Όταν γίνεις ποίημα - Βαγγέλης Κακατσάκης

Το σημείο στίξης μου

 Δηλώνω:

Επιφυλακτικός

μπροστά στην τελεία.

Καχύποπτος

στην εμφάνιση του κόμματος.

Ανήσυχος

στη θέα του θαυμαστικού.

Ξένος

μέσα στις παρενθέσεις.

Απροετοίμαστος

στα υπονοούμενα των αποσιωπητικών.

Ανασφαλής

στον ερχομό της παύλας.

Ερωτευμένος 

με το ερωτηματικό.

Το σημείο στίξης μου.

Αυτό το ποίημα χαρακτηρίζει τον Χανιώτη - και Νιππιανό - δάσκαλο και δημοσιογράφο και άνθρωπο του λόγου Βαγγέλη Κακατσάκη και αυτή είναι η φιλοσοφία που περνά και στα 76 ποιήματα της τελευταίας ποιητικής του συλλογής "Όταν γίνεις ποίημα" (εκδ. Πολιτιστική Εταιρεία Κρήτης - Πυξίδα της Πόλης, 2013).

 

Όταν γίνεις ποίημα,
μικρό ερωτηματικό
της τωρινής ανησυχίας,
θα πάψω να 'χω συντροφιά
την αποψινή αγρύπνια.





Η συλλογή, αφιερωμένη στη μνήμη των γονιών του, χωρίζεται σε δύο μέρη. Το πρώτο μέρος, που το επιγράφει "Ένδον" δείχνει να είναι πιο προσωπικό, πιο εσωτερικό. Μιλά για τη μάνα και τον πατέρα του με τρυφεράδα και αγάπη.

Κοφτός ο ανήφορος
να τελειώσει δε λέει...
Λεωφόρο ολόισια
τον βλέπει η μάνα μου,
που κάνει ξυπόλητη,
παραμονή Βαγγελίστρας,
για δέκατη χρονιά,
της μιας ώρας το δρόμο
που χωρίζει το Φρε απ΄το Νίππος.
.....................................................
Εκείνη ωστόσο συνέχισε,
μέχρι που σήκωναν
το κορμί της τα πόδια...

Αλλά ακόμη πιο τρυφεροί είναι οι στίχοι που αφιερώνει στην αγαπημένη του Ευδοκία (Ευδοκία Σκορδαλά-Κακατσάκη, βραβευμένη συγγραφέας παιδικών βιβλίων):

Βάφτισα την καρδιά μου

στην κολυμπήθρα των ματιών σου.

Γι' αυτό,

τώρα που θα στη μοιράσω

για αντίδωρο,

να ξέρεις πως μεταλαβαίνεις

το σώμα και το αίμα της Αγάπης!

Το δεύτερο μέρος το ονομάζει "Εις την οδόν". Εδώ, ο ποιητής βγαίνει στους δρόμους και συναντά τους ήρωες του αγώνα της ζωής, από τον Καγιαλέ και τον Άγιο Ιωάννη τον Ερημίτη μέχρι τους Κούρδους κλεισμένους στο Ξενία που "τα βάσανά τους τελειωμό δεν έχουν" και τους Παλαιστίνιους κλεισμένους στον προσφυγικό καταυλισμό της Τζενίν μια Μεγάλη Παρασκευή, με "βλέμματα παιδιών που δεν έχουν άλλα δάκρυα"!

 

 

Μέρες τώρα έπαψαν τα δάχτυλα

τα χάδια του έρωτα.

Σφίχτηκαν σε γροθιά

κι αντροκαλούνε τον ουρανό.

Όχι για ν΄ανοιξουνε τρύπες,

αλλά για να τον ταρακουνήσουνε

συθέμελα!

Εμείς δεν κλαίμε,

δεν απογοητευόμαστε,

δεν παρακαλούμε,

δε μένουμε στις ευχές.

Αρπάζουμε στις χούφτες μας

το σκοτάδι

και πασχίζουμε 

να το κάνουμε φώς!

Και πάλι, όταν γίνεις ποίημα, συμπληρώνει:

Αν οι φωνές που έχω μέσα μου,
αν οι πληγές που φωλιάζουν στην καρδιάμου,
αν οι οιμωγές που κουβαλώ στην σκέψη μου,
γίνουνε ποίηση,
θ' ανάψω πυρκαγιά στον κόσμο!

Να γιατί αγαπούμε την ποίηση! Να γιατί χρειαζόμαστε τους ποιητές!

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Υστερόγραφα:

Η παραπάνω ποιητική συλλογή θα παρουσιαστεί στην Κρητική Εστία, (Στράβωνος 14 Παγκράτι) την Κυριακή 13 Οκτωβρίου (ώρα 7 μ.μ.). 

Ο Βαγγέλης Κακατσάκης γράφει καθημερινά εδώ και πολλά χρόνια στα Χανιώτικα Νέα, διατηρώντας την ξεχωριστή σε περιεχόμενο και ποιότητα γραφής στήλη "Στα πεταχτά", καθώς και εβδομαδιαία σελίδα με τακτικές συνεργασίες με σχολεία του Νομού Χανίων. 

Αξίζει επίσης να αναφέρω την πολύ καλή μορφή της έκδοσης από την Πολιτιστική Εταιρεία Κρήτης - Πυξίδα της Πόλης, που έχει ξεκινήσει μια αξιόλογη εκδοτική προσπάθεια τα τελευταία χρόνια. Η ίδια Εταιρεία εκδίδει στα Χανιά και την πολύ καλή μηνιαία εφημερίδα Πυξίδα της πόλης .

Lawrence Ferlinghetti: Ατέλειωτη η λαμπρή ζωή του κόσμου!

Ατέλειωτη η λαμπρή ζωή του κόσμου

ατέλειωτος ο λατρευτός του βίος κι η ανάσα

οι λατρευτές του έμβιες υπάρξεις

ν' ακούν και να βλέπουν

να αισθάνονται και να νοούν

να γελούν και να χορεύουν

να τραγουδούν και να μιλούν

ατέλειωτα απογεύματα και βράδυα

αγάπης κι έκστασης κι απελπισίας

.....................................................
Ατέλειωτες οι μάχες του καλού και του κακού
τα χτυπήματα της μοίρας κι οι εκτροπές του μίσους
ατέλειωτα λάθη και αποτυχίες της τελικής έκρηξης
σ' ατέλειωτες κλιμακωτές αντιδράσεις
...........................................................................
Και γιαυτό τέλος δεν έχουν 
οι πύλες της γνώσης
κι οι καταράχτες του φωτός
στα αιθέρια ύψη του ανθρωπίνου πνεύματος
στο διάστημα μέσα μας
στα Άμστερνταμ του Γιν και Γιαν
Ατέλειωτα Ρουμπαγιάτ κι ατέλειωτες μακαριότητες
..............................................................................
Τις τελευταίες μέρες της Αλεξάνδρειας
Μια μέρα πριν το βατερλώ
ο χορός εξακολουθεί
υπάρχει εδώ ένας ήχος ήχος ονείρου μέσα στη νύχτα.

 Χείμαρρος τα λόγια του Λώρενς Φερλινγκέττι, σου θυμίζει κάτι από τον Ουώλτ Ουίτμαν, όπως σημειώνει και ο μεταφραστής του Γιώργος Μπλάνας που γράφει, προλογίζοντας την ποιητική συλλογή "Ατέλειωτη ζωή" (εκδ. Ελεύθερος Τύπος, 2010): 

 

"Η ποίησή του έκλεισε μέσα της όλη την ποιητική παράδοση της Αμερικής και εισηγήθηκε αυτό το ύφος που μάθαμε να αναγνωρίζουμε σαν Beat. Ποίηση ανισόπεδη, χαοτική, φτιαγμένη περισσότερο για απαγγελία παρά για ανάγνωση, συγκεντρώνει τα μεγαλύτερα τεχνικά επιτεύγματα της παγκόσμιας ποιητικής παραγωγής και τα βαφτίζει μέσα σ' έναν σκληρό ειρηνιστικό λόγο που έρχεται απ' ευθείας απ' τον μεγάλο προφήτη των Beats τον Ουώλτ Ουίτμαν."

 
 Πικρόγλυκο και σαρκαστικό είναι το ποίημα που λέει:

Ο κόσμος είναι μέρος όμορφο
                να γεννηθείτε
αν δεν σας νοιάζει η ευτυχία
                κι αν δεν θέλετε
όλο χαρούμενοι να είστε
...........................................
 Ο κόσμος είναι  όμορφο μέρος
                 να γεννηθείτε
αν δεν σας νιάζει κάποιοι να πεθαίνουν
                  κάθε τόσο
ή ίσως μόνο να πεινούν
                                      κάποια στιγμή
πράγμα που δεν είναι και τόσο κακό
        αν δεν πρόκειται για σας
......................................................
  

Γεννημένος το 1919, ακτιβιστής, μαχητής για ειρήνη και ελευθερία, εκπρόσωπος της γενιάς των μπητ, εμπνευστής για τα προοδευτικά κινήματα της Αμερικής. 

Το 1953 δημιούργησε στο Σαν Φρανσίσκο τον ονομαστό εκδοτικό οίκο και βιβλιοπωλείο City Lights (να και μια αντιστοιχία, πρόσφατα διάβασα το βιβλίο "Οι Μέλισσες και η Σφήκα" του Γάλλου εκδότη και βιβλιοπώλη Francois Maspero, το βρήκα ν' αναφέρεται σε άλλο βιβλίο που παρουσιάζω εδώ). To City Lights υπάρχει ακόμη και μάλιστα φέτος γιορτάζει τα 60 χρόνια του με πλήθος εκδηλώσεων.

Ο Φερλινγκέτι μπροστά στο βιβλιοπωλείο του το 1955. (Πηγή:

Publishers as Enemies of the State: City Lights Books

http://foundsf.org/index.php?title=Publishers_as_Enemies_of_the_State:_City_Lights_Books)

Έχει ενδιαφέρον να παρατηρήσει κανείς ότι από την αρχή και μέχρι σήμερα, αρχή του City Lights είναι η ελευθερία της σκέψης και του λόγου, και γι' αυτό η υποστήριξη των απαγορευμένων βιβλίων, θεωρώντας ότι η απαγόρευση είναι ηλιθιότητα.

Ο Φερλινγκέττι εισήγαγε τα ποιητικά βιβλία τσέπης (έχουμε κι εμείς μια τέτοια προσπάθεια, πρόκειται για την Ποιητική Ανθολογία Παπύρου σε έκδοση Βίπερ, τη θυμόμαστε οι μεγαλύτεροι, την έχω αναφέρει σε παλαιότερη ανάρτηση, εδώ).

Σημείωση 1: Αν θέλουμε ν' αναζητήσουμε ελληνική αντιστοιχία, στο νου μας βέβαια έρχεται ο Νάνος Βαλαωρίτης. Δυο μόλις χρόνια νεώτερος ο δικός μας, παλιοί γνώριμοι εξάλλου, αφού και αυτός έζησε αρκετά χρόνια στο Σαν Φρανσίσκο.

Σημείωση 2: Έχει γυριστεί ένα ντοκυμαντέρ για τον Αμερικάνο ποιητή, πληροφορίες μπορούν να ανακτηθούν εδώ).

Αφού δεν ζης, σου εύχομαι την Αιώνια Μνήμη!

Έτσι απαντούσε η Μαύρη νεράιδα του κάστρου στο Λεύκωμα του 19χρονου επονίτη Στέφανου Σκαράκη μετά το θάνατό του το 1944, για την ερώτηση "Τι μου εύχεσθε;". Η ίδια κοπέλα είχε απαντήσει νωρίτερα για την ερώτηση "Τι όργανο προτιμάτε;": "Το μαγεμένο τσιγγάνικο βιολί που μόνο γι' αγάπη παίζει" Και συμπλήρωσε στη συνέχεια η ίδια: " Θα μου άρεσε και το ακκορντεόν, αν δεν μου θύμιζε τον βάρβαρο κατακτητή". Μα ... η Μοντέρνα καλόγρια προτιμά "Το βιολί της κοιλιάς", σημειώνοντας έτσι την πείνα που βιώνει.

Στην ερώτηση "Ποίον τέλος σας αρέσει;", η Κατίνα απαντά "Το τέλος του πολέμου". 

Τι "φρονούν περί του κτήτορος"; Μα... τα καλύτερα: "Γόης... και τρελά ερωτευμένος". "Αγοράκι πολύ όμορφο μα πρέπει να το προσέχουν οι γονείς του" γράφει η Μοντέρνα καλόγρια. "'Οτι έχει γίνει πολύ ενοχλητικός εις τον δρόμον της Χαλέπας, διότι τις κάνει και βγαίνουν όλες στα μπαλκόνια", γράφει το Αγριολούλουδο.

Η Marine του εύχεται: "Να πάρεις όταν γίνεις εντελώς κύριος και πάψης τις περασάδες σου από την Χαλέπα, το 12ον ψηφίον της αλφαβήτου· επίθετον πάλι δωδέκατον της αλφαβήτου".

Στο Λεύκωμα, που άρχισε να κυκλοφορεί ο νεαρός Στέφανος από το 1943, παρέλασαν νεράιδες, ιππότες, πριγκήπισσες, αετόπουλα, παιδιά όλα - οι σημερινοί γονείς μας και παπούδες μας - που μέσα στη φρίκη του πολέμου και της φασιστικής κατοχής πάλευαν και ήλπιζαν σ' ένα καλύτερο μέλλον.

Ο Στέφανος Σκαράκης (1925-1944)

Ο Στέφανος Σκαράκης ήταν δραστήριος Επονίτης, ομαδάρχης της 3ης ομάδας της ΕΠΟΝ στα Χανιά, έμενε στη συνοικία Τοπανά κοντά στη Νέα Χώρα. Τον έπιασαν την 1η Σεπτέμβρη του 1944 στη στοά απέναντι από την Τριμάρτυρη (τη Μητρόπολη Χανίων στην οδό Χάληδων), τον οδήγησαν στο κολαστήριο της Αγιάς και τον εκτέλεσαν μαζί με άλλους 53 Χανιώτες αγωνιστές. Ήταν 16 Σεπτεμβρίου 1944. Ο Στέφανος ήταν 19 χρονών. Ήταν "ο τελευταίος Επονίτης που έπεσε κάτω από τα βόλια εκτελεστικού αποσπάσματος των κατακτητών".

Αντλώ όλες τις παραπάνω πληροφορίες από το εξαιρετικό βιβλίο του Σταύρου Βλοντάκη Η "Οχυρά θέσις Κρήτης" : χρονικό της γερμανικής κατοχής στα Χανιά απ' τον Οχτώβρη του 1944 ως το Μάη του 1945 και της αγγλογερμανικής απ' το Μάη ως τον Ιούλη του 1945 (1976). Ο συγγραφέας, επονίτης ο ίδιος τότε, φιλόλογος στη συνέχεια, κατέγραψε με λεπτομέρειες αλλά και με ιδιαίτερα γλαφυρό τρόπο την κατάσταση στο Νομό Χανίων μετά τον Οκτώβριο του 1944 που έφυγαν τα γερμανικά στρατεύματα κατοχής από την υπόλοιπη Ελλάδα, ενώ ο μισός νομός Χανίων (καθώς και η νήσος Μήλος) παρέμειναν κάτω από γερμανική κατοχή μέχρι τον Μάιο του 1945, αλλά και υπό αγγλογερμανική κατοχή μέχρι τον Ιούλιο 1945! Αποκάλυψε το ρόλο όχι μόνο των Γερμανών κατακτητών (που έτσι κι αλλιώς ήταν δεδομένος), αλλά και των Άγγλων συμμάχων αλλά και των ντόπιων συνεργατών με τους κατακτητές, αυτών που κατέδιδαν αγωνιστές πατριώτες, που σκότωσαν το Μανόλη Πιμπλή, που συνέλαβαν το νεαρό Στέφανο Σκαράκη, αλλά και ντόπιων παλληκαράδων της ΕΟΚ που κάποιοι είχαν ως στόχο τους το ΕΑΜ, όπως ο γνωστός Παύλος Γύπαρης που απείλησε με το φοβερό "Επαέ θα το κάνομε Ρέθεμνος!"!!!

Από τα παραπάνω εμπνεύστηκε να γράψει το τελευταίο της μυθιστόρημα και η Μάρω Δούκα "Το δίκιο είναι ζόρικο πολύ", στο οποίο βέβαια δίνει ρόλο και στο νεαρό Στέφανο.

Το Λεύκωμα του Στέφανου τριγύριζε ανάμεσα στους νέους της πόλης καιρό μετά την εκτέλεσή του. ΄Εγραφε το 1945 ο Άγρυπνος τιμωρός:

"Αν ζούσες, φτωχέ μου φίλε, θα σου ευχόμουν κάθε πράγμα που μπορεί να επιθυμήσει μια νεανική καρδιά. Αλλά οι βάρβαροι Ούννοι σε εδολοφόνησαν άνανδρα και τώρα δεν μου μένει να σου ευχηθώ άλλο παρά η αγνή σου ψυχή να εύρη την αιωνίαν ανάπαυσιν και το χώμα που σε σκεπάζει να είναι ελαφρόν. 

Αιωνία σου η μνήμη αείμνηστέ μας συναγωνιστή Στέφανε."

Αιώνια μνήμη για τον Στέφανο Σκαράκη (19χρονος επονίτης, εκτελέστηκε στις 16 Σεπτεμβρίου 1944, αγωνιζόταν να φύγουν οι φασίστες από την Ελλάδα)

Αιώνια μνήμη για τον Κώστα Γεωργάκη (Κερκυραίος φοιτητής, αυτοπυρπολήθηκε στη Γένοβα στις 19 Σεπτεμβρίου 1970, διαμαρτυρόμενος για τη χούντα στην Ελλάδα)

Αιώνια μνήμη για τον Παύλο Φύσσα (34χρονος μουσικός και εργατόπαιδο από τις γειτονιές του Πειραιά, δολοφονήθηκε από τους φασίστες στις 17 Σεπτεμβρίου 2013, γιατί έγραφε και τραγουδούσε αντιφασιστικά τραγούδια, γιατί ήταν αντιφασίστας, γιατί ήθελε να μην ξανάρθει φασισμός)

Αφού δεν ζήτε, σας υπόσχομαι την Αιώνια Μνήμη! 

Κάτω ο φασισμός!

Παπουτσόσυκα και σταφύλια: τα Φρούτα του καλοκαιριού

Παπουτσόσυκο, το Φρούτο με το κεχριμπαρένιο χρώμα!

Φέτος έφτιαξα και μαρμελάδα!

Παπουτσόσυκο λέμε το φραγκόσυκο στην Κρήτη, έχει και πολλές άλλες ονομασίες, έχω γράψει κι εδώ.

Σταφύλι, το άλλο Φρούτο του καλοκαιριού!

Το κλήμα που ξεχειλίζει ζωή!

Ο μούστος που βράζει...

... και το πετουμέζι για τις κρύες μέρες του χειμώνα!

Μια αναφορά στην έννοια της ζωντανής βιβλιοθήκης το 1854!

Ο Εντμόντ Αμπού (Edmond About) ήταν Γάλλος αρχαιολόγος. Ήρθε στην Ελλάδα τη διετία 1852-53, ταξίδεψε σε πολλά μέρη του τότε ελληνικού βασιλείου και περιέγραψε τις εντυπώσεις του στο βιβλίο του “La Grèce contemporaine”, το οποίο εκδόθηκε στη Γαλλία το 1854 και σε δεύτερη έκδοση το 1855. Το βιβλίο μεταφράστηκε στην ελληνική εκατό και πλέον χρόνια αργότερα από τον Α. Σπήλιο με πρόλογο, επιμέλεια και σχολιασμό του Τάσου Βουρνά και κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Αφοί Τολίδη με τον τίτλο “Η Ελλάδα του Όθωνος. “Η σύγχρονη Ελλάδα” 1854” (δυστυχώς, όπως στα περισσότερα βιβλία που εκδόθηκαν μέχρι τη δεκαετία του '70, δεν υπάρχει έτος έκδοσης ούτε άλλη πληροφορία ενδεικτική της περιόδου έκδοσης, πέραν της αναφοράς από τον Βουρνά στον πρόλογο του 1972 ως έτους έκδοσης άλλου βιβλίου στο οποίο παραπέμπει).

Ο Αμπού ασχολείται με όλες τις πλευρές της ζωής στην Ελλάδα, Περιγράφει τόπους, ανθρώπους, καταστάσεις, ήθη και έθιμα. Είναι καλός γνώστης του ελληνικού πολιτισμού και συχνά παραπέμπει σε στοιχεία από την αρχαιότητα. Ο συγγραφέας, με τη ματιά του εξωτερικού παρατηρητή, με τη ματιά βεβαίως του Γάλλου που θεωρεί ότι οι Έλληνες χρωστούν πολλά για την ανεξαρτησία τους στις Μεγάλες Δυνάμεις και κυρίως στους Γάλλους, περιγράφει με στοιχεία την πολιτική, οικονομική και κοινωνική κατάσταση της εποχής, διατυπώνει και τις προσωπικές του απόψεις για τα προβλήματα και τις κακοδαιμονίες που υπάρχουν, αποδίδοντάς τα σε μεγάλο βαθμό στην οθωμανική κυριαρχία και στο ρόλο αυτών που κυβέρνησαν μετά την ανεξαρτησία με έμφαση στη βασιλεία του Όθωνα. Το βιβλίο είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον και σε πολλά σημεία, δυστυχώς, σκέφτεται ο αναγνώστης ότι είναι “σαν να μην πέρασε μια μέρα”, συγκρίνοντας με τη σημερινή κατάσταση. Είναι κι ένα βάλσαμο, κι ας κατηγορήθηκε κάποτε ως προϊόν μισελληνισμού, απέναντι στις θεωρίες του άχρηστου Έλληνα όπου κυριαρχούν η απαξίωση και η αναξιοπρέπεια.

Εδώ θα ήθελα μόνο να απομονώσω ένα στοιχείο από τις πολλές αφηγήσεις που κάνει όταν επισκέπτεται τους τόπους της Ελλάδας. Συχνά ο Αμπού με τη συνοδεία του (και περιγράφει πολύ όμορφα και παραστατικά πώς ταξίδευαν την εποχή εκείνη, εξοπλισμός, συνοδοί-ταχυδρόμοι κτλ.) ταξίδευε για μέρες στα χωριά της Πελοποννήσου που φαινόταν ν' αγαπά ιδιαίτερα για τις πολλές φυσικές της ομορφιές και το ιστορικό βάρος που κουβαλούν οι τόποι της.

Έτσι, στο κεφάλαιο που αναφέρεται στη σχέση των Ελλήνων με τα γράμματα και τη μόρφωση, αναφέρει ότι έχουν “μυαλό τόσο όσο κανένας λαός του κόσμου”. Κι ένας λαός, λέει, “που έχει εξυπνάδα και φιλότιμο είναι ένας λαός για τον οποίο δεν πρέπει διόλου ν' απελπίζεται κανείς”. Σ' ένα από τα ταξίδια στα βουνά της Αρκαδίας, λοιπόν, οι αγωγιάτες έχασαν το δρόμο και βρέθηκαν “σ' ένα απόκρημνο χωριό, μακριά από στρωμένους δρόμους και από την κυκλοφορία των ταξιδιωτών: οι κάτοικοι δεν θυμούνταν να έχουν δει ένα ευρωπαϊκό ρούχο”. Τους παρέλαβε τότε ο δάσκαλος του χωριού και άρχισε να τους διηγείται όλες τις μυθολογικές δόξες του τόπου: για τον Ερμή που γεννήθηκε σε τούτο το βουνό και που έκλεψε τα βόδια του Απόλλωνα, για τον Ηρακλή που έφτασε τον κάπρο του Ερύμανθου “εκεί κάτω πίσω από την εκκλησία”, για τον Πάνα που ήταν από τη Γορτυνία και κυνηγούσε τη Σύριγγα στις όχθες του Λάδωνα...

Αλλά επειδή, όπως λέει ο Αμπού, οι Έλληνες “έχουν ίση προθυμία να αφηγούνται εκείνο που ξέρουν και να μαθαίνουν εκείνο που αγνοούν”, μόλις τέλειωσε ο δάσκαλος τις ιστορίες του (“που μας μάθαινε πράγματα που τα ξαίραμε καλύτερα από εκείνον”), ζήτησε να κάνει κι ο ίδιος μερικές ερωτήσεις.

Γράφει ο Αμπού:

“Αν καμιά φορά πόθησα να είμαι μια ζωντανή εγκυκλοπαίδεια, αυτό έγινε κατά τη διάρκεια της εξέτασης που ο καλός αυτός άνθρωπος με έκανε να υποστώ. Όλα τα νιάτα του τόπου άκουγαν άπληστα τις απαντήσεις μου και δεν παρέλειπαν μια τόσο καλή ευκαιρία για να μορφωθούν. Αν κάποιος μ' άφηνε να ξεκουραστώ μια στιγμή, όλοι οι γείτονές του του πρότειναν νέες ερωτήσεις. Έπρεπε να τους μιλήσω για τη Γαλλία, για το Παρίσι, για τα μεγάλα ποτάμια μας, για τους σιδηρόδρομους, τα αερόστατα, για την Αγγλία και για την Κίνα, και κυρίως για την Καλιφόρνια. Η περιέργειά τους δεν ήταν πολύ αμαθής και οι ερωτήσεις τους οι ίδιες έδειχναν ότι ήξαιραν αρκετά πράγματα. Άκουγαν τις απαντήσεις μου μέσα σε μιά θυελλώδη σιωπή και τις μεταδίδανε σε κείνους που ήτανε πολύ μακρυά για να μ' ακούνε. Έτσι ασφαλώς θα άκουγαν τον Ηρόδοτο όταν διηγούνταν τα θαύματα της Αιγύπτου και της Ινδίας σ' αυτό το λαό τον ζυμωμένο με περιέργεια και εξυπνάδα”.

Μια όμορφη μουσική βραδιά στον Άη Μαθιά Κέρκυρας με τον πολυφωνικό χορό Κυνοπιαστών “Γειτονία”

Ήταν μια όμορφη βραδιά στις 27 Ιουλίου 2013 στη θέση Κάτω Πηγάδι του Άη Μαθιά Κέρκυρας. Η Φιλαρμονική του Χωριού είχε διοργανώσει, σε συνεργασία με την Εστία Ιστορίας και Πολιτισμού Κυνοπιαστών “Γ. & Κ. Δαφνής” μια όμορφη βραδιά με παραδοσιακά τραγούδια της Κέρκυρας.

Η Εστία των Κυνοπιαστών, με την ακάματη πρωτοβουλία του κ. Στέφανου Πουλημένου, έχει αναζητήσει τοπικά στοιχεία από την ιστορία και την παράδοση του νησιού κι έχει δημιουργήσει τον Πολυφωνικό χορό Κυνοπιαστών “Γειτονία”, με γυναίκες του χωριού που τραγουδάνε, αυθεντικά, χωρίς μικρόφωνα, παραδοσιακά τραγούδια της Κέρκυρας. 

Τις συνοδεύουν μόνο δυο κιθάρες, γυρνάνε σε όλο το νησί, προσφέροντας όμορφες βραδιές στους παρευρισκόμενους, νοσταλγικές στιγμές στους μεγαλύτερους, αλλά και γνώση της συνέχειας στους νεότερους.

Οι ετοιμασίες στο Κάτω Πηγάδι λίγο πριν αρχίσει η γιορτή

Στον Άη Μαθιά η Φιλαρμονική του χωριού είχε την ιδέα να συγκεντρωθούν στο Κάτω Πηγάδι, εκεί που “στα παλιά τα χρόνια” πήγαιναν για νερό οι χωριανοί, κυρίως γυναίκες και παιδιά. Οι κάτοικοι του χωριού ενθουσιάστηκαν, ειδικά δε οι κατωχωρίτες είχαν χρόνια πολλά να δουν τόσο κόσμο στη γειτονιά τους.

Πριν από κάθε τραγούδι, ο κ. Πουλημένος μας διηγούνταν την ιστορία του, μας έλεγε πότε και πού τραγουδιόταν αλλά και πού το βρήκανε.

Για κάθε τραγούδι μια ιστορία κι ένας τόπος. Τραγούδια τση αγάπης, του γάμου, τση δουλειάς, τση παρέας, τσ' ελιάς, καθιστικά, των πανηγυριών, ακριτικά, παραλογές, αποκριάτικα, λαϊκοθρησκευτικά, μοιρολόγια. Τραγούδια της Μέσης Κέρκυρας, των Καστελάνων Μέσης, του Κάτω Γαρούνα, του Σωκρακίου, της Επίσκεψης, των Καλαφατιώνων, του Γαστουρίου, των Χωροεπισκόπων, των Αυλιωτών κ.ά. Αλλά και οι εκδοχές: Κυνοπιαστών, Σιναράδων, Καμάρας, Κάτω Γαρούνα, Πέλεκα, Αυλιωτών, καθώς και η Κερκυραϊκή εκδοχή σε γνωστά τραγούδια άλλων περιοχών. 

Πλούτος τραγουδιών, πλούτος λαϊκού πολιτισμού. Κι ένα σημαντικό στοιχείο που πρόσθεσε στο τέλος ο κ. Πουλημένος. Τα τραγούδια αυτά είναι όλα στην ελληνική, δεν υπάρχουν ξένα γλωσσικά στοιχεία σε κανένα τραγούδι, ένδειξη, είπε ο ίδιος, ότι και στην Κέρκυρα η γλώσσα του λαού ήταν η ελληνική.

Ήταν πραγματικά μια όμορφη ζεστή βραδιά. Η Κέρκυρα έχει παράδοση στη μουσική και στο τραγούδι, φιλαρμονικές και χορωδίες έχουν τα περισσότερα χωριά και οι Κερκυραίοι ξέρουν να τραγουδάνε καλά (και όχι ... "από τη μύτη" σαν τους υπόλοιπους Έλληνες, όπως έγραφε ο Εντμόντ Αμπού το 1854!). Άξιες οι γυναίκες των Κυνοπιαστών και άξιοι όλοι οι συντελεστές που μας έφεραν κοντά σ' ένα το κομμάτι του λαϊκού πολιτισμού μας.

Οι ιστορίες που θυμήθηκαν οι μεγαλύτεροι για το Κάτω Πηγάδι μου θύμισε τις εικόνες του Μάρκου Ζαβιτσάνου με τις σταμνοφόρες γυναίκες στα βιβλία του Κωνσταντίνου Θεοτόκη.

Για τη βραδιά στον Άη Μαθιά υπάρχουν πολλές πληροφορίες και στον ιστότοπο της Εστίας Κυνοπιαστών.

Συλλέγω πέτρες!

Κουβάλησα μια τσάντα πέτρες τις τελευταίες μέρες, έχω άλλες τόσες και περισσότερες στο σπίτι. Και ξαφνικά, οι πέτρες έγιναν το θέμα του Σαββατοκύριακου, έγιναν στόχος, έγιναν φονικά εργαλεία. Ωραία το είπε ο Καρτερός, βρίσκουν αφορμή "διαδικτυακές κοτρόνες" και "συριζέικες πατάτες" για να αποπροσανατολίσουν τον κόσμο, να μας πουν ότι δεν θα πάρουν μέτρα ή τέλος πάντων κι αν πάρουν, είναι για το καλό μας. Εκείνοι δεν πετροβολούν...

Αντιγράφω από το άρθρο Συλλέκτες πετρών του Θανάση Καρτερού στη σημερινή Αυγή :

... Ε, χρεμέτισε η φοράδα στ' αλώνι, θα πεις. Άλλη μια απάτη του Σαμαρά, που στα ελληνικά λέει ότι δεν θα υπάρξουν άλλα μέτρα και στα αγγλικά υπογράφει ακριβώς το αντίθετο. Μπράβο στην "Αυγή" που τον τσάκωσε με τα additional measures στον ώμο, επί της ουσίας όμως δεν αλλάζει τίποτε, αφού όλοι το ξέρουν ότι η ζωή μας από δω και πέρα και Κύριος οίδε για πόσα χρόνια θα είναι μια ατελείωτη σειρά από πρόσθετα μέτρα. Αν περνάει κι όσο περνάει από το χέρι του Σαμαρά και των συνεπικουρούντων, βεβαίως.

Υπάρχουν όμως κάνα δυο πραγματάκια που έχουν ενδιαφέρον στην υπόθεση. Πρώτα-πρώτα ο τρόπος που η κυβέρνηση, μπροστά στην αποκάλυψη, έσπευσε να βαφτίσει τις χήνες ψάρια. Δεν πρόκειται για πρόσθετα μέτρα, πρόκειται για διαρθρωτικά μέτρα, απολογήθηκαν επισήμως. Συνεπώς και παραδείγματος χάρη: Χειρότερο εργασιακό καθεστώς, μικρότερος κατώτερος μισθός, μεγαλύτερο μπόνους σε όσους απολύουν, μικρότερες αποζημιώσεις σε όσους απολύονται δεν πιάνονται. Structural, κύριε. Διαρθρωτικά! Και τα dogs δεμένα!

Ύστερα, αυτά τα additional εξηγούν τα άλλα additional - τα προπαγανδιστικά. Την προσπάθειά τους όλο το σαββατοκύριακο να θάψουν τις υπογεγραμμένες πομπές του Σαμαρά κάτω από τις διαδικτυακές κοτρόνες ενός υποψήφιου βουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ στο facebook. Όχι μόνο ο Σίμος, αλλά και κοτζάμ Παπαμιμίκος καταπιάστηκαν με την υπόθεση - ο Τσίπρας δίνει γραμμή να μαζεύουμε πέτρες! Κι αν έχει κάποια σημασία αυτό είναι γιατί αποτελεί γραμμή τους: Στριγγλίζουν όλο και πιο δυνατά για κάθε φανταστική ή πραγματική πατάτα συριζαίικη, όσο πιο βαθιά μας χώνουν στα additional measures.

Και τέλος η προθυμία τους! Μας διαβεβαιώνουν -και με τι ύφος αυτός ο Σαμαράς!- ότι διαπραγματεύονται σκληρά. Και την ίδια στιγμή δεσμεύονται κρυφίως, οικειοθελώς, εθελοντικώς και μονομερώς για νέα μέτρα. Πριν τους τα ζητήσουν! Έτσι που να σκέφτεται ο ειρηνικός νοικοκύρης: Αυτοί το πάνε φιρί-φιρί να μας κάνουν όλους συλλέκτες πετρών...

Πάντως, κι αυτός ο άνθρωπος, εντάξει, αστείο λέει (σιγά το αστείο, θάλεγα εγώ, αλλά αυτό είναι άλλο θέμα, ίσως να μην έχουμε την ίδια αίσθηση του χιούμορ), αλλά λέγονται τέτοια αστεία;  Δεν φανταζόταν ότι περιμένουν στη γωνία; Μας χάλασε και τη διάθεση να μαζεύουμε πέτρες, έτσι για την πλάκα μας.

 

 

Οι πέτρες μαζεύτηκαν από τις παραλίες της νοτιοδυτικής Κέρκυρας, Πρασούδι, Παραμόνα, Σκίδι. Εκεί να δείτε πέτρες, όλων των λογιών και των χρωμάτων. 

Και λίγο παρακάτω, η λίμνη Κορισσσίων, το δάσος με όμορφα μονοπάτια για περίπατο και οι παραλίες του Χαλικούνα και του Ίσσου με τις απέραντες αμμουδιές, ξέρετε, εκείνο το πανέμορφο μεσογειακό τοπίο, με τους αμμόλοφους και τα κέδρα, εκείνο που έβαλαν στο μάτι για ξεπούλημα... Εκεί δεν έχει πέτρες, είναι ... σκέτο φιλέτο! Ας ελπίσουμε ότι οι φωνές που αντιστέκονται στην περιοχή (ειρηνικά και πολιτισμένα, ας το σημειώσουμε κι αυτό) θ' ακουστούν. Πρέπει!

Υπάρχουν βιβλία για το καλοκαίρι;

Διαβάζουμε συχνά προτάσεις για καλοκαιρινά διαβάσματα, διαβάσματα για τις διακοπές, για την παραλία, για το βουνό... Αναρωτιέμαι αν υπάρχουν τέτοιες διακρίσεις. Άλλοι, παίρνουν μαζί τους “εύκολα” βιβλία λογοτεχνίας, ενώ άλλοι αφήνουν για τις διακοπές τα πιο ... δύσκολα και τα πιο ... μεγάλα.

Είναι αυτοί που λένε ότι δεν μπορείς να διαβάζεις στην παραλία τους διανοούμενους του Γκράμσι, αλλά και αυτοί που κατεβάζουν όλη τη μαρξιστική και λοιπή θεωρητική βιβλιογραφία για να επιλέξουν καλοκαιρινά αναγνώσματα.

Τι να πώ; Και τελικά, έχει νόημα αυτό το κατεβατό με προτάσεις ανάγνωσης να έχει τον τίτλο “Βιβλία για το καλοκαίρι”;

Δεν ξέρω, ίσως αυτό να εξυπηρετεί εκδοτικές ανάγκες, ίσως όμως τελικά να είναι περισσότερο χρήσιμο απ' όσο φαντάζομαι. Εγώ τις διαβάζω αυτές τις βιβλιοπροτάσεις, όλο και κάτι αλιεύω.

Και μια και ο λόγος για προτάσεις, να τι γράφει ο Έρμαν Έσσε στο μικρό βιβλιαράκι “Μια βιβλιοθήκη στο σπίτι σας. Οδηγός στην παγκόσμια λογοτεχνία” (εκδ. Γλάρος 1988, μετάφραση Μαρία Λουίζα Κωνσταντινίδη):

Δεν πρέπει να νοιαζόμαστε τόσο για το αν διαβάσαμε όσο γίνεται περισσότερα και αν μάθαμε πολλά, αλλά να επιμείνουμε σε μιαν ελεύθερη, προσωπική επιλογή έργων τέχνης, στα οποία ν' αφιερώνουμε τις ελεύθερες ώρες μας, να πάρουμε μιαν ιδέα για το εύρος και την πληρότητα της ανθρώπινης σκέψης ... να μπορούμε να συμμεριζόμαστε ενεργά και ταυτόχρονα τη ζωή και τον παλμό της ανθρωπότητας”... Αυτή την έννοια έχει σε τελευταία ανάλυση η ζωή, όσο δεν υπηρετεί τη στυγνή ανάγκη της επιβίωσης.

Δεν χρειάζεται να ντρεπόμαστε, λέει, αν κάτι δεν έχουμε διαβάσει. Είναι σημαντικό για τον αναγνώστη “να γνωρίζει οπωσδήποτε τον εαυτό του, κι έτσι μ' αυτό τον τρόπο και τα έργα που επιδρούν πάνω του ιδιαίτερα, και να μην ακολουθεί ένα οποιοδήποτε σχήμα ή πρόγραμμα μόρφωσης”.

Και να τι λέει που νομίζω βοηθά και όσους επιμένουμε να διατηρούμε μεγάλες προσωπικές βιβλιοθήκες:

Το να διαβάζουμε βιβλία, αλλά και να τ' αγοράζουμε, είναι μια αξίωση επιβεβλημένα νουθετημένη. Και σαν παλιός βιβλιόφιλος και κάτοχος μιας αρκετά μεγάλης βιβλιοθήκης, μπορώ να βεβαιώσω από πείρα, ότι η αγορά βιβλίων δεν αποβλέπει μονάχα στο να τρέφει τους βιβλιοπώλες και τους συγγραφείς, αλλά ότι η κατοχή βιβλίων έχει τις δικές της χαρές και τη δική της ηθική.

Κι έτσι, απενοχοποιημένα που δεν έχω διαβάσει κάποια “πρέπει” (...”must”), ένιωσα (αναγνωστική) ευχαρίστηση διαβάζοντας τελευταία 

• “Πούναι τα φτερά;” της Μάρως Δούκα (Κέδρος, 1982), 
• “Η αδερφή μου” του Σταύρου Ζουμπουλάκη (Πόλις, 2012), 
• “Ιστορίες του Χαλ” του Γιώργου Μητά (Κίχλη, 2012), 
• “Οι Μέλισσες και η Σφήκα” του Φρανσουά Μασπερό (εκδ. Σοκόλη, 2005), 
• “Η μεγάλη Ιδέα. Μεταμορφώσεις ενός εθνικού ιδεολογήματος” του Βασίλη Κρεμμυδά (Τυπωθήτω, 2010) ακολουθούμενο από το εξαιρετικά ενδιαφέρον 
• “Η Ελλάδα του Όθωνος. Η “σύγχρονη Ελλάδα” 1854” του Γάλλου αρχαιολόγου Edmond About που έζησε στην Ελλάδα τη διετία 1852-1853 (εκδόσεις Αφοί Τολίδη με προσεγμένη επιμέλεια και σχολιασμό του Τάσου Βουρνά). 
• Τώρα διαβάζω το “Γαϊτανάκι του Έρωτα” του Σέρχιο Πιτόλ (Καστανιώτης, 2004, μετάφραση Κώστα Αθανασίου).

Κι έχω στη σειρά το "Πώς το παρελθόν γίνεται ιστορία;" του Αντώνη Λιάκου (Πόλις, 2007) τα “Διανοούμενοι” του Γκράμσι (Στοχαστής, 1972) και “Ξαναδιαβάζοντας τον Γκράμσι” του Λουκά Αξελού (Στοχαστής, 2013) αφού έχω ήδη διαβάσει από καιρό το “Από την κρίση στην επανάσταση. Πόλεμος θέσεων” του Γιώργου Ρούσση (Γκοβόστης, 2012) με πολλές επίσης αναφορές στον Γκράμσι (ξαναγυρνάμε σε αναγνώσεις και θέματα της νιότης μας). 

Αλλά, έχω να (ξανα)διαβάσω επίσης την πραγματεία του Μανώλη Γλέζου για το νερό “Ύδωρ, Αύρα, Νερό” (Καστανιώτης, 2001), “ένα γλωσσολογικό ταξίδι μέσα στους δρόμους του νερού”.

Τελικά, δεν απέφυγα κι εγώ κάποιες ... προτάσεις. Πάντως, σίγουρα δεν έχουν την ετικέτα “καλοκαιρινά αναγνώσματα”.

Καλή μας ανάγνωση!

Σημ. Τα βιβλία που παρουσιάζω εδώ τις εικόνες των εξωφύλλων τους τα είχα δανειστεί από τη Δημοτική Βιβλιοθήκη Αγίας Παρασκευής, παράρτημα Κοντόπευκου. 

Σαν υστερόγραφο: Πριν από 70 χρόνια

Κι επειδή στα διαβάσματά μου υπάρχει πολλή ιστορία κι επειδή σε περιόδους κρίσης, λένε, έχουμε ανάγκη να διαβάζουμε το παρελθόν για να σχεδιάζουμε το μέλλον, κι επειδή σήμερα, 22 Ιουλίου, έρχεται πάντα στη μνήμη μου η αγαπημένη Άννα Σολωμού, νά τι έγραφε στο βιβλίο της για εκείνη την αποφράδα ημέρα του 1943, όταν έχασε και τον αδερφό της το Θανάση Τεριακή, φοιτητή του ΕΜΠ (http://katerinatoraki.blogspot.gr/2013/02/blog-post_5068.html):

Είχα 3 αδέρφια. Ο ένας μου αδελφός ήταν φοιτητής του Πολυτεχνείου: "Θανάσης Τεριακής". Το όνομά του είναι γραμμένο στη στήλη του Πολυτεχνείου. Πήρε μέρος στη διαδήλωση ενάντια στην κάθοδο των Βουλγαρικών δυνάμεων και σκοτώθηκε από τους Γερμανούς. [22 Ιουλίου 1943] Ήταν 21 χρονών. Στη διαδήλωση είχα πάρει μέρος κι εγώ ανεξάρτητα από τον αδελφό μου. Είχα κατέβει με τα πόδια από το Παγκράτι μέσα από τον Εθνικό Κήπο. Κρατούσα μια τσάντα γεμάτη προκηρύξεις που γράψαμε οι μαθήτριες της Σχολής Καλπάκα. Την πέταξα την τελευταία στιγμή όπως με συμβούλεψε ένας μεγαλύτερός μου όταν μας στρίμωξαν οι Γερμανοί. Οι άλλες συμμαθήτριές μου δεν ήλθαν γιατί μάλλον δεν τους άφησαν οι γονείς τους. Εγώ μεγάλωσα σε ένα περιβάλλον που οι γονείς μου δεν με ελέγχανε πάρα πολύ. Πάντα ήμουν ανεξάρτητη και πεισματάρα. Όταν έφτασα στην Πανεπιστημίου από το Σύνταγμα, είδα το πλήθος που ανέβαινε γοργά. Ήμουν παιδί και έμεινε τυπωμένη η διαδήλωση στη μνήμη μου. Δεν θα ξεχάσω ποτέ αυτό το πλήθος. Ανακατεύθηκα με τους διαδηλωτές. Φώναζαν. Ρωτάω κάποιον. Τι να φωνάξω; Μου απαντά: "Ζήτω η Λευτεριά". Οι Γερμανοί μας επιτέθηκαν. Σκοτώθηκαν πολλοί νέοι: Ο αδελφός μου, ο Θωμάς Χατζηθωμάς, φοιτητής του Πολυτεχνείου, η Κούλα Λίλη που σκαρφάλωσε στο τανκς, η Παναγιώτα Σταθοπούλου και άλλοι...Οι Γερμανοί που πρέπει να ήταν SS μας πήγαν κομμαντατούρ και από κει μας οδήγησαν στις φυλακές Εμπειρίκου. Οι γονείς μου με αναζητούσαν σαν τρελοί...