Λουκία Ρικάκη - Αργύρης Χιόνης, υπήρξαν ....

"Κρατάει πολύ ο θάνατος

κρατάει ολόκληρη ζωή"

έγραψε ο Αργύρης Χιόνης, και πρέπει να το πιστέψουμε πως και αυτός και η Λουκία Ρικάκη δεν θα  δημιουργήσουν άλλο. 

Εκείνη, με την τόση ευαισθησία της, τη ζωντάνια και την ανοιχτή ματιά, μας ήταν τόσο κοντινή σαν και απαραίτητη. Μας ταξίδεψε ποιητικά στα νησιά του αρχιπελάγους  με το ντοκυμαντέρ της "Το Αιγαίο μέσα από τα λόγια των ποιητών", μας γνώρισε τα "παιδιά της χορωδίας" από τη Ρόδο, μας έφερε κοντά με τον Άλλο μέσα από το ομώνυμο ντοκυμαντέρ της αφηγούμενη τη ζωή στο ορεινό χωριό Πατσιδερό του Νομού Ηρακλείου Κρήτης, αλλά και με την ταινία Αλβανία για τη σειρά "Φυλές της Αθήνας" της ΝΕΤ. Εκεί, πάλι κατέφυγε στην ποίηση, χρησιμοποιώντας το ποίημα "Παράθυρο" του Γιάννη Ρίτσου:

"... Σιωπή και ακινησία λοιπόν. Μπορείς να πεις και υποκρισία,
γιατί γνωρίζεις, ίσως, πόσες κραυγές σταυρωμένες,
πόσες χειρονομίες γονατισμένες κατοικούν
πίσω απ' αυτή την κάθετη, κρυστάλλινη λαμπρότητα..."

Όμως η ίδια είχε χρησιμοποιήσει τους πιο αισιόδοξους στίχους του Ρίτσου από το ποίημα: 

"...Και πια δεν είναι τίποτα που να λυγίζει τη ζωή σου και τα μάτια σου
και τίποτα δεν είναι που να μην μπορείς να το δείξεις περήφανα και να το τραγουδήσεις
και τίποτα δεν είναι που να μην μπορείς να στρέψεις τη μορφή του προς τον ήλιο..."

Και για τον Αργύρη Χιόνη, ήταν "πάθος, ανάγκη ζωής" η ποίηση. Όμως 

"Διανύουμε την εποχή της ερήμου

ο μεγαλύτερος ποιητής της

αυτός που θα την τραγουδήσει πιο σωστά

θάναι μουγκός" 

Κι εμείς όλοι;

"Ακέφαλοι μας συμβουλεύουν
Κουλοί μας δείχνουν
Κουτσοί μας οδηγούν
Εμείς δεμένοι
Πρόθυμα ακολουθούμε" 

Λες να φοβόταν το θάνατο όταν έγραφε

"... Τρώω καρπό, φτύνω κουκούτσι, φυτρώνει δέντρο. 

Αχ, να 'χα κι εγώ κουκούτσι, να το 'φτυνε ο θάνατος, να φύτρωνα ξανά..."

Σαν από τραγική σύμπτωση απόψε δανείστηκα από τη δημοτική βιβλιοθήκη τα ποιήματα του Αντώνη Φωστιέρη (Ποίηση 1970-2005, συγκεντρωτική έκδοση, εκδόσεις Καστανιώτη 2008) και ξαναδιάβασα "Το Θα και το Να του Θανάτου": 

"Έτσι λοιπόν χωρέσανε στα μάτια σου τόσες κοινές 

ασήμαντες εικόνες

Ποιος θα ’χει χρόνο κάποτε να βυθιστεί στη λίμνη μιας 

ανάμνησης
Η αιωνιότητα κρατάει τόσο λίγο
Όμως, δε γίνεται, θα υπάρχει κάπου μια μικρή δικαιοσύνη 

να εξηγεί
Με ποιες προθέσεις φεύγει ένας άνθρωπος
Με πόσα θα και πόσα να που ψιθυρίζει ο θάνατος
Σβήνει ασυλλόγιστα ολόκληρη ζωή
Αφού, το ξέρεις, ένα μόλις δευτερόλεπτο αρκεί
ν’ αλλάξουν τώρα δυο φτερά τη ρότα τους
Και, μην ακούς, τα δευτερόλεπτα πληρώνονται ακριβά
Γι’ αυτό κι ο άνθρωπος εκείνος φεύγει απένταρος
Με τον πνιγμένο ρόγχο ενός κυνηγημένου
Λεπτά χρειάστηκε λεπτά
Χιλιάδες δευτερόλεπτα
Για ν’ αγοράσει τι; ασήμαντες εικόνες
Μα πώς μπορεί να ξεχρεώσει τώρα πού να δανειστεί
Πόσες εικόνες να πουλήσει απ’ την ανάμνηση
Μια δυναστεία εικόνες παλιωμένες
Γεννοβολάνε τα λεπτά κι ο τόκος βγαίνει αβάσταχτος -

Κανείς λοιπόν δεν έχει να πληρώσει;"

Έσβησαν δυο ολόκληρες ζωές. Ας κρατήσουμε πως τίποτα δεν είναι που να μην μπορείς να στρέψεις τη μορφή του προς τον ήλιο.

Μια ασκελετούρα για γούρι φέτος

Για φέτος ας κρεμάσουμε μια ασκελετούρα στην πόρτα μας, είναι πικρό φυτό, δεν το τρώνε ούτε τα ζώα γιατί έχει δηλητήριο (το λένε και σκυλοκρέμμυδο), μα φέρνει γούρι. Έτσι πιστεύουνε στην Κρήτη, έχει τόση δύναμη που όσο και να το σκορπίζουνε, αυτό και πάλι βγαίνει.  Ας το βάλουμε στην πόρτα μας, θα μας δώσει από τη δύναμη και τη ζωντάνια του.

Και για κάλαντα, ανατρέχοντας στην πολύ ωραία έκδοση του Λυκείου Ελληνίδων Χανίων του 1997 "Κρητικά Χριστούγεννα: αναζητώντας τις ρίζες μας" (κείμενα, επιμέλεια Ζωής Μητσοτάκη), αντιγράφω ένα απόσπασμα από τα Πρωτοχρονιάτικα Κάλαντα ("Κατά τον Παύλο Βλαστό: Κάλαντα Βυζαντινά της Πρωτοχρονιάς των Δυτικών της Κρήτης επαρχιών"):

Αφού λοιπόν οι καλαντριτζήδες τα είπανε στον άγιο Βασίλη που σπέρνει "σιτάρι δώδεκα, κριθάρι δεκαπέντε, ταγί κιαι ρόβι δεκοχτώ κι από νωρίς στο σταύλο":

"... Εσένα πρέπει Βασιλειό, τ΄αρσενικό ζευγάρι, 

το μαύρο και το γαλανό και το στεφανοκέρι..."

 τάπανε του Βασίλη

¨... Και σαν κατέχης γράμματα, πες μας την αλφα-βήτα,

και στο ραβδί τ΄ακούμπησε να πει την άλφα-βήτα,

και το ραβδί 'τονε ξερό χλωρούς βλαστούς επέτα

κι απάνω 'ς την αητοφωλιά χώρα ξετελειωμένη

κάτω 'ς τη ρίζα του ραβδιού βρύσες εκυματούσα

κι' εκατεβαίναν τα πουλιά κ' εραίναν τα φτερά των

κ' εραίναν τον αφέντη μας τον πολυχρονισμένο."

 συνεχίσανε με τον αφέντη

"... Χρόνους πολλούς να 'σαι καλά με τη νοικοκυρά σου,

χαρά να 'ναι στο σπίτι σου κι υγεία 'ς τα παιδιά σου..."

τα λένε και τση κυράς

"... Κερά, μαρμαροτράχηλη, φεγγαρομαγουλάτη

και κρουσταλίδα του νερού και πάχνη απού τα χιόνια..."

τα λένε και της κόρης

"... Κόρη βερυκοκόκκινη, ψιλής γενιάς κλωνάρι,

που 'σαι πανώρια, φρόνιμη, με γνώση και με χάρη..."

και τελειώνουν με τη βάγια:

"Άψε βαγίτσα, το κερί άψε και το διπλέρι,

και κάτσε και λογάριασε ίντα θα μας ε φέρεις.

Βάλλε 'ς τ' αξάη αμύγδαλα πανέρια λεφτοκάρια,

και βάλε και γλυκύ κρασί να πιούν τα παληκάρια.

Απάκι γη λουκάνικο γη από πλευράς κομμάτι

γ' απού τη μαύρην όρνιθα κιανέναν αυγουλάκι

κι αν ην απού τη γαλανή ας ην και ζευγαράκι.

Κι απού την κοφινίδα σας που 'χετε τα κουλούρια,

να μας αποχερόσετε να βάλομε 'ς τη βούργια.

Κι απού την κοφινίδα σας απού 'χετε το στάρι,

να μας αποχαρίσετε πολύ από ν' αξάη.

Κι απού το λαδοπίθαρο κιανέναν οκαδάκι,

κι από το κρασοπίθαρο να πιούμε μια γεμάτη

κι αν είνε περισσότερο βαστούμ' εμείς κι ασκάκι."

μια πρωτοβουλία αλληλεγγύης, η εικόνα από το ιστολόγιο Apokoronas Our Home

 

Και του χρόνου με υγεία στο καλό σας το κονάκι.

Ένα δέντρο από γάλατα, Χριστούγεννα 2011

Οι Ατενίστας μαζί με τους  Γιατρούς του Κόσμου μας καλούν να στήσουμε ένα δέντρο από γάλατα για παιδιά που έχουν ανάγκη. Αύριο λοιπόν που θα πάμε για ψώνια, ας αφήσουμε χώρο για ένα κουτί γάλα και ένα πακέτο ρύζι ή μακαρόνια και την Τρίτη το απόγευμα ας βρεθούμε στην έξοδο του μετρό Πανεπιστήμιο.

Σημειολογικά, θα ήθελα το δέντρο να έχει στολίδια και να μοιραστούν στα παιδιά μαζί με τα γάλατα, αλήθεια χρειαζόμαστε το θέαμα για να δείξουμε την αλληλεγγύη μας; Ας είναι όμως κι έτσι, η πρωτοβουλία είναι αξιέπαινη, οι Γιατροί του Κόσμου με το παραπάνω πασχίζουν για τους αποκλεισμένους και της χώρας μας. Ας μην τους ξεχάσουμε τα φετινά Χριστούγεννα. Ας αποκριθούμε στη δραματική έκκληση που κάνουν οι Γιατροί του Κόσμου  (Γιατροί του Κόσμου - Medecins Du Monde - Μη Κυβερνητική οργάνωση | Η φτώχεια έχει πολλά πρόσωπα… - Γιατροί του Κόσμου Ελλάδας)

Να θυμηθώ ξανά τον Καζαντζάκη:
"Να γιατί η σωτηρία του Σύμπαντου είναι και δική μας σωτηρία κι η αλληλεγγύη με τους ανθρώπους δεν είναι πια τρυφερόκαρδη πολυτέλεια παρά βαθιά αυτοσυντήρηση κι ανάγκη. Ανάγκη, όπως σένα στρατό που μάχεται, η σωτηρία του παραστάτη σου." (http://katerinatoraki.blogspot.com/2011/10/blog-post_26.html)

Χριστούγεννα 2011.
Κι όμως συμβαίνει...

Για την Αννούλα

Άννα Τεριακή – Σολωμού (1929-2009)

Μια ζωή μέσα από καταιγίδες…

Τον Αύγουστο του 2009 έφυγε από τη ζωή μια σημαντική γυναίκα, η Άννα Σολωμού, πολεοδόμος και τεκμηριωτής, υπεύθυνη της Μονάδας Τεκμηρίωσης και Πληροφόρησης του ΤΕΕ από το 1976 ως και την ολοκλήρωση της επαγγελματικής της καριέρας. Μία επιστήμονας, καταξιωμένη στο επαγγελματικό της αντικείμενο - ήταν εκείνη που εφάρμοσε την επιστήμη της τεκμηρίωσης στην Ελλάδα - αλλά και  μια πραγματική αγωνίστρια με σημαντική πολιτική και κοινωνική προσφορά. Πήρε μέρος στην Εθνική Αντίσταση και τους μετέπειτα αγώνες για  Δημοκρατία και κοινωνική δικαιοσύνη στην Ελλάδα. Για την αγωνιστική της στάση γνώρισε διώξεις, φυλακίσεις και εξορίες. Διέθετε όμως ψυχική δύναμη και   πίστη στις αξίες της, γι αυτό κατόρθωσε παρά τις δυσκολίες και τα εμπόδια να σταθεί όρθια.

« Μια ζωή μέσα από καταιγίδες….. Νίκος – Άννα (1944 – 1996)»

Αυτός είναι ο τίτλος του αυτοβιογραφικού βιβλίου της Άννας Σολωμού, στο οποίο μας περιγράφει την πορεία της  μέσα στο χρόνο  στις δύσκολες συνθήκες της τότε ελληνικής πραγματικότητας.  Η Άννα μαζί με το σύντροφο της  αρχιτέκτονα και αντιστασιακό Νίκο Σολωμό έζησαν μια πολυτάραχη ζωή  σαν μυθιστόρημα….

Η Άννα Τεριακή-Σολωμού γεννήθηκε το 1929 στην Αθήνα από γονείς Μικρασιάτες. Από νεαρή ηλικία,  πήρε μέρος στην Εθνική Αντίσταση. Το 1944,  μόλις  15 χρονών, οργανώθηκε στην ΕΠΟΝ των Ανατολικών Συνοικιών. Ήταν πολύ μαχητική και σύντομα έγινε γραμματέας της ΕΠΟΝ Καισαριανής. Ο αδελφός της  Θανάσης Τεριακής  είχε εκτελεστεί από τους Γερμανούς μαζί με άλλους φοιτητές του Πολυτεχνείου στις 22 Ιουλίου του 1943, κατά τη διαδήλωση εναντίον της καθόδου των Βουλγάρων. Ήταν ένα δραματικό γεγονός που τη σημάδεψε βαθιά και δυνάμωσε το πείσμα της για Αντίσταση στους κατακτητές.

 Στο βιβλίο της με γλαφυρότητα περιγράφει τις εμπειρίες της από τη δράση της ΕΠΟΝ στην περίοδο της Κατοχής στη ‘λεύτερη’ Καισαριανή μέχρι τα Δεκεμβριανά:

«Στην Καισαριανή δεν τολμούσαν να πατήσουν οι Γερμανοί και οι τσολιάδες. Φοβόντουσαν γιατί τους κυνηγούσε ο κόσμος. Κάθε βράδυ τα χωνιά έβγαινα και μετέδιδαν τα νέα της ημέρας στους κατοίκους που τα περίμεναν. Οι ΕΠΟΝίτες που χειρίζονταν τα χωνιά έπρεπε όχι μόνο να είναι θαρραλέα παιδιά, αλλά και να ξέρουν να χειρίζονταν καλά τον λόγο. Η Ασπασία Παπαθανασίου, η περίφημη ηθοποιός, κατέβαινε με την υπέροχη φωνή της στη λεωφόρο της Καισαριανής. Στην πλατεία κάναμε πολλές εκδηλώσεις. Ο Παναγιώτης μου θύμισε ότι σαν υπεύθυνη της ΕΠΟΝ οργάνωνα τις εκδηλώσεις. Οι άνθρωποι ήταν ενθουσιασμένοι και συμμετείχαν μαζικά. Δεν έγινε μπλόκο στην Καισαριανή να συλλάβουνε ομήρους. Δεν τολμήσανε. Νοσταλγική και τραγική συγχρόνως, μα και γεμάτη ενθουσιασμό, η εποχή εκείνη στην Καισαριανή. Ήταν για μένα από τις πιο δημιουργικές και ρομαντικές περιόδους της ζωής μου. Η δημιουργία μέσα στη φωτιά μα και μέσα από τη φωτιά. Πόσο καιρό κράτησε αυτό; Ένα-δύο μήνες; Μέχρι την απελευθέρωση στις 12 Οκτωβρίου 1944 και λίγο μετά, τότε που όλος ο κόσμος κατέβαινε σε τεράστιες διαδηλώσεις μέχρι το Σύνταγμα πανηγυρίζοντας έξαλλος από χαρά. Νέοι και γέροι, άντρες, γυναίκες και παιδιά, με σημαίες και με πλακάτ, πλημμύρισαν το κέντρο της Αθήνας. Ίσως εκείνη τη χαρμόσυνη μέρα κανείς να μην μπορούσε να φανταστεί τα τραγικά γεγονότα που θα επακολουθούσαν... Στις 3 του Δεκέμβρη, στο μεγάλο συλλαλητήριο κατά της διάλυσης του ΕΛΑΣ, όταν φτάσαμε στο μνημείο του Αγνώστου Στρατιώτη, η αστυνομία, κρυμμένη στις ταράτσες τον γύρω μεγάρων, μας χτύπησε. Το αποτέλεσμα: 21 νεκροί και 140 τραυματίες. Αυτή ήταν η αρχή του Εμφυλίου Πολέμου. Την επομένη έγινε η κηδεία των θυμάτων στο Α' Νεκροταφείο μέσα σε βαρύ πένθος αλλά κι επιθυμία εκδίκησης. Είχα βάψει ένα πανό βουτώντας το στο αίμα των διαδηλωτών. Το πανό έγραφε το περίφημο σύνθημα της Γαλλικής Επανάστασης: «Όταν ο λαός βρίσκεται μπροστά στην τυραννία, διαλέγει ή τις αλυσίδες ή τα όπλα».

 Από τις αρχές του 1947 η Άννα επειδή ήταν μικρή και δεν έδινε στόχο για υποψίες έγινε σύνδεσμος μεταξύ των μελών του Κεντρικού Συμβουλίου της ΕΠΟΝ που λειτουργούσε παράνομα. Το 1948 μπήκε στο Πολυτεχνείο, πέρασε δεύτερη στη σχολή Χημικών Μηχανικών. Δεν μπόρεσε όμως τότε να εκπληρώσει το όνειρό της να σπουδάσει  μηχανικός γιατί λίγο μετά,  στις 2 Νοέμβρη του 1948  συνελήφθη από την Ασφάλεια. Τη σύλληψή της που ήταν η αιτία να διακόψει τις σπουδές της και να  υποστεί βασανισμούς, φυλακίσεις και διώξεις την περιγράφει με τα παρακάτω λόγια:

«Κατέβαινα, αν θυμάμαι καλά, κάθε Τρίτη, με τον Ηλεκτρικό Σιδηρόδρομο στο Νέο Φάληρο. Εκεί, στον πλαϊνό δρόμο, μέσα σε ένα τσαγκάρικο συναντούσα τον […], νέο 25 χρονών, φοιτητή, γραμματέα της ΕΠΟΝ Πειραιά. Τέλη Οκτωβρίου 1948, στο συνηθισμένο μας ραντεβού, τον βλέπω να έρχεται προς συνάντησή μου στον δρόμο, έξω από το μαγαζί. Δεν υποψιάστηκα τίποτα, αλλά μου φάνηκε περίεργο. Φαινόταν πολύ αναστατωμένος και απελπισμένος. Μου είπε ότι περνούσε άσχημα. Δεν είχε λεφτά, τσιγάρα... Ίσως η συνείδησή του τον έκανε να αισθάνεται άσχημα, αφού με είχε προδώσει και μου κουβάλαγε το χαφιέ. Μόλις χωρίσαμε και πήρα τον Ηλεκτρικό, στην Ομόνοια, κατάλαβα ότι με παρακολουθούσε ένας τύπος που φαινόταν καθαρά ασφαλίτης. Αργότερα έμαθα πως τον λέγανε […] -και ήταν ένας απαίσιος άνθρωπος, αρχιβασανιστής. Μέσα στο τραίνο, ετοιμάστηκα να κατέβω στην Ομόνοια και μετά σκέφθηκα να κατέβω στην επόμενη στάση, στη Βικτώρια, για το επόμενο ραντεβού που είχα. Ξανακάθισε και αυτός. Τότε κατάλαβα ότι με ακολουθούσε. Ευτυχώς! Γιατί θα έκαιγα τον επόμενο που θα συναντούσα. Εξ άλλου γι’ αυτό δεν με έπιασε. Για να γνωρίσει τις ενέργειές μου και να γίνει αλυσίδα. Δεν ήξερα πώς να ξεφύγω. Κατέβηκα στην επόμενη στάση. Σκέφτηκα και πήγα στο Πολυτεχνείο. Αν με πιάνανε, είχα κάποια δικαιολογία ότι πήγαινα στο Σχολείο μου, αν και ήταν γιορτινή ημέρα: Παραμονή 28ης Οκτωβρίου. Ευτυχώς, η κεντρική είσοδος ήταν ανοιχτή. Μπαίνω μέσα. Αυτός από έξω με περιμένει να ξαναβγώ. Κατά τύχη, ένας επιμελητής ανοίγει την πλαϊνή πόρτα της οδού Στουρνάρη. Επωφελήθηκα και βγήκα. Έτσι ο ασφαλίτης με έχασε. Ειδοποίησα ότι με παρακολουθούν. Δεν πέρασε από το μυαλό κανενός ότι ο γραμματέας του Πειραιά ήταν στα χέρια της Ασφάλειας. Και έτσι μου είπαν να πάω να τον ειδοποιήσω. Ξαναπήγα στο ραντεβού την άλλη Τρίτη στο ίδιο σημείο με την προηγούμενη φορά για να τον ειδοποιήσω ότι τον παρακολουθούν. Η ασφάλεια δεν με άφησε να φύγω από φόβο μην τους ξεφύγω. Μοιραίο ραντεβού! Μου σφράγισε τα όνειρά μου και τις σπουδές μου…».

Το 1949, στη δίκη των 16 ΕΠΟΝιτών, η Άννα Τεριακή καταδικάστηκε παμψηφεί σε θάνατο. Μετά την αναθεώρηση της δίκης η ποινή της μετατράπηκε σε τέσσερα χρόνια φυλάκιση. Το 1954 συλλαμβάνεται ξανά κι εξορίζεται στον Αι-Στράτη, όπου έμεινε έξι μήνες. Μόλις είχε παντρευτεί με τον  Νίκο Σολωμό, που υπήρξε στέλεχος της ΕΠΟΝ, της ΕΔΑ και αργότερα του Κινήματος για την Ειρήνη, όπως και ιδρυτικό μέλος του ΚΚΕ εσωτερικού. Από το 1955 που αποφυλακίστηκε, η Άννα συνέχισε την αγωνιστική δράση της στην ΕΔΑ.

Πήρε επίσης ενεργό μέρος στο κίνημα για την αναγνώριση της Εθνικής Αντίστασης. Το Νοέμβρη του  1964 ήταν παρούσα στην αιματηρή επέτειο της Ανατίναξης της Γέφυρας στο Γοργοπόταμο όταν  μια ισχυρή έκρηξη προκάλεσε το θάνατο 13 ατόμων και των τραυματισμό πολλών  αντιστασιακών που παρευρίσκονταν στην εκδήλωση. Αν και το τραγικό γεγονός αποδόθηκε αμέσως από την Αριστερά σε σαμποτάζ ακροδεξιών κύκλων ή επιχείρηση οργανωμένη από τις  μυστικές αμερικανικές υπηρεσίες, το επίσημο πόρισμα από τις έρευνες που ακολούθησαν υιοθέτησε την εκδοχή του ατυχήματος από παλιά νάρκη. Από τα επεισόδια κατά των αστυνομικών που ακολούθησαν την έκρηξη, συνελήφθησαν 18 άτομα, ανάμεσά τους ο στρατηγός Αυγερόπουλος του ΕΛΑΣ και ο στρατηγός Κοσίντας του ΕΔΕΣ καθώς και η Άννα Σολωμού αντιπρόεδρος της αντιστασιακής οργάνωσης ΦΟΙΝΙΞ. Στη δίκη που άρχισε στη Λαμία στις 26 Μαΐου 1965, καταδικάστηκε μαζί με άλλους οργανωτικούς υπεύθυνους της εκδήλωσης σε φυλάκιση.  Οι καταδικασθέντες άσκησαν έφεση και αφέθηκαν ελεύθεροι.

Στη δικτατορία νέες ταλαιπωρίες περίμεναν την Άννα Σολωμού, η οποία εξορίστηκε στη Γυάρο, παίρνοντας μαζί της το μικρό της γιο Μάκη. Μετά από πιέσεις αναγκάστηκε να τον στείλει στη μητέρα της στην Αθήνα. Στο μεταξύ, η μεγαλύτερη κόρη της Μάντα είχε σταλεί στο Παρίσι, όπου είχε δραπετεύσει ο Νίκος  Σολωμός. Η Άννα έμεινε δυόμισι χρόνια στη Γυάρο και στις φυλακές της Αλικαρνασσού στην Κρήτη και απολύθηκε το 1969. Με πολλές δυσκολίες κατάφερε να πάρει διαβατήριο και σύντομα όλη η οικογένεια έσμιξε ξανά  στο Παρίσι . Εκεί έζησε μέχρι το 1976, οπότε επέστρεψαν στην Αθήνα.  

Από το Λαύριο για τη Μακρόνησο, στην επισκεψη το 2002. Η Άννα μαζί με τη μητέρα μου.

Στη Μακρόνησο το 2002

Αυτοεξόριστη στο Παρίσι η Άννα την περίοδο της δικτατορίας, σπούδασε πολεοδόμος και τεκμηριωτής. Η πτυχιακή της εργασία μάλιστα με αντικείμενο τις κοινωνικές και πολεοδομικές επιδράσεις από την εγκατάσταση των προσφύγων του 1922 με ιδιαίτερη αναφορά στα προσφυγικά της Καισαριανής, ήταν από τις πρώτες εργασίες στο θέμα αυτό και αποτέλεσε συχνή πηγή αναφοράς από μετέπειτα  μελετητές και φοιτητές (“Incidences sociales et urbaines de l'arrivee des refugies d' Asie mineure en Grece 1922-1975”, Univ. de Paris VII, Inst. d' Urbanisme). Όταν επέστρεψε στην Αθήνα μετά τη μεταπολίτευση  εργάστηκε στη Βιβλιοθήκη του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας και  με τη συμβολή της δημιούργησε για πρώτη φορά στην Ελλάδα τη Μονάδα Τεκμηρίωσης και Πληροφόρησης. Η Άννα Σολωμού, με την επαγγελματική της δράση και επιμονή, έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην αξιοποίηση του έργου που παράγεται από το ΤΕΕ με τη συγκέντρωση, την επιστημονική επεξεργασία και τη δημιουργία τρόπων αναζήτησης και προβολής του στους μηχανικούς, αλλά και σε κάθε ενδιαφερόμενο. Ιδιαίτερα σημαντική είναι η συμβολή της στη συνεργασία μηχανικών και βιβλιοθηκονόμων, η επιμονή της να απασχολούνται μηχανικοί στο έργο της πληροφόρησης, ώστε να εξασφαλίζεται η διάχυση με τον καλύτερο και πιο έγκυρο τρόπο, η διαρκής αναζήτηση και αποδοχή των νέων τρόπων οργάνωσης με την αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών από την αρχή, καθιστώντας τη Βιβλιοθήκη του ΤΕΕ πρωτοπόρο για τα ελληνικά δεδομένα. Με μεράκι δούλεψε μαζί με άλλους συναδέλφους μηχανικούς και για την πρώτη καταγραφή της ιστορίας του ΤΕΕ, μέσα από την αποδελτίωση των πρακτικών των συνεδριάσεων ΔΕ και Αντιπροσωπείας από την ίδρυσή του το 1923. Διετέλεσε συντονίστρια της Επιτροπής Τυποποίησης στην Τεκμηρίωση του ΕΛΟΤ. Έγινε  επίσης γραμματέας της Ένωσης Ελλήνων Βιβλιοθηκάριων και για την σημαντική και καινοτόμο προσφορά της στην καθιέρωση του επαγγέλματος τιμήθηκε και βραβεύτηκε από την Ένωση Ελλήνων Βιβλιοθηκονόμων. (βλέπε και http://library.tee.gr/digital/books_tee/book_55834/book_55834_80s.pdf)

Σε ένα από τα πολλά γλέντια μέσα στη Βιβλιοθήκη. 
Διακρίνεται και ο Νίκος Σολωμός αριστερά, όρθιος ο Στέφανος Ιωακειμίδης.

 Για το έργο της η ίδια αναφέρει στο βιβλίο της τα ακόλουθα:

«Δημιουργήθηκε για πρώτη φορά στην Ελλάδα «Τεκμηρίωση» και εισήχθησαν Ηλεκτρονικοί Υπολογιστές. Βοήθησα όσο μπορούσα στη διάδοση της επιστημονικής πληροφόρησης και τεχνολογίας στην Ελλάδα. Με βοήθησαν πολύ οι γνώσεις μου στην τεκμηρίωση που απέκτησα στη Γαλλία. Επίσης, βρήκαν εκεί δουλειά αρκετοί άνθρωποι. Έγραψα άρθρα για τη δουλειά μου, βιβλιογραφίες, κυρίως πολεοδομικές, συμμετείχα σε συνέδρια στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, παρέδιδα μαθήματα. Έκανα φίλους νέους ανθρώπους όπως την Κατερίνα Τοράκη, πολύ καλή επιστήμονα, την Μαίρη Παπαδάκη που δυστυχώς πέθανε ξαφνικά, τη Σταυρούλα Γεροστάθη, τον Βαγγέλη, τη Μαρία, την Ντίνα, τον Γιώργο Καρανάσιο, τον Στέφανο Ιωακειμίδη που βοήθησε πολύ στην ανάπτυξη της βιβλιοθήκης, καθώς και τους άλλους συνεργάτες. Για την προσφορά μου, η Ένωση Ελλήνων Βιβλιοθηκάριων μου έδωσε βραβείο σε επίσημη τελετή.»

Στο γάμο της Πέπης

Στη Βιβλιοθήκη, πίσω της η Ελευθερία Κόλλια, υπεύθυνη τότε του Γραφείου Τυποποίησης

 Στον κοινωνικό χώρο μετά τη μεταπολίτευση, δούλεψε για τα κινήματα Ειρήνης, Γυναικών, αναγνώρισης της Εθνικής Αντίστασης και διάσωσης των ιστορικών αρχείων. Πολιτικά δραστηριοποιήθηκε στον Συνασπισμό της Αριστεράς των Κινημάτων και της Οικολογίας και   στην Τοπική Αυτοδιοίκηση. Το 1978 εκλέχτηκε  σύμβουλος του 1^ου Διαμερίσματος του Δήμου Αθηναίων. Η Άννα Τεριακή - Σολωμού ποτέ δεν σταμάτησε να νοιάζεται και να συμμετέχει ενεργά στους κοινωνικούς αγώνες και όταν ήταν σε πλήρη δραστηριότητα και όταν συνταξιοδοτήθηκε Ήταν αγαπητή στους συναδέλφους της  οι οποίοι  τη θυμούνται  σαν ένα άτομο  νηφάλιο, ευγενικό και αισιόδοξο που, σαν μια μαχητική γυναίκα που υποστήριζε με πείσμα τις απόψεις της αλλά  σεβόταν τις απόψεις των άλλων απ’ oπου αν προέρχονταν.

Στις 24 Οκτώβρη 2010, ένα και κάτι χρόνο από το θάνατό της, βρεθήκαμε παλιοί και νεότεροι φίλοι της Άννας, μετά από κάλεσμα των παιδιών της του Μάκη και της Μάντας, στο νεκροταφείο του Βύρωνα, για να τιμήσουμε τη μνήμη της. Ήταν εκεί παλιοί συναγωνιστές και σύντροφοί της από την κοινή πορεία δεκαετιών στους κοινωνικούς αγώνες, συνάδελφοί και φίλοι από το Τεχνικό Επιμελητήριο και από το χώρο των βιβλιοθηκονόμων. Δυο λόγια είπε για την Άννα ο τότε Πρόεδρος του ΤΕΕ Γιάννης Αλαβάνος, τονίζοντας ότι η συνεργασία μαζί της ήταν τιμή, μάθημα και χαρά.

Συγκινησιακά φορτισμένη η ομιλία της φίλης και συναγωνίστριάς της Κλεοπάτρας Χατζηβασιλείου:

«Όταν μου τηλεφώνησε η Μάντα για τη συνάντηση φίλων στον τάφο της Άννας και του Νίκου Σολωμού, το μυαλό μου πήγε στον πρώτο κάτοικο του τον Θανάση Τεριακή που σκοτώθηκε σε εκείνη τη διαδήλωση της κατοχής από τους Γερμανούς. Ύστερα πέρασε στην Κατίνα τη μάνα της και στον Δημητρό τον άντρα της. Χωρίς σταματημό πήγε σε όλους τους φίλους, τους ξεχωριστούς που χάθηκαν τα τελευταία χρόνια αφήνοντας σε εμάς μια ερημιά.

Εκείνες τις μέρες διαβάζω ένα καλό βιβλίο του Χέντρικ φον Λουν «Η Πορεία του ανθρωπισμού. Η πάλη για το δικαίωμα να σκέφτεσαι», εκδόσεις Διογένης, Αθήνα 1971 σε μετάφραση Κώστα Κουλουφάκου. Ο Κώστας γύρισε από τη Λέρο με ανήκεστο βλάβη, έχει ζήσει όλες τις περιπέτειες των στρατοπέδων και επιλέγει αυτό το βιβλίο για την πρώτη έκδοση του  μέσα στη χειρότερη φάση της Χούντας. Ξαναδιαβάζοντας το βιβλίο καταλαβαίνω γιατί αισθανόμουν αυτή την απέραντη μοναξιά.  Γιατί μου λείπουν τόσο πολύ οι άνθρωποι, οι φίλοι μου όλων των εποχών. Η κατοχή μας βρήκε έφηβους σχεδόν παιδιά. Παλέψαμε χρόνια για την επιβίωση του λαού μας και την ελευθερία του τόπου μας. Το πληρώσαμε με κυνηγητά, φυλακές, σκοτωμούς για πολλά χρόνια. Ζήσαμε με τους ανθρώπους μας, προσπαθήσαμε να καταλάβουμε τις αιτίες της κακοδαιμονίας μας. Διαβάσαμε με πάθος για όλες τις εποχές, σκεφτήκαμε για τα παλιά, τα τωρινά και τα μελλούμενα, προσπαθήσαμε. Κανένας μας δεν ζήτησε κάτι για τον εαυτό του. Είμαστε άξιοι να τον φροντίσουμε μόνοι μας κάτω από οποιασδήποτε συνθήκες και προβλήματα. Αυτό ήταν το κέρδος του καθενός μας στην ατελείωτη και δύσκολη ζωή μας. Θυμάμαι πάντα τις κηδείες του Νίκου Σολωμού και του ;;;. Ήταν παρόντες όλες οι εποχές, όλες οι γενιές, όλοι είχαν κάτι να θυμούνται, κάτι σπουδαίο και ανθρώπινο μαζί τους.

Το Νίκο Σολωμό τον γνώρισα στο Σύνταγμα στις 12.10.1944 την ημέρα της απελευθέρωσης της Αθήνας. Χόρευε και τραγουδούσε Γερμανέ, Γερμανέ σε έφαγε το ΚΚΕ. Αγνοούσαμε το τι μας περίμενε. Μετά το Δεκέμβρη κάποιοι από εμάς βρεθήκαμε στις φυλακές παρόλο που απαλλαγήκαμε για εγκλήματα επί κατοχής βάσει συμφωνίας της Βάρκιζας. Εμείς αυτά δεν το πολυκαταλαβαίναμε. Εμείς γίναμε ο μαθητικός τομέας της ΕΠΟΝ. Μπορεί να είχαμε στερηθεί για χρόνια τα σχολεία μας μα είχαμε πλουτίσει την καρδιά και το νου μας με όνειρα για μια ζωή που να αξίζει να την ζει κανείς. Μαζευόμαστε στο σπίτι του Νίκου που ήταν ο επικεφαλής μας, φτιάχναμε προγράμματα για να κερδίσουμε το χαμένο χρόνο. Το βράδυ κατά τις 11 που τελείωναν τα φροντιστήρια εμείς και οι δάσκαλοι μας χαρούμενοι γεμίζαμε τους δρόμους της Αθήνας συγκλονισμένοι από καινούργια σπουδαία πράγματα για τις επιστήμες που θέλαμε να σπουδάσουμε. Είμαστε βλέπεις ακόμα παιδιά. Έτσι μας βρήκε ο εμφύλιος γίναμε παράνομοι στον τόπο μας, περάσαμε τα νιάτα μας στα Μακρονήσια, στις φυλακές και στις εξορίες και τα άλλα παιδιά ξενιτευτήκαν στις άκρες της γης και στα βάθη της για την επιβίωση. Μόλις πήγαμε να πάρουμε μια ανάσα πλάκωσε η Χούντα. Εμείς τα παιδιά της κατοχής που επιζήσανε μαθαίνουμε σιγά- σιγά να υπερασπίζουμε το δικαίωμα μας να σκεφτόμαστε και να κρίνουμε και να μην είμαστε υπάκουοι υπήκοοι θεωριών και αποφάσεων. Ο καθένας διάλεξε τον δικό του δρόμο. Κοινό σημείο όλων μας  το να νοιαζόμαστε για τους ανθρώπους και για τη ζωή τους».

 Τα τελευταία χρόνια χάθηκαν βασανιστικά πολλές από τις φίλες και τους φίλους μου, ανάμεσα τους η Φανή Μανωλκίδου. Κρινιώ Παυλίδου, η Παγώνα Στεφάνου και η Αννούλα του τελευταίου θρανίου. Όλες γυναίκες σκεπτόμενες, άξιες και δημιουργικές πάντα σε κάθε άνθρωπο που είχε ανάγκη, ήθελε δουλειά, ήθελε γιατρό, ήθελε φροντίδα, στοργή και αγάπη.

Χάθηκαν και οι φίλοι μου. Ο Γρηγόρης Διαμαντόπουλος, πάντα παρών και δάσκαλος για όλους μας για το πέρασμα από την θεωρία στην πράξη. Οι πόλεις είναι για τους ανθρώπους, τα ποτάμια είναι για τους ανθρώπους, όλα τα όμορφα και τα σπουδαία είναι για τους ανθρώπους. Σκεφτείτε και ελάτε να τα φτιάξουμε. Ο Φίλιππος Ηλιού με την ιστορία των ανθρώπων και την πορεία για την γνώση χωρίς παρωπίδες. Ο Αντώνης Καραγιάννης με τον κήπο του. Ο Αντώνης που είχε μια λύση για τα δύσκολα. Ο Αντώνης και οι φίλοι του. Ο Νίκος Γεργάκης με τα αρχεία και τα ντοκουμέντα του και με τους κίτρινους φακέλους με απαντήσεις σε όλα μας τα ερωτήματα παντού με κούριερ  να μην χάνονται και ο Νίκος Σολωμός, φίλος και οδηγός ενήμερος για ό,τι σπουδαίο έβγαινε για τη σκέψη και τον προβληματισμό των ανθρώπων να το μοιραστεί μαζί μας, να το συστήσει και να μας δώσει τη δυνατότητα να απαντήσουμε μόνοι μας στα ερωτήματα μας.

Με την παρουσία μας σήμερα τιμάμε τη μνήμη της Άννας και Νίκου Σολωμού αλλά και όλα τα παιδιά της κατοχής και του πολέμου που μόχθησαν και βασανίστηκαν για τους ανθρώπους. Ευχαριστώ τη Μάντα και τον Μάκη για αυτή τη συνάντηση και ευχαριστώ όλους τους φίλους που ήλθαν εδώ.

Κλεοπάτρα Χατζηβασιλείου,  24/10/2010»                            

Με τη Νίνα Σκανδάλη στο σπίτι μου, Δεκέμβρης 2005

 Από μέρους της Ένωσης Ελλήνων Βιβλιοθηκονόμων και Επιστημόνων Πληροφόρησης, η Μαρία Αλεξανδράκη,  μέλος του ΔΣ, είπε τα παρακάτω λόγια:

«Ένας χρόνος χωρίς την Άννα

 Η Άννα Τεριακή – Σολωμού, πολεοδόμος – πολιτικός μηχανικός & βιβλιοθηκονόμος – τεκμηριώτρια, υπήρξε από τις σημαντικότερες φυσιογνωμίες στο χώρο μας. Για την σημαντική και καινοτόμο προσφορά της στην καθιέρωση του επαγγέλματος τιμήθηκε και βραβεύτηκε από την Ένωση Ελλήνων Βιβλιοθηκονόμων στην οποία είχε διατελέσει Γενική Γραμματέας.

Ήταν εκείνη που εισήγαγε την τεκμηρίωση στην Ελλάδα ως υπεύθυνη της μονάδας Τεκμηρίωσης και Πληροφόρησης του Τεχνικού Επιμελητηρίου της Ελλάδος, από το 1975 μέχρι το τέλος της επαγγελματικής της καριέρας. Αν και είχε σπουδάσει πολεοδόμος – πολιτικός μηχανικός στο εξωτερικό με την παραπάνω επαγγελματική δράση προώθησε την συνεργασία των μηχανικών με τους βιβλιοθηκονόμους, πράγμα που αποτέλεσε μια μεγάλη καινοτομία για τα πρώτα βήματα της βιβλιοθηκονομίας στη χώρα μας. Στο πλαίσιο της παραπάνω επαγγελματικής της ενασχόλησης διετέλεσε και μέλος της επιτροπής τεκμηρίωσης του ΕΛΟΤ.

Εκτός αυτού η Άννα υπήρξε μια σημαντική γυναίκα με έντονη κοινωνική και πολιτική δράση στην Ελλάδα. Αγωνίστηκε για τη Δημοκρατία, τα κοινωνικά ιδεώδη της Αριστεράς και την ποιότητα της ζωής, μέσα από τις γραμμές της ΕΠΟΝ, της προδικτατορικής ΕΔΑ, του ΚΚΕ Εσωτερικού και του Συνασπισμού της Αριστεράς, των Κινημάτων και της Οικολογίας. Για την κοινωνική της δράση υπέστη αρκετές διώξεις μέχρι και κατά τη διάρκεια της δικτατορίας, όπου εξορίστηκε στη Γυάρο μαζί με το μικρό της γιο Μάκη. Πήρε ενεργά μέρος στο κίνημα για την αναγνώρισης της Εθνικής Αντίστασης.

Την Άννα την διέκρινε η νηφαλιότητα, η σεμνότητα και η καλοσύνη.

Έμπαινε μπροστά και είχε στο πρόσωπο την αγαλλίαση του προσφέρω !!

Με εκείνο το αφοπλιστικό της χαμόγελο και την έμφυτη και δυναμική ευγένειά της προσπαθούσε να ισορροπήσει τις πλέον δύσκολες καταστάσεις !!

Η βιβλιοθηκονομική κοινότητα θα τη θυμάται πάντα ως μια σπουδαία γυναίκα και θα αποτελεί το φάρο και το καλό παράδειγμα για όλους μας !!

Άννα θα ήθελα να σου εκφράσω ποιητικά πλέον και όχι βιβλιοθηκονομικά τα παρακάτω λόγια:

-          Ήσουν ωραία στη Μορφή !!

-          Ηρωική στο παράστημα !!

-          Κινήσεις εγκάρδιες υποδοχής !!

-          Το χαμόγελο έκφρασης ψυχής !!

-          Η φωνή βαθιά, Χρωματιστή !!

-          Ο Αγώνας σου σε ανύψωσε πιο πάνω από σχετικότητες, συμβάσεις και

      καθωσπρεπισμούς !!

-          Φωτεινή και μπροστάρισσα !!

-          Γαλήνια πορεύεσαι προς την αθανασία !!

-          Ο λόγος ανήκει στο χρόνο !!

-          Η σιωπή στην Αιωνιότητα !!

-          Η μνήμη σου θα μας συνοδεύει αέναα!!

                                      ΚΑΛΟ ΤΑΞΙΔΙ»

Η Ένωση Ελλήνων Βιβλιοθηκονόμων & Επιστημόνων Πληροφόρησης, με την πολύτιμη συνδρομή της Βιβλιοθήκης – Μονάδας Τεκμηρίωσης του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδος, τιμώντας τη μνήμη της, προχώρησε σε επανέκδοση του βιβλίου «Μια ζωή μέσα από καταιγίδες….. Νίκος – Άννα (1944 – 1996)».

Η επαγγελματική δραστηριότητα για την Άννα δεν ξεχώριζε από την κοινωνική και την πολιτική δράση. Σε κάθε της επικοινωνία και συναλλαγή ήταν νηφάλια, ευγενική και αισιόδοξη, είχε τις δικές της απόψεις τις οποίες υποστήριζε με πείσμα αλλά και σεβόταν τις απόψεις των άλλων από οποιαδήποτε πλευρά και αν προέρχονταν. Η Άννα ήταν μια   μαχητική γυναίκα και εξαίρετη επιστήμονας, μια αγωνίστρια μέχρι το τέλος. Ήταν μια φίλη πάνω απ’ όλα. Ήταν η Σολωμίτσα, όπως την έλεγε η άλλη φίλη που έφυγε τόσο νωρίς, η Μαίρη Παπαδάκη. Για μένα, ήταν και κάτι παραπάνω  η Αννούλα.

Πάντα πρωτοπόρα και στα γλέντια μας...

 Αχ,Αννούλα του χιονιά

Ήμουν τυχερή που Είδα την Άννα κάποτε

Το καλό και το κακό παράδειγμα

Χτύπησε πάλι ο κ. Πάγκαλος και όποιος δεν είναι φασίστας ή κομμουνιστής, πρέπει να είναι ... con (γαλλιστί), αν θέλει να βγούμε από την ευρωζώνη, αν θέλουμε τέλος πάντων κάτι άλλο από αυτό που θέλει αυτός και οι γύρω του. Κι επειδή στο αφιέρωμα π.χ. της Κυριακάτικης Ελευθεροτυπίας στις 20/11/2011 με θέμα "Έχει ζωή η Ευρωζώνη", δεν νομίζω ότι (όλοι) αυτοί οι οικονομολόγοι που γράφουν είναι φασίστες ή κομμουνιστές, μάλλον για ... μαλάκες μου φαίνονται (γιατί το αποφεύγουμε στα ελληνικά αλήθεια, οι Γάλλοι πώς το άκουσαν στη γλώσσα τους, δεν είδα μπίπ στη μετάδοση, εγώ πάντως έτσι νιώθω με τόσα αναίτια χαράτσια που πληρώνω...).

 Τέλος πάντων, επειδή πάλι αναρωτιέμαι για τα παραδείγματα κι επειδή το παραπάνω δεν μπορεί να αποτελεί το καλό παράδειγμα, βρήκα την ευκαιρία να πιαστώ από έναν ωραίο άνθρωπο που έφυγε αυτές τις μέρες, το Ντίνο Κατσουρίδη, που με τις ταινίες του μεγαλώσαμε κάποιοι κάποιας ηλικάις, αλλά που τις χάρηκαν και ακόμη τις χαίρονται οι νεότερες γενιές. Ο Ντίνος Κατσουρίδης είχε συνεργαστεί με το Θανάση Βέγγο (άλλον ωραίο άνθρωπο - καλέ μου άνθρωπε, τι φράση κι αυτή) σε πολλές ταινίες, όπως "Θανάση πάρε τ' όπλο σου", "Τι έκανες στον πόλεμο Θανάση" κ.ά. Όμως, εδώ θα παραθέσω ένα βίντεο από συνεργασία του Κατσουρίδη με τον Κώστα Χατζηχρήστο το 1963  στην ταινία "Της κακομοίρας" (ή "Ο μπακαλόγατος"), όπου ο Ζήκος τραγουδάει τα "Τάλληρα" (επίκαιρο;):

Μικρό, μικρό, μικρό το μεροκάματο
μικρό το μεροκάματο κι η κάψα μου μεγάλη
λέω τη μια να παντρευτώ μα πιο καλά σαν το σκεφτώ
μα πιο καλά σαν το σκεφτώ το αναβάλω πάλι

Τάληρα τάληρα τάληρα μόνο έντεκα
τάληρα μόνο έντεκα με τις κρατήσεις δέκα
δεν φτάνουνε για πάρτη μου και θέλω και γυναίκα

Τάληρα τάληρα τάληρα μόνο έντεκα
τάληρα μόνο έντεκα με τις κρατήσεις δέκα
δεν φτάνουνε για πάρτη μου και θέλω και γυναίκα

 Και αξίζει κανείς να δει από το αρχείο της ΕΡΤ το ντοκυμανταιρ για το Ντίνο Κατσουρίδη από την πολύ καλή σειρά "Η ιστορία των χρόνων μου". Είναι το καλό παράδειγμα!

Βιβλιοθήκες και Αγανακτισμένοι στις Ηνωμένες Πολιτείες

 (Πηγή της φωτογραφίας)

Πολύ ωραία η ιδέα τoυ Greek Libraries - Scoop.it και της Κατερίνας Κεράστα (Χρόνια Καλά και Πολλά Κατερίνα, καλή δύναμη) να μας ενημερώσει για τις βιβλιοθήκες των Αγανακτισμένων της Αμερικής μέσα από το σχετικό άρθρο του τελευταίου Lifo. Πράγματι, αν αναζητήσει κανείς στο Διαδίκτυο, θα βρει πλούσιο υλικό για τη συμβολή των βιβλιοθηκών και τη συμμετοχή των βιβλιοθηκονόμων στο κίνημα των Αγανακτισμένων της Αμερικής.

Αλλά επειδή ανώνυμος σχολιαστής στο παραπάνω άρθρο δείχνει επιφυλακτικός και ο ίδιος ή η ίδια δεν θα πήγαινε λέει να διαβάσει σε ένα δημόσιο χώρο, και επειδή το μήνυμα και ο συμβολισμός αυτών των πρωτοβουλιών ασφαλώς ερμηνεύονται, βρήκα πολύ ενδιαφέρον και παραπέμπω στο άρθρο της Barbara Fister με τίτλο "Why the Occupy Wall Street Movement Has Libraries", Library Journal, Oct. 27 2011, όπου η συγγραφέας τονίζει ότι η δράση αυτή είναι κάτι που δημιουργεί κοινότητα:

"...It's more a way to define the community through a culturally meaningful form of sharing, a physical impulse to pass books from one hand to another. It's what you do when you come together: you pool your books so that they can be browsed and shared. Sharing books is communal nourishment, like breaking bread...."

Ενδιαφέρον και το βίντεο με τίτλο Libraries and Occupations (Βιβλιοθήκες και Καταλήψεις) όπου ο Matthew Battles (συγγραφέας και του βιβλίου "Library: an unquiet history) συγκρίνει τις βιβλιοθήκες και το κίνημα Occupy Libraries σήμερα με το ριζοσπαστικό κίνημα που αναπτύχθηκε στη Μεγάλη Βρετανία το 19ο αιώνα. Και αυτός απαντάει το ίδιο στο παραπάνω ερώτημα, οι βιβλιοθήκες αυτές παρέχουν μια ευκαιρία για ανάγνωση και συζήτηση (providing a forum for reading, for conversation... a space to share...). Είναι σύντομο και αξίζει να το παρακολουθήσει κανείς.

Χαίρομαι και εκτιμώ τους Αμερικάνους βιβλιοθηκονόμους και υπενθυμίζω τη στάση που είχαν πάρει για τον περίφημο Πατριωτικό Νόμο (Patriot Act), τότε που η κυβέρνηση Μπους, μετά την καταστροφή των Δίδυμων Πύργων το 2001, έδινε τη δυνατότητα με νόμο να ελέγχονται τα προσωπικά δεδομένα και μέσα από τη χρήση των βιβλιοθηκών, και τότε μεγάλος αριθμός των βιβλιοθηκονόμων της Αμερικής αλλά και η Ένωσή τους (American Library Association) αντέδρασαν σθεναρά και αποφασιστικά ώστε να μην εφαρμοστεί στην πράξη. Γενναίες αντιδράσεις που αξίζει να έχουμε υπόψη μας.

 Φωτογραφικό υλικό από το κίνημα "Occupy Libraries" 

Βιβλιοθήκες και σημεία των καιρών

Σημείο 1: "Σημειώσεις, θέματα sos, ύλες μαθημάτων..."

Και αν δεν καταλάβατε, μπορείτε να προστρέξετε στα τραπεζάκια της παράταξης που δημιούργησε την "Ηλεκτρονική Βιβλιοθήκη" σε ελληνικό Πανεπιστήμιο. Στόχος της ηλεκτρονικής βιβλιοθήκης είναι "να παρέχει στους φοιτητές την καλύτερη δυνατή βοήθεια που θα χρειαστούν στις σπουδές τους".

Δηλαδή, να υποθέσω ή ότι τα μέλη της παράταξης δεν είναι φοιτητές αλλά κάποιοι σοφότεροι που μπορούν να βοηθήσουν τους καημένους τους φοιτητές να περνάνε τα μαθήματα ή/και ότι η Διοίκηση και οι διδάσκοντες του Πανεπιστημίου δεν παρέχουν τη δυνατότητα αυτή (δηλαδή δεν αναρτώνται οι ύλες των μαθημάτων και οι σημειώσεις στο διαδίκτυο μέσα από κάποια πλατφόρμα e-class κτλ.) ή/και ότι η βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου δεν παίζει κανένα τέτοιο ρόλο, δηλαδή, αυτό που λέμε το ρόλο της συμβολής στη μαθησιακή διαδικασία (learning organisation). 

Δεν έχει σημασία ποια είναι η παράταξη, ούτε ποιο είναι το Πανεπιστήμιο, αλλά δεν νομίζω ότι τα παραπάνω ισχύουν, ίσα ίσα πιστεύω ότι και τα ακαδημαϊκά ιδρύματα και οι ακαδημαϊκές βιβλιοθήκες έχουν τις υποδομές και έχουν ήδη αναπτύξει ηλεκτρονικές υπηρεσίες σαν αυτές που αναφέρθηκαν παραπάνω (και καλά θα κάνουν οι κυβερνώντες και οι περί αυτούς συμβουλάτορες, να το πάρουν υπόψη τους αντί να παριστάνουν τους κριτές και τους κατηγόρους για να δικαιολογήσουν το γκρέμισμα στο οποίο είναι τουλάχιστον είναι συνένοχοι). Και πώς αυτό το υλικό (π.χ. οι σημειώσεις) θα αναρτάται σε σελίδα παράταξης; Δεν αρκεί η ανάρτηση στην επίσημη σελίδα του τμήματος; Κι αν δεν έχουν αναρτηθεί εκεί, πώς θα αναρτηθούν σε σελίδα παράταξης; Και στο κάτω κάτω, εδώ δεν υπάρχουν πνευματικά δικαιώματα; 

Μα θα μου πείτε, υπόσχονται και θέματα "sos", μήπως υπόσχονται και ... θέματα; Μετά τις εκδρομές στη Μύκονο, τα πάρτυ στα Βαρελάδικα, τις ανακοινώσεις των διδασκόντων και τις οδηγίες για τους πρωτοετείς φοιτητές (υποκαθιστώντας τη γραμματεία, αλλά και τους φοιτητικούς συλλόγους), τώρα οι φοιτητικές παρατάξεις μοιράζουν και θέματα σος (πώς λέμε sauce, ketchup, mayonnaise...); 

Ξαναλέω, δεν έχει σημασία ποια είναι η παράταξη (ή μήπως έχει; εγώ πάντως δεν θα συμφωνούσα με το εν λόγω εγχείρημα απ' όποια παράταξη και αν είχε δημιουργηθεί), ούτε ποιο είναι το Πανεπιστήμιο, για τούτο και δεν παραπέμπω στο συγκεκριμένο ιστότοπο. Όμως, αναρωτιέμαι, ποιος είναι τελικά ο ρόλος της φοιτητικής παράταξης και του φοιτητικού συλλόγου (δεν μιλάω για ΕΦΕΕ βέβαια, άλλωστε τη σημαία του Πολυτεχνείου την κρατά - ως λάφυρο; - μια φοιτητική παράταξη). Και τι θα πεί ηλεκτρονική βιβλιοθήκη;

Μήπως μεγάλωσα και γίνομαι αυστηρή ( και ... ξεχνάω και παλιότερες αναντιστοιχίες ρόλων και έργων και λόγων);

Μήπως "ηλεκτρονική βιβλιοθήκη" μπορεί να είναι ό,τι δηλώσεις;

Σημείο 2: "Τα καταστήματα ... δημιουργούν δανειστικές βιβλιοθήκες"

Δεν έχει σημασία ποια είναι η αλυσίδα καταστημάτων, αν και όλοι τη γνωρίζουμε και χαιρόμαστε για το τόσο μεγάλο ενδιαφέρον για το βιβλίο και τώρα για τις βιβλιοθήκες. Διάβασα ότι ήδη έχουν στηθεί δανειστικές βιβλιοθήκες στις εισόδους κάποιων ιδρυμάτων υγείας. Επειδή δεν ξέρω πώς λειτουργούν, αν απασχολούν βιβλιοθηκονόμους, αν έχουν συνεργασία με άλλες βιβλιοθήκες υγείας, αν έχουν συνεργασία με κάποιο φορέα βιβλιοθηκών, αναρωτιέμαι και ρωτώ. 

Μήπως "δανειστική βιβλιοθήκη" μπορεί να είναι ό,τι δηλώσεις;

Σημείο 3: Οι βιβλιοθήκες στα χωριά

Σαν μανιτάρια ξεφυτρώνουν μικρές και μεγάλες βιβλιοθήκες στα χωριά όλης της χώρας. Βιβλιοθήκες που στήνονται από την αγάπη και το μεράκι κάποιων κατοίκων, συλλογές βιβλίων, μερικοί υπολογιστές για να έχουν τα παιδιά πρόσβαση στο Διαδίκτυο, περιοδικά, φωτογραφίες, αρχειακό υλικό και εκδηλώσεις, πολλές εκδηλώσεις. Ευκαιρίες για συναντήσεις, αφηγήσεις, γνωριμίες, ανταλλαγές ψυχών... Βιβλιοθήκες όπου δίνεται η ευκαιρία για γνωριμία με την ιστορία, την παράδοση και τον πολιτισμό κάθε τόπου.

Είναι όμορφες αυτές οι πρωτοβουλίες, δίνουν δύναμη στους ανθρώπους, και μάλιστα τώρα που όλοι νιώθουμε να υπάρχει αυτή η ανάγκη της φυσικής επικοινωνίας, της συνάντησης, του συναπαντήματος. Και είναι όμορφο που διαλέγουν οι άνθρωποι στα χωριά να φτιάχνουν βιβλιοθήκες, όχι απλά συλλόγους, αλλά βιβλιοθήκες, γιατί έτσι θεωρούν ότι κάνουν κάτι ανώτερο, ότι οι βιβλιοθήκες θα συμβάλουν σ΄αυτό το συναπάντημα... 

Μήπως η βιβλιοθήκη δεν είναι "ψυχής άκος" άλλωστε;

Σημείο 4: Οι βιβλιοθήκες σε περίοδο κρίσης

Να και μια ευκαιρία για τις βιβλιοθήκες. Αφού δεν μπορούμε να αγοράζουμε βιβλία όπως πριν, μπορούμε να δανειζόμαστε. Ξέρω, λάθος μήνυμα για τα βιβλιοπωλεία και τους εκδότες. Όμως, στην Αγγλία και τις άλλες χώρες με ισχυρή τη συνήθεια χρήσης βιβλιοθηκών εδώ και πολλές πολλές δεκαετίες, ποιο ήταν το λάθος μήνυμα;

Εγώ θα έλεγα, να διατίθεται κονδύλι για νέες αγορές στις βιβλιοθήκες, ώστε να αγοράζονται οι νέες εκδόσεις που πλέον σπανίζουν στις δημόσιες και δημοτικές βιβλιοθήκες. Και να γίνονται κοινές εκδηλώσεις βιβλιοθηκών με εκδότες και βιβλιοπωλεία, γιατί όχι, αρκεί να γίνεται με προσοχή, ιδιαίτερα στις μικρές τοπικές κοινωνίες.

Και να μια ευκαιρία για έρευνα: Έχει η κρίση επηρεάσει τη χρήση των βιβλιοθηκών; 

Και να ευκαιρίες για καμπάνιες, όπως αυτή της Θεσσαλονίκης με τις ημέρες βιβλιοθηκών.

Και να μια ευκαιρία οι βιβλιοθήκες να πάνε ακόμη πιο ενεργά στην κοινωνία, πέραν των συνεδρίων και άλλων εσωστρεφών εκδηλώσεων (όχι άχρηστων βέβαια και αυτών). 

Και η αρχή να γίνεται στα παιδιά. Τώρα, πώς αυτό θα το διαχειρίζονται οι διευθυντές των σχολείων, δεν το βλέπω καθαρά. Αλλά, να πάλι μια ευκαιρία για τις δημόσιες και δημοτικές βιβλιοθήκες, αλλά και τις βιβλιοθήκες των χωριών, να μια ευκαιρία συνεργασίας με τα σχολεία της περιοχής τους. 

Τίποτα από τα παραπάνω δεν είναι πρωτότυπες δικές μου ιδέες, υπάρχουν διάσπαρτες κυψέλες που αγωνίζονται, αυτενεργούν και δημιουργούν, παρά τα πενιχρά οικονομικά που διαθέτουν, με μέσα την αγάπη και το μεράκι να μας κάνουν να σηκωθούμε από τον καναπέ, να βγούμε από το σπίτι και να συνομιλήσουμε, να συνυπάρξουμε.

Μήπως η βιβλιοθήκη δεν είναι "ψυχής άκος" άλλωστε;

8ο Συνέδριο Ορολογίας 2011

Πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα, 10-12 Νοεμβρίου, το 8ο Συνέδριο Ορολογίας της ΕΛΕΤΟ, όπως γίνεται κάθε δύο χρόνια από το 1997 (με αφετηρία βέβαια την ημερίδα  ΤΕΕ-ΕΛΟΤ/ΤΕ21 του 1992.


Το συνέδριο ήταν αφιερωμένο στον Μανόλη Τριανταφυλλίδη για τον οποίο μίλησε ο καθηγητής ΑΠΘ και Διευθυντής του Ινστιτούτου Νεοελληνικών Σπουδών (ιδρύματος Τριανταφυλλίδη) Γιώργος Παπαναστασίου με θέμα "Μανόλης Τριανταφυλλίδης, ξενηλασία ή υποτέλεια. Ένας αιώνας μετά".


Στη διάρκεια του Συνεδρίου έγιναν σημαντικές ανακοινώσεις σε θέματα γλώσσας και ορολογίας, από έλληνες αλλά και ξένους επιστήμονες. Προσκεκλημένος ομιλητής ήταν ο Χριστόφορος Χαραλαμπάκης, καθηγητής γλωσσολογίας Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και Επιστημονικός συντονιστής στο Χρηστικό Λεξικό της Νεοελληνικής Γλώσσας της Ακαδημίας Αθηνών, που έδωσε διάλεξη με θέμα: Λεξικογραφία και ορολογία : Συμπεράσματα από τη σύγκριση δύο σύγχρονων νεοελληνικών λεξικών".


Επίσης, την τελευταία ημέρα οργανώθηκε συζήτηση με θέμα "Επιστημονική ορολογία και Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης (ΜΜΕ)".


Όλες οι παρουσιάσεις βρίσκονται:

http://www.translatum.gr/forum/index.php?topic=140728.msg324889#msg324889
ή
http://www.youtube.com/playlist?list=PL0CF58918AE5EC670&feature=viewall

Τροχιές σε διασταύρωση - Γιάννης Ρίτσος

 Το φεγγάρι του Σεληνόφωτος

'Αφησέ με να 'ρθω μαζί σου.
Τι φεγγάρι απόψε!...
Είναι καλό το φεγγάρι
-δε θα φαίνεται που ασπρίσαν τα μαλλιά μου...
Το φεγγάρι θα κάνει πάλι
χρυσά τα μαλλιά μου.
Δε θα καταλάβεις.
'Αφησέ με να 'ρθω μαζί σου
'Οταν έχει φεγγάρι
μεγαλώνουν οι σκιές μες στο σπίτι,
αόρατα χέρια τραβούν τις κουρτίνες...
'Ενα δάχτυλο αχνό
γράφει στη σκόνη του πιάνου
λησμονημένα λόγια
-δε θέλω να τ' ακούσω.Σώπα...
Θα καθίσουμε λίγο στο πεζούλι,
πάνω στο ύψωμα
κι όπως θα μας φυσάει ο ανοιξιάτικος αέρας,
μπορεί και να φανταστούμε
κιόλας πως θα πετάξουμε...

.......................................

 Σαν σήμερα στις 11 Νοέμβρη 1990 έφυγε ο ποιητής.

Αξίζει να διαβαστεί η αλληλογραφία του με τον Άρη Αλεξάνδρου και την Καίτη Δρόσου:  

Τροχιές σε διασταύρωση. Επιστολικά δελτάρια της εξορίας και γράμματα στην Καίτη Δρόσου και τον Άρη Αλεξάνδρου, σε επιμέλεια της Λίζυς Τσιριμώκου, Άγρα 2008.

 

 

 

 

 

"Aυτά τα δέντρα δε βολεύονται με λιγότερο ουρανό,
αυτές οι πέτρες δε βολεύονται κάτου απ' τα ξένα βήματα,
αυτά τα πρόσωπα δε βολεύονται παρά μόνο στον ήλιο,
αυτές οι καρδιές δε βολεύονται παρά μόνο στο δίκιο..."

 

 

Το μεγαλείο η Ελλάς! Ή και ... περιμένοντας τον Γκοντό (ή τον κοντό;)

"Το πρωτάθλημα αρχίζει, η εξέδρα πλημμυρίζει
γίνεται χαμός σε κάθε γκολ
Mα το ντέρμπι είναι στημένο, κι από πριν ξεπουλημένο
κι εσύ πνίγεσαι με δίχρωμα κασκόλ

Ελλάς, Ελλάς τι θα γίνει φίλε μου με μας
Ελλάς, Ελλάς μίλα μας και μη μας αγαπάς

Μπόρα είπες θα περάσει μα ο κόσμος τα 'χει χάσει
τα σκουπίδια δίνουν πάρτι στα στενά
Τα FM και τα κανάλια έχουν σφίξει σαν τανάλια
κι οι αφίσες φτύνουν μέλι με καρφιά

Ελλάς, Ελλάς τι θα γίνει φίλε μου με μας
Ελλάς, Ελλάς μίλα μας και μη μας αγαπάς

Μέσα σ' όλη αυτή τη δίνη όρθιο πες μου τι θα μείνει
σου φωνάζω μα εσύ δε μου μιλάς
Ψάχνεις για το μεγαλείο που σου μάθαν στο σχολείο
κι εγώ ξένος μετανάστης σου Ελλάς

Ελλάς, Ελλάς τι θα γίνει φίλε μου με μας
Ελλάς, Ελλάς μίλα μας και μη μας αγαπάς

Δε γουστάρω τα στημένα, έρχομαι ξανά σε σένα
δυο μαζί μπορούμε δωσ' μου δυο φιλιά
όλα μοιάζουνε χαμένα μα καλή μου έχω εσένα
παίρνω φόρα απ' τη δική σου αγκαλιά

Ελλάς, Ελλάς τι θα γίνει φίλε μου με μας
Ελλάς, Ελλάς μίλα μας και μη μας αγαπάς"

Στίχοι - Μουσική: Σταμάτης Μεσημέρης, το τραγούδησε υπέροχα ο Βασίλης Παπακωνσταντίνου http://www.youtube.com/watch?v=i8luHZx5zNI (εδώ σε συναυλία τον Μάρτιο 2009, ένα μήνα αργότερα ο Σταμάτης Μεσημέρης έφυγε).

Κι εμείς ακόμη περιμένουμε, τι αλήθεια; Μετά τα πανηγύρια (γιατί αλήθεια;) κι αφού προτείναμε και θέση Αντιπροέδρου στον Πρόεδρο του Λάος που δεν τη δέχτηκε (για να μην έχει την τύχη του κ. Πάγκαλου;) κι αφού πανηγυρίσαμε που όλοι μαζί θα τα βρούμε (όχι η Αριστερά δεν θέλει, αλλά εντάξει τώρα..., κάπως έτσι έκανε τις δηλώσεις της σε ξένο κανάλι μία βουλευτής και υπουργικό στέλεχος της μέχρι τώρα Κυβέρνησης, περιχαρής που τα βρήκαν, τι αλήθεια βρήκαν και τι δεν βρίσκουν τόσες μέρες τώρα, άλλα λόγια ν΄αγαπιόμαστε δηλαδή...).

Έτσι, αξίζει να δούμε και να ξαναδούμε την παράσταση Περιμένοντας τον Γκοντό του Μπέκετ, φέτος στο Θέατρο Τέχνης, ένα πρωτότυπο θεατρικό εγχείρημα μόνο με γυναίκες http://www.theatro-technis.gr/NewPlayElement.aspx?PlayId=311. Εγώ πάντως θα  θυμηθώ και την παράσταση του 2008 στο θέατρο Τόπος Αλλού.

Ευτυχώς δεν υπάρχει μόνο η Ελλάς, υπάρχει κι η Ελλάδα που εκφράζεται, αγωνίζεται, δρά. Άκουσα στο Δεύτερο Πρόγραμμα τους Παγουρίστας  http://paguristas.gr/ να περιγράφουν τι κάνουν για την πόλη τους τα Γιάννενα (όπως και οι Πατρινίστας και οι Ελλαδίστας...). Άκουσα τους Γιατρούς του Κόσμου να μιλάνε για τους αποκλεισμένους του τόπου μας http://mdmgreece.gr/.

Και βέβαια, αρχίζει αύριο το 8ο Συνέδριο Ελληνική Γλώσσα και Ορολογία http://www.eleto.gr/gr/Conference08.htm, αφιερωμένο στο Μανόλη Τριαναταφυλλίδη. Η έναρξη θα γίνει αύριο το βράδυ στην Κεντρική αίθουσα του Πανεπιστημίου Αθηνών στις 7 το απόγευμα, οι εργασίες Παρασκευή και Σάββατο θα διεξάγονται στο Ευγενίδειο Ίδρυμα.

Πήρα την ιδέα για το τραγούδι από τον Βαγγέλη Κακατσάκη (http://petaxta.blogspot.com/2011/11/blog-post_08.html) , πραγματικά ήταν πολύ ταιριαστή η επιλογή (όπως πάντοτε άλλωστε).

Μαρία Κιουρί, μια σπουδαία γυναίκα, ένα ίνδαλμα

Δεν θυμάμαι ποιο ήταν ακριβώς το βιβλίο, ήταν πάντως η βιογραφία της Μαρίας Κιουρί, και ήταν αυτό που με επηρέασε ώστε να επιλέξω κατεύθυνση σπουδών. (Ήμουν και καλή μαθήτρια). Έτσι σπούδασα χημικός μηχανικός (και όχι χημικός που θα ήταν αναμενόμενο, για λόγους που μπορώ να εξηγήσω με τα μυαλά της εποχής, αλλά ούτε και αρχαιολόγος που το ήθελα επίσης πολύ και μέχρι τότε αυτό είχα ως πρώτη επιλογή ...)

Το 2010 που βρέθηκα στο Παρίσι, ο χώρος του Συνεδρίου που παρακολουθούσα ("Categorizing Human Experience, Classification in Languages and Knowledge Systems", πολύ ιδιαίτερο και ενδιαφέρον) ήταν κοντά, δίπλα σχεδόν στο Ινστιτούτο Pierre et Marie Curie του Πανεπιστημίου. Έτσι, καθημερινά περνούσα από δίπλα και καμάρωνα τις δύο μεγάλες φωτογραφίες στην τζαμαρία του ισογείου. Θυμόμουν τα εφηβικά μου χρόνια και τη λαχτάρα μου να μοιάσω στη γυναίκα εκείνη. Αστεία πράματα; Ε όχι, στην ηλικία εκείνη και στην εποχή εκείνη χρειαζόμασταν ινδάλματα και οράματα. Και γω είχα βρεί. Και τώρα χρειάζονται οι νέοι και τα αναζητούν. Τα εντοπίζουνν άραγε;

Το Ινστιτούτο Ραδίου (Pavillon Curie)  και το Μουσείο Curie στο Πανεπιστήμιο του Παρισιού

Οι φωτογραφίες των δύο σπουδαίων χημικών δεσπόζουν στο παράθυρο του Ινστιτούτου

Ο δρόμος έχει τη δική του ιστορία....

Η Μαρία Κιουρί είχε γεννηθεί στις 7 Νοέμβρη 1867 στην Πολωνία. Ήταν μια σπουδαία γυναίκα.

Τα λόγια ρίχνουν καθεστώτα; Ή όταν θέλουν ανδρεία τα λόγια τα σοφά...

"... Ψυχικά εντόσθια, αυτό είναι όλο. Μπορείς να πείς πως υπάρχει και ο πόθος του Σουλτάνου, να λατρεύεις και να λατρεύεσαι τελείως μόνος αποκλείοντας όλο τον υπόλοιπο κόσμο. Στην παλιά Ανατολή, γεννήθηκε έτσι το χαρέμι, και σήμερα έχουμε στη θέση του την οικογένεια, τον έρωτα και το σκύλο.  Και μπορώ να πώ πως η μανία μιας τέτοιας αποκλειστικής κατοχής ενός ανθρώπου , ώστε να μην μπορεί να πλησιάσει κανένας άλλος, είναι δείγμα προσωπικής μοναξιάς μέσα στην ανθρώπινη κοινότητα που ακόμα και οι σοσιαλιστές σπάνια την απαρνούνται. Εάν το δείς έτσι, δεν είμαστε τίποτε άλλο από μια αστική παρεκτροπή. Δες! Τι υπέροχο!..."

Βρήκα το παραπάνω απόσπασμα στον "Άνθρωπο χωρίς ιδιότητες" του Ρόμπερτ Μούζιλ (εκδ. Οδυσσέας, τ. ΙΙ, σελ. 328, μετάφραση από την Τούλα Σιετή που δυστυχώς έφυγε πρόωρα το 2010), κάνοντας το τέχνασμα που αναφέρει ο Κούντερα στο βιβλίο του "Η τέχνη του μυθιστορήματος" (εκδ. Εστία, 1996, μετάφραση Φίλ. Δρακονταειδής): "Οταν παίρνω στα χέρια μου αυτό το βιβλίο το ανοίγω πάντοτε στην τύχη, σε οποιαδήποτε σελίδα, χωρίς να με ενδιαφέρει τόσο αυτό που προηγείται ή αυτό που ακολουθεί. Κάθε απόσπασμα διαθέτει από μόνο του μια δική του αξία, μια δική του σοφία, που είναι πάντα εντυπωσιακή." (Παράθεση από το άρθρο του Θανάση Γιαλκέτση στην Ελευθεροτυπία 4/1/2004 "Γιατί διαλέγω τον Μούζιλ"). Οι συμπτώσεις με την ώρα που τα γράφω αυτά και με αυτά που παρακολουθώ να διαδραματίζονται στην πατρίδα μου απόψε και τόσες ημέρες τώρα είναι πραγματικά ανατριχιαστικές...

Ο Μούζιλ στο "Περί βλακείας" (εκδ. Δελφίνι, 1992), όπως σημειώνει πολύ όμορφα ο μεταφραστής του Γιώργος Κεντρωτής, πιστεύει ότι μέσω της πρόσδοσης νοήματος στα πράγματα, της νοηματοδοσίας, συγχωνεύονται το "εν τοις πράγμασι αντίκρυσμα του λόγου" με το νόημα. Γράφει:

"... Περιστασιακά είμαστε όλοι βλάκες, περιστασιακά, επίσης, πρέπει να ενεργούμε σαν τυφλοί, ή έστω, σαν μισότυφλοι, γιατί διαφορετικά ο κόσμος θα έπαυε να κινείται. Αλλά εάν ο κανόνας, που θα συναγόταν από τους κινδύνους της βλακείας, είναι "να απέχεις από κρίσεις και αποφάνσεις για ό,τι δεν πολυκαταλαβαίνεις", τότε είναι κάτι παραπάνω από ασφαλές ότι οι άνθρωποι θα παρέμεναν εσαεί αδρανείς!..."

Έχει ενδιαφέρον η ανάλυση του Γιώργου Κεντρωτή για τη νοηματοδότηση των πραγμάτων μέσω του λόγου, όπως γίνεται από τον Ρόμπερτ Μούζιλ, αλλά αντίστοιχα και από τον Τίτο Πατρίκιο στο ποίημά του Οι στίχοι, 3 από τη συλλογή "Αντικριστοί Καθρέφτες" (εκδ. Στιγμή, 1991):

Κανένας στίχος δεν ανατρέπει καθεστώτα

είχα γράψει πριν από χρόνια

κι ως σήμερα μου το καταλογίζουν.

Όμως οι στίχοι κάνουν τη δική τους τη δουλειά

δείχνουν τα καθεστώτα, τα κατονομάζουν

ακόμα κι όταν πάνε να εξωραϊστούν

ν΄ανακαινίσουν λίγο τη βιτρίνα

ν΄αλλάξουν επωνυμάι και ταμπέλα.

Μάλιστα οι στίχοι κάποτε πετυχαίνουν

σ΄απρόσμενες στάσεις τους ηγέτες

βέβαιους πως κανένας δεν τους βλέπει

με σώβρακο κιτρινισμένο κι ανοιχτό

πριν φορέσουν περισκελίδα ή παντελόνι

με καλαμέναι πόδια παντόφλες στραβοπατημένες

πριν βάλουν μπότες ή σκαρπίνια

με την κοιλιά να ξεχειλάει πριν τη ρουφήξουν

για να κουμπώσουν το αμπέχονο ή το σακκάκι

με τις μασέλες αφημένες στο ποτήρι

πριν ξαναπροβάρουν τον ιστορικό τους λόγο

με τα προγούλια τους να κρέμονται, τις λάπες

πριν θεληματικό υψώσουν το πηγούνι

πριν ατενίσουν πάντα νέοι το μέλλον.

Οι στίχοι δεν ανατρέπουν καθεστώτα

μα σίγουρα ζούνε πιο πολύ

απ΄ όλες τις καθεστωτικές αφίσες."

Είχαν, λέει, τη σοφία και την ανδρεία να λένε τα πράγματα με τ΄όνομά τους.


Ο Ρόμπερτ Μούζιλ γεννήθηκε  6 Νοεμβρίου 1880. Ανάμεσα στα άλλα, βρήκα πολύ ενδιαφέρουσες τις αναφορές στον Μούζιλ, στην προσωπικότητά του, στις σχέσεις του με διανοητές της εποχής του όπως ο Χέρμαν Μπροχ και άλλοι, στον τρίτο τόμο της αυτοβιογραφίας του Ελίας Κανέτι Το παιγνίδι των ματιών (εκδ. Καστανιώτη, 2006). Άλλα βιβλία του που έχω είναι: Ο Κότσυφας (Διάττων, 1988), Δεσμοί (Νεφέλη, 1986), Τρεις Γυναίκες (Νεφέλη, 1985), Ο νεαρός Τέρλες (Ύψιλον, 1984).