Δευτέρα 23 Μαρτίου 2020

Μένουμε σπίτι, και τώρα; Πάμε στις βιβλιοθήκες μας!

Μένουμε σπίτι γιατί έτσι πρέπει. Και βρίσκουμε τρόπους να γεμίσει ο χρόνος μας. Ευκαιρία να συμμαζέψουμε τα χαρτιά μας, να κάνουμε δουλειές στο σπίτι που περιμένουν χρόνια, να περιποιηθούμε τα λουλούδια μας, ν' ακούσουμε μουσική, να κάνουμε γυμναστική, να δούμε τηλεόραση ή προγράμματα από το Διαδίκτυο, να δούμε θέατρο, να κοιμηθούμε λίγο παραπάνω, να κουβεντιάσουμε με τους ανθρώπους μας, να επικοινωνήσουμε με γονείς, παιδιά, εγγόνια, αδέλφια, φίλους και γνωστούς, να παίξουμε επιτραπέζια παιχνίδια, ν' απλωθούμε στον καναπέ χωρίς να κάνουμε τίποτα...

Και φυσικά, να διαβάσουμε. Βιβλία που περιμένουν ακόμη και χρόνια εκεί στην οριζόντια θέση για να ξεχωρίζουν από τα διαβασμένα. Ευκαιρία και να ξαναδιαβάσουμε βιβλία που μας άρεσαν, να ξεφυλλίσουμε ποιητικές συλλογές, λευκώματα, μεγάλα βιβλία με ωραίες εικόνες, βιβλία τέχνης.

Και μια καλή ευκαιρία να περιηγηθούμε στις βιβλιοθήκες της χώρας μας, να γνωρίσουμε και να εκτιμήσουμε τη σπουδαία δουλειά που κάνουν.

Έτσι, εδώ δίνω κάποιες προτάσεις που μπορεί να δώσουν ιδέες για διάβασμα. Δεν είναι πρωτότυπες και, ευτυχώς, δεν είναι εξαντλητικές. Οι προτάσεις δεν αφορούν συγκεκριμένα βιβλία, αλλά δίνουν πληροφορίες για βιβλιοθήκες και αρχεία στη χώρα μας, όπου μπορούμε να περιηγηθούμε μέσω του Διαδικτύου και ν' ανακαλύψουμε θησαυρούς. Δεν εξαντλώ το θέμα, μια ενδεικτική παρουσίαση επιχειρώ, έστω για να δώσω ένα κίνητρο γνωριμίας. Και βρίσκω την ευκαιρία να σημειώσω ότι φτάνουμε στους θησαυρούς αυτούς οπωσδήποτε χάρη στους ανθρώπους που δημιούργησαν τα έργα που φυλάσσονται στις βιβλιοθήκες και στα αρχεία (συγγραφείς κτλ.), αλλά και χάρη στους ανθρώπους (βιβλιοθηκονόμους και άλλους) που τα διαχειρίζονται και τα κάνουν προσιτά και διαθέσιμα στο κοινό.

Ξεκινώ την περιήγηση με την Εθνική Βιβλιοθήκη, απ' όπου μπορούμε να δανειστούμε βιβλία σε ψηφιακή μορφή. Επισκεπτόμαστε τον ιστότοπο του Ηλεκτρονικού Αναγνωστηρίου (https://ereading.nlg.gr/) και κάνουμε εγγραφή (αν δεν έχουμε ήδη κάνει). Μπορούμε να δανειστούμε ηλεκτρονικά βιβλία και να τα διαβάσουμε από το κινητό ή τον υπολογιστή μας. Υπάρχουν βιβλία για λογοτεχνία, ιστορία, γλωσσολογία, μαγειρική κτλ κτλ. Ένα από τα βιβλία που δανείστηκα τη χρονιά που πέρασε ήταν "Η βιβλιοθήκη του Γεώργιου Σακελλάριου" της Σταυρούλας Λοφίτη, ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον βιβλίο για τον Κοζανίτη λόγιο, γιατρό, ποιητή και μεταφραστή των αρχών του 19ου αιώνα. Κι επίσης, το βιβλίο "Όταν οι γυναίκες της Γαλλίας αναζητούσαν το όνομα... ή Γιατί η γλώσσα τις ήθελε αόρατες" των Μενεγάκη - Ευθυμίου (είχα γράψει εδώ).





Στην Εθνική Βιβλιοθήκη μπορούμε επίσης να έχουμε πρόσβαση και σε άλλες ψηφιακές συλλογές, όπως σε εφημερίδες από τον 19ο αιώνα (efimeris.nlg.gr/), καθώς και σε χειρόγραφα, μονογραφίες και χάρτες προηγούμενων αιώνων (https://digitalcollections.nlg.gr).

Εξάλλου, μέσα από τον ιστότοπο της Εθνικής Βιβλιοθήκης μπορούμε να γνωρίσουμε όλες τις ελληνικές βιβλιοθήκες που συμμετέχουν στο Δίκτυο Ελληνικών Βιβλιοθηκών.


Αναζήτηση στα φύλλα ελληνικών εφημερίδων (http://efimeris.nlg.gr/ns/main.html)

Μια άλλη ευκαιρία να διαβάσουμε βιβλία ψηφιοποιημένα είναι η Ανέμη, η Ψηφιακή Βιβλιοθήκη Νεοελληνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Κρήτης (https://anemi.lib.uoc.gr/). Είναι μια εξαιρετικά πολύτιμη εφαρμογή και αν μάλιστα ενδιαφερόμαστε να ανατρέξουμε σε παλιές πηγές, εδώ είναι η πρώτη και μάλλον η σημαντικότερη στάση. Δοκίμια, λεξικά, γλώσσα, ιστορία, γεωγραφία,ταξιδιωτικά άλλων εποχών και ποικιλία άλλων θεμάτων υπάρχουν στη συλλογή. Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι το Ετυμολογικόν μέγα κατά αλφάβητον πάνυ ωφέλιμον των Μάρκου Μουσούρου, Νικολάου Βλαστού και Ζαχαρία Καλλέργη, εκδοθέν στη Βενετία πιθανόν το 1499.


Ετυμολογικόν μέγα κατά αλφάβητον πάνυ ωφέλιμον (Πηγή: Ανέμη)

Στις Ψηφιακές Συλλογές της Βιβλιοθήκης του Πανεπιστημίου Πατρών (https://library.upatras.gr/digital) βρίσκουμε, ανάμεσα στα άλλα, ψηφιοποιημένα περιοδικά του περασμένου και του προπερασμένου αιώνα (Νουμάς, Ποικίλη Στοά, Ασμοδαίος, Ακρόπολις Φιλολογική, Μη Χάνεσαι και πολλά πολλά άλλα).


Στο σατιρικό περιοδικό "Μη Χάνεσαι" δημοσιεύτηκε το 1881 το κωμικόν παίγνιον Η επιδημία με υπογραφή Souris (Πηγή:http://kosmopolis.lis.upatras.gr/index.php/mh_xanesai/issue/view/5090)
Και άλλες βιβλιοθήκες, ακαδημαϊκές, ειδικές, δημοτικές και δημόσιες διαθέτουν ψηφιακά ή ψηφιοποιημένα βιβλία. Ας αναφέρω ενδεικτικά τις παρακάτω:
  • Βιβλιοθήκη του Ιδρύματος Αικατερίνης Λασκαρίδη, με πολλές συλλογές σημαντικών προσωπικοτήτων (βλ. εδώ), καθώς και εφαρμογές ανθρωπιστικών επιστημών (βλ. π.χ. το ToposText όπου κανείς μπορεί να περιηγηθεί σε κείμενα της αρχαίας ελληνικής γραμματείας).
  • Γεννάδειος Βιβλιοθήκη, με σημαντικές, ανάμεσα στα άλλα, αρχειακές συλλογές, όπως τα προσωπικά αρχεία των Γεννάδιου, Σεφέρη, Ελύτη, Βικέλα, Βενέζη, Βάρναλη, Βασιλικού, Εύης Μελά, Δημήτρη Μητρόπουλου, αλληλογραφία Ίωνος Δραγούμη κ.ά. (όχι όλα διαθέσιμα ηλεκτρονικά).
  • Μουσική Βιβλιοθήκη «Λίλιαν Βουδούρη», η πλέον εξειδικευμένη μουσική βιβλιοθήκη της χώρας μας. Στις ψηφιακές της συλλογές περιλαμβάνονται το αρχείο Μίκη Θεοδωράκη, ελληνικά τραγούδια, παρτιτούρες, προγράμματα μουσικών εκδηλώσεων και άλλα πολλά. 
  • Βιβλιοθήκη της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών,  με δυνατότητα ξεφυλλίσματος περιοδικών και βιβλίων τέχνης.
  • Βιβλιοθήκη και Αρχείο Εθνικής Πινακοθήκης, με  δυνατότητα περιήγησης σε ποικίλο ψηφιακό και ψηφιοποιημένο υλικό (έργα τέχνης, φυλλάδια και λευκώματα εκθέσεων κτλ.). Σημειώνεται, πάντως, ότι από τον Εθνική Πινακοθήκη μπορούμε να περιηγηθούμε στις συλλογές της και σε άλλο ενδιαφέρον υλικό.
  • Βιβλιοθήκη Μουσείου Μπενάκη, με δυνατότητα γνωριμίας των σημαντικών θησαυρών που φυλάσσονται σε όλα τα παραρτήματα του Μουσείου Μπενάκη και περιδιάβασης σε κάποιες από τις συλλογές. Σημειώνεται, ανάμεσα στις πολύτιμες Συλλογές και Αρχεία Μουσείου Μπενάκη, το ξεχωριστής αξίας Αρχείο της Νεοελληνικής Αρχιτεκτονικής.
Τα Γενικά Αρχεία του Κράτους (ΓΑΚ) - κεντρικά και περιφερειακά - είναι μια σοβαρή πηγή πληροφόρησης, όπου, πέραν των αρχείων ιστορικών προσώπων, φυλάσσονται και τα έγγραφα για κάθε δραστηριότητα σε τοπικό ή εθνικό επίπεδο (γεννήσεις, βαπτίσεις, γάμοι, θάνατοι, διάφορες δοσοληψίες, εμπορικές και άλλες συναλλαγές, συμβολαιογραφικές πράξεις κτλ). Αν θέλετε, λοιπόν, να ρίξετε μια ματιά στον τόπο σας, δεν έχετε παρά να περιηγηθείτε στο σύστημα ηλεκτρονικών αρχείων των ΓΑΚ Αρχειομνήμων. (http://arxeiomnimon.gak.gr/index.html).

Το Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο (ΕΛΙΑ), τμήμα πλέον του Μορφωτικού Ιδρύματος της Εθνικής Τραπέζης (ΜΙΕΤ), περιέχει έναν ανεκτίμητο πλούτο υλικού των τελευταίων αιώνων, μάρτυρα της ιστορικής , κοινωνικής και πολιτιστικής πραγματικότητας του τόπου μας. (http://www.elia.org.gr/).

Στο Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών και Μελετών «Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος» (http://www.venizelos-foundation.gr) μπορούμε να περιηγηθούμε σε υλικό που σχετίζεται με τη ζωή και τη δράση του Ελευθερίου Βενιζέλου και χρονολογικά καλύπτει την περίοδο από τα μέσα του 19ου αιώνα μέχρι το τέλος της δεκαετίας του 1960. Το υλικό του Ψηφιακού Αρχείου υπολογίζεται ότι περιλαμβάνει 65.000 τεκμήρια, χειρόγραφα, κάρτες, φωτογραφίες, χάρτες κτλ. (http://www.venizelosarchives.gr/).

Κι επειδή ο κατάλογος δεν τελειώνει, θα αναφερθώ μόνο στη Βιβλιοθήκη του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας (http://www.library.tee.gr), μια ιστορική βιβλιοθήκη σε θέματα μηχανικών που λειτουργεί από το 1927. Έχω γράψει κι άλλες φορές για τη Βιβλιοθήκη του ΤΕΕ (καμαρώνω με ... μετριοπάθεια γιατί έχω συμβάλει στην ανάπτυξη και τη σημερινή της  εξέλιξη, μια αναδρομή είχα κάνει σε ημερίδα πέρυσι) και πιστεύω πως έχει παίξει σημαντικό ρόλο ως τεχνική βιβλιοθήκη. Στον ενοποιημένο κατάλογο της Βιβλιοθήκης μπορεί κανείς να βρει σε ψηφιακή μορφή όλο το υλικό που έχει παραχθεί από το ΤΕΕ - κεντρικό και περιφερειακά τμήματα - (άρθρα περιοδικών, μελέτες, συνέδρια, σεμινάρια), αλλά και μεγάλο αριθμό βιβλίων (επιλέγοντας "Περιέχει ψηφιακό αντικείμενο"). Εξάλλου, μπορείτε να δείτε και χωριστά τις ειδικές συλλογές, επιλέγοντας την κατάλληλη βάση δεδομένων από τον τον κατάλογο http://opac.tee.gr. Μια πρόσφατη σημαντική δράση της Βιβλιοθήκης είναι η δημιουργία βάσης δεδομένων με τις διαφημίσεις στα περιοδικά του ΤΕΕ (είχε παρουσιαστεί σε ημερίδα τον Ιανουάριο του 2019).


Άπό άρθρο για το Νοσοκομείο Σωτηρία στα Τεχνικά Χρονικά του 1932 (Πηγή)

Και όπως έγραψα παραπάνω, η αναφορά δεν είναι εξαντλητική (ευτυχώς, λέω), δεν έχω αναφερθεί σε όλα τα Πανεπιστήμια που το καθένα κάνει σοβαρή δουλειά, ούτε σε δημόσιες βιβλιοθήκες που επίσης έχουν θησαυρούς. Τί να πω για Βικελαία Δημοτική Βιβλιοθήκη Ηρακλείου, για Δημόσια Βιβλιοθήκη Ρεθύμνου, Λειβαδιάς, Δημόσια Κεντρική Ιστορική Βιβλιοθήκη Χίου “Κοραής”, Κοβεντάρειος Δημοτική Βιβλιοθήκη Κοζάνης, Δημόσια Ιστορική Βιβλιοθήκη Ανδρίτσαινας, Δημόσια Ιστορική Βιβλιοθήκη Ζαγοράς, Δημόσια Κεντρική Ιστορική Βιβλιοθήκη Κέρκυρας και τόσες άλλες.

Καλή βόλτα. Εύχομαι σύντομα να φύγει αυτός ο εφιάλτης, να είμαστε καλά να γνωρίσουμε κι από κοντά τις βιβλιοθήκες μας. Σίγουρα θα έχουμε να βρούμε πολύ περισσότερα πράγματα.

..................................................................................

Σημειώσεις: 
  • Η εικόνα στην αρχή της ανάρτησης αποτελούσε για χρόνια το σύμβολο της Βιβλιοθήκης του ΤΕΕ στην οποία και ανήκει. Η σχεδίαση έγινε από τον φίλο και συνάδελφο Κώστα Αβραμίδη που υλοποίησε μια ιδέα μου για τον ρόλο και τη σχέση της Βιβλιοθήκης με το περιεχόμενο και με τα μέσα.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου