Άννα Αχμάτοβα, μια τραγική φιγούρα της Ρώσικης διανόησης

Άννα Αχμάτοβα (Πηγή εικόνας εδώ)

Μήνες τώρα δεκαεφτά είναι που σε φωνάζω

Στο σπίτι πίσω να γυρίσεις.

Γονατιστή τον δήμιο παρακαλώ

Γιόκα μ' εσύ την φρίκη να μη ζήσεις.

Μπλεγμένα όλα και θολά

Το κτήνος από την ανθρωπιά

Δεν μπορώ να ξεχωρίσω πια,

Η εκτέλεση θ' αργήσει;

Άνθη από την σκόνη πια βαριά,

Του θυμιατού η αγκομαχιά

Τα βήματα στο πουθενά

Να συντροφεύουν θέλουν.

Από ψηλά κατάματα κοιτάζει

Και μ' όλεθρο με απειλεί

Ένα πελώριο αστέρι.

(από το Ρέκβιεμ, μτφρ. Δημ. Τριανταφυλλίδης, εκδ. Αρμός, 2007)

Το απόσπασμα αυτό από το Ρέκβιεμ δίνει όλο το σπαραγμό της μάνας που έβλεπε το γιο της στη φυλακή, στην εξορία, καταδικασμένο για εκτέλεση. Μέσα έξω για χρόνια ο γιος της (Λέων Γκουμιλιόφ) από τα τέλη της δεκαετίας του '30 ως το '56 κι εκείνη μέχρι που αναγκάστηκε να γράψει ποίημα για το Στάλιν! Ήταν η μάνα, στημένη στη σειρά με τις άλλες γυναίκες, μανάδες, συζύγους κι αδερφές, που πήγαιναν να δούν τους καταδικασμένους σ' εκτόπιση και πολλούς σ' εκτέλεση από το σταλινικό καθεστώς. Το ίδιο και τους άντρες της λίγα χρόνια πριν που ο πρώτος εκτελέστηκε (Νικολάι Γκουμιλιόφ) κι ο δεύτερος πέθανε στην εξορία (Νικολάι Πούνιν). Και η ίδια γεύτηκε επανειλημμένα τα πάνω κάτω του σταλινικού καθεστώτος. Γιατί; Γιατί;

Τραγική μάνα η Άννα Αχμάτοβα, τραγική φιγούρα, από τους πρωτεργάτες της Ρώσικης διανόησης μαζί με τον Γκουμιλιόφ (ίδρυσαν την ομάδα των ακμεϊστών), τον Οσίπ Μαντελσταμ, τη Μαρίνα Τσβετάγεβα, τον Μπορίς Παστερνάκ κ.ά. (Να αναφέρω μερικά εξαιρετικά βιβλία από ή γι' αυτούς που έχω στη βιβλιοθήκη μου: Μια ζωή μέσα στη φωτιά : Εξομολογήσεις της Μαρίνα Τσβετάγιεβα, Ο ποιητής και ο χρόνος: Δοκίμιο για τη νεοτερικότητα της Μαρίνα Τσβετάγιεβα, Μαρίνα Τσβετάγιεβα :Η αιώνια επαναστάτρια του Ανρί Τρουαγιά, Η αλληλογραφία των τριών των Παστερνάκ, Τσβετάγιεβα, Ρίλκε, Όσιπ Μαντελστάμ: Στην Πετρούπολη θα σμίξουμε πάλι του Μήτσου Αλεξανδρόπουλου,  Ταξίδι στην Αρμενία του Όσιπ Εμίλιεβιτς Μαντελστάμ).

Κυκλοφορεί στα ελληνικά το πολύ ενδιαφέρον βιβλίο του Βόλφγκανγκ Χέσνερ Άννα Αχμάτοβα: Η θυελλώδης ζωή μιας μεγάλης ποιήτριας (μτφρ. Ανίτα Συριοπούλου και Γιάννης Αντιόχου, εκδ. Μελάνι, 2007), στο οποίο, μέσα από την λεπτομερή διήγηση της ζωής της Ρωσίδας ποιήτριας, περιγράφεται ανάγλυφα (και αντικειμενικά κατά τη γνώμη μου) όχι μόνο το δικό της έργο αλλά επίσης το έργο, οι ιδέες και οι περιπέτειες των εκπροσώπων της Ρώσικης διανόησης πριν και μετά την Οκτωβριανή επανάσταση και κύρια την εποχή του Στάλιν. Και βέβαια, μέσα από την εξιστόρηση αυτή, περνά και η κοινωνική και πολιτική κατάσταση στην πολύπαθη Ρωσία την ίδια περίοδο.

 Η ζωή της στο παρακάτω ποίημα:
 

[Αυτή είμαι...]

Αυτή είμαι• σας εύχομαι μιαν άλλη, καλύτερη,

Δεν εμπορεύομαι πια την ευτυχία,

σαν τους τσαρλατάνους και τους χοντρέμπορους.

Όσο όλοι αναπαύονταν ειρηνικά στο Σότσι,

εμένα μ' επισκέπτονταν έρποντας τέτοιες νύχτες,

κι άκουγα να χτυπούν τέτοια κουδούνια!

Οι ανοιξιάτικες ομίχλες πάνω από την Ασία

και οι φοβερά ζωηρόχρωμες τουλίπες 

ύφαναν χαλί εκατοντάδες μίλια.

Ω, τι να την κάνω αυτή την αγν'ότητα

τι να την κάνω την απλή ακεραιότητα;

Ω, τι να κάνω μ' αυτούς τους ανθρώπους!

δεν τα κατάφερα ποτέ να μείνω θεατής,

για κάποιο λόγο πάντα εισερχόμουν 

στις πλέον απαγορευμένες ζώνες της ουσίας.

Ήμουν η θεραπεύτρια της τρυφερής ασθένειας,

η πιο πιστή φίλη των ξένων συζύγων

και πολλών συζύγων η απαρηγόρητη χήρα.

Το στεφάνι τα άσπρα μου μαλλιά δεν τ' απόκτησα ανάξια

και τα μάγουλα, καμένα από πυρκαγιά,

τρομάζουν τώρα τους ανθρώπους με το σκοτεινό τους χρώμα.

Πλησιάζει όμως το τέλος της περηφάνιας μου,

και θα χρειαστεί, όπως η άλλη - η μαρτυρική Μαρίνα -

να ξεδιψάσω πίνοντας το τίποτα...

(Το παραπάνω ποίημα σε μετάφραση της Τατιάνα Ντίκο είναι αντιγραφή από το ανθολόγιο Ξένη ποίηση του 20ού αιώνα, Ελληνικά Γράμματα, 2007).

Η Άννα Αχμάτοβα  πέθανε στις 5 Μαρτίου 1966.

Μερικές ηλεκτρονικές διευθύνσεις για την Αχμάτοβα: 

# Το Μουσείο Άννα Αχμάτοβα http://en.akhmatova.spb.ru/start.56.html   
# Anna Andreevna Akhmatova1889-1966 http://max.mmlc.northwestern.edu/~mdenner/Demo/poetpage/akhmatova.html  
# Anna Akhmatova’s Crucial Role in Modigliani’s Art (γνωστός ό έρωτας του Μοντιλιάνι για την Αχμάτοβα) http://www.modigliani-drawings.com/Akhmatova%27s%20crucial%20role.htm

Η τελευταία εργάσιμη, της Μαρινέλλας Βλαχάκη

 Ως συνέχεια της προηγούμενης ανάρτησης είδα το τελευταίο βιβλίο που μόλις διάβασα της Χανιώτισσας Μαρινέλλας Βλαχάκη ("Η τελευταία εργάσιμη", εκδ. Μετρονόμος, 2012). Πρόκειται για μια συλλογή σύντομων διηγημάτων, όπου θάλεγε κανείς πως η συγγραφέας ανακαλεί μνήμες από το παρελθόν και εικόνες από τα Χανιά προηγούμενων δεκαετιών (μπορεί και οποιασδήποτε άλλης μικρής πόλης, εμένα όμως μου φέρνει ίδιες εικόνες και ίδια συναισθήματα από τα Χανιά). Σαν να κοιτάζει παλιές φωτογραφίες και να διηγείται τις ιστορίες τους. Εικόνες οικογενειακές, εικόνες ανθρώπων στη φτώχεια μα στην αξιοπρέπεια, εικόνες από χρονιάρες μέρες (έχει ξαναγράψει για χρονιάρες μέρες σε προηγούμενη συλλογή διηγημάτων, οι χρονιάρες μέρες έχουν ν' αφήσουν πάντα στη μνήμη μας κάτι ξεχωριστό). Εικόνες μοναχικών ανθρώπων σαν της κυρίας Άννας που εξομολογείται τη ζωή της σ' ένα μικρό σπουργίτι:

"... Λαχταρούμε, βρε αδελφέ, να συναντηθούμε , να μοιραστούμε όνειρα, έγνοιες  και χαρές.

Ευτύχησα να δημιουργήσω σχέσεις με ανθρώπους που αισθάνονται τυχεροί και μόνο που υπάρχω στη ζωή τους...

... Ξέρω μόνο πως ετούτη η εξομολόγηση δε γίνεται από άνθρωπο σε άνθρωπο, γιατί τότε η πίκρα περισσεύει, γίνεται δυνατή βροχή και στάζει ασταμάτητα από τις χαραμάδες της σκεπής..."

Σαν την ηλικιωμένη κυρία που της άρεσε να παρατηρεί τα κουμπιά, είχε μάθει μοδιστρική και είχε πάρει ψαλίδι από την κυρία Δήμητρα (όπως και η δική μου μάνα που είχε πάρει ψαλίδι και είχε μάθει μοδιστρική από την κυρία Ζαμπιώ στη Νέα Χώρα). Κι εδώ ιστορία με κουμπιά, όπως η τελευταία συλλογή του Σωτήρη Δημητρίου "Το κουμπί και το φόρεμα", η συλλογή "Κουμπότρυπες" της επίσης Χανιώτισσας Ευτυχίας Καλλιτεράκη και το μυθιστόρημα "Το χαμένο κουμπί" της Ιωάννας Καρατζαφέρη!

Και μια ιστορία από τη Σπιναλόγκα (να θυμίσω πως η Βλαχάκη, σαν ηθοποιός, έπαιξε στη Σειρά το Νησί, ήταν η γυναίκα του δημάρχου). Μ' εντυπωσίασε η ιστορία ο Καργιάτζουλας  γιατί μου θύμισε λέξη που είχα ν' ακούσω πολλά χρόνια. Και τι είναι ο καργιάτζουλας που δεν την έχει κανένα λεξικό; Τον έχω στο μυαλό μου σαν ένα ζωύφιο τρομερό, ένα σκουλίκι (με δυο κεφάλια μου τον περιέγραψε η μάνα μου όταν τη ρώτησα), "έχεις καργιάτζουλα στην τσέπη" λένε για τον τσιγκούνη που δε βάζει το χέρι στην τσέπη, "έβγαλες καργιατζούλους από το καθισιό", λένε γι' αυτόν που όλο κάθεται και ... σκουλήκιασε.

Και σ' άλλα σημεία δίνει λέξεις από το τοπικό ιδίωμα, σαν το ... σφανταχτό στην Αναμνηστική φωτογραφία, που θα μπορούσε να 'ναι μέρος του αφιερώματος για τις παιδικές φωτογραφίες. Σφανταχτό λοιπόν, αυτό που ... σφαντάζει, που γυρνά σαν τ' αερικό, σαν το ... σφάνταγμα! "Θεός φυλάξοι... όπως το φοβόμουνα ... παλαβό είσαι κακορίζικο!" της είπε η θεία Σμαράγδη όταν είπε ότι δεν την 'άφηνε ο Βενιζέλος να κάνει κούνια. Αυτός που ... "στεκόταν ακόμα κουστουμαρισμένος, ατάραχος, πάντα στην ίδια θέση".

Το Πλύνε βάλε με τα ρούχα που άφηνε η θεία από την Αμερική μου θύμισε τη θεία μου τη Σοφία, κάθε καλοκαίρι που έρχονταν από τη Γερμανία μας έφερνε μια βαλίτσα ρούχα, κι έτσι το' χα παράπονο γιατί ποτέ μου μέχρι που μεγάλωσα για τα καλά δεν είχα φορέσει καινούριο ρούχο! Και βέβαια στο ίδιο λέει και νιώθω σαν να με αντιγράφει:

"Σας έλεγα λοιπόν πως μέρα με τη μέρα όλο και περισσότερο μοιάζω στη μητέρα μου και στη θεία Δήμητρα. Θυμάμαι και διηγούμαι, χαμογελώ και το πρόσωπό μου γίνεται πλισέ, όπως εκείνο το φόρεμα..."

Η Μαρινέλλα Βλαχάκη εκτός από συγγραφέας, είναι ποιήτρια, ηθοποιός, άνθρωπος του πολιτισμού για τα Χανιά. Έχει διασκευάσει και ανεβάσει καταπληκτικές παιδικές παραστάσεις γράφοντας η ίδια ή διασκευάζοντας παιδικά παραμύθια, από τα οποία έχω διαβάσει (και μόνο γι' αυτό ξεχωρίζω) τη "Μηλιά" του Εμμανουήλ Ροϊδη, το οποίο έχει εκδοθεί στα Χανιά από την Πολιτιστική Εταιρεία Κρήτης - Πυξίδα της Πόλης (εδώ για την παράσταση αρχές του χρόνου στην παιδική - εφηβική βιβλιοθήκη του Δήμου Χανίων). Ολόκληρο το αρχικό κείμενο του Ροϊδη έχει αναρτηθεί στο ιστολόγιο του Σαραντάκου εδώ.

Μου άρεσε επίσης όταν το είχα διαβάσει (στην πρώτη του έκδοση) το μυθιστόρημα Σιλάνς σιλβουπλέ, τόσο για τη θεματική του όσο και για το ιδιαίτερο στυλ γραψίματος που έχει (ξανακυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μετρονόμος). Νομίζω ετοιμάζεται για ταινία από τον Παπαδουλάκη. Μακάρι!

Παιδικές φωτογραφίες και σκόρπιες μνήμες

Έπεσε η ιδέα από τον βιβλιοθηκάριο να διηγηθούμε κάτι μέσα από μια παιδική φωτογραφία. Ωραία ιδέα ... αρκεί να μην πέσουμε στη νοσταλγία ή και στη μελαγχολία, όταν μάλιστα έχουμε στην πλάτη κάποιες δεκαετίες και όταν οι θύμισες μας φέρνουν και κάποιες στεναχώριες.

Η παραπάνω φωτογραφία είναι η πρώτη μου, είμαι με την ξαδέλφη μου την Ελένη, εγώ περίπου ενός έτους, εκείνη κάτι μηνών. Οι μαμάδες μας (αδελφές μεταξύ τους) μας περιέγραψαν ότι μόλις μας είχαν ταϊσει ρύζι, λαπά σκέτο, είχαμε φάει μπόλικο, αυτό φαίνεται και από τις φουσκωμένες μας κοιλιές! Ξεχωρίζουν οι σταυροί, οι βαφτιστικοί μας, ήταν χρυσοί. Νονός μου ήταν ο Μάρακας, έχω ξεχάσει το μικρό του, ήταν αφεντικό του πατέρα μου, είχε μάντρα. Τη νονά μου τη λέγανε Αγλαϊα, είχανε σπίτι στα Παχιανά, ωραίο σπίτι για τα δεδομένα της εποχής και συγκρίνοντας με το δικό μας.

Συνήθως, μετά από μια τέτοια αρχή, ακολουθεί το  ... ήταν ωραία χρόνια τότε... Μιλάμε για μέσα της δεκαετίας του '50, μια δύσκολη δεκαετία. Εμείς μέναμε στα Χανιά, η θεία μου στο χωριό, το Κυρτωμάδω. Ο πατέρας μου εργάτης, σιδεράς, πολύ χαμηλό το μεροκάματο και κυνήγι. Εκείνος αριστερός, ο αδερφός του χωροφύλακας, αγαπημένοι όμως, κι όταν ερχόταν κανένας βουλευτής της ΕΔΑ, πήγαινε αποβραδίς στο σπίτι και παρακαλούσε τον πατέρα μου να μην πάει στη συγκέντρωση, θα γίνουν φασαρίες τούλεγε. Μα πού να τον ακούσει ο κυρ Αλέκος. Και φτώχεια, πολλή φτώχεια μα και πολλή αγάπη και γλέντια, πολλά γλέντια και χαρές στο σπίτι, με τους γειτόνους, με τους συγγενείς. Τα σπίτια ήταν πάντα ανοιχτά.

Κι εδώ η δεύτερη φωτογραφία της ζωής μου, μέσα στα λουλούδια, κρατώντας λουλούδια, κλασική πόζα!,

Μέναμε τότε στη συνοικία της Νέας Χώρας, Ακτή Κανάρη 27. Ήταν ένα σπίτι με πλάτος όσο ένα δωμάτιο, το ένα δωμάτιο πίσω από το άλλο, η σάλα (δηλαδή ένα τετράγωνο τραπέζι με 6 καρέκλες, ακόμα υπάρχουν στο πατρικό), η κρεβατοκάμερα, το δωμάτιο των παιδιών (τρία αδέρφια σ'ενα δωμάτιο) και η κουζίνα, όχι μεγάλα δωμάτια βέβαια, και το αποχωρητήριο έξω, στην εσωτερική αυλή. Δεν υπάρχει τώρα το σπίτι αυτό, έχει αλλάξει η εικόνα της γειτονιάς, δυσκολεύομαι ν' αναγνωρίσω ποιος έμενε πού. Η κυρά-Βάσω με τη γιαγιά Σταματικώ, η Μεσσαρίταινα, η Νίκη η Ξυφαντάραινα, ο κυρ Γιάννης πιο κάτω που μου τρύπησε τ' αυτιά με το καμινέτο και μια βελόνα. Το σπίτι της θείας Νίκης (ήταν ξαδέρφη της μαμάς μου) ήταν τρία σπίτια μετά το δικό μας. Κάθε πρωί που κάνανε δουλειές οι γυναίκες κι απλώνανε τα σεντόνια ν' αεριστούν, τραγουδούσαν κι όλας, φωναχτά, μάλλον ... δυνατά ν' ακούγονται σ' όλη τη γειτονιά. Θυμάμαι τη μάνα μου να τραγουδά και ν' απαντά η Ξυφαντάραινα και πάλι τα ίδια... Τραγουδούσαν κρητικά, τον Πραματευτή, αλλά και το "Ένα καράβι απ΄ τον Περαία" του Μητσάκη. Είχε ναυτικούς η γειτονιά, όπως ο άντρας της κυρά-Βάσως που έλιπε για χρόνια κάθε φορά και πάντα θαύμαζα τα δώρα που έφερνε στο σπίτι όταν ερχόταν, κυρίως εκείνα με τις κούκλες που γύριζαν κι ακουγόταν μουσική.

Μα να γυρίσω στην Ελένη. Έμεναν στο χωριό, πηγαίναμε συχνά. Το Κυρτωμάδω είναι δίπλα στην Αγιά και πιο πάνω ο Αλικιανός. Μικρό χωριό, γεμάτο ελιές, πορτοκαλιές και λεμονιές και με πολλά νερά, περνά ο "ποταμός" Κερίτης από μέσα και είναι ευλογία, όπως έλεγαν οι παλιότεροι. Το χωριό έχει παλιά ιστορία, το όνομά του προέρχεται από έναν Ενετό γαιοκτήμονα της περιοχής, τον κυρ-Θωμά, έτσι λέει ο Στέργιος Σπανάκης που έχει καταγράψει τα χωριά όλης της Κρήτης. Έχει και μνημείο, έγιναν κι εδώ εκτελέσεις από τους Γερμανούς, μαζέψανε τους άντρες και τους στήσανε στη σειρά, μπροστά από ένα ρέμα, απέναντι τα γυναικόπαιδα να βλέπουνε, τι έκαναν τα ζώα πώς να περιγραφεί με λίγα λόγια ...

Με την Ελένη είμασταν και είμαστε ακόμη πολύ αγαπημένες. Μεγαλώνοντας, εγώ έφυγα στην Αθήνα, εκείνη ζει στη Μακεδονία, μα κάθε χρόνο το καλοκαίρι έχουμε συνάθροιση στο χωριό, γονείς, αδερφοξάδερφα και τα παιδιά μας, μεγάλα πια κι εκείνα. Χρόνια τώρα αυτή η δουλειά. Κάποιοι έχουν φύγει, ο πατέρας μου και η θεία μου λείπουν από την αρχική εκείνη ομάδα της δεκαετίας του '50. Η ζωή προχωράει.

Εδώ,  στην παραλία της Νέας Χώρας το 1966 πια, είμαι 11 χρονών, με τα αδέλφια μου, τη θεία μου και τον ξάδελφό μου το Γρηγόρη

Και πάλι πίσω στη Νέα Χώρα. Η παραλία, μια απέραντη αμμουδιά. Όταν είμασταν παιδιά, φεύγαμε από το πρωί για τη θάλασσα, τα πόδια μας μουλιάζανε στο νερό. Εχω χρόνια να κολυμπήσω εκεί. Και να προσκυνήσω στο εικονοστάσι του Άη Γιάννη, που ήταν λίγο παρακάτω από το σπίτι, πάνω από την Καμήλα, το βράχο, δεν ξέρω αν υπάρχει ακόμα, υπάρχει; Πιο πέρα ο Βόλακας, και πιο μακριά ακόμη τα Λαζαρέτα, ένα μακρόστενο νησάκι (λέμε τώρα), σαν κροκόδειλος, έτσι μου φαινόταν.  Έχει αλλάξει και η Νέα Χώρα.

Ήταν ωραία τα χρόνια εκείνα τελικά; 

Ήταν τα παιδικά μας χρόνια. Αυτό.
 ----------------------------------------------------------------------

Στο αφιέρωμα συμμετέχουν τα παρακάτω ιστολόγια:

AnnaSilia: http://silia.wordpress.com/
Deva Aleema: http://www.baxalon.gr/index.php/grafoume/itemlist/user/47-devaaleema
Kidscloud: http://www.kidscloud.gr/
Nefosis και RoubinakiM: http://rubycloud.blogspot.gr/
Passionflower: http://www.purplepassionflower.blogspot.gr/
Polyanna: http://pollyannasdays.blogspot.gr/
Αναγεννημένη: http://anagennimeni.wordpress.com/
Βιβλιοθηκάριος: http://www.vivliothekarios.blogspot.gr/
Καγκουρώ: http://katerinatoraki.blogspot.gr/
Κόκκινο Καγκουρώ: http://redkangaroo.wordpress.com/
Κυνοκέφαλοι: http://kynokefaloi.blogspot.gr/
Ο Ήχος του Ανέμου: http://breezesound.blogspot.gr/
Σημειωματάριο: http://fvasileiou.wordpress.com/ 
Τσαλαπετεινός: http://tsalapetinos.blogspot.gr/

Για την ΕΠΟΝ από την Άννα και τη Νίνα

Η Άννα Σολωμού με μία συναγωνίστριά της σε εξώφυλλο του περιοδικού της ΕΠΟΝ το 1945

Κλείνοντας σήμερα 70 χρόνια από την ίδρυση της ΕΠΟΝ, θυμήθηκα και άνοιξα τα χαρτιά που έχω φυλάξει από την Άννα Σολωμού και τη Νίνα Σκανδάλη. Είναι γραμμένα τον Ιούνιο 2002, της Άννας είναι η ομιλία με τίτλο "Μια διαδρομή στη ζωή μου" στην εκδήλωση που διοργάνωσε για εκείνην και για τη Νίνα η Ένωση Βιβλιοθηκαρίων εκείνο τον καιρό, ενώ της Νίνας είναι ένα κείμενο 20 σελίδων χωρισμένο σε δύο μέρη: το ένα έχει τίτλο "Μικρή ματιά στη μεγάλη Αντίσταση" και το άλλο "Αποβιβαζόμαστε στη Μακρόνησο (27 Ιανουαρίου 1950)" και το οποίο μας διάβασε στην εκδρομή που κάναμε στη Μακρόνησο μαζί τους μια παρέα φίλων και συναδέλφων τον Ιούνιο 2002 .

Η Άννα Σολωμού, Αννούλα ή Σολωμίτσα, όπως χαϊδευτικά και αγαπησιάρικα τη λέγαμε στη δουλειά, γεννημένη το 1929, ήταν μια γυναίκα με ανοιχτό μυαλό και δημοκρατικό πνεύμα, μια πεισματάρα αγωνίστρια, με δίψα για ζωή και δίψα για γνώση. Στο βιβλίο της "Μια ζωή μέσα από καταιγίδες... Νίκος - Άννα (1944-1996)" περιγράφει μέσα από τη ζωή τη δική της και του αγαπημένου της Νίκου Σολωμού τους αγώνες και τα βάσανα των ανθρώπων της Αριστεράς. 

Είπε στην ομιλία της για την περίοδο της νιότης της η Άννα:

"Στον εμφύλιο πόλεμο πιάστηκα στις 2 Νοεμβρίου 1948. Με συλλάβανε και σε συνέχεια δικάστηκα παμψηφεί σε θάνατο. Μόλις είχα πετύχει στις εισαγωγικές εξετάσεις του Πολυτεχνείου [είχε πετύχει στους Χημικούς Μηχανικούς!]. Η κατηγορία μου ήταν ότι ήμουνα Σύνδεσμος του Κεντρικού Συμβουλίου της ΕΠΟΝ....

Εδώ κάνω μια παρένθεση. Ήθελα πολύ να σπουδάσω. Είχα μπεί δεύτερη στις εξετάσεις στο Πολυτεχνείο. Ευτυχώς πρόλαβα και τέλειωσα το γυμνάσιο. Όμως εκείνα τα χρόνια, ας πούμε ότι ήτανε ηρωικά γι' αυτούς που πιστεύανε πως θα αλλάξουνε τον κόσμο. βγαίναμε από ένα πόλεμο με τεράστιες απώλειες και με ελπίδες. Και απέναντί μου εκτός από τους πολιτικούς αντιπάλους και οι δικοί μας ήτανε σκληροί. ΌΤαν βγήκα από τη φυλακή μετά 3 χρόνια και οκτώ μήνες, μου είπαν να μην συνεχίσω το Πολυτεχνείο, αλλά να βγώ στην παρανομία... Πήγα στη Σχολή Αναστασιάδη για Ραδιο-ηλεκτρολόγος. Βραβεύτηκα και πήρα υποτροφία. Αλλά με πιάσανε και με κατηγορούσανε ότι έφτιαχνα ασυρμάτους. Με στείλανε εξορία...

 Είχα 3 αδέρφια. Ο ένας μου αδελφός ήταν φοιτητής του Πολυτεχνείου: "Θανάσης Τεριακής". Το όνομά του είναι γραμμένο στη στήλη του Πολυτεχνείου. Πήρε μέρος στη διαδήλωση ενάντια στην κάθοδο των Βουλγαρικών δυνάμεων και σκοτώθηκε από τους Γερμανούς. [22 Ιουλίου 1943] Ήταν 21 χρονών. Στη διαδήλωση είχα πάρει μέρος κι εγώ ανεξάρτητα από τον αδελφό μου. Είχα κατέβει με τα πόδια από το Παγκράτι μέσα από τον Εθνικό Κήπο. Κρατούσα μια τσάντα γεμάτη προκηρύξεις που γράψαμε οι μαθήτριες της Σχολής Καλπάκα. Την πέταξα την τελευταία στιγμή όπως με συμβούλεψε ένας μεγαλύτερός μου όταν μας στρίμωξαν οι Γερμανοί. Οι άλλες συμμαθήτριές μου δεν ήλθαν γιατί μάλλον δεν τους άφησαν οι γονείς τους. Εγώ μεγάλωσα σε ένα περιβάλλον που οι γονείς μου δεν με ελέγχανε πάρα πολύ. Πάντα ήμνουν ανεξάρτητη και πεισματάρα. Όταν έφτασα στην Πανεπιστημίου από το Σύνταγμα, είδα το πλήθος που ανέβαινε γοργά. Ήμουν παιδί και έμεινε τυπωμένη η διαδήλωση στη μνήμη μου. Δεν θα ξεχάσω ποτέ αυτό το πλήθος. Ανακατεύθηκα με τους διαδηλωτές. Φώναζαν. Ρωτάω κάποιον. Τι να φωνάξω; Μου απαντά: "Ζήτω η Λευτεριά". Οι Γερμανοί μας επιτέθηκαν. Σκοτώθηκαν πολλοί νέοι: Ο αδελφός μου, ο Θωμάς Χατζηθωμάς, φοιτητής του Πολυτεχνείου, η Κούλα Λίλη που σκαρφάλωσε στο τανκς, η Παναγιώτα Σταθοπούλου και άλλοι...Οι Γερμανοί που πρέπει να ήταν SS μας πήγαν κομμαντατούρ και από κει μας οδήγησαν στις φυλακές Εμπειρίκου. Οι γονείς μου με αναζητούσαν σαν τρελοί...

Σε λίγες μέρες με αφήσανε. ξαναοργανώθηκα στην ΕΠΟΝ και συνέχισα τα ίδια. Αλλά την τάξη μου δεν την έχασα. Στη Σχολή Καλπάκα φοβηθήκανε και με διώξανε. Γράφτηκα στο Βυζάντιο. Συνέχισα να γράφω με άλλους και να μοιράζω προκηρύξεις. Μα πιο πολύ μου άρεσε να μιλάω με το χάρτινο χωνί. Ξεσηκωνόταν ο κόσμος."

Και κει η Άννα μας απήγγειλε Το Χωνί:

...

Μέσα απ' το χάρτινο χωνί σου

με κάποιες νότες μυστικές

Μιλά η αδούλωτη ψυχή σου

Που δεν σκλαβώθηκε ποτές

...

Η Νίνα Σκανδάλη, η κυρία Νίνα, μια ευγενική και ιδιαίτερα καλλιεργημένη φιγούρα, ήρεμη δύναμη αλλά με πολύ ισχυρή προσωπικότητα, με δίψα κι αυτή για ζωή και για γνώση, γεννημένη 5 χρόνια νωρίτερα όπως ... συνήθιζε να μας θυμίζει η Άννα για να δείξει ότι ήταν νεώτερη από τη φίλη της, γράφει:

"... Η δράση της ΕΠΟΝ δεν μπορεί να κλειστεί σε μια ομιλία. Τόμοι έχουν γραφτεί, λευκώματα έχουν τυπωθεί με φωτογραφικό και άλλο υλικό... Μουσείο έγινε το σπίτι, στο οποίο πραγματοποιήθηκε η μυστική σύσκεψη των αγωνιστών της νεολαίας, που συναποφάσισαν την ίδρυση της ΕΠΟΝ στις 23 Φεβρουαρίου 1943. ... Υπολογίζονται σε 600.000 οι νέοι που εντάχθηκαν και πολέμησαν μέσα από τις γραμμές της ΕΠΟΝ στις πόλεις και τα βουνά...

Θρύλοι έχουν γίνει μερικά τους κατορθώματα, όπως η ηρωική αντίσταση των τριών Επονιτών τον Απρίλη του 1944, που κράτησαν για 10 μέρες πολιορκία στη συνοικία του Υμηττού, από 300 Γερμανούς και Ταγματασφαλίτες. [Ήταν οι Δημήτρης Αυγέρης, Θάνος Κιοκμενίδης και Κώστας Φολτόπουλος] Το σπίτι όπου σκοτώθηκαν, το Κάστρο του Υμηττού ("κάστρο δεν ήταν μα άντεξε σαν κάστρο") θα πει ο ποιητής, αποτελεί σήμερα τόπο προσκυνήματος. [Το ποίημα ήταν της Σοφίας Μαυροειδή-Παπαδάκη] Το ίδιο θρυλική ήταν και η αντίσταση των 10 Επονιτών που έπεσαν λίγους μήνες αργότερα, υπερασπιζόμενοι το Φρουραρχείο του ΕΛΑΣ στην Καλλιθέα.

Η ΕΠΟΝ, σ' όλη τη διάρκεια της Κατοχής, πάλεψε και για τη μόρφωση. Για το άνοιγμα και τη λειτουργία σχολείων, που οι κατακτητές είχαν μετατρέψει σε στρατώνες ή φυλακές, και με τη βοήθεια προοδευτικών δασκάλων ...

Πολλοί έχουν πει: τόσες θυσίες χαμένες. Δε συμμερίζομαι την άποψη αυτή. Τίποτα δεν πάει χαμένο. Τίποτα δεν ξεκινά από το μηδέν. Εξάλλου και αυτοί που υπέφεραν και ταλαιπωρήθηκαν, δε βγήκαν τελείως χαμένοι. Στις 27 Φεβρουαρίου 1991, έγινε μια εκδήλωση στην αίθουσα τελετών του Πανεπιστημίου Αθηνών, για την επέτειο της ΕΠΟΝ. Μεταξύ άλλων μίλησε ο Απόστολος Λάζαε=ρης πρώην υπουργός. Είπε κάτι που βρίσκω πολύ όμορφο: "Το επονίτικο κίνημα έδωσε τότε ιδιαίτερο νόημα στην ύπαρξή μου και σημάδεψε ανεξίτηλα με τα ιδανικά του ολόκληρη την κατοπινή μου ζωή. Δεν θα ήταν νομίζω υπερβολή, να πω πως όλοι μας περισσότερα κερδίσαμε παρά δώσαμε σ' αυτόν τον αγώνα. Κερδίσαμε σε ψυχική ανάταση, σε πλάταιμα του προσωπικού μας ορίζοντα, κερδίσαμε από τη λυτρωτική γνώση της μεγαλοσύνης του ελληνικού λαού".

Είναι πολύ ωραίο και πολύ αληθινό αυτό. Και μ'΄αυτό θέλω να τελειώσω."

Και η Νίνα το 1950 πήρε το δρόμο για τη Μακρόνησο...

Με την Άννα και τη Νίνα το 2005 στο σπίτι μου

 Τίποτα δεν πάει χαμένο...

Η τιμή του ελληνικού βιβλίου στην εποχή της κρίσης

Ανοιχτή επιστολή στους Έλληνες εκδότες:

Ζητούμενο, τόσο για σας όσο και για μας τους βιβλιόφιλους ιστολόγους, είναι να αυξηθεί η αναγνωσιμότητα σε μια Ελλάδα.

Βασικό πρόβλημα τα τελευταία χρόνια είναι η κρίση. Μια κρίση οξύτατη και πολυεπίπεδη. Έχει εισβάλει στις επιχειρήσεις σας, αλλά διαστρωματωμένα αποτυπώνεται πλέον και στο μεγαλύτερο κομμάτι της ελληνικής κοινωνίας και επηρεάζει, αντιστοίχως αναλογικά και πάντως δραματικά, τη ζωή όλων μας. Όταν η ανεργία και η κάθετη πτώση του εισοδήματος έχουν εκτοξευθεί στους πιο υψηλούς δείκτες των τελευταίων δεκαετιών, η βασική βεβαίως προτεραιότητα δεν μπορεί παρά να είναι η υπεράσπιση της Αξιοπρέπειας στην καθημερινή διαβίωση με όλα όσα πρέπει αυτή να περιλαμβάνει σε συνθήκες Δημοκρατίας: Υγεία, Στέγη, Τροφή, Εκπαίδευση, Ελευθερία.

Για τους βιβλιόφιλους αυτής της χώρας, που στην πλειονότητά τους δεν είναι ένα προνομιούχο κομμάτι που ζει εκτός κοινής οικονομικής πραγματικότητας, αλλά και για όλους τους πολίτες, το βιβλίο αποτελεί ένα πολύ σημαντικό αγαθό ενταγμένο στα παραπάνω, το οποίο δεν μπορεί και δεν πρέπει να μπει στην λίστα εκείνων, που θα μειωθούν ή θα κοπούν εντελώς, επειδή η ακρίβεια το καθιστά συχνά απλησίαστο.

Αν με τις προσφορές και τα παζάρια διαφαίνεται μια καλή λύση για τα βιβλία παλιότερων ετών, τι θα γίνει με τους καινούργιους τίτλους;

Θα αφορούν όλο και πιο λίγους; Και αν παγιωθεί αυτό ως αναγκαστική συνθήκη στην κρίση, θα πάμε από την εκδοτική πλημμυρίδα σε μιαν εκδοτική άμπωτη, της οποίας τα απαιτούμενα χαρακτηριστικά θα περιγράφονται με την φράση εκδίδουμε ό,τι μπορεί να αποσβέσει;

       

Το ίδιο ισχύει και για το ηλεκτρονικό βιβλίο. Εκεί που θα έπρεπε η τιμή να είναι πολύ χαμηλότερη, δεδομένου ότι τα έξοδα έκδοσης είναι μικρότερα, παρατηρούνται μικρές διαφορές σε σχέση με το έντυπο βιβλίο. Το λογικό θα ήταν ο αναγνώστης, που έχει την ανάλογη συσκευή, να παρακινηθεί να αγοράζει άυλα κείμενα, ενώ αυτός που δεν έχει, να βρει κίνητρο για να ακολουθήσει την εξέλιξη.

Πριν φτάσουμε στο θλιβερό και στρεφόμενο στην ουσία κατά του πολιτισμού μας σημείο, να εκμηδενιστεί δηλαδή εντελώς ο αριθμός των αναγνωστών, ας επιχειρήσετε εσείς, οι εκδοτικοί οίκοι, καθώς σ’ εσάς πέφτει πρωτίστως αυτή η υποχρέωση,ένα θαρραλέο βήμα: μείωση της τιμής των καινούργιων τίτλων, ώστε να μην ανακοπεί η δημιουργική έκφραση όλων αυτών, στους οποίους ανάμεσα, πάντοτε, υπάρχουν ταλέντα που δεν πρέπει να χαθούν, επειδή θα έχει προκριθεί λόγω ωμής ανάγκης, το εφήμερο και το ευπώλητο.

Το βιβλίο,σήμερα, είναι ακριβό και αποτρέπει την αγορά του. Αυτή είναι η πραγματικότητα  και σας καλούμε να εξετάσετε τη μείωση της τιμής, συμμεριζόμενοι πάντα και τα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο χώρος του βιβλίου (εκδότες, συγγραφείς κτλ.).

Αντιλαμβανόμαστε τις ποικίλες δυσκολίες από τις  υποχρεώσεις σας στους εργαζόμενους, το κόστος χαρτιού, τα βάρη των δικαιωμάτων, των μεταφράσεων κτλ., μέσα μάλιστα στις ιδιαιτερότητες της ελληνικής αγοράς με τους γλωσσικούς της περιορισμούς και τον ελάχιστο πληθυσμό, όμως και πάλι  το βιβλίο, ακριβώς στην παρούσα κρίση, οφείλουμε να το διαδώσουμε ως αγαθό και όχι ως πολυτέλεια των ολίγων.

Τα ιστολόγιά μας, πάντα φιλόξενα και χωρίς κανενός είδους αντάλλαγμα, λειτουργήσαμε και λειτουργούμε, εκ των πραγμάτων, ως… "διαφημιστές" βιβλίων, ειδικά μάλιστα εκείνων που υπερβαίνουν το εφήμερο… Και συνεχίζουμε, υπηρετώντας από κοινού με σας τη λογοτεχνία και κάθε άλλου είδους γραπτό λόγο και συμβάλλοντας στην επιβίωσή του. Όχι μόνο για μας όμως, μα για όλους, σας καλούμε να συμβάλετε κι εσείς στη διατήρηση και ανύψωση του πνευματικού επιπέδου του λαού μας, στην αύξηση της φιλαναγνωσίας και στην επικοινωνία με τον ελληνικό και τον παγκόσμιο πνευματικό και επιστημονικό πολιτισμό του σήμερα και του χθε. Σας καλούμε να προχωρήσετε σε χαμηλές τιμές σε όλα και ειδικότερα στα καινούργια βιβλία, χωρίς βέβαια αλλαγή στην αισθητική και την ποιότητά του,ς που αναμφισβήτητα υπάρχει και αναγνωρίζεται.

Η παραπάνω επιστολή (με κάποιες δικές μου μικροεπεμβάσεις) δημοσιοποιείται μετά από επικοινωνία κάποιων ιστολογίων που ενδιαφέρονται για το βιβλίο και την ανάγνωση, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι εξαντλείται ο αριθμός των βιβλιόφιλων ιστολογίων βέβαια, κάθε άλλο μάλιστα.  Αφορμή στάθηκαν δύο αναρτήσεις από τη Λέσχη Ανάγνωσης Degas και το Βιβλιοκαφέ και τα σχόλια που ακολούθησαν. Ούτε βέβαια σημαίνει ότι δεν μπορούν να είναι ευπρόσδεκτες αλλά και απαραίτητες οι όποιες παρατηρήσεις, επιφυλάξεις, αντιρρήσεις στα παραπάνω.

Έχει ξεκινήσει εδώ και καιρό μια συζήτηση για την τιμή των βιβλίων, κυρίως των νέων κυκλοφοριών για τα οποία ισχύει υποχρεωτικά η ενιαία τιμή (για το οποίο είμαι σύμφωνη), ενώ για τα παλιότερα βιβλία διαμορφώνονται ευνοϊκότερες συνθήκες δεδομένου ότι και οι εκδότες αλλά και οι βιβλιοπώλες προβαίνουν σε εκτεταμένες προσφορές για να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα της μειωμένης ζήτησης. Μια τέτοια συζήτηση για παράδειγμα είχε διεξαχθεί στο Διαδίκτυο και με τον εκδότη της Ωκεανίδας. Βέβαια, δεν παραγνωρίζω τις δυσκολίες του εκδοτικού χώρου (π.χ. ΦΠΑ, υποχρέωση προπληρωμής αγοράς χαρτιού, καταβολή μεταφραστικών δικαιωμάτων στον ξένο εκδότη κτλ.) αλλά και των συγγραφέων (π.χ. υποχρέωση ανοίγματος βιβλίων για κάθε νέο συγγραφέα κτλ.).

Προσωπικά, δεν κυνηγώ απαραίτητα τα καινούρια βιβλία μόνο, είμαι μανιώδης κυνηγός "ξεχασμένων" βιβλίων στα παζάρια, ενώ βέβαια υποστηρίζω την χρήση των βιβλιοθηκών (όπως εξάλλου έχω καταγράψει στις αναρτήσεις για τα Διαβάσματα 2012 και 2011, αυτό φαίνεται καθαρά).

Πάντως, σχετικά με την τιμή των ελληνικών βιβλίων, τα τελευταία χρόνια γίνεται ετήσια έρευνα  από τη Μονάδα Διασφάλισης Ολικής Ποιότητας Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών (ΜΟΔΙΠΑΒ) που εδρεύει και υποστηρίζεται από τη Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων. Έτσι, στην έρευνα για τα βιβλία που εκδόθηκαν το 2011 (βασιζόμενη σε στοιχεία της Biblionet), δίνονται οι παρακάτω μέσες τιμές των βιβλίων ανά θεματική κατηγορία. Όπως φαίνεται, ακριβότερα είναι τα βιβλία τεχνολογίας, πληροφορικής και γλώσσας, ενώ χαμηλότερη τιμή είχαν τα λογοτεχνικά βιβλία. 

Γενικά θέματα    20,6 €

Πληροφορική    31,27 €

Φιλοσοφία    18,66 €

Θρησκεία    17,89 €

Κοινωνικές Επιστήμες    20,1 €

Γλώσσα     23,64 €

Φυσικές Επιστήμες    21,38 €

Τεχνολογία    33,82 €

Καλές Τέχνες     19,45 €

Λογοτεχνία    13,01 €

Ιστορία & Γεωγραφία    18,22 €

ΣΥΝΟΛΟ :    18,7 €

Εξάλλου, σε σχετική έρευνα του ΕΚΕΒΙ για την αγορά του βιβλίου The BookMarket in Greece 2012 (την βρήκα μόνο στην αγγλική!) δίνονται τα παρακάτω στοιχεία  για την εξέλιξη της μέσης τιμής του βιβλίου από το 2002 μέχρι το 2011:

2001:  13,70

2002:  15,60

2008:  17,13

2009:  17,10

2010:  17,47

2011:  17,12

Θεωρώ, με βάση και τα παραπάνω, ότι η τιμή του βιβλίου είναι ιδιαίτερα υψηλή, γίνεται δε έως απαγορευτική όταν θελήσουμε ν' αναζητήσουμε βιβλία πολιτικά, κοινωνικά και άλλα μη λογοτεχνικά. Δεν κατανοώ επίσης τις διαφορές τιμών που έχουν συχνά βιβλία μεταξύ τους, όταν δεν μπορώ να το αιτιολογήσω με βάση την προέλευση (έλληνας συγγραφεάς ή μεταφραστής, αν και βέβαια υπάρχει μια απάντηση ως προς το κόστος των δύο), τον αριθμό των σελίδων (δεν είναι πάντα κριτήριο από μόνο του, αλλά συνυπολογιζόμενο με άλλα δεν μπορεί ν' αγνοηθεί), τον εκδοτικό οίκο (μερικές φορές - δυστυχώς - και αυτό το υπολογίζω) κτλ. κτλ.

Ως πολίτης λοιπόν, όχι μόνο ως βιβλιόφιλη και ως αναγνώστρια, συμμετέχω στην προσπάθεια που έχει ξεκινήσει από την ομάδα των ιστολογίων για συζήτηση και διεκδίκηση μείωσης της τιμής των βιβλίων, συμμεριζόμενη και υφιστάμενη τα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε όλοι από την οικονομική κρίση (όλοι, και εμείς οι πολίτες, εργαζόμενοι, αναγνώστες, δάσκαλοι, γονείς, αλλά και οι επαγγελματίες κάθε κατηγορίας, εκδότες, βιβλιοπώλες, συγγραφείς, μεταφραστές, επιμελητές, διορθωτές, τυπογράφοι, άλλοι τεχνικοί κτλ. κτλ.). Μια ευκαιρία για διάλογο και παρέμβαση. Και ένα τελευταίο σημείο: οι βιβλιοθήκες δεν θεωρούνται ανταγωνιστικός χώρος των βιβλιοπωλείων.

..................................................
Την επιστολή, με μικροεπεμβάσεις ή στην αρχική της μορφή, συμφωνώντας ή διαφωνώντας στο πλαίσιο, αλλά συμμετέχοντας στη συζήτηση, έχουν αναρτήσει τα παρακάτω ιστολόγια:

Λέσχη Ανάγνωσης του Degas
Βιβλιοκαφέ
Διαβάζοντας
Librofilo
Καγκουρώ
Βολτίτσες
Read-for-A-Life
Desperado Reading Diaries
Anagnostria

Νεάρχου Παράπλους
Το Ιστολόγιο του Θαλή
Ηλεκτρονικός  Αναγνώστης

 

Διαβάσματα 2012

Από τα καλύτερα βιβλία που έχω διαβάσει είναι αυτό της Ρένας Σταυρίδη-Πατρικίου "Οι φόβοι ενός αιώνα".

Η παρακάτω λίστα περιέχει τα βιβλία που διάβασα (ή και ξαναδιάβασα) μέσα στο 2012. Θυμίζω ότι για το 2011 είχα δημοσιεύσει 3 αναρτήσεις (Διαβάσματα 1, 2 και 3), στις οποίες ταυτόχρονα είχα και μια μικρή (προσωπική) παρουσίαση κάθε βιβλίου. Για φέτος, και με αφορμή τις ενέργειες κατάργησης του ΕΚΕΒΙ και επειδή δεν έχω ακούσει καμιά "εξαγγελία" για την τύχη της Biblionet, αναζήτησα και αντέγραψα τις βιβλιογραφικές περιγραφές των βιβλίων από τη βάση αυτή, θεωρώντας ότι αποτελεί μια πολύ σημαντική πηγή για όποιον θέλει να ψάξει βιβλία, συγγραφείς, εκδότες κτλ. Είναι ελάχιστοι οι τίτλοι που δεν βρέθηκαν στη βάση της Biblionet, όπως το δίτομο για την Κρήτη του Στέργιου Σπανάκη (το οποίο όμως βρήκα στην ψηφιακή βιβλιοθήκη Ανέμη της Βιβλιοθήκης του Πανεπιστημίου Κρήτης). 

Επίσης, και φέτος για κάθε βιβλίο που δεν ανήκει στην προσωπική μου βιβλιοθήκη, αναφέρω την προέλευση δανεισμού, από Βιβλιοθήκη ή από φίλο (γράφω απλώς δανεισμένο). Έτσι, από τα 65 βιβλία, τα 25 είναι δικά μου, τα 9 είναι δανεισμένα από φίλους, 1 είναι από Bookcrossing και 30 είναι από βιβλιοθήκες (2 από αυτά τελικά τα αγόρασα κι όλας). Επειδή πάντα κρατάω σημειώσεις για τα βιβλία που διαβάζω και δεν έχω λόγο να τις κρατάω για τον εαυτό μου, θα ακολουθήσουν σχετικές αναρτήσεις  (με τη ματιά του αναγνώστη βέβαια και όχι του κριτικού).

      Améry, Jean, 1912-1978. Πέρα από την ενοχή και την εξιλέωση: Απόπειρες ενός εκμηδενισμένου να υπερβεί το ανυπέρβλητο / Ζαν Αμερύ · μετάφραση Γιάννης Καλιφατίδης. - 1η έκδ. - Αθήνα : Άγρα, 2010. - 275σ. Σημειώσεις: Γιάννης Καλιφατίδης.
      Bloom, Harold. Ο δυτικός κανόνας: Τα βιβλία και τα σχολεία των εποχών / Harold Bloom · επιμέλεια Δημήτρης Αρμάος · μετάφραση Κατερίνα Ταβαρτζόγλου. - 1η έκδ. - Αθήνα : Gutenberg - Γιώργος & Κώστας Δαρδανός, 2007. - 750σ.  (Βιβλιοθήκη Κοντόπευκου, και τελικά το αγόρασα)
      Critchley, Simon, 1960-. Το βιβλίο των νεκρών φιλοσόφων / Simon Critchley · μετάφραση Γιάννης Ε. Ανδρέου. - 1η έκδ. - Αθήνα : Εκδόσεις Πατάκη, 2009. - 518σ.   (Βιβλιοθήκη Κοντόπευκου)
      Emerson, Ralph Waldo. Δοκίμια / Ralph Waldo Emerson · μετάφραση Β. Ι. Ζερβός · επιμέλεια Λιάνα Σακελλίου - Schultz · επιμέλεια σειράς Παύλος Καλλιγάς. - 2η έκδ. - Αθήνα : Gutenberg - Γιώργος & Κώστας Δαρδανός, 1994. - 270σ. · 21x15εκ. - (Ιδέες και Συστήματα · 2)
τ.1.  Εισαγωγή: Λιάνα Σακελλίου-Schultz, Πρόλογος: Ι. Ζερβός  (Βιβλιοθήκη Κοντόπευκου)
      Foucault, Michel, 1926-1984. Εξουσία, γνώση και ηθική / Μισέλ Φουκό · μετάφραση Ζήσης Σαρίκας. - 1η έκδ. - Αθήνα : Ύψιλον, 1987. - 155σ.  (Βιβλιοθήκη Ευγενίδειου)
      Foucault, Michel, 1926-1984. Οι λέξεις και τα πράγματα : Μια αρχαιολογία των επιστημών του ανθρώπου / Μισέλ Φουκώ · μετάφραση Κωστής Παπαγιώργης · επιμέλεια σειράς Παναγιώτης Κονδύλης. - Αθήνα : Γνώση, 1986. - 528σ.  (Βιβλιοθήκη Κοντόπευκου)
      Gogol, Nikolaj Vasilievic. Το ημερολόγιο ενός τρελού / Νικολάι Γκόγκολ · μετάφραση Γιώργος Ραφτόπουλος. - 1η έκδ. - Αθήνα : Δαμιανός, 1999. - 46σ.
      Highsmith, Patricia, 1921-1995. Ιστορίες για μισογύνηδες / Πατρίτσια Χάισμιθ · μετάφραση Αλέκος Παπάζογλου · εικονογράφηση Ρολάντ Τοπόρ. - Αθήνα : Γράμματα, 1982. - 142σ. (δανεισμένο)
      Ibsen, Henrik. Έντα Γκάμπλερ : Δράμα σε τέσσερις πράξεις / Ερρίκου Ίψεν · μετάφραση Λ. Κουκούλα. - Αθήνα : Γκοβόστης, [χ.χ.]. - 142σ.  (δανεισμένο)
      Izzo, Jean - Claude. Soléa / Ζαν - Κλωντ Ιζζό · μετάφραση Ριχάρδος Σωμερίτης. - 1η έκδ. - Αθήνα : Πόλις, 2000. - 246σ.
      Keeley, Edmund, 1928-. Αναπλάθοντας τον παράδεισο : Το ελληνικό ταξίδι 1937-1947 / Έντμουντ Κίλι · μετάφραση Χρύσα Τσαλικίδου. - 1η έκδ. - Αθήνα : Εξάντας, 1999. - 355σ.
      Levi, Primo, 1919-1987. Τα τελευταία Χριστούγεννα του πολέμου : Διηγήματα / Πρίμο Λέβι · μετάφραση Ανταίος Χρυσοστομίδης. - 1η έκδ. - Αθήνα : Εκδόσεις Καστανιώτη, 2005. - 199σ.
      Magny, Claude - Edmonte. Η προϋπόθεση της γραφής : Γράμμα της Κλωντ Εντμόντ Μαγνύ προς τον Χόρχε Σεμπρούν / Κλωντ Εντμόντ Μαγνύ · μετάφραση Τερέζα Πεσμαζόγλου. - 1η έκδ. - Αθήνα : Ολκός, 2001. - 81σ.  Εισαγωγή: Χόρχε Σεμπρούν.
      Proust, Marcel, 1871-1922. Ο αδιάφορος / Marcel Proust · μετάφραση Στέφανος Κουμανούδης, Σωτήρης Κακίσης. - 2η έκδ. - Αθήνα : Ερατώ, 2009. - 71σ.   (Βιβλιοθήκη Αγ. Παρασκευής)
      Rowlands, Mark. Ο φιλόσοφος και ο λύκος : Τι μας διδάσκει η άγρια φύση για την αγάπη, τον θάνατο και την ευτυχία / Mark Rowlands · μετάφραση Ελένη Βαχλιώτη. - 1η έκδ. - Αθήνα : Εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου, 2010. - 281σ.  (Βιβλιοθήκη Ευγενίδειου)
      Saramago, José, 1922-2010. Η σπηλιά : Μυθιστόρημα / Ζοζέ Σαραμάγκου · μετάφραση Αθηνά Ψυλλιά. - 1η έκδ. - Αθήνα : Εκδόσεις Καστανιώτη, 2003. - 348σ.
      Saramago, José, 1922-2010. Χρονικό του μοναστηριού : Μυθιστόρημα / Ζοζέ Σαραμάγκου · μετάφραση Αθηνά Ψυλλιά. - 1η έκδ. - Αθήνα : Εκδόσεις Καστανιώτη, 2011. - 379σ.   (Βιβλιοθήκη Αετοπούλειου)
      Turgenev, Ivan Sergeevic, 1818-1883. Μουμού / Ιβάν Τουργκένιεφ · μετάφραση Πέτρος Ανταίος. - Αθήνα : Ωκεανίδα, 1996. - 66σ.
      Twain, Mark, 1835-1910. Η τέχνη της καλοπέρασης : Χρήσιμες συμβουλές για μια καλή ζωή / Μαρκ Τουέιν · μετάφραση Αγγέλα Βερυκοκάκη. - 1η έκδ. - Αθήνα : Νάρκισσος, 2006. - 239σ. Επιλογή και σχολιασμός από τους Lin Salamo, Victor Fischer και Michael B. Frank του Ιδρύματος Μαρκ Τουέιν (Mark Twain Project)
      Unger, Roberto Mangabeira. Τι πρέπει να προτείνει η Αριστερά / Roberto Mangabeira Unger · μετάφραση Θεοφάνης Τάσης. - 1η έκδ. - Αθήνα : Ευρασία, 2009. - 181σ.  Εισαγωγή: Θεοφάνης Τάσης.
      Vila - Matas, Enrique. Δουβλινιάδα : Μυθιστόρημα / Ενρίκε Βίλα - Μάτας · μετάφραση Νάννα Παπανικολάου. - 1η έκδ. - Αθήνα : Εκδόσεις Καστανιώτη, 2011. - 308σ.
Winkler, Heinrich A. Βαϊμάρη: Η ανάπηρη δημοκρατία 1918-1933 / Χάινριχ Βίνκλερ · μετάφραση Άντζη Σαλταμπάση. - 1η έκδ. - Αθήνα : Πόλις, 2011. - 394σ.  (Βιβλιοθήκη Αγ. Παρασκευής)
  Yeats, William Butler, 1865-1939. Ποιήματα / W. B. Yeats · μετάφραση Δημήτρης Σταύρου, Μ. Καραγάτσης, Μελισσάνθη, Λέανδρος Παλαμάς, Σπύρος Ηλιόπουλος, Γ. Π. Σαββίδης, Σπύρος Τσακνιάς, Αλεξάνδρα Πλακωτάρη, Γιώργος Σεφέρης, Αντώνης Δεκαβάλλες, Μάριος Βύρων Ραΐζης, Νίκος Δήμου. - 3η έκδ. - Αθήνα : Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης, 2005. - 58σ.
      Αλεξάνδρου, Άρης, 1922-1978. Το κιβώτιο : Μυθιστόρημα / Άρης Αλεξάνδρου. - 21η έκδ. - Αθήνα : Κέδρος, 1998. - 358σ. 
      Αναγνωστάκης, Μανόλης Α., 1925-2005. Είμαι αριστερόχειρ ουσιαστικά / Μανόλης Αναγνωστάκης, Μισέλ Φάις · επιμέλεια Μισέλ Φάις. - 1η έκδ. - Αθήνα : Εκδόσεις Πατάκη, 2011. - 99σ.  Πρόλογος: Παντελής Μπουκάλας. Επίμετρο: Μισέλ Φάις.  (Βιβλιοθήκη Νίππους)
 Αρκάδη, Στέλλα. Η Νίκη της Σαμοθράκης. - Αθήνα: εκδ. Π. Καρδαμίτσα, 2000. (δεν υπάρχει εγγραφή στην Biblionet) (Βιβλιοθήκη Νίππους)
      Βαλτινός, Θανάσης, 1932-. Ο τελευταίος Βαρλάμης / Θανάσης Βαλτινός. - Αθήνα : Βιβλιοπωλείον της Εστίας, 2010. - 48σ. (Βιβλιοθήκη Αγ. Παρασκευής)
      Γαλανάκη, Ρέα. Βασιλεύς ή στρατιώτης : Σημειώσεις, σκέψεις, σχόλια για τη λογοτεχνία / Ρέα Γαλανάκη. - 1η έκδ. - Αθήνα : Άγρα, 1997. - 141σ.   (Βιβλιοθήκη Αετοπούλειου)
      Δαράκη, Ζέφη Λ., 1939-. Ερήμωνε / Ζέφη Δαράκη. - 1η έκδ. - Αθήνα : Ύψιλον, 2012. - 70σ. 
      Καζαντζάκης, Νίκος, 1883-1957. Ασκητική : Salvatores dei / Ν. Καζαντζάκη. - Αθήνα : Εκδόσεις Καζαντζάκη, 1964.
      Κακάρογλου, Λεωνίδας. Η ζωή και τίποτ' άλλο : Μυθιστόρημα / Λεωνίδας Κακάρογλου. - 1η έκδ. - Αθήνα : Βιβλιοπωλείον της Εστίας, 2011. - 159σ.
      Καρκαβίτσας, Ανδρέας, 1865-1922. Έθνος υπό σκιάν / Ανδρέας Καρκαβίτσας · επιμέλεια σειράς Αλέξανδρος Βέλιος. - 1η έκδ. - Αθήνα : Ροές, 1998. - 94σ. Πρόλογος: Διαμαντόπουλος, Θανάσης. Επιλογή κειμένων: Βέλιος, Αλέξ.
      Καρυστιάνη, Ιωάννα, 1952-. Καιρός σκεπτικός : Διηγήματα / Ιωάννα Καρυστιάνη. - 1η έκδ. - Αθήνα : Εκδόσεις Καστανιώτη, 2011. - 200σ. 
      Κούνδουρος, Νίκος. Ονειρεύτηκα πως πέθανα / Νίκος Κούνδουρος. - 1η έκδ. - Αθήνα : Ίκαρος, 2009. - 206σ.
      Κρητική Εστία, τ. 161-177 (1966-1967), τ. 6-13  (1949-1950).  (Βιβλιοθήκη Νίππους)
      Λασκαράτος, Ανδρέας. Ιδού ο άνθρωπος / Ανδρέας Λασκαράτος. - 1η έκδ. - Αθήνα : Δημοσιογραφικός Οργανισμός Λαμπράκη, 2011. - 331σ. · 19x12εκ.  Πρώτη έκδοση του έργου: Τύποις "Προόδου", Εν Κεφαλληνία, 1886. Αναπαραγωγή σε μονοτονικό της έκδοσης: "Ελευθερουδάκης", Εν Αθήναις, 1927. Εισαγωγικό σημείωμα: Αλέξης Ζήρας.   (Bookcrossing, Χανιά)
      Μακριδάκης, Γιάννης. Η άλωση της Κωσταντίας : Μυθιστόρημα / Γιάννης Μακριδάκης. - 1η έκδ. - Αθήνα : Βιβλιοπωλείον της Εστίας, 2011. - 184σ.        (δανεισμένο)
      Μακριδάκης, Γιάννης. Το ζουμί του πετεινού : Νουβέλα / Γιάννης Μακριδάκης. - 1η έκδ. - Αθήνα : Βιβλιοπωλείον της Εστίας, 2012. - 92σ. (δανεισμένο)
      Μαρινάκη, Ελένη. Περνώντας βάφεσαι μπλε / Ελένη Μαρινάκη. - Αθήνα : Πλέθρον, 1987. - 43σ.  (Βιβλιοθήκη Νίππους)
      Μαρινάκη, Ελένη. Πλανόδιος άνεμος : Ποιήματα / Ελένη Μαρινάκη. - Αθήνα : Πλέθρον, 2000. - 44σ.  (Βιβλιοθήκη Νίππους)
      Μάρκαρης, Πέτρος. Περαίωση / Πέτρος Μάρκαρης. - 1η έκδ. - Αθήνα : Γαβριηλίδης, 2011. - 413σ.  (δανεισμένο)
      Μάτεσις, Παύλος, 1933-2013. Έκθεσις ιδεών / Παύλος Μάτεσις. - Αθήνα : Εκδόσεις Καστανιώτη, 2006. - 139σ.  (δανεισμένο)

      Μπουντουράκη-Βαγιάκη, Ευμορφία. Εθελοντές και Φιλέλληνες στις Κρητικές επαναστάσεις. - Αθήνα, 2012. (Βιβλιοθήκη Νίππους)

      Νίππος, φύλλο του Συνδέσμου Νιππιανών Αττικής, τ. Α', 1974-1988.  (Βιβλιοθήκη Νίππους)
      Παλαβός, Γιάννης. Αστείο : Διηγήματα / Γιάννης Παλαβός. - 1η έκδ. - Αθήνα : Νεφέλη, 2012. - 109σ.
      Παπαβασιλείου, Αιμιλία. Στο μαύρο καθρέφτη / Αιμιλία Παπαβασιλείου. - Αθήνα : Γαβριηλίδης, 2004. - 60σ. (Βιβλιοθήκη Νίππους)
      Παπαγιώργης, Κωστής. Λάδια ξίδια / Κωστής Παπαγιώργης. - Αθήνα : Εκδόσεις Καστανιώτη, 1996. - 208σ.  (Βιβλιοθήκη Κοντόπευκου)
      Παπανούτσος, Ευάγγελος Π., 1900-1982. Λογική / Ε. Π. Παπανούτσου. - Αθήνα : Δωδώνη, 1970. - 217σ.  (Βιβλιοθήκη Ευγενίδειου)
      Πατρίκιος, Τίτος, 1928-. Η νέα χάραξη / Τίτος Πατρίκιος. - 1η έκδ. - Αθήνα : Κέδρος, 2007. - 93σ. (Βιβλιοθήκη Αγ. Παρασκευής) 
  Πλάτων. Κρατύλος : Ή περί ορθότητος ονομάτων / Πλάτων · μετάφραση Φιλολογική Ομάδα Κάκτου. - Αθήνα : Κάκτος, 1994. - 253σ. Εισαγωγή, σχόλια: Φιλολογική Ομάδα Κάκτου. Περιλαμβάνεται το πρωτότυπο κείμενο.  (Βιβλιοθήκη Αγ. Παρασκευής)
  Πολιτοπούλου, Μαρλένα, 1950-. Η μνήμη της πολαρόιντ / Μαρλένα Πολιτοπούλου. - 1η έκδ. - Αθήνα : Μεταίχμιο, 2009. - 376σ.  (δανεισμένο)
      Πουλιανός, Άρης Ν. Η καταγωγή των Κρητών : Ανθρωπολογική έρευνα στο νησί της λεβεντιάς / Άρη Ν. Πουλιανού. - 2η έκδ. - Θεσσαλονίκη : Κυρομάνος, 1999. - 308σ.
      Ρίτσος, Γιάννης, 1909-1990. Μαρτυρίες : Σειρά δεύτερη / Γιάννης Ρίτσος. - 7η έκδ. - Αθήνα : Κέδρος, 1977. - 120σ.   (δανεισμένο)
    Ροΐδης, Εμμανουήλ Δ., 1836-1904. Η Μηλιά / Εμμανουήλ Ροΐδης · διασκευή Μαρινέλλα Βλαχάκη · επιμέλεια Ματθαίος Φραντζεσκάκης · εικονογράφηση Νίκος Μπλαζάκης. - 1η έκδ. - Χανιά : Πολιτιστική Εταιρεία Κρήτης "Πυξίδα της Πόλης", 2012. - 32σ.
   Σπανάκης, Στέργιος, 1900-1994. Η Κρήτη: τουρισμός, ιστορία, αρχαιολογία / Στέργιου Γ. Σπανάκη , πρόλογοι, Νικ. Πλάτωνος της πρώτης έκδοσης, Στυλ. Αλεξίου της τρίτης έκδοσης. - Ηράκλειο: Β. Α. Σφακιανάκης, [χ.χ.]  τ. 1. Κεντρική-Ανατολική -- τ. 2. Δυτική Κρήτη. (δεν υπάρχει εγγραφή στην Biblionet) (Βιβλιοθήκη Νίππους)
      Σταυρίδη - Πατρικίου, Ρένα, 1934-2009. Γλώσσα, εκπαίδευση και πολιτική / Ρένα Σταυρίδη - Πατρικίου. - 3η έκδ. - Αθήνα : Ολκός, 2009. - 194σ.      (Βιβλιοθήκη Κοντόπευκου)
      Σταυρίδη - Πατρικίου, Ρένα, 1934-2009. Οι φόβοι ενός αιώνα / Ρένα Σταυρίδη - Πατρικίου. - 1η έκδ. - Αθήνα : Μεταίχμιο, 2008. - 310σ. (Βιβλιοθήκη Αγ. Παρασκευής, και τελικά το αγόρασα)
      Συλλογικό έργο. Ο χώρος του επιστημονικού εργαστηρίου : 16ος-20ός αιώνας: Αρχιτεκτονικές και κοινωνικές διαστάσεις / Συλλογικό έργο, Paula Findlen, Owen Hannaway, Londa Schiebinger, Sophie Forgan, Marsha Richmond, Μαρία Ρεντετζή, Robert Seidel, Peter Galison, Caroline A. Jones, Sharon Traweek, Steven Shapin · επιμέλεια Μαρία Ρεντετζή · μετάφραση Αμαλία Χατζηευγενιάδου. - 1η έκδ. - Ηράκλειο Κρήτης : Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, 2010. - 464σ. Πρόλογος: Αριστείδης Μπαλτάς  (Βιβλιοθήκη Ευγενίδειου)
      Τριανταφύλλου, Σώτη. Για την αγάπη της γεωμετρίας : Μυθιστόρημα / Σώτη Τριανταφύλλου. - Αθήνα : Εκδόσεις Πατάκη, 2011. - 349σ. (δανεισμένο)
      Φωστιέρης, Αντώνης. Ποίηση 1970-2005 : Συγκεντρωτική έκδοση / Αντώνης Φωστιέρης. - 1η έκδ. - Αθήνα : Εκδόσεις Καστανιώτη, 2008. - 336σ.   (Βιβλιοθήκη Αγ. Παρασκευής)