Νικανόρ Πάρρα: ο Χιλιανός ποιητής που κατέβηκε απ' τον Όλυμπο!

Στις 23 Ιανουαρίου αυτού του χρόνου πέθανε ο Χιλιανός ποιητής Νικανόρ Πάρρα σε ηλικία 103 ετών. Είχε σπουδάσει φυσική και μαθηματικά και δίδασκε θεωρητική φυσική σε Πανεπιστήμιο της Χιλής. Σχετικά με τη θέση του στην ποίηση, ο ίδιος δήλωνε αντιποιητής, όπως ήθελε να αυτοπροσδιορίζεται μετά και την ποιητική του συλλογή "Ποιήματα και αντιποιήματα" που κυκλοφόρησε το 1954. 

Στη βιβλιογραφία, οι πληροφορίες για την προσωπικότητά του και για τη στάση του απέναντι στο καθεστώς Πινοσέτ ποικίλλουν. Κατατάσσεται στους αριστερούς, αλλά εναντιώνεται στον Νερούντα τον οποίο θεωρεί υποταγμένο· δείχνει αναρχικός, όμως διατηρεί τη θέση του καθηγητή όταν επιβλήθηκε η δικτατορία· κατηγορήθηκε το 1970 από τους κομμουνιστές της πατρίδας του όταν μετά από επίσκεψη μαζί με άλλους ξένους ποιητές στη Βιβλιοθήκη του Κογκρέσσου κλήθηκαν σε δεξίωση από τον Λευκό Οίκο και κυκλοφόρησε φωτογραφία που τον δείχνει να χαιρετά την κα Νίξον. Ο ίδιος δήλωνε ότι δεν είναι ούτε δεξιός ούτε αριστερός.

..............................................................

Κάθε φορά που για τον άλφα ή βήτα λόγο

Αναγκάστηκα να κατέβω

Απ' τον μικρό ξύλινο πύργο μου

Γύρισα πίσω τρέμοντας απ' το κρύο

Τη μοναξιά

τον φόβο

τον τόνο.

...............................................................

Ήδη εξαφανίστηκαν τα τραμ

Κόψαν τα δέντρα όλα

Γέμισε ο ορίζοντας σταυρούς.

Εφτά φορές βρέθηκε ο Μάρξ απαρνημένος

Κι εμείς ακόμη επιμένουμε εδώ.

........................................................................

Το 1992 έγραφε στον πίνακα στο Πανεπιστήμιο του Σαντιάγκο:
"Back to democracy for what? So the movie repeats itself? No."
(Πίσω στη δημοκρατία γιατί; Έτσι το έργο επαναλαμβάνεται; Όχι)
(Πηγή: New York Times)

Ξεφυλλίζω τη συλλογή "Ποιήματα επείγουσας ανάγκης" που κυκλοφόρησαν στα ελληνικά το 2008 (νεώτερη 2014) από τις εκδόσεις Γαβριηλίδη με εισαγωγή και μετάφραση από τον Αργύρη Χιόνη. Χιούμορ, ειρωνεία, σαρκασμός· αυτά τα στοιχεία περιέχονται στα ποιήματά του και αυτά είναι που τα κάνει αντιποιήματα. όταν, λέει, ο συγγραφέας αστειεύεται με τον εαυτό του και με την ανθρωπότητα, τότε δεν τραγουδά απλώς, μα αφηγείται μια ιαστορία, αυτό είναι το αντιποίημα. Όπως το ποίημα "Βοήθεια!":

Δεν ξέρω πώς βρέθηκα εδώ:

Έτρεχα πανευτυχής

Με το καπέλο στο δεξί μου χέρι

Πίσω από μια πεταλούδα φωσφωρίζουσα

Που μ' έκανε τρελό από χαρά

Και ξάφνου γκαπ σκοντάφτω

Και δεν ξέρω τι έγινε ο κήπος

Το σκηνικό άλλαξε εντελώς:

Αίμα κυλά από το στόμα και τη μύτη μου.

Ειλικρινά δεν ξέρω τι συνέβη

Ή σώστε με αμέσως

Ή φυτέψτε μου μια σφαίρα στον αυχένα.

Γίνεται καυστικός ξεσκεπάζοντας με τρόπο σκωπτικό παθογένειες της (όχι μόνο χιλιανής) κοινωνίας:

Μνήσθητί μου, Κύριε, όταν έλθεις εν τη βασιλεία σου

Διόρισέ με πρόεδρο της Βουλής

Διόρισέ με Διευθυντή του Προϋπολογισμού

Διόρισέ με γενικό Εισαγγελέα του Κράτους

.........................................................

Αναλαμβάνω.....

..........................................................

Κάνε με...

...........................................................

Και στη χειρότερη περίπτωση

Διόρισέ με Επόπτη του Νεκροταφείου.

Θυμίζει κάποιες φορές τον Αμερικανό Λώρενς Φερλινγκέτι (είχα γράψει εδώ και εδώ), ίσως και τον δικό μας Νάνο Βαλαωρίτη;

Ο ίδιος αυτοπροσδιορίζεται στο Μανιφέστο του (Διακήρυξη κατά τον μεταφραστή):

Κυρίες και κύριοι

Αυτή είναι η τελευταία λέξη μας

- Η πρώτη και τελευταία λέξη μας-

Οι ποιητές κατεβήκανε απ' τον Όλυμπο.

Σημείωση

Και μια ενδιαφέρουσα λεπτομέρεια. Το διάσημο τραγούδι Gracias a la vida (Χάρη στη ζωή) είναι σύνθεση της αδελφής του Βιολέτα Πάρρα, μουσικού, που αυτοκτόνησε στα πενήντα της. Το έχουμε απολαύσει τόσες και τόσες φορές με τη Μερσέντες Σόσα, με τη Τζόαν Μπαέζ και βέβαια με τη δική μας αξεπέραστη Μαρία Φαραντούρη. Στο παρακάτω βίντεο παίζει κιθάρα και τραγουδά η ίδια η Βιολέτα Πάρρα.