Πέμπτη 30 Ιουνίου 2011

Τα τριζόνια

Γιώργος Σεφέρης

Το σπίτι γέμισε τριζόνια
χτυπούν σαν άρρυθμα ρολόγια
λαχανιασμένα. Και τα χρόνια

που ζούμε σαν αυτά χτυπούν
καθώς οι δίκαιοι σιωπούν
σα να μην είχαν τι να πουν.

Κάποτε τ' άκουσα στο Πήλιο
να σκάβουνε γοργά ένα σπήλαιο
μέσα στη νύχτα. Αλλά το φύλλο

της μοίρας τώρα το γυρίσαμε
και μας γνωρίσατε και σας γνωρίσαμε
από τους υπερβόρειους ίσαμε

τους νέγρους του ισημερινού
που έχουνε σώμα χωρίς νου
και που φωνάζουν σαν πονούν.

Κι εγώ πονώ κι εσείς πονείτε
μα δε φωνάζουμε και μήτε
καν ψιθυρίζουμε, γιατί

η μηχανή είναι βιαστική
στη φρίκη και στην καταφρόνια
στο θάνατο και στη ζωή,

το σπίτι γέμισε τριζόνια.
 
Πρετόρια, 16 Γενάρη '42 
από το Ημερολόγιο Καταστρώματος Β' (1944-1945), αφιερωμένο στη Μαρώ  

(Με αφορμή την αναφορά στο ιστολόγιο του Βαγγέλη Κακατσάκη http://petaxta.blogspot.com/2011/06/blog-post_30.html)

Πέμπτη 16 Ιουνίου 2011

Bloomsday - Οι Ιρλανδοί σήμερα γιορτάζουν και ταξιδεύουν

16 Ιουνίου 1904 - Η ... Οδύσσεια του Τζαίημς Τζόυς

"...Σκαρφαλωμένοι σε ψηλά σκαμνιά γύρω από τον πάγκο, με τα καπέλα ριγμένα πίσω, είτε καθισμένοι στα τραπέζια, ζητώντας περισσότερο ψωμί που δεν χρεώνεται, πίνοντας άπληστα, κατεβάζοντας σαν τον λύκο αμάσητη πλαδαρή τροφή, με τα μάτια έξω από τις κόγχες, σφουγγίζοντας υγρά μουστάκια. Ένας ωχρός ιδρωμένος νεαρός σκούπιζε ποτήρι, μαχαίρι, πηρούνι και κουτάλι με την πετσέτα του. Νέα εστία μικροβίων. Ένας άντρας με τη λιγδωμένη πετσέτα του περασμένη στο λαιμό του, σαν σαλιάρα μωρού, φτυάριζε θορυβωδώς σούπα στον οισοφάγο του. Ένας άλλος ξανάφτυνε στο πιάτο του, μισομασημένοι χόνδροι, δεν έχει δόντια για να τους μασήσει. Κόκκαλο από μπριζόλα στη σχάρα. Μπουκώνοντας το στόμα του για να ξεμπερδεύει γρήγορα. Λυπημένα μάτια μεθύστακα. Δαγκώνοντας περισσότερο απ’ όσο μπορεί να μασήσει. Έτσι είμαι κι εγώ; Να δούμε τους εαυτούς μας όπως μας βλέπουν οι άλλοι. Ο πεινασμένος είναι οργισμένος. Δόντι και σαγόνι που δουλεύουν. Μη! Ώχ! Ένα κόκκαλο! Εκείνος ο τελευταίος ειδωλολάτρης βασιλιάς της Ιρλανδίας, ο Κόρμακ, που μάθαμε στο σχολικό ποίημα, πνίγηκε από στραβοκατάπιωμα στο Σλέτυ, νότια του Μπόυν. Αναρωτιέμαι τι να έτρωγε. Κάτι που φέρνει λαιμαργία. Ο Άγιος Πατρίκιος τον προσηλύτισε στον Χριστιανισμό. Πάντως δεν τα κατάφερε να το καταπιεί ολόκληρο….» 

Από τις σκέψεις του κ. Μπλούμ, μπαίνοντας στο εστιατόριο του Μπάρτον, εκείνη την 16η Ιουνίου του 1904 στο Δουβλίνο. Όλη η μέρα σε ένα μυθιστόρημα - ποταμό, στον Οδυσσέα  του Τζέημς Τζόυς (μετάφραση Σωκράτη Καψάσκη, Κέδρος 1992).


Το σπίτι του Τζόυς στο Παρίσι (φωτογραφία δική μου, Μάιος 2011)

Για την Bloomsday στην Ιρλανδία και σε όλο τον κόσμο: http://www.jamesjoyce.ie/listing.asp?id=29

Μάνος Χατζιδάκης (1925 - 1994)

Εις μνήμην... Τα λόγια είναι περιττά.

Αγάπη που 'γινες δίκοπο μαχαίρι
κάποτε μου 'δινες, μόνο τη χαρά
μα τώρα πνίγεις τη χαρά στο δάκρυ
δε βρίσκω άκρη, δε βρίσκω γιατρειά.

Φωτιές ανάβουνε μες στα δυο του μάτια
τ' αστέρια σβήνουνε όταν με θωρεί
σβήστε τα φώτα σβήστε το φεγγάρι
σαν θα με πάρει τον πόνο μου μη δει.

Στίχοι: Μιχάλης Κακογιάννης, Μουσική: Μάνος Χατζιδάκις
http://www.youtube.com/watch?v=G2wBwHHIGtk


Τρίτη 14 Ιουνίου 2011

"Δεν φημίζεται η Ελλάδα για τις βιβλιοθήκες της". Αλήθεια, δεν φημίζεται η Ελλάδα για τις βιβλιοθήκες της;

Παρακολούθησα με πολύ ενδιαφέρον από το κανάλι της Βουλής τη συζήτηση που έγινε στις 8 Ιουνίου στο πλαίσιο της ενημερωτικής συνεδρίασης της Επιτροπής Μορφωτικών Υποθέσεων σχετικά με την πολιτική του Υπουργείου Πολιτισμού (και Τουρισμού) για το βιβλίο. Παρόντες ήταν και μίλησαν ο Υπουργός κ. Γερουλάνος. καθώς και ο Πρόεδρος και η Διευθύντρια του ΕΚΕΒΙ κ. Θεοδωρόπουλος και κ. Βελισσάρη αντίστοιχα.
Ενδιαφέρον και πολύ φλέγον το θέμα συνολικά, ενδιαφέροντα όσα ειπώθηκαν από τους υπεύθυνους του ΕΚΕΒΙ, όχι με πολύ ενδιαφέρον όλες οι τοποθετήσεις των βουλευτών, όμως εδώ θα ήθελα να σταθώ σε κάποια σημεία που αφορούν μόνο τις αναφορές στις βιβλιοθήκες.
Είναι πολύ χαρακτηριστικό ότι η συζήτηση κόντεψε να γίνει συζήτηση για τις βιβλιοθήκες. Εντοπίστηκε η έλλειψη σχολικών βιβλιοθηκών, εντοπίστηκαν τα προβλήματα στους εκδότες από την μη αγορά βιβλίων τους από τις βιβλιοθήκες ή από την μη πληρωμή τους για πώληση βιβλίων στις σχολικές βιβλιοθήκες. 
Σημειώθηκε ότι ο εκδοτικός οίκος Δημητράκου έκλεισε γιατί δεν υπήρχαν βιβλιοθήκες να αγοράσουν αντίτυπα από το όντως εξαιρετικά σημαντικό (το σημαντικότερο) λεξικό της ελληνικής γλώσσας.
Διατυπώθηκε η απουσία δημόσιων και δημοτικών βιβλιοθηκών.
Σημειώθηκε ότι το πρόγραμμα φιλαναγνωσίας που ήταν να ξεκινήσει πιλοτικά στην περιοχή της Ξάνθης καθυστερεί γιατί δεν υπάρχει δίκτυο βιβλιοθηκών και θα χρησιμοποιηθεί άλλος τρόπος προσέγγισης των αναγνωστών.
Σημειώθηκε από τον Υπουργό ότι το θέμα των βιβλιοθηκών είναι αρμοδιότητα του Υπουργείου Παιδείας και συμφωνήθηκε από όλους ότι είναι χρήσιμο να επιδιωχθεί συνεδρίαση με την παρουσία και της Υπουργού.
Υποστηρίχτηκε - και μάλλον πρέπει να συμφώνησαν οι παρευρισκόμενοι - ότι "δεν φημίζεται η Ελλάδα για τις βιβλιοθήκες της". 


Και αναρωτιέμαι, τί δεν μου άρεσε στα παραπάνω; Μα η γκρίνια και η απόκρυψη του πραγματικού προβλήματος. 
Αλήθεια το πρόβλημα είναι ότι η Ελλάδα δεν έχει, δεν φημίζεται να έχει βιβλιοθήκες; Πραγματικά αναρωτιέμαι, πόσοι αναζήτησαν κάτι και δεν το βρήκαν σε κάποια βιβλιοθήκη; Ή μήπως δεν αναζήτησαν; Αν έκαναν λόγο για τη χρήση των βιβλιοθηκών, για την ανάπτυξη της φιλαναγνωσίας από την πολύ μικρή ηλικία και τη συμβολή των σχολείων και των βιβλιοθηκών τους, θα το συζητούσα. Και κάτι άλλο. Τόση αναφορά για τις σχολικές βιβλιοθήκες, αλλά καμια αναφορά γιατί δεν λειτουργούν. Και γιατί κλείνουν ή συρρικνώνονται οι δημόσιες και οι δημοτικές. Και τι προϋπολογισμός δίνεται για τις βιβλιοθήκες.


Και καμια αναφορά στους ανθρώπους των βιβλιοθηκών. Αλήθεια, πόσο είναι γνωστό πώς (απο)στελεχώνονται οι βιβλιοθήκες, πόσοι βιβλιοθηκονόμοι είναι άνεργοι, πόσοι ετεροαπασχολούνται (αν είναι "τυχεροί" να απασχολούνται). 

Θα περίμενα  την αντίδραση της Ένωσης, αλλά και των σχολών βιβλιοθηκονομίας. Εκτός αν τελικά συμφωνείται ότι το πρόβλημα είναι πως δεν υπάρχουν βιβλιοθήκες στην Ελλάδα. 
Και βέβαια, θα περιμένω την επανάληψη της συζήτησης στη Βουλή και τη διεκδίκηση εκπροσώπησης και των βιβλιοθηκονόμων.


Και επειδή ακούστηκε στη συζήτηση ότι οι σχολικές βιβλιοθήκες είναι η καρδιά, και συμπληρώνοντας πάνω στην αναφορά της Ένωσης στο Μακρυγιάννη, θα παραθέσω απόσπασμα από Επιστολή του Αδαμάντιου Κοραή που αναφέρεται στις βιβλιοθήκες (από τα Χρυσά Έπη, εκδ. Ακαδημία Αθηνών, 1934):


"Θέλετε να ευδοκιμήση το σχολείον σας; πρέπει να αρχίσετε από το να καταστήσετε Βιβλιοθήκην καλήν και πλουσίαν, ανάγκη δεν είναι να την κάμετε παρευθύς τοιαύτην, ανάγκη όμως είναι να την αρχίσετε. Αρκετόν είναι κατά το παρόν να διορίσετε ένα αριθμό γροσίων, όσα σας συγχωρούν αι περιστάσεις, εις αγοράν των αναγκαιοτέρων. Έπειτα μίαν ετήσιον ποσότητα να εξοδεύωνται κατ' έτος εις την αύξησιν της Βιβλιοθήκης. Διδάσκαλος χωρίς βιβλία είναι ράπτης χωρίς βελόνας, χωρίς ψαλίδια, χωρίς κλωστήν".

Και αλλού γράφει πάλι:

"Αν ο αυτού (εν Χίω)  Ρ. και ο προσδοκώμενος Π. είναι, ως τους λέγεις, φίλοι της πατρίδος και του Γένους όλου και αληθινοί μετ' επίγνωσιν ζηλωταί, κοινώνησέ τους ότι το οποίον έγραφα και εσυμβούλευα εις τους συμπατριώτας μετακένωμα της γνώσεως και επιστήμης εις τα κολοκύνθιά μας (τας κεφαλάς ημών ούτως ονομάζω) άλλως να γένη δυνατόν δεν είναι πλήν με καλούς διδασκάλους και με πλουσιωτάτην βιβλιοθήκην".


Όμως αυτά όλα τα γνωρίζουμε και συμφωνούμε, το 2011 τι κάνουμε παραπέρα;