Άνευ φόβου και άνευ πάθους
αντιμετώπιζε ο Μάνος Χατζηδάκις την ενοποιημένη κουλτούρα της Ευρώπης. «Δεν μας τρομάζει απ’ τη στιγμή που μας
περιέχει», απάντησε σε σχετικό ερώτημα Γαλλίδας δημοσιογράφου.
Είχε ζητηθεί από τον Μάνο
Χατζηδάκι, την ημέρα που υπογραφόταν στο Ζάππειο η ένταξή της Ελλάδας στην ΕΟΚ
(28 Μαίου 1979) να δώσει συνέντευξη σε ευρωπαϊκά μέσα ενημέρωσης.
Μίλησε για πολλά, για την Αθήνα
και τους εσωτερικούς μετανάστες, για τα μπουζούκια, για τα καλά και τα κακά που
μας εκπροσωπούν, για την καλοζωία «χωρίς περιεχόμενο και ευτελούς αισθητικής»
που βασίζεται «περισσότερο στη νευρωτική
εκτόνωση παρά στην απόλαυση», για την αβεβαιότητά μας για το μέλλον και το
νεοκλασικό μας πάθος (που τα χαρακτηρίζει ωραία γιατί μας προσδίδουν νεότητα), για
αυτά που ελκύουν τους Ευρωπαίους και που δεν είναι «το νεοελληνικό μας πνεύμα ή τα γραφτά των νεοελλήνων θεατρικών
συγγραφέων...», για την «γεροντολατρεία» μας και για την «παραδημοσιογραφία»
που «υπάρχει, λειτουργεί και
επιβάλλεται».
Παρουσίασε τη συνέντευξη στην
εκπομπή του «Σχόλια» στο Τρίτο Πρόγραμμα, την Κυριακή 15 Ιουλίου 1979, μιας και
όπως είπε, δεν βρήκαν τις απαντήσεις του ευχάριστες για να τις μεταδώσουν στην
τηλεόραση (εκεί, λέει, «σέβονται το κοινό
[...] αφού τ’ αποβλακώσαν πρώτα, τώρα εννοούν να το υπηρετούν πιστά και να το
διασκεδάζουν»).
Κι όταν τον ρώτησε ο συνεργάτης
του Ραδιοφωνικού σταθμού του Λουξεμβούργου τι περιμένει ότι θα βρει στην
Ευρώπη, απάντησε:
«Επιτρέψτε μου νάμαι προσωπικός σ’ αυτή μου την απάντηση, τούς είπα.
Και πρώτ’ απ’ όλα, το τρομαχτικό, σε υπερμεγέθη παρουσία με εκπροσώπους τον
Έιτς Πι Λόβκραφτ, τον Έντγκαρ Άλαν Πόε και τον Κάρολο Μπωντλαίρ. Μετά, μια
ευρωπαϊκή ταυτότητα για απογευματινούς περιπάτους, ιδίως τις Κυριακές, πότε στο
Κιρινάλε, ή στην Πλατεία Βαντόμ και πότε στη Σεβίλλη. Τέλος. Ένα ευρωπαϊκό
κοιμητήριο για μια εφησυχασμένη δημοκρατική μας αποχώρηση σαν έρθει η ώρα μας
που λένε».
Κι όταν «αυτός απ’ τη Γερμανική τηλεόραση μου λέει ξαφνικά: Νιώθετε Έλληνας,
για Ευρωπαίος; Τι ερώτημα, σκέφτομαι».
Ο Μάνος Χατζηδάκις με το
ιδιαίτερο πνεύμα του απάντησε κατάλληλα και το διηγείται στην εκπομπή:
«Και βέβαια του απαντώ, Έλληνας αν αυτό σημαίνει Ευρωπαίος. Κι
Ευρωπαίος αν αυτό συμπεριλαμβάνει την Ελληνικότητά μου. Σας ενδιαφέρει η
ελληνική σας ιθαγένεια; Μού κάνει αυτός από το Λουξεμβούργο.
Του απαντώ: Αν με εξουθενώσετε, όχι. Ή τουλάχιστον θα μ’ ενδιαφέρει όσο
ενδιαφέρει ένα φυλακισμένο στο Άουσβιτς, αν είναι απόγονος του Μεγαλέξαντρου ή του μεγάλου Τσέγκις Χαν.
Άν πάλι μείνω ελεύθερος, η ελληνική μου ιθαγένεια θάναι μια πραγματικότητα που
δε θάμαι σε θέση να την αρνηθώ, έτσι καθώς θάναι συνυφασμένη με τη γλώσσα και
με την προσωπική μου ιστορία. Το μόνο που μπορώ να ελπίζω είναι να γίνει μια αλήθεια
και για σάς.
Ερώτηση: Ποιοι θα μας κυβερνήσουνε μελλοντικά στην ενωμένη Ευρώπη;
Κι απάντησα: Ελπίζω για τους επερχόμενους, μια δημογεροντία του
πνεύματος κι όχι η άγια κι αποστολική οικογένεια του πρίγκηπος Φράνκεστάιν.»
(Από την έντυπη έκδοση: Μάνος Χατζιδάκις, Η δημογεροντία του μέλλοντος, Από: Τα σχόλια του Τρίτου: Μια νεοελληνική μυθολογία, Εξάντας, 2007, σελ. 171-177).
Σε κάποιο σημείο, μιλώντας για τη μετανάστευση και την περιπέτεια των
ελληνικών πόλεων, αναθυμάται την «Ελλαδογραφία» του Νίκου
Γκάτσου. Βρίσκω συγκλονιστική τη συνύπαρξη των τριών μεγάλων Γκάτσου
(στίχοι) – Χατζηδάκι (μουσική) – Θεοδωράκη (τραγούδι) στο εμβληματικό αυτό
έργο.
Ο Μάνος Χατζηδάκις γεννήθηκε σαν σήμερα το
1925 στην Ξάνθη.
.......................................................................................................Η σημερινή ανάρτηση απαντά και στο θέμα της ημέρας σχετικά με τις βιβλιοθήκες και το δανεισμό βιβλίων:
