Τετάρτη 17 Ιανουαρίου 2018

Δανάη Στρατηγοπούλου, μια θρυλική φωνή



Άκουγα και σιγοτραγουδούσα τα ελαφρά τραγούδια όταν ήμουν μικρή (έπαιζαν τότε πολύ στο ραδιόφωνο, τα τραγουδούσαν και οι μανάδες μας φωναχτά) και η Δανάη ήταν από τις αγαπημένες μου φωνές. Ή μήπως έτσι αποφάσισα, όταν μεγαλώνοντας έμαθα πως ήταν πολύ φίλη του Νερούντα και ότι είχε μεταφράσει ποιήματά του στα ελληνικά. Μπορεί να 'γινε κι έτσι. 

Και βέβαια, το Canto General του Πάμπλο Νερούντα, το ποίημα των ποιημάτων, έγινε παγκόσμιο σύμβολο αγώνα και αντίστασης χάρη στο Μίκη Θεοδωράκη. Διαβάσαμε όμως και καταλάβαμε τα λόγια του καλύτερα με τις λέξεις  στα ελληνικά που έβαλε η Δανάη στο χαρτί  και τότε ακούσαμε τον ποιητή να λέει, λές και για τη δικιά μας πατρίδα:

Πατρίδα έχεις γεννηθεί από ξυλοκόπους,
από τέκνα αβάφτιστα, από μαραγκούς,
από κείνους που δώσαν σαν παράξενο πουλί
μια σταγόνα αίμα πετούμενο
και σήμερα θα γεννηθείς και πάλι σκληρή,
μες από κει που ο προδότης και ο δεσμοφύλακας
σε πιστεύανε παντοτεινά θαμμένη...




Πληροφορίες μπορεί να βρει κανείς πολλές για τη Δανάη Στρατηγοπούλου. Αξίζουν όμως τα δύο αφιερώματα της ΕΡΤ, το ένα από τον Νυχτερινό επισκέπτη του Άρη Σκιαδόπουλου, παραγωγής 1997 και το άλλο από την εκπομπή Ιχνηλάτες του Δαυίδ Ναχμία, παραγωγής 2003.




--------------------------------------------------------------------------------------------------------
Σημειώσεις
Στο πρώτο βίντεο ακούγεται η Δανάη να τραγουδά Νερούντα (πληροφορίες για το δίσκο "Danai canta a Neruda" εδώ και εδώ).
Η φωτογραφία είναι από το εξώφυλλο του δίσκου "η Δανάη στα πιο όμορφα τραγούδια του Αττίκ" (η Δανάη τραγούδησε ιδιαίτερα και ξεχωριστά τον Αττίκ, αλλά και τον Σουγιούλ και τον Γιαννίδη). Όπως διαβάζω στο CD που έχω στη συλλογή μου (αγορασμένο σίγουρα πριν από το 2002 αφού η τιμή του ήταν 2400 δρχ. όπως δείχνει η ετικέτα που ακόμα υπάρχει), κυκλοφόρησε για πρώτη φορά το 1972 από την Polydisc και στη συνέχεια από την Polygram το 1982 και το 1994. Στο πιάνο συνοδεύει ο Μίμης Πλέσσας. Στα τραγούδια του δίσκου περιλαμβάνεται και το Οργανάκι που ακούγεται στο δεύτερο βίντεο.
Η Δανάη έφυγε σαν σήμερα πριν από 9 χρόνια, πλήρης ημερών (είχε γεννηθεί το 1913). Πληροφορίες για την ίδια και τη σχέση της με τον Νερούντα και τη Χιλή μπορεί να διαβάσει κανείς και στο αφιέρωμα της Αυγής για τη Χιλή του Νερούντα και του Αλλιέντε στις 29/5/2008.

Σάββατο 13 Ιανουαρίου 2018

"Καίω τα δέντρα χτίζω μεζονέτες..." Εις μνήμην


Κάνω βουτιές σε βόθρο με εικόνες
φουσκώνω τα βυζιά μου με ορμόνες
θέλω να γίνω σαν Αμερικάνος,
μ’ αρέσει στα κρυφά κι ο Μητροπάνος

Έλληνας νεοέλληνας

Μαράθηκε η λουλουδιασμένη ιτιά
και ψήλωσε η κοντούλα λεμονιά.
στα Σάλωνα δε σφάζουνε αρνιά
δεν πάει το παπάκι στην Ποταμιά.

Κι η παπαλάμπραινα γυμνή
χαϊδεύει δώρο συσκευή
σ’ ένα τηλεπαιχνίδι πουλημένο

Πουλάκι ξένο
πουλί χαμένο
μου τρώει τα σπλάχνα
δεν βγάζω άχνα.

Καίω τα δέντρα χτίζω μεζονέτες
θα κάνω τα παιδιά μου μαριονέτες
σ’ ένα κλουβί γραφείο σαν αγρίμι
παίζω ατέλειωτο βουβό ταξίμι.

Έλληνας νεοέλληνας

Μαράθηκε η λουλουδιασμένη ιτιά
και ψηλωσε η κοντούλα λεμονιά.
στα Σάλωνα δε σφάζουνε αρνιά
δεν πάει το παπάκι στην Πόταμιά.

Κι η Παπαλάμπραινα γυμνή
χαϊδέυει δώρο συσκευή
σ’ ένα τηλεπαιχνίδι πουλημένο

Πουλάκι ξένο
πουλί χαμένο
μου τρώει τα σπλάχνα
δεν βγάζω άχνα.

Φάκα adidas μου 'πιασε τη φτέρνα
μπερδεύω το τζουκ μποξ με τη λατέρνα.
πάνω απ του τάφου μου το κυπαρίσσι
μαύρη χελώνα με έχει κατουρήσει

Έλληνας νεοέλληνας

Μαράθηκε η λουλουδιασμένη ιτιά
και ψήλωσε η κοντούλα λεμονιά.
στα Σάλωνα δε σφάζουνε αρνιά
δεν πάει το παπάκι στην Ποταμιά.

Κι η Παπαλάμπραινα γυμνή
χαϊδεύει δώρο συσκευή
σ’ ένα τηλεπαιχνίδι πουλημένο

Πουλάκι ξένο
πουλί χαμένο
μου τρώει τα σπλάχνα
δε βγάζω άχνα.



Τα είχε πει για το Νεοέλληνα ο Τζίμης Πανούσης τόσα χρόνια πριν, δεν εξαιρούσε κανέναν, ούτε τον εαυτό του, "Πουλάκι ξένο πουλί χαμένο μου τρώει τα σπλάχνα δεν βγάζω άχνα". Ακόμη κι αν παριστάναμε τους ... καθωσπρέπει  και "πολιτικώς ορθούς" πολίτες και αποφεύγαμε  να παινέσουμε το λόγο και τον τρόπο του, "μ’ αρέσει στα κρυφά κι ο Μητροπάνος", να τώρα που θα μας λείψει,  καυστικός, αξιοπρεπής, αληθινός, ευαίσθητος, κι είναι σαν να τον βλέπουμε να γελοκλαίει για την ιτιά που μαράθηκε ... 

Όπα, όπα είπα λέω, 
όπα, τραγουδάω και κλαίω...

Κυριακή 7 Ιανουαρίου 2018

Τ' αστέρια, του Γιάννη Δάλλα


Εγώ δεν φοβάμαι τ’ αστέρια
είπ’ ο Λουκάς
να έν’ αστέρι που τ’ αγκάλιασα
χωρίς να καώ
ώρες το κοίταζα μες στα μάτια
και δεν τυφλώθηκα
μου άνοιξε τότε τα φυλλοκάρδια
και μπαίνοντας
είδα πλατείες και γαλάζιες στοές
και στο βάθος τους
προτομές από σπάνιους λίθους
και κρύσταλλα
Που οι δικές μας σκέφτηκα Που
εκεί κάτω
από πρόστυχα μέταλλα αστέρι μου
και χαλκεία
τ’ αστέρι γέλασε με τη σκέψη μου
κι ύστερα
άναψε μια λυχνία πολλών μεγαβάτ
ή τι λέω
έγινε κομήτης και με προβόδησε
ως εδώ
εδώ που τόσοι φίλοι ακροβολισμένοι
συνέχιζαν
ακόμη συνέχιζαν τη χαμένη μάχη
πετροβολώντας
τα δικά τους αδέσποτα αστέρια
και εκείνα
σφυρίζαν γύρω τους σαν εξωγήινοι
ή αστρίτες


Το παραπάνω ποίημα του ποιητή και θεωρητικού της λογοτεχνίας  Γιάννη Δάλλα (1924-) είναι από τη συλλογή "Αποθέτης" (Γαβριηλίδης, 2005). Αφορμή ή καλύτερα κίνητρο για τη σημερινή ανάρτηση είναι η παρακολούθηση από το κανάλι της Βουλής  (σε επανάληψη) του εξαιρετικού ντοκιμαντέρ-αφιερώματος στον Κώστα Βάρναλη για τα 100 χρόνια από τη γέννησή του (παραγωγής 1984, https://archive.ert.gr/99216/). Στο αφιέρωμα μιλούν σημαντικοί λογοτέχνες και διανοούμενοι (όπως Ρίτσος, Μαρωνίτης, Γιατρομανωλάκης, Καψάλης, κ.ά.), και ανάμεσά τους ο Δάλλας, ο οποίος έκανε μια ξεχωριστή (κατά τη γνώμη μου) ανάλυση και τοποθέτηση, δίνοντας το στίγμα της προσωπικότητας και του έργου του Έλληνα ποιητή και βοηθώντας εμάς (θεατές και αναγνώστες) να το προσεγγίσουμε καλύτερα και να εμβαθύνουμε σε αυτό.

Να ευχηθούμε, λοιπόν, στο σπουδαίο ποιητή μας Γιάννη Δάλλα νάναι καλά, σήμερα που είναι και η γιορτή του!

.................................................

Σημείωση.  
Ένα αρκετά κατατοπιστικό αφιέρωμα για το έργο του είχε δημοσιεύσει η Αυγή στις Αναγνώσεις τον Ιούλιο του 2009. Περισσότερα για το έργο του Γιάννη Δάλλα υπάρχουν επίσης, πέρα από τη σελίδα της Βιβλιονετ, στη Βικιπαίδεια.