Το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας έγινε εκατό χρονών!

 για τις γενιές που τώρα και το ... 2023 θα είναι ενεργές, πολλά στη δράση τους ως παραγωγοί, επιστήμονες και πολίτες οφείλονται στις παρεμβάσεις του ΤΕΕ

έγραφε στον πρόλογο της ειδικής έκδοσης για τα 80 χρόνια του ΤΕΕ ο τότε Πρόεδρός του Γιάννης Αλαβάνος και που είχα την τιμή και την ευχαρίστηση να συγκαταλέγομαι στην ερευνητική ομάδα για την ολοκλήρωσή της με συντονιστή τον ακούραστο Θανάση Κονταξή.

Το εξώφυλλο της έκδοσης του 2003 για τα 80 χρόνια του ΤΕΕ (ολόκληρη εδώ: http://library.tee.gr/digital/books_tee/book_55834/book_55834_contents.htm)

[...] οι γενιές των μηχανικών που τώρα [το 2003] είναι ενεργές -αλλά δεν θα είναι στα 100 χρόνια του- είναι υπερήφανες για όσα χαρακτηριστικά αποτελούν και αναδεικνύουν τη συνέχεια στη δράση του ιστορικού και πιο πολυπληθούς επιστημονικού φορέα της Ελλάδας.

Έτσι άρχιζε ο πρόλογος για τα 80 χρόνια του ΤΕΕ. Ανήκω κι εγώ στις γενιές που δεν είμαστε πια ενεργές, έγιναν όμως τόσες αλλαγές τα τελευταία είκοσι χρόνια! Καλό θα είναι, πάντως, οι σημερινές ενεργές γενιές των μηχανικών, αλλά όχι μόνο των μηχανικών, να γνωρίζουν και να μπορούν να αξιολογούν τις παρεμβάσεις, τον ρόλο και τη συμβολή του ΤΕΕ στην ανάπτυξη του τόπου και του επαγγέλματος του μηχανικού. Αναρωτιέμαι και αν η Πολιτεία γνωρίζει και αξιολογεί τις παρεμβάσεις, τον ρόλο και τη συμβολή του ΤΕΕ στην ανάπτυξη του τόπου και του επαγγέλματος του μηχανικού. Θα το ευχόμουν. Η ιστορία ενημερώνει, διδάσκει, αναδεικνύει, τοποθετεί και επανατοποθετεί ζητήματα στις διαστάσεις που τους αρμόζουν. 

Από τις επιστημονικές περιηγήσεις του ΤΕΕ. Εδώ το 1927 στα αποξηραντικά έργα της πεδιάδας Θεσσαλονίκης (περισσότερα εδώ: http://library.tee.gr/digital/erga/1927/erga_1927_57_235.pdf)

Το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας ιδρύθηκε το 1923. Φέτος κλείνει 100 χρόνια παρουσίας. Πέρασαν πολλοί άνθρωποι από τις γραμμές του που καθένας και καθεμιά (ναι, υπήρξαν και γυναίκες) άφησαν το στίγμα τους και σίγουρα καθένας και καθεμιά μπορεί να κάνει την αξιολόγηση που νομίζει. Αξίζει όμως να δούμε την πορεία του, τις δράσεις του, τη συμβολή του, τα πρόσωπα που καθόρισαν ή έστω πέρασαν πλάι του.  

Θα προσπαθήσω σε επόμενες αναρτήσεις να παρουσιάσω λίγα τέτοια ζητήματα. Όπως έγραφα στην ανάρτησή μου για τα 90 χρόνια του ΤΕΕ, στη Συνέλευση της 11ης Ιανουαρίου 1923 «εν τω καταστήματι της Λέσχης Επιστημόνων», όπως δημοσιεύεται στο περιοδικό "Αρχιμήδης" (Ιαν. 1923, σελ. 5-7), αποφασίστηκε να επιδιωχθεί η συνένωση όλων των μέχρι τότε φορέων που εκπροσωπούσαν τους μηχανικούς. Ο Πρόεδρος της Συνέλευσης Μ. Οικονόμου σημείωνε μάλιστα ότι "η Επανάστασις ήτις διοικεί την χώραν θα χαράξει νέας οδούς εις την διοίκησιν" και ότι "οφείλει ο τεχνικός κόσμος ... να έλθει αρωγός του έργου αυτής παρέχων την πεφωτισμένην γνώμην του επί των μεγάλων τεχνικών ζητημάτων της χώρας". Να θυμίσουμε ότι η "επανάσταση" στην οποία αναφέρεται ο Οικονόμου ήταν το "κίνημα της 11ης Σεπτεμβρίου 1922" από το  οποίο προέκυψε η Κυβέρνηση Γονατά (πρόκειται για το κίνημα των Νικ. Πλαστήρα, Στ. Γονατά και Δ. Φωκά). 

Η Ελλάδα εκείνη την περίοδο αλλά και για αρκετά χρόνια βρισκόταν σε μια ιδιαίτερα δύσκολη πολιτική, κοινωνική και οικονομική κατάσταση - διχασμός, μικρασιατική καταστροφή, κατάρρευση του μεγαλοϊδεατισμού, ενάμισι εκατομμύριο πρόσφυγες στο δρόμο και χωρίς δουλειά, έντονο το στεγαστικό πρόβλημα, μεγάλες ανάγκες σε τεχνικές υποδομές. Θα ήταν, λοιπόν, παραπάνω από απαραίτητος και χρήσιμος ένας φορέας που θα συνέβαλε στην αντιμετώπιση των παραπάνω προβλημάτων που ταλάνιζαν τη χώρα, αλλά και παράλληλα θα αντιμετώπιζε συλλογικά και ενιαία τα ζητήματα των ελλήνων μηχανικών.

Τις προηγούμενες δεκαετίες, κυρίως επί προεδρίας Γιάννη Αλαβάνου, έγιναν πολλές προσπάθειες καταγραφής της ιστορίας του ΤΕΕ και της ιστορίας των ελλήνων μηχανικών. Τότε, συνεργαστήκαμε με ερευνητές και ακαδημαϊκά ιδρύματα, όπως το ΕΜΠ, το ΕΚΠΑ (ΜΙΘΕ), το Πανεπιστήμιο Κρήτης, τα οποία ασχολήθηκαν (και εξακολουθούν να ασχολούνται στο πλαίσιο των ερευνητικών δραστηριοτήτων τους) με τα θέματα αυτά στο πλαίσιο του πεδίου για την ιστορία της επιστήμης και της τεχνολογίας.

Σε επόμενες αναρτήσεις θ' αναφερθώ επίσης στη Βιβλιοθήκη του ΤΕΕ (ιδρύθηκε το 1927) και στις ενέργειες για την ανάπτυξη σύγχρονων υπηρεσιών πληροφόρησης, έχοντας και την εμπειρία των 25 χρόνων από τα συνολικά 30 που εργαζόμουν στο ΤΕΕ.

--------------------------------------------------------------

Σημείωση: Η πρώτη εικόνα δείχνει σελίδα από την έκδοση του ΤΕΕ «Κωδικοποίησις της νομοθεσίας περί του Τεχνικού Επιμελητηρίου της Ελλάδος και νομοθεσία ασκήσεως επαγγέλματος και αμοιβών μηχανικού» του 1936 (το πλήρες κείμενο εδώ:  http://library.tee.gr/digital/books_tee/book_15645.pdf).

Τα πρώτα βήματα του Τεχνικού Επιμελητηρίου πριν από 90 χρόνια και και δύο αναφορές από τη σύγχρονη ιστοριογραφία

"Πρακτικά Γενικής Συνελεύσεως της Γενικής Ενώσεως Ελλήνων Επιστημόνων Μηχανικών γενομένης την 11η Ιανουαρίου 1923 εν τω καταστήματι της Λέσχης Επιστημόνων."

Στη Συνέλευση αυτή, όπως δημοσιεύεται στο περιοδικό "Αρχιμήδης" (Ιαν. 1923, σελ. 5-7) αποφασίστηκε να επιδιωχθεί η συνένωση όλων των μέχρι τότε φορέων που εκπροσωπούσαν τους μηχανικούς. Ο Πρόεδρος της Συνέλευσης Μ. Οικονόμου σημείωνε μάλιστα ότι "η Επανάστασις ήτις διοικεί την χώραν θα χαράξει νέας οδούς εις την διοίκησιν" και ότι "οφείλει ο τεχνικός κόσμος ... να έλθει αρωγός του έργου αυτής παρέχων την πεφωτισμένην γνώμην του επί των μεγάλων τεχνικών ζητημάτων της χώρας". Να θυμίσουμε ότι η " επανάσταση" στην οποία αναφέρεται ο Οικονόμου ήταν το "κίνημα της 11ης Σεπτεμβρίου 1922" από το  οποίο προέκυψε η Κυβέρνηση Γονατά (πρόκειται για το κίνημα των Νικ. Πλαστήρα, Στ. Γονατά και Δ. Φωκά). Η Ελλάδα εκείνη την περίοδο αλλά και για αρκετά χρόνια βρισκόταν σε μια ιδιαίτερα δύσκολη πολιτική, κοινωνική και οικονομική κατάσταση - μικρασιατική καταστροφή, κατάρρευση του μεγαλοϊδεατισμού, ενάμισι εκατομμύριο πρόσφυγες στο δρόμο και χωρίς δουλειά, έντονο το στεγαστικό πρόβλημα, μεγάλες ανάγκες σε τεχνικές υποδομές ... 

Θα ήταν παραπάνω από απαραίτητος και χρήσιμος ένας φορέας που θα συνέβαλε στην αντιμετώπιση των παραπάνω προβλημάτων που ταλάνιζαν τη χώρα, αλλά και παράλληλα θα αντιμετώπιζε συλλογικά και ενιαία τα ζητήματα των ελλήνων μηχανικών.

Ετσι, το Νοέμβριο του ίδιου χρόνου εκδόθηκε το Ν.Δ. "Περί συστάσεως Τεχνικού Επιμελητηρίου" (ΦΕΚ 338/Α/1-24/11/1923), με το οποίο εδραιώθηκαν οι θεσμοί που όριζαν και συγκροτούσαν την επιστημονική και επαγγελματική κοινότητα των ελλήνων μηχανικών. Όλο το κείμενο δημοσιεύτηκε σε συνέχειες σε δύο τεύχη του Αρχιμήδη (Νοέμβριο και Δεκέμβριο 1923).

Προσωπογραφία Ηλία Αγγελόπουλου, πρώτου προέδρου του ΤΕΕ

Πρώτος Πρόεδρος  του ΤΕΕ (το 1925) ανέλαβε τιμητικά, λόγω της προσφοράς του στο χώρο των μηχανικών, ο Ηλίας Αγγελόπουλος, πολιτικός μηχανικός, στοιχεία για τη βιογραφία και την εργογραφία του οποίου μπορούν να ανακτηθούν από τη βάση δεδομένων "Μηχανικοί" της Βιβλιοθήκης του ΤΕΕ. Εξάλλου, ειδικά στον Αγγελόπουλο αλλά και σε όλη την εποχή και το σχετικό με το ΤΕΕ ιστορικό πλαίσιο αναφέρεται διεξοδικά ο ιστορικός της επιστήμης Σπύρος Τζόκας στη διδακτορική διατριβή του με τίτλο "Για την κοινωνική διαμόρφωση της αντικειμενικότητας της τεχνικής: Παραδείγματα από την ιστορία των Ελλήνων μηχανικών (τέλη 19ου – αρχές 20ου αιώνα)", Πανεπιστήμιο Αθηνών, ΜΙΘΕ - ΕΜΠ, 2011 (περίληψη εδώ). 

  Ο Τζόκας στην πολύ ενδιαφέρουσα και πρωτότυπη εργασία του υιοθετεί τον όρο "ειδήμων μηχανικός" (expert), επιχειρώντας να δείξει "τον τρόπο με τον οποίο συγκροτήθηκε η ταυτότητα του μηχανικού ως ειδήμονα που διεκδικούσε μια κεντρική θέση στη δημόσια σφαίρα".

Σημειώνεται εξάλλου η αντίληψη για το ρόλο του μηχανικού ως "ειδικού διανοούμενου", σε μια εποχή ανάπτυξης της τεχνολογίας, θεωρούμενης ως παράγοντας αλλαγής και στοιχείο νεωτερικότητας. Ο διανοούμενος αυτός "εισέρχεται στο δημόσιο χώρο με το κύρος του ειδικού [...] για να υποδείξει τον αποδοτικότερο δρόμο στην παραγωγική διαδικασία".

Η αναφορά για τον ειδικό διανοούμενο έχει ληφθεί από τη συμβολή της ιστορικού Μαρίας Μαυροειδή στο έργο "170 χρόνια Πολυτεχνείο: οι μηχανικοί και η τεχνολογία στην Ελλάδα", τ. Α', σελ. 446, στο κείμενο της οποίας παρατίθεται η αναφορά στο άρθρο Σωτηρόπουλος Δ., Παναγιωτόπουλος Δ., “Ειδικοί” διανοούμενοι και θύλακες χειραφέτησης στο Μεσοπόλεμο. Μεταρρυθμιστές γεωπόνοι και μηχανικοί στην ύπαιθρο και το άστυ,  Μνήμων, 2008, τόμ. 29, σ. 121- 149. Σημειώνεται βέβαια ότι όλες οι εργασίες και στους δύο τόμους της παραπάνω έκδοσης είναι εξαιρετικά ενδιαφέρουσες.

Για το ίδιο θέμα, δηλαδή τις προσπάθειες συλλογικής έκφρασης και παρουσίας των μηχανικών από τον 19ο αιώνα ακόμη, ασχολείται και ο ιστορικός Γιάννης Αντωνίου. Στη μελέτη του με τίτλο "Έλληνες μηχανικοί: θεσμοί και ιδέες" που προέκυψε από τη διδακτορική διατριβή του στο ΕΜΠ, ο Αντωνίου διατυπώνει ως εξής την άποψη του σχετικά με το ρόλο ίδρυσης του ΤΕΕ:

"... Αυτό το οποίο άρχισε να αποτελεί συνείδηση στους πρωταγωνιστές αυτών των εγχειρημάτων και να προβάλλεται σ’ αυτή τη φάση ήταν ότι η κατοχύρωση του επαγγέλματος του διπλωματούχου μηχανικού και του συνακόλουθου κοινωνικού status, που διεκδικείτο μέσω αυτής, δεν ήταν μόνο υπόθεση που συνδεόταν με την αναβάθμιση των σπουδών στο Πολυτεχνείο και την παγίωση μιας κοινωνικής συνείδησης που διεκδικούσε την καθιέρωση μιας οργανικής σχέσης ανάμεσα στα τεχνικά επαγγέλματα και την επιστήμη. Χρειαζόταν και κάτι ακόμη, η θεσμική αναγνώριση αυτής της σχέσης μέσω της ανάθεσης σε μια ενιαία επαγγελματική οργάνωση των μηχανικών, που θα είχε τη μορφή του νομικού προσώπου δημοσίου δικαίου, του ρόλου του προνομιακού τεχνικού συμβούλου του κράτους. 

Ο θεσμός, ο οποίος επρόκειτο να εκφράσει αυτή τη διπλή αρμοδιότητα και να υπερβεί τελεσίδικα τον οργανωτικό κατακερματισμό στη συλλογική εκπροσώπηση των Ελλήνων μηχανικών, έγινε πραγματικότητα με το νομοθετικό διάταγμα της 1^ης Νοεμβρίου του 1923 σύμφωνα με το οποίο ιδρύθηκε το Τεχνικό Επιμελητήριο της Ελλάδος, ως νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου. Ο νόμος ψηφίσθηκε όταν υπουργός συγκοινωνιών ήταν ο Λουκάς Σακελλαρόπουλος, ενώ πρώτος πρόεδρος του Επιμελητηρίου ανέλαβε το 1925 ο Ηλίας Αγγελόπουλος..."

Γιάννης Αντωνίου, Οι έλληνες μηχανικοί: Θεσμοί και ιδέες, Βιβλιόραμα, 2006.

Οι παραπάνω εργασίες δεν είναι οι μόνες που ασχολούνται με το ρόλο του ΤΕΕ και των μηχανικών. Αρκετοί είναι οι Έλληνες ερευνητές (Μ. Ασημακόπουλος, Χρ. Αγριαντώνη, Κ. Γαβρόγλου, για να αναφέρω μερικά ονόματα, ενδεικτικά) που τα τελευταία χρόνια ερευνούν, ομιλούν και συνομιλούν για το θέμα αυτό. 

Και βέβαια, να μην παραλείψω το ίδιο το ΤΕΕ με την έκδοση για τα 80 χρόνια του το 2003 ("80 χρόνια ΤΕΕ: οδοιπορικό στο χρόνο , "δια πυρός και σιδήρου" : η δημιουργική συμβολή του ΤΕΕ και των Ελλήνων Μηχανικών", αλλά επίσης με πρωτοβουλίες τις οποίες είχα τη χαρά να ξεκινήσω και να συντονίζω, δηλαδή τη βάση δεδομένων "Έλληνες Μηχανικοί" ως έργο της Βιβλιοθήκης ΤΕΕ (http://opac.tee.gr), τη σειρά συνεντεύξεων με παλαίμαχους μηχανικούς και τη σελίδα "Οι Έλληνες Μηχανικοί και το έργο τους" (http://history.tee.gr/). 

Θα επανέλθω...

(Βλέπε και σειρά αναρτήσεων με τον τίτλο "Ξεφυλλίζοντας τα Τεχνικά Χρονικά...")

Θανάσης Αναπολιτάνος, πολιτικός μηχανικός: ένας ενεργός ακτιβιστής απέναντι στην "αδράνεια μιας βαρύκοης και παχύδερμης εξουσίας". Εις μνήμην!

"Το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας, ως πανελλαδικός φορέας των μηχανικών, οφείλει να είναι -και είναι - ιδιαίτερα ευαίσθητο στα θέματα προστασίας του περιβάλλοντος και διατήρησης της οικολογικής ισορροπίας. Γι αυτό εξ άλλου μεγάλο μέρος της δραστηριότητάς του αφορά ακριβώς σε αυτά τα θέματα. Έχοντας ως βασική αρχή ότι το Περιβάλλον που ζούμε δεν το κληρονομήσαμε από τις προηγούμενες γενιές αλλά το δανειστήκαμε από τις επόμενες, έχουμε χρέος να το διαφυλάξουμε και να το διαχειριστούμε με τρόπο που να μην εκθέτουμε σε κίνδυνο φυσικούς και ανθρώπινους πόρους. Σημαντικότατη θέση στα θέματα αυτά έχουν όσα συνδέονται με την παραγωγή Ενέργειας..."

Έτσι ξεκινά την εισήγησή του στο Συνέδριο Heleco 2005 ο Θανάσης Αναπολιτάνος, πολιτικός μηχανικός, ειρηνιστής  και δραστήριος ακτιβιστής στα θέματα προστασίας του περιβάλλοντος και κύρια στα θέματα προστασίας από τον πυρηνικό κίνδυνο, συστήνοντας το Αντιπυρηνικό Παρατηρητήριο της Μεσογείου που μόλις είχε ιδρυθεί στη Ρόδο με πρωτοβουλία δική του και υποστήριξη του ΤΕΕ. Και καταλήγει:

"...Έχουμε επίγνωση ότι είναι εξαιρετικά δύσκολη η προσπάθεια που ξεκινάμε. Δύσκολη γιατί είναι προορισμένη για τα μεγάλα, που συνήθως είτε τα εκχωρούμε να τα διαχειριστούν άλλοι (και δεν μας απασχολούν), είτε τα υποβαθμίζουμε μέσα στην καθημερινότητα και τα προβλήματα που ο καθένας αντιμετωπίζει. Ο μοναδικός και χειρότερος αντίπαλός είναι η - απευκτέα - αδράνειά μας.

Αξίζει όμως να γίνει. Είναι πραγματικά επιταγή των καιρών. Κανένας ευαίσθητος άνθρωπος δεν μπορεί να μείνει αδιάφορος και παθητικός θεατής μιας επερχόμενης καταστροφής. Είναι χρέος προς τη σημερινή και τις επόμενες γενιές. Στηρίξτε την κι εσείς με το δικό σας τρόπο στο δικό σας χώρο!"

Η πυρηνική ενέργεια, υποστήριζε γιατί το πίστευε, είναι μια αδιέξοδη κι επικίνδυνη επιλογή.

Το 1ο Αντιπυρηνικό Φεστιβάλ (έχουν διοργανωθεί 4 φεστιβάλ μέχρι τώρα) είχε ως σύνθημα "Ενεργοί, όχι ραδιενεργοί". Και ο Αναπολιτάνος δεν έμενε αδρανής. Τα πέντε χρόνια (2006-2011) που είχα την αρμόδια Διεύθυνση στο ΤΕΕ, μας βομβάρδιζε κυριολεκτικά με μηνύματα, ανακοινώσεις, προτάσεις, το Αντιπυρηνικό Παρατηρητήριο ήταν παρόν και δραστήριο.

Η ανακοίνωση  του Αντιπυρηνικού Παρατηρητηρίου της Μεσογείου για τα πυρηνικά όπλα σε ένα από τα τελευταία τεύχη του Ενημερωτικού Δελτίου ΤΕΕ (τ. 2615, 10/1/11)

Σ' ένα μήνυμα που μας είχε στείλει στις 10 Μαίου 2009 έλεγε: 

Σας επισυνάπτω το χαιρετισμό που απηύθυνα στο διήμερο που διοργάνωσε χθες και προχθες το ΤΕΕ για τις ΑΠΕ στη Ρόδο. Στο τέλος του χαιρετισμού υπάρχει μιά σημαντική είδηση.

Αν θέλετε διαδώστε  το.

Με τους θερμούς χαιρετισμούς μου

Θανάσης Αναπολιτάνος

Στην εισήγηση, όπου εκφράζει όλη του την αγωνία για την τύχη του τόπου αλλά και διατυπώνει με καθαρότητα τις προτάσεις του, αρχίζει έτσι:

"Το ζήτημα της ενέργειας έχει πάρει σήμερα εκρηκτικές διαστάσεις σε παγκόσμιο επίπεδο.

Οι κυρίαρχες δυνάμεις αντιμετωπίζουν  την ενέργεια ως εμπόρευμα - από το οποίο προσδοκούν κέρδος - και όχι ως δημόσιο αγαθό παραγόμενο από πόρους σε ανεπάρκεια. Η τέτοια θεώρησή της ωθεί καθημερινά σε μια λογική υπερπαραγωγής και υπερκατανάλωσης και στην τεράστια διόγκωση των εμφανιζόμενων ως απαραίτητων αναγκών. Είναι αυτοί οι κύριοι λόγοι που δεν ενδιαφέρονται για την εξοικονόμηση ενέργειας και αντιμετωπίζουν  απαξιωτικά τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας.

Είναι προφανές ότι, σε ένα τέτοιο τοπίο, ο έλεγχος των πλουτοπαραγωγικών πηγών, αποτελεί άμεση προτεραιότητα για πολλούς που επιδιώκουν να δημιουργήσουν σχέσεις ενεργειακής, επομένως και γεωπολιτικής εξάρτησης των κρατών από αυτούς. Η επιδίωξη αυτή είναι γνωστό ότι έχει οδηγήσει σε πολέμους, στρατιωτικές επεμβάσεις και ανισοτιμία στις διεθνείς σχέσεις.

            Πέρα, όμως, από αυτές τις πλευρές - αναπόφευκτες σε καιρούς καπιταλιστικής κυριαρχίας - οι δραστηριότητες στον τομέα της ενέργειας έχουν φέρει στην επιφάνεια και μια σειρά άλλα προβλήματα. Τέτοια είναι η υπερεκμετάλλευση ή και εξάντληση των φυσικών πόρων, τα περιστατικά και οι απειλές ατυχημάτων, με πρώτα στη λίστα επικινδυνότητας τα πυρηνικά, η περιβαλλοντική υποβάθμιση και μόλυνση τεράστιων περιοχών  και πάνω απ όλα το ζήτημα της αλλαγής του κλίματος, στο οποίο έχουν τεράστια συμβολή. Όλο και περισσότεροι άνθρωποι συνειδητοποιούν καθημερινά ότι, αν δεν ανακοπεί η ενεργειακή φρενίτιδα, μπαίνουν σε άμεσο κίνδυνο τα σημερινά χαρακτηριστικά του  πλανήτη που μας φιλοξενεί και η ίδια η Ζωή..

 ... Αφετηρία μας είναι οτι χρειάζεται μια διαφορετική αντίληψη για τα ζητήματα της ενέργειας, ανεξάρτητα από τον ιδιαίτερο τρόπο με τον οποίο ο καθένας μας αντιλαμβάνεται την κοινωνία του μέλλοντος. Ως στοιχεία της κοινής μας αφετηρίας θεωρούμε:

·     Την αντιμετώπιση των φυσικών και ενεργειακών πόρων ως κοινή παγκόσμια περιουσία

·     Την προσαρμογή σε μοντέλα που θα αποτρέπουν καταστροφικές εξελίξεις και θα διασφαλίζουν το μέλλον της Ζωής.

·     Την αμφισβήτηση της χωρίς όρους και όρια ανάπτυξης με την ταυτόχρονη ανάδειξη του αυξανόμενου ρόλου της περιβαλλοντικής προστασίας.

 ·     Την αμφισβήτηση των απαράδεκτων σημερινών καταναλωτικών προτύπων που προβάλλονται και επιβάλλονται σε όλους τους τομείς δημόσιας ζωής..."

Και καταλήγει:

"... Αυτονόητα θα πείτε όλα τα παραπάνω. Θα συμφωνήσουμε, τα επαναλαμβάνουμε ωστόσο για να υπερνικηθεί η αδράνεια  μιάς βαρήκοης και παχύδερμης εξουσίας.

Φύλαξα για το τέλος δύο πρόσφατες καλές ειδήσεις:

1.      Πριν από ακριβώς ένα μήνα παρουσιάστηκαν τα συμπεράσματα μιας ερευνητικής εργασίας που πραγματοποίησε  επί 1½ έτος το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας σε συνεργασία με την Greenpeace. Αναφέρω μόνο ένα ελπιδοφόρο συμπέρασμα :"Τα αποθέματα Ανανεώσιμης Ενέργειας που είναι σήμερα διαθέσιμα και μπορούμε να τα εκμεταλλευθούμε τεχνικά επαρκούν για να καλύψουμε 6 φορές τις σημερινές παγκόσμιες ανάγκες".

2.      Δεύτερη και συνάμα καταπληκτική είδηση που μας ήρθε από την αντίπερα όχθη του Ατλαντικού. «Δεν χρειάζεται να κατασκευαστεί στις ΗΠΑ ούτε ένας νέος πυρηνικός, ούτε ένας  ανθρακικός ενεργειακός σταθμός». Αν νομίζετε οτι αυτά είναι λόγια κάποιου περίεργου ακτιβιστή, χάσατε. Είναι δηλώσεις του κ Jon Wellinghoff, νέου Προέδρου της Ομοσπονδιακής Ρυθμιστικής  Επιτροπής Ενέργειας των ΗΠΑ, ο οποίος μάλιστα προχώρησε λέγοντας οτι με τις δυνατότητες που υπάρχουν σήμερα, το φορτίο βάσης θα είναι σύντομα αναχρονισμός.  Δεν γνωρίζω πόσο καιρό θα παραμείνει στη θέση του ο κ  Πρόεδρος, ας ελπίσουμε οτι θα μακροημερεύσει. Εκείνο που θέλω όμως να τονίσω είναι οτι  όταν αυτά  λέγονται από τα πλέον επίσημα χείλη και μάλιστα στο κράτος με τις μεγαλύτερες ευθύνες στην υπερθέρμανση του Πλανήτη, αντιλαμβάνεστε πόσο άσχημα ηχούν στ αυτιά μας  οι φωνές των διεθνών και εγχώριων σειρήνων με τις δήθεν βεβαιότητες και την καλλιέργεια μονόδρομων για την δήθεν φθηνή, ασφαλή και πράσινη πυρηνική ενέργεια."

   

Με λύπη μου πληροφορήθηκα σήμερα τον πρόωρο θάνατό του μετά από μια βασανιστική πορεία με την αρρώστεια. Κρίμα, κρίμα!

Ξεφυλλίζοντας τα Τεχνικά Χρονικά του ΤΕΕ πριν από 80 χρόνια, πρώτη χρονιά έκδοσής τους. 2: Αναφορές για Ταμείο Μηχανικών, Δημόσια Έργα, Αρχιτεκτονική

Συνεχίζω το ξεφύλλισμα των Τεχνικών Χρονικών του 1932 που ήταν η πρώτη χρονιά έκδοσής τους και όπου καταδεικνύεται ο ρόλος και η απήχηση του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας τόσο μέσα στη χώρα όσο και στην Ευρώπη (προηγούμενη ανάρτηση με αναφορές σε Κιτσίκη, Βενιζέλο και Γερμανία). Αφιερώνω την ανάρτηση στους συναδέλφους μου στο ΤΕΕ που απεργούν για το αυτονόητο, το δικαίωμα στη δουλειά!

Ταμείο Συντάξεων μηχανικών και εργοληπτών

Από το πρώτο ήδη τεύχος δημοσιεύτηκε άρθρο σχετικά με τις ενέργειες της Διοίκησης του ΤΕΕ υπό τον Νικόλαο Κιτσίκη να ιδρύσει ασφαλιστικό οργανισμό για τα μέλη του. Στο πλαίσιο αυτό, το ΤΕΕ ανέπτυξε και υποστήριξε πρωτοβουλίες για την κατάρτιση εναλλακτικών Σχεδίων Νόμου προκειμένου να ληφθεί οριστική απόφαση για το νέο Ταμείο. Σε επόμενο τεύχος εξάλλου, δημοσιεύεται η ανταλλαγή αλληλογραφίαας ανάμεσα στη Διοίκηση του ΤΕΕ και στο μηχανικό Ν. Ψιλόπουλο σχετικά με τη στάση του ΤΕΕ απέναντι στο ταμείο εργοληπτών δημοσίων έργων. Σημειώνεται πάντως ότι, παρά τις επιμέρους επιφυλάξεις της Αντιπροσωπείς του ΤΕΕ ότι με το Ταμείο Συντάξεων Μηχανικών  «τα μέλη θα επεβαρύνονταο δια καταθλιπτικών υπό τας σημερινάς συνθήκας εισφορών»,  τελικά συμφώνησε με τη δημιουργία του κοινού Ταμείου Μηχανικών και Εργοληπτών Μηχανικών (το σημερινό ή ... μέχρι πρότινος ΤΣΜΕΔΕ).

Νόμος για τα Δημόσια Έργα

Την ψήφιση του Νόμου "Περί εκτελέσεως δημοσίων έργων", σε αντικατάσταση Προεδρικού Διατάγματος του 1929. Μάλιστα, όπως αναφέρεται στο τεύχος 7 του 1932, σ. 384-388, ο τελικά ψηφισθείς νόμος ήταν αποτέλεσμα επίμονου, άοκνου και ανένδοτου αγώνα του ΤΕΕ και ειδικά του Προέδρου Νίκου Κιτσίκη, ώστε το αρχικώς κατατεθέν σχέδιο νόμου "όπερ εν τη πρωταρχική αυτού μορφή απέβαινε καταστρεπτικόν δια τα συμφέροντα των εργοληπτών δημοσίων έργων" να τροποποιηθεί με όρους ευνοϊκούς για τους εργολήπτες μηχανικούς, λαμβάνοντας μάλιστα υπόψη και την οικονομική κρίση της εποχής. Σε προηγούμενο τεύχος των Τεχνικών Χρονικών (15 Ιανουαρίου 1932), περιγράφονται οι δραστηριότητες και οι παρεμβάσεις του ΤΕΕ προκειμένου να γίνουν οι αναγκαίες τροποποιήσεις και βελτιώσεις του αρχικού νομοσχεδίου. Το κείμενο του Νόμου 5615 δημοσιεύτηκε στο τεύχος 18, 15 Σεπτεμβρίου 1932.

Αρχιτεκτονική

 Το ενδιαφέρον του ΤΕΕ για την αρχιτεκτονική, τους δημιουργούς και τα νέα ρεύματα ήταν πάντα ξεχωριστό και αυτό μαρτυρούν τα ποικίλα δημοσιεύματα σε όλη τη διάρκεια της ζωής του περιοδικού. Για το 1932 ξεχωρίζω καταρχήν το άρθρο που γράφτηκε ειδικά για τα Τεχνικά Χρονικά από τον Alberto Sartoris, Ιταλοελβετό αρχιτέκτονα πρωτοπόρο στο κίνημα του μοντερνισμού και της ορθολογικής αρχιτεκτονικής, καθηγητή στο Πολυτεχνείο της Λωζάννης  (Το νέον πνεύμα εις την αρχιτεκτονική / μελέτη ειδικώς γραφείσα δια τα "Τεχνικά Χρονικά", 15 Μαρτίου 1932 ; έτ. Α', τ. 1, τεύχ. 6 , σ. 285-288). 

Οίκος επαγγελματιών (από σχέδιο του Sartoris)

Η νέα αρχιτεκτονική την οποία παρουσιάζει ο Sartoris είναι η «ορθολογική ευρωπαϊκή αρχιτεκτονική, άμεσον παράγωγον του νέου πολιτισμού», η οποία «θέτει σταθεράς βάσεις, ικανάς ν’ ανανεώσουν την αστυδομικήν και πλαστικήν τέχνην». Αντιδιαστέλλει την «καθαράν αρχιτεκτονικήν» από την «διακοσμητικήν αρχιτεκτονικήν» και τονίζει στοιχεία που χαρακτηρίζουν το νέο κίνημα, όπως είναι η τοποθέτηση της αρχιτεκτονικής εις το πραγματικό της επίπεδο σε σχέση με το τοπίο, το κλίμα, τις ειδικές ανάγκες κάθε τόπου και τα μέσα που παρέχει η τεχνολογία, καθώς και η χωρική ισορροπία για την αποφυγή «υπερτροφικών συνθέσεων και ακροτήτων».  Μάλιστα ολοκληρώνει την παρουσίαση με την αναφορά του στη σχέση της πλαστικής τάξης και της πλαστικής ωραιότητας με τους αριθμούς και την γεωμετρική λαμπρότητα, επικαλούμενος τον Πυθαγόρα ο οποίος «είχε παρατηρήσει ότι κάθε αρμονία εξαρτάται από μίαν αναλογίαν, από μίαν αριθμητικήν σχέσιν, πράγμα αληθές και δι’ ημάς...».

Το "ωραιότατον σχέδιον δημοτικού σχολείου επί επικλινούς εδάφους" του Δημ. Πικιώνη

 Ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι  «Ταξιδιωτικαί σημειώσεις απο την Ελλάδα» του Heinrich Lauterbach, οι οποίες δημοσιεύθηκαν αρχικά στο βερολινέζικο περιοδικό Die Forme. Ο Γερμανός αρχιτέκτονας παρουσιάζει με ιδιαίτερα θετικό τρόπο την αρχιτεκτονική κίνηση στην Ελλάδα, τόσο με λόγια όσο και με φωτογραφίες αντίστοιχων έργων. Έτσι, δεσπόζουν οι αναφορές στο έργο του Πάτροκλου Καραντινού, του Δημήτρη Πικιώνη, του Μητσάκη και άλλων εμβληματικών μέχρι σήμερα μορφών της ελληνικής αρχιτεκτονικής. Μάλιστα, ολοκληρώνει την παρουσίασή του σημειώνοντας:

«... Η εντύπωσις ήν δημιουργεί η πρόχειρος επαφή με την εργασίαν των νεωτέρων Ελλήνων αρχιτεκτόνων, είναι ότι η εργασία αύτη συντελείται μετά μεγίστης σοβαρότητος προς ικανοποίησιν των επιδιωκομένων σκοπών, απηλλαγμένη από προσωπικάς φιλοδοξίας¸ επηρεαζομένη από αίσθημα κλασσικισμού... Αι παρατηρήσεις αύται έχουν τοσούτον μεγαλυτέραν αξίαν, εάν υπολογίση τις ότι οι αρχιτέκτονες έχουν πρωτίστως να αντιδράσουν κατά της προτιμήσεως του κοινού προς τους κίνοας, κιονόκρανα και λοιπούς κλασσικούς αρχιτεκτονικούς τύπους. ΟΙ Έλληνες αρχιτέκτονες τελούσιν ευτυχώς εις στενήν επαφήν μετά της οικοδομικής παραδόσεως των νήσων του Αιγαίου, εις ήν αποδίδουσιν αξίαν αρχής προς δημιουργίαν και ουχί συμβατικήν τοιαύτην...»

Το Στρατιωτικό Νοσκομείο Πατρών, έργο του αρχιτέκτονα Ανδρ. Κριεζή

Είχε επίσης άρθρα του αρχιτέκτονα Ανδρέα Κριεζή για το στρατιωτικό νοσοκομείο Πατρών και των αρχιτεκτόνων Β. Κασσάνδρα και Λ. Μπόνη για  «το κινηματοθέατρον του Μετοχικού Ταμείου Στρατού», και στις δύο περιπτώσεις με λεπτομερή σχέδια των επιμέρους τμημάτων τους.

Στο άρθρο περιέχονται κατόψεις και τομές του Κινηματοθεάτρου που περικλείεται από τους δρόμους Πανεπιστημίου, Αμερικής, Βουκουρεστίου και Σταδίου. Εδώ, η κάτοψη της πλατείας.

*** Οι παραπάνω πληροφορίες και οι εικόνες έχουν ληφθεί από την ψηφιοποιημένη συλλογή των Τεχνικών Χρονικών που έχει γίνει από τη Βιβλιοθήκη του ΤΕΕ.                                                                                                                                          

17 Νοεμβρίου: Στη μνήμη του καθηγητή Θεόδωρου Σκουλικίδη

Όσοι περάσαμε από τους χημικούς μηχανικούς στο Μετσόβιο, θυμόμαστε το Σκουλικίδη με τη βαρειά βραχνή φωνή, τα μεγάλα δυσκολοδιάβαστα βιβλία και την καλοσυνάτη αποδοχή για όλους τους φοιτητές του. Σχεδόν όλοι περάσαμε από τα εργαστήριά του.Τα θέματά του Φυσικοχημεία, Ηλεκτροχημεία, Διάβρωση, Προστασία μνημείων, Ακρόπολη. Το έργο του για τη σωτηρία των μαρμάρων στην Ακρόπολη είναι πρωτοποριακό και με παγκόσμια αναγνώριση.

Μα ο Σκουλικίδης ήταν και ο δάσκαλος, που τις μαύρες μέρες του Νοέμβρη του 73 και μετά στάθηκε δίπλα στους φοιτητές του και για τη στάση του αυτή κλείστηκε για σαράντα μέρες στο ΕΑΤ-ΕΣΑ. Ήταν ήταν ένας από τους καθηγητές του Πολυτεχνείου (όπως και ο Θεοδόσης Τάσιος στους πολιτικούς μηχανικούς) που κράτησαν γενναία στάση απέναντι στη χούντα και στους εγκάθετούς της.

Στη μνήμη του, κι επειδή ήταν ο καθηγητής στον οποίο έκανα κι εγώ τη διπλωματική μου ("Μηχανισμός σχηματισμού ενεργού δρόμου κατά την διάβρωση υπό μηχανική καταπόνηση κραμάτων αλουμινίου"), παραθέτω λίγες αναφορές για τη στάση του αυτή.

Το 2007 διοργανώθηκε στο ΤΕΕ ημερίδα στη μνήμη του. Ανάμεσα στους ομιλητές, η Εύη Παπακωνσταντίνου, χημικός μηχανικός, από τους ενεργούς φοιτητές του Πολυτεχνείου εκείνο το Νοέμβρη του '73 στον αγώνα ενάντια στη χούντα (και να σημειώσω η πρώτη γυναίκα μέλος της Διοικούσας Επιτροπής του ΤΕΕ αργότερα) είπε για το δάσκαλό της και μετέπειτα συνεργάτη στα έργα της Ακρόπολης:

"... Από τα μαθητικά του χρόνια συμμετείχε ενεργά στους κοινωνικούς αγώνες. Για την αντιστασιακή του δράση στην Κατοχή φυλακίστηκε το 1942 σε ηλικία κάτω των 18 ετών στις φυλακές Αβέρωφ.

Στη διάρκεια της Δικτατορίας όταν οι περισσότεροι ακαδημαϊκοί σιωπούσαν, αυτός ήταν ο συμπαραστάτης των αγωνιζομένων φοιτητών και ο προστάτης των διωκόμενων. Για αυτό μετά την εξέγερση του Πολυτεχνείου το 1973 φυλακίστηκε στο ΕΑΤ-ΕΣΑ. Και μέσα από το κελλί του κυριολεκτικά χλεύαζε το καθεστώς με απίστευτη τόλμη και σαρκασμό. Αυτά δεν μπορούν να ξεχαστούν..."

Στη συνέντευξη  που είχε δώσει για την εκπομπή Ρεπορτάζ χωρίς Σύνορα και προβλήθηκε στις 14 Νοεμβρίου 2005, ο καθηγητής είπε ανάμεσα στα άλλα:

".....

Εκείνο που θέλω να τονίσω είναι το εξής. Πρώτον δεν εμφανίζω τον εαυτό μου ως αντιστασιακό, όταν έγιναν τόσο μεγάλες πράξεις αυτοθυσίας και αξιοπρέπειας από άλλους. Θέλω επίσης να τονίσω και να εξάρω το ήθος και την μαχητικότητα των σπουδαστών οι οποίοι μας δώσανε την δυνατότητα να κρατήσουμε κι εμείς την αξιοπρέπεια των ανωτάτων ιδρυμάτων....

...

Όχι για μένα, όλο το τετράγωνο ήτανε πιασμένο. Η πόρτα η δική μου έβλεπε στην οδό Ηρακλείου και ήτανε δίπλα στο πολυτεχνείο και τα είχανε κλείσει αυτά γύρω-γύρω. Και του Τάσιου δίπλα και παρακολουθούσαμε από μακριά. Κάποιοι σπουδαστές που προσπάθησαν να το σκάσουν τους βάλαμε μέσα στην πόρτα της πολυκατοικίας και φύγανε αργότερα και γενικά ήτανε μία νύχτα πολύ, πάρα πολύ έντονη και για τους σπουδαστές και για μας.

...

Και ψάξαμε σπουδαστές μας και είδαμε ότι φρουρούσαν τα εργαστήρια. Και σας είπα μέχρι την τελευταία στιγμή δεν είχε γίνει καμία ζημιά. Μετά εμφανιστήκανε ζημιές. Μόνο το γραφείο του Επιτρόπου. Σπάσανε την πόρτα και πήρανε μέσα τους καταλόγους που κατέγραφε για τον καθένα δικός μας αντίθετος, φανατικός, φαρμάκι και κάτι τέτοια πράγματα.

...

 Βέβαια το θέμα ήτανε να πούμε ποιοι ήτανε σπουδαστές μέσα ονόματα. Και δε λέγαμε βέβαια προφανώς ονόματα. Και είπα μάλιστα στο Σπανό ότι κύριε Σπανέ εσείς έχετε τη μισή ΕΣΑ μέσα και δεν μπορείτε να ξέρετε ποιοι ήτανε; Στην ΕΣΑ όπως ξέρετε έγραφε απάνω η επιγραφή “καλώς ήρθατε”. Εκεί μας πήγανε και ήτανε ο καλός και ο κακός ερχότανε, κύριε Καθηγητά τι θέλετε ευχαρίστως, θέλω τσιγάρα μου τελειώσανε, καλά εντάξει. Ερχότανε ο άλλος το πίστεψες λέει ότι θα σου φέρει τσιγάρα; Σήκω επάνω κάτσε κάτω και τα λοιπά τέτοια πράγματα.

Αλλά δεν μας κακοποίησαν έτσι κι αλλιώς, διότι είχε ξεσηκωθεί η παγκόσμια κοινή γνώμη και κυρίως οι Καθηγητές μας που είχαμε σπουδάσει έξω, η Διεθνής Επιτροπή Διαβρώσεως στην οποία ήμουνα μέλος και τα λοιπά. Κι έτσι ήτανε απ΄ αυτήν την άποψη ήρεμη η κατάσταση μέσα σε ένα κελί που δεν μπορούσαμε να περπατήσουμε. Περπατούσαμε απάνω στο κρεβάτι μόνοι μας, μας βγάζανε πέντε λεπτά έξω και ερχότανε κάτι δήθεν γιατροί μας ρωτάγανε πως πάμε. Να λέω έχω ένα κομπολόι και παίζω. Μόλις φεύγανε φωνάζανε τον λοχία, ερχότανε ο λοχίας έχεις ένα κομπολόι; Φέρτο εδώ. Ασκούσαν ψυχολογική βία λίγο πριν την ανάκριση και στην ανάκριση κατεβαίναμε κάτω στο ΕΑΤ-ΕΣΑ και εκεί πέρα ξανά ρωτούσανε τα ίδια και τα ίδια και κάποια στιγμή εμφανίστηκε ένας Εισαγγελέας ο οποίος απήγγειλε κατηγορία για εσχάτη προδοσία.

Αυτό διότι λέει το κίνημα αυτό ξεκίνησε από τους ιταλούς κομμουνιστές και ούτω καθεξής. Βέβαια δεν προχώρησε αυτό γιατί μας απέλυσαν στο τέλος εκεί αρχές πρωτοχρονιάς πριν τα Χριστούγεννα, δηλαδή μείναμε ένα μικρό διάστημα. Στο ΕΑΤ-ΕΣΑ βέβαια ήτανε τραγική η κατάσταση. Είχανε φρουρούς οι οποίοι πρέπει να ήτανε άρρωστοι οι άνθρωποι, τους είχανε ντρεσάρει και αν θέλανε κάποιον να τον μεταχειριστούν κατά τρόπο άλλο τους φωνάζανε και αυτοί μπαίνανε μέσα και σε σπάγανε στο ξύλο. Αυτοί εξαφανίστηκαν, μετά δεν τους είδαμε. Αλλά είχε και εσατζήδες που υπηρετούσαν και για να πάει κανείς στην τουαλέτα εσατζήδες κανονικοί με ξιφολόγχες φρουρούσανε τον κρατούμενο από τους φύλακες αυτούς οι οποίοι βεβαίως ήθελαν να του επιτεθούν.

Και υπήρχε και άλλο ένα θέμα ότι ακούγαμε φωνές και βασανίζανε και εμένα τουλάχιστον και στους άλλους λέγανε ότι ξέρεις βασανίζουμε τον τάδε σπουδαστή σου και επομένως πρέπει να μας πεις κάτι, αλλιώς θα συνεχίσουμε. Βέβαια αυτό ήταν ένα μεγάλο δίλημμα, αλλά τελικά είπα βασανίστε τον είναι νέο παιδί, θα αντέξει. Αυτά δε ότι δεν κάνουνε τέτοιες βιαιοπραγίες, εκ των υστέρων όταν είδαμε τους σπουδαστές μας χτυπημένους και κρεμασμένους από τα χέρια από τη φάλαγγα εδώ και τα λοιπά, τότε πιστοποιήσαμε ότι είχανε πάρα πολύ βασανιστεί. Τους βγάλανε κι αυτούς μαζί με μας και μετά τους ξαναπιάσανε. Και το θέμα ακόμα είναι να τελειώσω ότι την ημέρα που είχα μάθημα αφήνανε οι σπουδαστές ένα γαρύφαλλο επάνω ή ένα τριαντάφυλλο στην έδρα.

...

Καλά παλιά στην κατοχή όταν ήμουνα δεκάξι χρονών έμεινα οχτώ μήνες στο Αβέρωφ και εκεί ήτανε τραγικές οι συνθήκες διότι τουφεκίζανε και ανθρώπους που δεν είχανε καν δικαστεί. Ήτανε οι περίφημοι σαράντα όμηροι όταν γινότανε κάτι εναντίον των γερμανών και παίρνανε από τα κελιά μέσα. Τέλος πάντων και παρά τα δεκαέξι χρόνια μπόρεσε κανείς να αντέξει σε αυτά. Αλλά δεν υπήρχε αυτό το δίλημμα να σου βάζουνε τον τρίτο να τον βασανίζουνε για σένα. Εμένα με χτυπήσανε οι ιταλοί και έμεινα ένα μήνα στο νοσοκομείο. Είναι ακόμα τα σημάδια στο κεφάλι που μου σπάγανε καρέκλες στο κεφάλι και τα λοιπά. Αλλά αυτό το δίλημμα το τελευταίο ότι τον χτυπάμε για να μιλήσεις ήτανε πραγματικά καινούριο. Καινούρια εφεύρεση.

.............

Ήμουνα στη δίκη των κατηγορούμενων για το πραξικόπημα αυτό, όπου και κατέθεσα ότι τα εργαστήρια μείνανε ανέπαφα, ότι ήτανε μέσα της ΕΣΑ άνθρωποι που παρακολουθούσανε και με ρωτήσανε διάφορα παραπειστικά οι διάφοροι δικηγόροι και απαντούσα εκεί. Ήτανε μια περίεργη δίκη, ήταν ο περίφημος Εισαγγελέας που το ξεχνάω το όνομά του..

...........

Την ώρα που περικύκλωσαν το πολυτεχνείο ο στρατός οι πυροβολισμοί ήτανε κυρίως για να κλείσουμε τα παράθυρα να μη βλέπουμε γύρω-γύρω τι γίνεται. Τώρα, πυροβολισμοί υπήρχανε διότι απέξω γινόταν ένα είδος μάχης. Αν μιλάμε για νεκρούς, ήτανε μερικοί που τους πήρανε απέξω τραυματισμένους και πεθάνανε μέσα. Μέσα στο πολυτεχνείο ένας ελέχθη τότε στη δίκη ότι είχε τραυματιστεί στο λαιμό από μία σφαίρα. Κατά τα άλλα στις γιορτές του πολυτεχνείου εμφανιζότανε μητέρες και βέβαια ρωτήσαμε τι γίνεται γιατί κλαίει, τι είχε. Αλλά δεν ήθελε να πει, ήτανε τρομοκρατία τότε. Και πιστεύω ότι μερικοί σπουδαστές, δεν ξέρω αν μέσα έγινε αυτό όταν μπήκε ο στρατός ή απέξω, πάντως είχανε σκοτωθεί."

Ο Θεόδωρος Σκουλικίδης έφυγε από τη ζωή τον Μάρτιο του 2005 σε ηλικία 80 ετών.

Ξεφυλλίζοντας τα Τεχνικά Χρονικά του ΤΕΕ πριν από 80 χρόνια, πρώτη χρονιά έκδοσής τους. 1: Αναφορές σε Κιτσίκη, Βενιζέλο και Γερμανία

Το πρώτο τεύχος των Τεχνικών Χρονικών έχει ημερομηνία 1 Ιανουαρίου 1932

Φέτος συμπληρώθηκαν 80 χρόνια από την πρώτη έκδοση των Τεχνικών Χρονικών, του περιοδικού του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας. Αποστολή του είχε την πληροφόρηση και την επικοινωνία των μελών μεταξύ τους, με τη Διοίκηση και με τις πολυπληθείς Επιτροπές του, ώστε να καταστήσει δυνατή τη συμβολή τους "στην προαγωγή του θεσμού και στην πραγμάτωση του προορισμού του", που είναι "η ύψωσις της στάθμης των τεχνικών επιστημών και η ρύθμισις των επιστημονικών και επαγγελματικών δράσεων των μηχανικών επ' ωφελεία του κοινωνικού συνόλου" (όπως γράφει το κύριο άρθρο του πρώτου τεύχους). 

Δημιουργήθηκε έτσι μια δυνατή φωνή των μηχανικών, μέσα στη δύσκολη οικονομική κατάσταση στην οποία βρισκόταν η χώρα (και) τότε. Το περιοδικό είχε συνεχή πορεία, σίγησε μόνο στα χρόνια της κατοχής, κι έπαιξε σημαντικό ρόλο στην παρουσίαση του πολυδιάστατου έργου των ελλήνων μηχανικών. Δυστυχώς όμως, τα τελευταία χρόνια σιώπησε, όπως και το εβδομαδιαίο  Ενημερωτικό Δελτίο, στερώντας από τους μηχανικούς τη δυνατότητα και την ευκαιρία να έχουν δικό τους λόγο, τη δικιά τους συλλογική φωνή στον δικό τους συλλογικό Τύπο.

Ας είναι τα παρακάτω μια μικρή συμβολή αναφοράς στο έργο του ΤΕΕ, που αυτές τις μέρες δοκιμάζεται από τη λαίλαπα της οικονομικής κρίσης και των μνημονίων...

• Ο Νίκος Κιτσίκης και η οικονομική μελέτη των τεχνικών ζητημάτων

Ο Νίκος Κιτσίκης, σε πίνακα του Παρθένη

Πρόεδρος του ΤΕΕ ήταν εκείνη την εποχή ο καθηγητής του ΕΜΠ Νίκος Κιτσίκης, ένας προοδευτικός άνθρωπος, ο οποίος με τις γνώσεις και τις ιδέες του, με την εργατικότητα, τις οργανωτικές και διοικητικές του ικανότητες συνέβαλε πολλαπλά στην ανάδειξη και προώθηση ζητημάτων που αφορούσαν τους έλληνες μηχανικούς αλλά και την ανάπτυξη της χώρας συνολικά. Σταθμό αποτέλεσε η διάλεξη που έδωσε τον Δεκέμβριο 1931 με τίτλο "Γενική εισήγησις επί της οικονομικής μελέτης των τεχνικών ζητημάτων" και δημοσιεύεται στο πρώτο τεύχος, στην οποία τόνισε μεταξύ των άλλων τη σημασία των οικονομικών σπουδών για τους μηχανικούς, της οικονομικής έρευνας για τα τεχνικά ζητήματα και της επιστημονικής "ορθολογικής" οργάνωσης της εργασίας, παρουσίασε τα κυριώτερα παραγωγικά έργα (λιγνίτες, θερμικές και υδραυλικές πηγές ενέργειας, οδικό και σιδηροδρομικό δίκτυο, εκμετάλλευση γαιών κτλ.) διατυπώνοντας ταυτόχρονα και αντίστοιχες προτάσεις αντιμετώπισης. Επίσης, αναφέρθηκε εκτενώς στην άποψή του για τη συγκρότηση Ανώτατου Οικονομικού Συμβουλίου, το οποίον "αποτελεί έμμονον σκέψιν της Κυβερνήσεως Βενιζέλου από της αρχής της τελευταίς βουλευτικής περιόδου" (σελ. 9 στο σχετικό άρθρο).

Νίκος Κιτσίκης, Γενική εισήγησις επί της οικονομικής μελέτης των τεχνικών ζητημάτων : το Ανώτατον Οικονομικόν Συμβούλιον, Τεχνικά Χρονικά, 1 Ιανουαρίου 1932 ; έτος Α', τ. 1, τεύχ. 1 , σελ. 4-20

Στην εποχή μας, που ο ρόλος του ΤΕΕ και των μηχανικών απαξιώνονται ποικιλοτρόπως, έχει επίκαιρο ενδιαφέρον η ιδιαίτερη σημασία που δίνεται, πριν από 80 χρόνια, στην ανάγκη να εκπροσωπούνται σε ένα τέτοιο όργανο όπως το Ανώτατο Οικονομικό Συμβούλιο οι μηχανικοί μέσω του φορέα τους, του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας. Εξάλλου, κατά την παρουσίαση από τον Νίκο Κιτσίκη αντίστοιχων πρωτοβουλιών σε άλλες χώρες της Ευρώπης, γίνεται η παρακάτω αναφορά  για την περίπτωση της Γερμανίας:

"...  Εν Γερμανία σοσιαλδημοκράται και ανεξάρτητοι, ήτοι άκροι αριστεροί, πάντως πτέρυγες μιας και της αυτής ιδεολογίας και παρατάξεως συνεβιβάσθησαν επί της αρχής της ιδρύσεως των Οικονομικών Συμβουλίων, διά των οποίων θεσπίζεται η αρχή της αξίας της ομάδος κατ' αντίθεσιν προς την αξίαν του ατόμου, καθ' ήν η εξουσία ανήκει εις τας οργανωμένας παραγωγικάς τάξεις, αποτελούσας κοινωνικάς δυνάμεις και ουχί εις την πλειοψηφίαν των ατομικών θελήσεων. Ούτω συνεπεία τοιούτου συμβιβασμού εψηφίσθησαν τα άρθρα 156 και 165 του Γερμανικού Συντάγματος της Weimar του 1919, δι' ού το πρώτον έλαβεν ύπαρξιν ο θεσμός..."

• Ο Ελευθέριος Βενιζέλος και το ΤΕΕ

Ο πρωθυπουργός Ελευθέριος Βενιζέλος είχε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για το Τεχνικό Επιμελητήριο και τις θέσεις που διατύπωνε, προφανώς προσβλέποντας στη θετική συνεισφορά του στην πολιτική ανόρθωσης που ήθελε να εφαρμόσει στη χώρα. Όταν το ΤΕΕ οργάνωσε σειρά διαλέξεων για τα τεχνικά και οικονομικά ζητήματα, εξέφρασε την επιθυμία του να τις παρακολουθήσει όλες. Μάλιστα έστειλε επιστολή στον Πρόεδρο του ΤΕΕ Νίκο Κιτσίκη μετά την πρώτη διάλεξη που αναφέρθηκε παραπάνω, στην οποία τοποθετείται σε διάφορα σημεία, όπως είναι η πρότίμηση ξένων εργοληπτικών εταιριών για τα διάφορα έργα που εκτελούνταν εκείνη την περίοδο. Αιτιολόγησε γιατί σε κάποια έργα προτιμήθηκαν ξένοι (όπως στα έργα Αξιού και Στρυμώνος) ενώ σε άλλα αρνήθηκε ο ίδιος ξένους  (όπως στο έργο των υπονόμων), ενώ εκθειάζει το επίπεδο σπουδών του Πολυτεχνείου και υπόσχεται ότι όταν αποκτηθεί πείρα εις τους έλληνες μηχανικούς δεν θα υπάρχει ανάγκη απασχόλησης ξένων.

Και η απάντηση του Πρωθυπουργού Ελευθερίου Βενιζέλου στη Γενική εισήγηση επί της οικονομικής μελέτης των τεχνικών ζητημάτων του Νίκου Κιτσίκη, Τεχνικά Χρονικά, 1 Ιανουαρίου 1932 ; έτος Α', τ. 1, τεύχ. 1 , σελ. 17-18

Να σημειώσω ότι και κατά τη συμπλήρωση του πρώτου χρόνου από την έκδοση των Τεχνικών Χρονικών, ο Ελευθέριος Βενιζέλος απέστειλε συγχαρητήρια επιστολή στον Πρόεδρο του ΤΕΕ Νίκο Κιτσίκη, στην οποία υπογραμμίζεται η συμβολή του περιοδικού στη δημοσιοποίηση της τεχνικής κίνησης της χώρας, τόσο  στο εσωτερικό όσο και σε αρμόδιους κύκλους του εξωτερικού.

Η δεύτερη επιστολή του Ελευθερίου Βενιζέλου δημοσιεύτηκε στο τεύχος 25 των Τεχνικών Χρονικών, 1 Ιανουαρίου 1933

Στο ίδιο τεύχος δημοσιεύεται και άρθρο για τη βράβευση του ΤΕΕ από την Ακαδημία Αθηνών για την δράση του και τη συμβολή του στις τεχνικέ ςεφραμογές της Επιστήμης, όπως διατυπώνει ο καθηγητής Κ. Γεωργικόπουλος.

*(Για τον Βενιζέλο και την πολιτική του στην ίδια περίοδο όπως την είδε ο Νίκος Μπελογιάννης, έχω αναφερθεί σε παλιότερη ανάρτηση).

• Η γερμανική εφημερίδα Deutche Allgemeine Zeitung για το ΤΕΕ

Το άρθρο του αρχισυντάκτη του Hutte George Sinner στη γερμανική εφημερίδα Deutche Allgemeine Zeitung για το ΤΕΕ. Αναδημοσιεύτηκε στα Τεχνικά Χρονικά το Νοέμβριο του 1932, τεύχ. 21 , σ. [1041]-1042.

Το Νοέμβριο του 1932 αναδημοσιεύτηκε το άρθρο του αρχισυντάκτη του περιοδικού Hutte George Sinner, το οποίο είχε εμφανιστεί αρχικά τον Σεπτέμβριο του ίδιου χρόνου στη γερμανική εφημερίδα Deutche Allgemeine Zeitung και αναφέρόταν στο Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας. Αναφέρει λοιπόν ανάμεσα στ' άλλα ο κ. Sinner τότε ότι το Τεχνικό Επιμελητήριο "είναι ίδρυμα όντως σημαντικώτατον, το οποίον κατά το βραχύ διάστημα της υπάρξεώς του συνετέλεσε πολυτιμοτάτην εργασίαν δια την ανύψωσιν της επαγγελματικής στάθμης των Ελλήνων Μηχανικών", ότι εν μέρει "ασχολείται με εργασίας τας οποίας εκτελούν από ετών αι εν Γερμανία επιτροπαί της προτυποποιήσεως η ένωσις Γερμανών μηχανικών (VDI)", ενώ αναφέρεται ιδιαίτερα σε δράσεις του όπως η προτυποποίηση, η δημιουργία τεχνικής επιστημονικής βιβλιογραφίας και η μετάφραση και δημοσίευση ξένων εργασιών, η νομοθεσία, η κατάρτιση τεχνικού λεξιλογίου, η επιστημονική οργάνωση της εργασίας κ.ά.

* Να σημειώσω δύο στοιχεία: εκείνη την εποχή η παραπάνω γερμανική εφημερίδα ήταν ακραία συντηρητική αν και είχε διαφορετική αφετηρία, ενώ από την άλλη μεγάλο μέρος των ελλήνων μηχανικών είχαν σπουδάσει σε γερμανικά πολυτεχνεία, όπως και ο ίδιος ο Κιτσίκης.

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Σημειώσεις

• Οι παραπάνω πληροφορίες και οι εικόνες έχουν ληφθεί από την ψηφιοποιημένη συλλογή των Τεχνικών Χρονικών που έχει γίνει από τη Βιβλιοθήκη του ΤΕΕ. 
• Εξάλλου, για την Ιστορία του ΤΕΕ και των Μηχανικών υπάρχει αντίστοιχη ιστοσελίδα στον ιστότοπο του ΤΕΕ που έχει δημιουργηθεί από την γράφουσα. 
• Υπάρχει επίσης το Λεύκωμα  "80 Χρόνια ΤΕΕ: οδοιπορικό στοχρόνο: «διά πυρός και σιδήρου»: η δημιουργική συμβολή του ΤΕΕ και των ΕλλήνωνΜηχανικών". 
• Περισσότερες πληροφορίες για το Νίκο Κιτσίκη υπάρχουν στην ειδική έκδοση των Τεχνικών Χρονικών του 1986 που έγινε με επιμέλεια της Έλλης Παππά (μπορεί ν' ανακτηθεί στην ψηφιοποιημένη μορφή μέσω της Βιβλιοθήκης ΤΕΕ δίνοντας ως θέμα "Κιτσίκης")