Μοίρα παράξενη και τύψη προσωρινή: από τα φαντάσματα της ελευθερίας του Μάρκου Μέσκου

Τέφρα χειμώνος και τέφρα συκιάς ακόμη
κουλουριασμένα φίδια στη σιωπή κι αρκούδες του ονείρου
    που χασμουριούνται
των αθώων αίμα πώς να μιλήσει ουσίες πραγμάτων που σιωπούν
ψυχούλες ξύπνησαν νωρίς και τα πουλιά το φως ανάβουν
    με το τσακμάκι

.............................................................................

Ζεστό ακόμη το φαρμάκι στα χείλη

δεν θέλω να φεύγεις, ιστορούσες, θέλω να 'ρχεσαι

όνειρο λησμονιάς που δεν χάνεται

μνήμη αχαντάκωτη και προζύμι που φουσκώνει καθώς ο μαστός

και καθώς γυρίζει ο μαστός ατέλειωτα χάδια και γάλα

φίδια πελώρια σέρνονται στο γιαλό, το μυστικό ποιος νωρίζει

μακριά τα όπλα σαν πεφτουν και τα σκεπάζει η σκόνη και η κλαγγή

δόρατα ασπίδες και δύναμη του στέρνου μέσα στη φωτιά

    τα χρόνια εκείνα

...............................................................................

Αγαπώ άρα κινδυνεύω
γιατί βαδίζω μέσα στην καρδιά μου

και να το μεσημέρι βόδι κουρασμένο
αμίλητο νερό μορφή του κόσμου μαλαματένια
στο δέντρο απάνω το πουλί τσιουρ-τσιουρ απομεσήμερο
και να το μυστικό της ροδιάς άνεμος περαστικός
παπαρούνα μαύρη παίζει λατέρνα γιατί ποτέ δεν φαντάστηκε 

    τα γηρατειά

φύτρο λευκό του ύψους άλογο
φορά πράσινη και λύγισμα νύφης δώδεκα χρονώ
(θηρίο αγάπη την σπαράζεις)
μακρύς μακρύς ο δρόμος σου καθώς της γκάιντας η φωνή
τραγούδια χωρίς λόγια τραγούδια χωρίς λόγια μακρινά

και να τρέχουν τα δέντρα στο παραθύρι χορεύουνε τα κυπαρίσσια
και να βυσσινιάς ανθός στην πλαγιά ο αέρας
στη γη ακουμπάν τόξα προβάτων, αγαπώ άρα κινδυνεύω.

Αγκαθωτά χωριά και σιωπή

πλάι του ποταμού βόσκουν πτηνά μονάχα

ώρα μοναδική καθώς αγγίζει την ουρά ζώου λουλούδι ταπεινό

τσόφλι της φτώχειας δαγκωμένο απ' τους απόντες και

τσιγγάνου κεραμίδι γαλάζιο ή βράχος που αλυσίδα δεν έχει

μα το κοράκι κρώζοντας έσπασε το τζάμι της ημέρας

χέρι που χάνεται μετά το σφίξιμο της γνωριμίας

μοίρα παράξενη και τύψη προσωρινή γιατί κάπου λησμονιέται

η μάνα η μεθυσμένη και η παπαρούνα η κόκκινη στην εξοχή

........................................................................................

Πλαστικό τραγούδι άνθος πλαστικό

κούφιος κοχλίας στη βροχή αφημένος

μοναξιά των τάφων Ελευθερία

μοναξιά των λουλουδιών Ελευθερία.

Το κυπαρίσσι επικήδειο πάντα

τίποτε δεν ταράζει το νερό.

Αντέγραψα το παραπάνω απόσπασμα από την ποιητική συλλογή του Μάρκου Μέσκου "Τα φαντάσματα της ελευθερίας" (Νεφέλη, 1998). Γιατί ο στίχος "Αγαπώ άρα κινδυνεύω" νιώθω να ταιριάζει στον Ζαχαρία (Ζακ) Κωστόπουλο, τον 33χρονο νέο που πριν από μια βδομάδα δέχτηκε μέχρι θανάτου πάνω στο σώμα του το μίσος και τη σκληρότητα του άλλου, του διπλανού του. Άραγε ήταν για μας τελικά ο νέος της διπλανής μας πόρτας; Ή μήπως απλώς, 

"Μοίρα παράξενη και τύψη προσωρινή"... 

κι ύστερα

"μοναξιά των τάφων Ελευθερία"

κι ύστερα

"τίποτε δεν ταράζει το νερό"!

Η κουβερτούρα στα βιβλία όπως η σοκολάτα στα γλυκά: για την αγάπη των βιβλίων από την Έλλη Δρούλια

Έχουν τα βιβλία αφτιά; Αμ, δεν έχουν;

Να μια καλή ερώτηση για τα βιβλία. Και η κουβερτούρα, τι είναι η κουβερτούρα; Οι ράχες; Το ξάκρισμα; Η ταξινόμηση των βιβλίων στις βιβλιοθήκες; 

Το βιβλίο της Έλλης Δρούλια, διευθύντριας στη Βιβλιοθήκη της Βουλής, μιλά για τα βιβλία, για την αγάπη των βιβλίων που είναι διάχυτη παντού στις σελίδες του, εξάλλου έτσι είναι και ο τίτλος του, Για την αγάπη των βιβλίων (εκδόσεις Νήσος, 2018). Όπως γράφει στο εισαγωγικό σημείωμα, είναι κείμενα που είχε αναρτήσει στο ιστολόγιό της·  δεν τα αναζήτησα στο Διαδίκτυο, προτίμησα να τα διαβάσω όπως είναι και πραγματικά τα απόλαυσα. 

Γράφει για διάφορα θέματα, όλα γύρω από τα βιβλία, βιβλιοπωλεία και παλαιοβιβλιοπωλεία, βιβλία στα καροτσάκια, εκθέσεις και παζάρια βιβλίων, παρουσιάσεις βιβλίων, βιβλία που διάβασε, εργασίες που γίνονται στις βιβλιοθήκες, βιβλιοθήκες...

Βιβλιοθήκες· παιδικές, ακαδημαϊκές, λογής άλλες. Και η ταπεινή βιβλιοθήκη Μανώλη Φουντουλάκη· ποιος δεν θυμάται τον τελευταίο ίσως κάτοικο της Σπιναλόγκας, τον άνθρωπο που αγωνίστηκε για να πάψει ο εγκλεισμός στο νησί των λεπρών (αναζήτησα την ομώνυμη βιβλιοθήκη στην Ελούντα, η ενημέρωση σταματά στο 2016, η βιβλιοθήκη όμως συνεχίζει την πορεία της με σελίδα στο Facebook).

Κάποια κείμενα είναι σαν να κάνουν ερωτήσεις και περιμένουν απαντήσεις από μας που τα διαβάζουμε. Πώς διαβάζουμε; Οι αναγνωστικές μας συνήθειες το καλοκαίρι ποιες είναι; Υπογραμμίζουμε όταν διαβάζουμε; Κρατάμε αποκόμματα; Τι να πω; Οι υπογραμμίσεις  και οι σημειώσεις στα πλάγια (στα δικά μου βιβλία) είναι κανόνας, όταν δανείζομαι από τις βιβλιοθήκες κρατώ σημειώσεις σε χαρτάκια, όλα μεταφέρονται σε τετράδιο στο τέλος. Διαβάζω με προσοχή τι γράφει για τα αποκόμματα, προσπαθώ να βρω μια απάντηση, μια λύση στο πρόβλημα της απέραντης χαρτούρας που έχει μαζευτεί στο γραφείο μου· και θυμάμαι τη φίλη μου τη Ν. όταν μου περιέγραφε τα άπειρα αποκόμματα εφημερίδων που είχε η φίλη της η Ρ. απλωμένα όλα στο τραπέζι του καθιστικού (περιμένοντας τι αλήθεια;)...

Παρασύρθηκα με τις προσωπικές αναφορές. Ας συνεχίσω καλύτερα τις βόλτες στις σελίδες της Έλλης.

Και για τις αφιερώσεις στα βιβλία γράφει, κάνοντας αναφορά στο Ex Libris της Ανν Φάντιμαν. Και  γω θυμήθηκα το αφιέρωμα στις αφιερώσεις που είχαμε κάνει μετά από κάλεσμα του βιβλιοθηκάριου χρόνια πριν, το 2012, μα και την όμορφη ιστορία μιας αφιέρωσης που μας δίνει ο Διονύσης Καψάλης στη Μαύρη καγκελόπορτα, αλλά και την κομψή έκδοση Ex Libris από την ομώνυμη έκθεση που είχε οργανωθεί χρόνια πριν στον Βόλο στο πλαίσιο συνεδρίου των ακαδημαϊκών βιβλιοθηκών.

Και γράφει για τη γλώσσα που "δομεί τα άτομα, τα βάζει στη συλλογικότητα, καθρεφτίζει τρόπους, κοσμοθεωρίες, νοοτροπίες, φόβους, προσδοκίες" και για τις γλώσσες του κόσμου και για τις Ξένες λέξεις του Βασίλη Αλεξάκη, και κάνει λόγο για την ελληνική γλώσσα που δεν έχει "καλό γραφείο δημοσίων σχέσεων", που λείπει "η αυτοπεποίθηση, το σχέδιο, η επιμονή, η έμπνευση, το μεράκι". (Ας μου επιτραπεί να σημειώσω εδώ ότι δεν φταίει η καημένη η ελληνική γλώσσα, μα ο τρόπος αντιμετώπισής της από τους λογής και κατά καιρούς "γλωσσαμύντορες" που, όπως γράφει και η ίδια, με τα "πατριωτικά-σοβινιστικά" τους περισσότερο βλάπτουν παρά ωφελούν, ενώ βέβαια υπήρξαν και υπάρχουν πολλοί φωτισμένοι άνθρωποι που  την υποστήριξαν και την υποστηρίζουν με αυτοπεποίθηση, μεράκι, επιμονή και προ παντός με γνώση και ιστορική συνείδηση).

Έχει αναφορές σε πολλά βιβλία. Κάποια τα έχω διαβάσει, άλλα δεν τα γνωρίζω αλλά θα ήθελα να τα βρω (όπως το αφήγημα του Σάκη Τότλη "Το άγραφο χαρτί"). Συμμερίζομαι τη "ντροπή" της και ομολογώ ότι επίσης δεν τολμώ να ξεκινήσω την "Αναζήτηση του Χαμένου Χρόνου" του Προυστ, έχω απολαύσει όμως τις "Ημέρες Ανάγνωσης" του ίδιου.

Αγαπά τα βιβλία και ο λόγος της είναι αγαπητικός και τρυφερός. Τα βιβλία και το διάβασμα, λέει, είναι και "πράξη αντίδρασης και αντίστασης, κάτι σαν διαβάζω άρα υπάρχω". Και θυμήθηκα την κουβέντα του Αλγερινού βιβλιοπώλη Εντμόν Σαρλό που μας μετέφερε η νεαρή συγγραφέας Καουτέρ Αντιμί: "Ένας άνθρωπος που διαβάζει αξίζει για δύο.". Σοφή κουβέντα...

Και, τελικά, τι είναι η κουβερτούρα στα βιβλία; Ας μην το μαρτυρήσω, η Έλλη το περιγράφει όμορφα, να μεταφέρω μόνο την τελευταία πρόταση στο σχετικό κείμενο:

Και είναι γνωστό σε όλους πως η σοκολάτα και η ανάγνωση ταιριάζουν τρελά. 

Καλή απόλαυση, λοιπόν!!! Το αξίζει.

Ο μπότζος, το λαβέτζο και άλλα κερκυραϊκά

Η μπουστίνα, το ροκέτο, η μπρούσα, ο ποδολόγος, το ταμπάρο, το σκαρτσούνι, η τρίτσα
και άλλα στοιχεία της Κερκυραϊκής φορεσιάς (Πηγή: Χαρ. Κουρή, Εν Αγίω Ματθαίω, 2014)

Παραθέτω παρακάτω ορισμένους όρους από το κερκυραϊκό ιδίωμα, όπως του ήρθαν στο μυαλό και τους κατέγραψε ο Χάρης Κουρής. Στο βιβλίο του με τίτλο «Εν Αγίω Ματθαίω» με ιστορίες από το χωριό του τον Άγιο Ματθαίο Κέρκυρας, είχε ήδη καταγράψει πολλές στο γλωσσάριο που περιεχόταν στο τέλος. Εδώ το έχει εμπλουτίσει και μας το χαρίζει. Βέβαια, πολλές από τις λέξεις χρησιμοποιούνται και σε άλλα μέρη, με την ίδια ή άλλη σημασία (π.χ. τρόχαλο στην Κρήτη λέμε το σωρό από πέτρες), αυτό όμως που σίγουρα παρατηρεί κανείς είναι ότι η προέλευση μεγάλου αριθμού λέξεων είναι βενετσιάνικη ή ιταλική, αποτέλεσμα της πολύχρονης κατοχής στο νησί και στα Ιόνια συνολικά.

Λήμμα		Περιγραφή
αβέρτο	:	μονοκόμματο, χωρίς εσωτερικά χωρίσματα
αβουκάτος, ο	:	δικηγόρος
αγγειό, το	:	δοχείο (αγγείο)
αγερίνα, η	:	αμμοχάλικο δόμησης
άκλερος	:	άκληρος, χωρίς κληρονόμους (απογόνους)
αμολάδος, ο	:	χαλαρός
αμπονόρα	:	πολύ νωρίς
ανεφρόκαος, ο	:	ανυπάκουος
άντζουλα, η	:	αγκράφα, πόρπη
απάσβεστα, τα	:	ξηλωμένοι σοβάδες
ατζάρδα, η	:	θαρραλέα, καπάτσα
αφροκάομαι	:	υπακούω (από το αφουγκράζομαι)
βάιθονας, ο	:	ρουφήχτρα (στη θάλασσα)
βολίμι, το	:	μόλυβδος
βουτσί, το	:	ξυλοβάρελο κρασιού
βράχλο, το	:	φτέρη
γδί, το	:	γουδί
γιαλινάς, ο	:	γιάλινος βόλος
γκέτο, το	:	μεταλλικό δοχείο με χερούλι για μεταφορά φαγητού
γουλί, το	:	χαλίκι
γράβαλο, το	:	τσουγκράνα
δίκοπη, η	:	κασμάς
ζέγκουνας, ο	:	ζοχιός
καλή, η	:	γιαγιά
καλοπέσουλος, ο	:	βολικός
καναλέτο, το	:	ανοιχτός αγωγός (αυλάκι) απορροής
κανάτι, το	:	δοχείο νυκτός
καπάσα, η	:	πιθάρι (συνήθως για νερό πόσιμο ή καθαριότητας)
καπιτσομάτης, ο	:	χαμηλοβλεπούσης, πονηρός
καρατέλο, το	:	μεταλλικό βαρέλι μεταφοράς λαδιού
κασάρι, το	:	δρεπάνι
κατοικιά, η	:	προχειρη παράγκα ή καλύβα σε κτήμα, με δυνατότητα διανυκτέρευσης
κεντρωμάδα, η	:	νεαρή μπολιασμένη ελιά
κίκαρα, η	:	φλυτζάνι
κίχλα, η	:	τσίχλα (κίχλη)
κλιτσί, το	:	πόδι
κογιονάρισμα //κογιονάρω	:	σάτιρα, διακωμώδηση//σατιρίζω, διακωμωδώ
κοντράκι, το	:	βράχος
κόρδα, η	:	διαδοκίδα ξύλινης οροφής (από το χορδή)
κότσα, η	:	τσιπούρα
κουλουμπάρι, το	:	μικρός σβώλος
κουτσέλι, το	:	σκυλάκι
κούτσουλος, ο	:	καουράδα
κουτσούνα, η	:	ο καρπός του καλαμποκιού, η «κούκλα»
κοφινίδα	:	μεγάλο και βαθύ κοφίνι (καλάθι)
κοφινίδα, η	:	μεγάλο πλεχτό κοφίνι
κωλομπόκια, τα	:	όρχεις
λαβέτζο, το	:	κατσαρόλα
λαδοφωτιά, η	:	λύχνος
λακινιά, η	:	ομάδα, σύνολο (π.χ. οικόσιτων ζώων ή και παιδιών)
λαρνάκι, το	:	πέτρινος νεροχύτης
λάτα, η	:	τενεκές μεταφοράς, με λαβή
λατινιέρης, ο	:	σιδεράς
λεφτή, η	:	καρβέλι ψωμιού
λινιά, η	:	χοντρός σπάγγος
λίσα, η	:	στενό κάρο μεταφοράς μεγάλου μήκους, συρόμενο από άλογο
λουτρουβιό, το	:	ελαιοτριβείο
μορόζα, η	:	αγαπητικιά, ερωμένη
μοσκέρα, η	:	φανάρι φύλαξης τροφίμων
μουριόνι, το	:	πρόβολος (φουρούσι) για στήριξη εξώστη (πακτώνεται στη λιθοδομή)
μπαγκούλι, το	:	σκαμνάκι
μπαρμπαρέλα, η	:	καλαμποκίσιο ψωμί
μπερτουέλα, η	:	μεντεσές
μπότζος, ο	:	ισόγεια υπερυψωμένη βεράντα παλιού σπιτιού, χτιστή με πέτρα
μποτιλιόνι, το	:	μεγάλη γυάλινη μπουκάλα κρασιού κυκλικής βάσης με μακρύ λαιμό
μποτσί, το	:	μπουκαλάκι
μποτσόνι, το	:	μεγάλου μεγέθους μπουκάλι, συνήθως κρασιού
μπουκαλίνα, η	:	γυάλινη καράφα (ή και μπρούτζινη κάποτε)
μπουστίνα, η	:	γυναικεία μπλούζα
μπουτιέρος, ο	:	τεχνίτης βαρελιών (μαραγκός)
μπρούσα, η	:	τσέπη
νιοράντες, ο	:	επιδεικτικός
νόσπολα, η	:	μούσμουλο
ξεχυτή, η	:	σκεπαστός εξώστης
παραδάγκαλο, το	:	η άρθρωση του μηρού με τον κορμό εσωτερικά
πατατόνα, η	:	γλυκοπατάτα
πατσί, το	:	μούσι
παυλόσυκο, το	:	φραγκόσυκο
πέρονας, ο	:	μεγάλο καρφί (από το περόνη)
πινιάτα, η	:	σίτα σε σχήμα ταψιού
πιτέρι, το	:	γλάστρα
πλακάδο, το	:	πλακόστρωτο
ποδολόγος, ο	:	χοντρό ύφασμα στριφτό κυκλικά, που τοποθετείται πάνω στο κεφάλι, για μεταφορά τενεκέ ή άλλου αντικειμένου σε ισορροπία (συνήθως λάτα με νερό απ' το πηγάδι)
πορτόνι, το	:	εξώθυρα
πραματσούλης, ο	:	πλανόδιος πωλητής (συνήθως υφασμάτων)
πύργος, ο	:	τοίχος
πυροστιά, η	:	αναμμένη εστία σε κουζίνα
ρεμπουκάρισμα, το	:	σοβάντισμα, κατασκευή επιχρισμάτων
ρετσέτα, η	:	ιατρική συνταγή
ροκέτο, το	:	παραδοσιακό χωριάτικο φουστάνι από χοντρό ύφασμα
σαλάδο, το	:	σαλάμι
σίσκλο, το	:	κουβάς, μπουγέλο
σκάβνα, η	:	μούρο
σκάνιο, το	:	καρέκλα
σκαντζιά, η	:	ράφι
σκαρτσούνι, το	:	κάλτσα
σκάτουλα, η	:	μικρό κουτί
σκαφόνι, το	:	ξύλινο μεγάλο πατητήρι σταφυλιών, σχήματος κόλουρου κώνου
σκούρο, το	:	παντζούρι
σορτάρι, το	:	αμπάρα εξώθυρας
σταγκοπινιάτης, ο	:	πλανόδιος γανωματής
στιά, η	:	φωτιά (από εστία)
στρίνα, η	:	μποναμάς
σφαλιά, η	:	λόχμη από αγριόχορτα
σφοκόμπολα, η	:	πετσέτα
τακουί, το	:	πορτοφόλι κερμάτων, πουγκί
ταμπάρο, το	:	πανωφόρι
ταμπούκιο, το	:	καταπακτή
τερτικό, το	:	μεγάλο κοφίνι σχήματος κόλουρου κώνου, συνήθως για μεταφορά σταφυλιών στον τρύγο
τζάβαρδος	:	ντάβανος, μεγάλο έντομο με επώδυνο τσίμπημα
τζίρος, ο	:	χοίρος
τίνα, η	:	ξύλινο ή μεταλλικό πλατύ βαρέλι αποθήκευσης λαδιού
τουρκί, το	:	τσέρκι βαρελιού
τριστέλι, το	:	καβαλέτο (βάση για στήριξη βαριών σκευών)
τρίτσα, η	:	πλατύγυρο καπέλο
τρόχαλος, ο	:	ξερολιθιά
φανέστρα, η	:	παράθυρο
φορτίκι, το	:	ζώο μεταφοράς, υποζύγιο, συνήθως γαϊδούρι
φουρκάτα, η	:	πρόχειρο ξύλινο (συνήθως διχαλωτό) υποστήριγμα, σε ρόλο κολώνας
φράνκο, το	:	δραχμή
φροκάλι, το	:	σκούπα από ρείκια
φρουταριόλος, ο	:	μανάβης
χειμωνικό, το	:	καρπούζι
ωγνίστρα, η	:	μεταλλική βάση για κατσαρόλα σε χωριάτικη εστία, αλλά και η ίδια η γωνιακή εστία (αναγραμματισμός του γωνιάστρα)