Τρίτη, 20 Μαίου 1941

Άγνωστος στρατιώτης

του Γιώργη Μανουσάκη

Κάτω από γκρίζες ή λευκές ταφόπετρες
αναπαύονται σ' άψογες σειρές
οι νεκροί της μάχης Γερμανοί κι Ιγγλέζοι.

Εκείνος, ένας Έλληνας φαντάρος
από τους τελευταίους των εμπέδων
τους μισογυμνασμένους, θάφτηκε
εκεί που τόνε βρήκε η σφαίρα
- στην πλαγιά του λόφου.

Κανείς δεν ξανανοιάστηκε γι' αυτόν.

Είκοσι χρόνια αργότερα ένα τρακτέρ
έσκαβε την περιοχή για να φυτέψουν.
Το υνί - "βαθείας αρόσεως" - βούτηξε
μέσα στο λάκκο κι έφερε τα κάτω απάνω.
Πέτρες και κόκκαλα σκορπίστηκαν.
Στη θέση του τάφου φυτεύτηκε μια ελιά.

Διαβάζω το ποίημα του σπουδαίου Χανιώτη ποιητή Γιώργη Μανουσάκη (1933-2008) από τη συλλογή του Άνθρωποι και σκιές (Αστρολάβος/Ευθύνη, 1995) και διαβάζω από τη σημερινή στήλη του Βαγγέλη Κακατσάκη στα Χανιώτικα Νέα μια μαρτυρία που έχει πάρει από το βιβλίο του Ι.Δ. Αναστασάκη "Η Μάχη της Κρήτης και η Γερμανική κατοχή 1941-45 μέσα από τα μνημεία":

Όταν μετά την απελευθέρωση οι Καζαντζάκης, Κακριδής, Καλιτσουνάκης έκαναν έρευνα για τις ωμότητες των Γερμανών στην Κρήτη κι ήρθαν στα Μεσκλά βρέθηκαν ανάμεσα στα ερείπια σε κάποια πόρτα με τρεις σταυρούς σημειωμένους σ’ αυτήν. Οταν ρώτησαν τη μαυροφορεμένη μάνα, γιατί σημειώνονται οι τρεις σταυροί στην πόρτα εκείνη απάντησε: “Γιατί παιδί μου οι Γερμανοί σκότωσαν τον άντρα μου και τους δυο γιους μου”. “Και γιατί τους σκότωσαν”. “Γιατί κρύβαμε Αγγλους στρατιώτες”. “Και γιατί τους έκρυβες;”. “Γιατί συλλογιζόμουν, παιδί μου, τις μανάδες τους που τους περίμεναν να γυρίσουν και ξέρω τι πάει να πει πόνος της μάνας”.

Κατεστραμμένους τόπους άφησαν οι Γερμανοί το 1945 όταν έφυγαν από την Κρήτη!

 Μέρα μνήμης για τους Κρητικούς η σημερινή. Ημέρα που άρχισε η Μάχη της Κρήτης, ημέρα που οι Κρητικοί αντιστάθηκαν με όλες τους τις δυνάμεις και όσο άντεχαν στη λαίλαπα του ναζισμού. Σε κάθε σπίτι έχουμε μια ιστορία ν' ακούσουμε, σε κάθε χωριό του κάμπου των Χανίων, μα και παραπέρα, υπάρχουν μαρτυρίες ανθρώπων που τα έζησαν από κοντά.

Ο "στύλος της Αγιάς" ήταν το κοντάρι που έδεναν οι Γερμανοί αυτούς που προόριζαν για εκτέλεση. Εκεί βρίσκεται ο Γολγοθάς ή Κρανίου Τόπος, το "Χαϊδάρι της Κρήτης" (Πηγή φωτογραφίας: Χανιώτικα Νέα, 18/5/2013)

 

Ο 86χρονος Γιάννης Σκαλίδης διηγήθηκε στα περσινά Χανιώτικα Νέα πώς ξεψύχισε ο αδερφός του στα χέρια του, την απάνθρωπη συμπεριφορά των ναζί, τα φριχτά βασανιστήρια που υπέβαλαν στους κρατουμένους

«Όσοι μαύροι σταυροί στις πόρτες, τόσοι άντρες σκοτωμένοι. Κάποτε τέσσερεις και πέντε στην ίδια πόρτα…» (Πηγή: Εφημ. Πατρίς)

Αντιγράφω άλλο ένα ποίημα του Γιώργη Μανουσάκη από την ίδια συλλογή:

1941

Εκείνο το πρωί όλος ο αέρας
βούιζε κι ο ουρανός είχε γεμίσει
μεγάλα εξωτικά λουλούδια που κατέβαζαν
αργά, λικνιστικά στη γη σπόρους θανάτου.

Κι όταν στου καταφλυγιου την πόρτα
φάνηκε ο πρώτος κρανοφόρς με τ' αυτόματο
όλοι σηκώσαμε τα χέρια μας ψηλά
σαν ικεσία για τη ζωή μας
σαν αρχή για σύθρηνο.

                                Κι αναρωτήθηκα
τί ν' άλλαξε σε μια στιγμή
ολόγυρά μου και προπάντων μέσα μου
κι έγινε ξαφνικά έτσι βαρειά η ζωή
και πώς θε να 'ταν από 'δώ κι εμπρός
μια ζωή αιχμάλωτη.

Αντιγράφω από το απόρρητο προσωπικό ημερολόγιο του Γκαίμπελς, όπως το μεταφράζει και παρουσιάζει ο Λεωνίδας Καλλιβρετάκης, ιστορικός, ερευνητής στο ΕΙΕ:

21 Μαϊου 1941 (Τετάρτη)  Χθες: ... Επιτιθέμεθα κατά της Κρήτης με αερομεταφερόμενα τμήματα. Ένα επικίνδυνο εγχείρημα. Έχει όμως προετοιμαστεί ως την τελευταία λεπτομέρεια. Ελπίζουμε στο θεό να πετύχει...
...............
27 Μαϊου 1941 (Τρίτη) Χθες: Η μάχη για την Κρήτη συνεχίζεται... Ο Έλληνας Βασιλιάς πέταξε στο Κάιρο, αφήνοντας πίσω του μια πομπώδη διακήρυξη που την κάνουμε κομματάκια μεθοδικά...
--------------
16 Ιουνίου 1941 (Δευτέρα) Χθες: ... Η Κρήτη έπρεπε να κατακτηθεί...

------------------------------------

Σημείωση: Και μια σύμπτωση. Θυμήθηκα διαβάζοντας τον "Άγνωστο στρατιώτη" του Μανουσάκη ότι στο διήγημα του Γιώργου Ιωάννου 13-12-43 που αναφέρεται στα μαρτυρικά Καλάβρυτα μετά από είκοσι χρόνια μάζευαν οστά των εκτελεσμένων συγγενών...