιους ανθρώπους...

Κυριακή 27 Μαΐου 2012

Εικόνες από το χωριό

Ανοιξιάτικες εικόνες στο Νίππος...

 




σταμάτησε να μασουλά και ξεπρόβαλε το κεφάλι της
και τα φωτοβολταϊκά χωράνε, απέραντος ο χώρος...


κι αυτά θέλουν τον καλό το λόγο

περίεργα και φοβισμένα μας κοιτούν

το κοιμητήριο στον Άγιο Θανάση

...και στο βάθος Γεωργιούπολη!


Πέμπτη 25 Αυγούστου 2011

Η Βιβλιοθήκη στο Νίππος Αποκορώνου

Την Πανσέληνο του Αυγούστου, στις 13 Αυγούστου, διάλεξαν οι γυναίκες του Νίππους στον Αποκόρωνα Χανίων για να δεχτούν τους φίλους τους και να γιορτάσουν μαζί την έναρξη λειτουργίας της δανειστικής Βιβλιοθήκης του χωριού. Η Βιβλιοθήκη, έργο του Συλλόγου Γυναικών Νίππους "Περβολίτσια",  στεγάζεται στο πρώην νηπιαγωγείο. Διαθέτει πάνω από 2000 βιβλία, όλα δωρεές από Νιππιανούς αλλά και άλλους φίλους του χωριού και των ανθρώπων της, τα οποία έχουν καταχωρισθεί σε βιβλίο εισαγωγής και έχουν ταξιθετηθεί στα ράφια χωρισμένα σε γενικές θεματικές κατηγορίες. Ξεχωρίζουν τα βιβλία που αναφέρονται στην Κρήτη και συγκεκριμένα στην ιστορία της, στους ανθρώπους της, στους τόπους της, στη λαογραφία, στη μουσική και στα τραγούδια κτλ. Η συλλογή μπορεί να αποτελέσει σημαντική πηγή πληροφόρησης για όσους θέλουν να διαβάσουν για την Κρήτη (σημειώνεται ότι έχει βιβλία και ιστορικής σημασίας τα οποία δεν βρίσκονται πλέον στο εμπόριο), αλλά και πηγή ανάγνωσης λογοτεχνικών, ιστορικών και άλλων βιβλίων γενικότερου ενδιαφέροντος. Διαθέτει επίσης εγκυκλοπαίδειες, βιβλία μαγειρικής, καθώς και πολύ σημαντική συλλογή περιοδικών που εκδίδονται στην Κρήτη (όχι μόνο σύγχρονα, αλλά και παλαιότερων ετών, όπως τεύχη από την Κρητική Εστία και άλλα).
Η γιορτή έγινε στο προαύλιο του πρώην σχολείου, οι γυναίκες είχαν ετοιμάσει νηστήσιμες λιχουδιές (είναι ν' απορεί κανείς με τα τόσα διαφορετικά πιάτα που σερβίρονταν), όλο το χωριό - και ο Δήμος Αποκορώνου - συνέβαλε στην επιτυχία της βραδυάς, όλοι βοήθησαν, όχι μόνο  στα μαγειρέματα, αλλά και στο κουβάλημα, στο άσπρισμα, στο καθάρισμα, ήταν συγκινητική η εικόνα και μετά το τέλος της γιορτής πώς κινητοποιήθηκαν πάλι όλοι για να καθαρίσρι η αυλή και να μείνει όπως πρίν. Και ήταν συγκινητική η εικόνα των μικρών του χωριού, που πριν από λίγη ώρα χόρευαν ως συγκρότημα "Ακρίτες" και στο τέλος, με τις στολές ακόμη, μάζευαν τα τραπέζια μαζί με τις γυναίκες.

Και λοιπόν; Και μετά τι; Τί γίνεται με όλες αυτές τις βιβλιοθήκες στα χωριά;

Κατ'αρχήν γίνεται αυτό που μόλις περιέγραψα. Η συμμετοχή, η αλληλεγγύη, η συνεισφορά, η συνάντηση. Και μετά θα έρθουν και τ' άλλα. Ήδη, ιδέες πέσανε πολλές, να γίνει συνεργασία με τα σχολεία της περιοχής, να οργανωθούν βραδυές ανάγνωσης (ναι, δεν θα ήταν όμορφη μια βραδυά μαντινάδας;) κτλ, κτλ... Και με την ευκαιρία, να γνωρίσουμε τον τόπο μας και την ιστορία μας και να τιμήσουμε τους ανθρώπους της (πολύ καλή η αναφορά στο Ραφιόλι που έκανε το τοπικό κανάλι, πόσοι ντόπιοι ξέρουμε γιαυτό και δεν θα είχε ενδιαφέρον να ασχοληθούμε με την ετυμολογία των τοπωνυμίων και μια καλή ευκαιρία να ψάξουμε την ιστορία;). Στην εκδήλωση παραβρέθηκαν άνθρωποι των γραμμάτων, πρόθυμοι να αξιοποιηθούν και να βοηθήσουν ουσιαστικά και με κάθε τρόπο, όπως η Μαρινέλλα Βλαχάκη (από τους σημαντικότερους δωρητές της Βιβλιοθήκης, συγγραφέας, ποιήτρια, ηθοποιός), οι ποιήτριες Ελένη Μαρινάκη, Αιμιλία Παπαβασιλείου, Στέλλα Αρκάδη), ο καθηγητής Αρχιτεκτονικής στο Πολυτεχνείο Κρήτης Μένης Βαρουδάκης, ο καθηγητής Πληροφορικης στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο Σαράντος Καπιδάκης.

Καλοτάξιδη λοιπόν και αυτή η βιβλιοθήκη ...

Περισσότερα: 
http://www.haniotika-nea.gr/75646-%CE%94%CE%B1%CE%BD%CE%B5%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AE%20%CE%B2%CE%B9%CE%B2%CE%BB%CE%B9%CE%BF%CE%B8%CE%AE%CE%BA%CE%B7%20%CF%83%CF%84%CE%BF%20%CE%9D%CE%AF%CF%80%CF%80%CE%BF%CF%82%20%20.html
http://petaxta.blogspot.com/2011/08/blog-post_22.html