Ο μιλιταρισμός έρπει και ανεβαίνει τα σκαλοπάτια του σπιτιού μας, της Φωτεινής Σιάνου: για ποια Ευρώπη μιλάμε;

Ο μιλιταρισμός  έρπει και ανεβαίνει τα σκαλοπάτια του σπιτιού μας. Διάλογος ουσιαστικός δεν γίνεται γιατί πρόκειται για τον «πατριωτισμό», ότι δηλαδή είμαστε υποχρεωμένοι/ες να προετοιμαστούμε για πόλεμο. Αυτή την στιγμή τι προετοιμασία ακριβώς κάνουμε; Η αντιμετώπιση απειλής από την Τουρκία επιβάλλει μεν μια ικανότητα αποτροπής, αλλά πρώτιστα διάλογο και διαπραγμάτευση για την ειρηνική επίλυση των διαφορών μας και για πρακτική συνεννόηση και εφαρμογή του διεθνούς δικαίου. Όχι όμως τον αγώνα υπερεξοπλισμών στον οποίο έχουμε επιδοθεί. Επί πλέον τι δουλειά έχουμε να προσθέτουμε νέους εξοπλισμούς στους ήδη τεράστιους και παράλογους εξοπλισμούς, κοιτώντας προς την Ρωσία. Απειλεί την Ελλάδα η Ρωσία;

Ο μιλιταρισμός  έρπει και ανεβαίνει τα σκαλοπάτια του σπιτιού μας. Το πρόγραμμα REARM EUROPE- -επανεξοπλίσατε την Ευρώπη- ευρώ 800 δις. Αποτελεί την απόδειξη ότι η ανθρωπότητα μαθαίνει πολύ αργά. Αυτή η ήπειρος στον 20^ο αιώνα έζησε στο έδαφός της εκατομμύρια νεκρούς, εκατομμύρια τραυματίες, γενοκτονία, καταστροφές χωριών, πόλεων, κρατών, προσφυγιά, ατέλειωτο πόνο, εξορίες, στρατόπεδα συγκέντρωσης και εμφύλιους πολέμους, οι πληγές των οποίων δεν έχουν κλείσει ακόμα, και παρά ταύτα προετοιμάζεται για πόλεμο αντί να εργάζεται, να κινητοποιείται για την ειρήνη, την ειρηνική επίλυση των διαφορών, για την ενίσχυση και ενδυνάμωση των οργανισμών που μπορούν να κάνουν διαμεσολαβήσεις, να προωθούν διαλόγους, να εργάζεται για την προώθηση της διπλωματίας, της διεθνούς συνεργασίας.

Ο μιλιταρισμός  έρπει και ανεβαίνει τα σκαλοπάτια του σπιτιού μας. Έχουν κηρύξει τον πόλεμο ενάντια στους λαούς, τους εργαζόμενους/ες, τους συνταξιούχους, τους φτωχούς ανθρώπους, την νεολαία, άντρες και γυναίκες. Κάθε ευρώ που ξοδεύουν και κλέβουν από μας πηγαίνει στα κέρδη των κατασκευαστών όπλων, στα κέρδη του στρατιωτικοβιομηχανικού συμπλέγματος. Κάθε ευρώ που κλέβουν από εμάς, το κλέβουν από το κοινωνικό κράτος, τις δημόσιες υπηρεσίες, από την υγεία, την παιδεία, τον πολιτισμό. Ανεβάζουν με κάθε ευρώ που αυξάνει τα κέρδη της βιομηχανίας του πολέμου, το χρέος, επιβάλουν λιτότητα, θρέφουν τον ρατσισμό με τον μιλιταριστικό λόγο, ρίχνουν νερό στον μύλο της ακροδεξιάς.

Ο μιλιταρισμός  έρπει και μπαίνει μέσα στο σπίτι μας και καταστρέφει αυτά που έχουμε κατακτήσει με αγώνες και τα οποία δεν έχουμε ολοκληρώσει ακόμα. Εργασία, ανεργία, ισότητα αμοιβών, σεξουαλική παρενόχληση, δημόσιες υπηρεσίες και δομές για την στήριξη των γυναικών που αντιμετωπίζουν κακοποίηση, βία κάθε μορφής, ενδοοικογενειακή βία. Δημόσια νοσοκομεία και υπηρεσίες για τα αναπαραγωγικά δικαιώματα των γυναικών. Κοινωνικές υπηρεσίες για την φροντίδα που είναι ακόμα εξ’ ολοκλήρου στην ευθύνη και στις πλάτες των γυναικών, όπως μας απέδειξε περίτρανα η μεγάλη περιπέτεια του COVID.  Οι γυναίκες τα θύματα του μιλιταρισμού, του πολέμου, των ένοπλων συγκρούσεων. Τα σώματα των γυναικών, πεδία των μαχών τους.

Πάνω από 100 πόλεμοι και ένοπλες συγκρούσεις, παλιές και καινούργιες, γίνονται αυτή την στιγμή στον πλανήτη. Στην Μέση Ανατολή, στην Αφρική, στην Ασία. Μετράμε δίπλα μας, την Ουκρανία και την γενοκτονία στην Γάζα. Στην έκθεση DEFENCE EXHIBITION ATHENS που πραγματοποιείται αυτές τις ημέρες στην Αθήνα, -και εναντίον της οποίας κινητοποιείται η «Πρωτοβουλία ενάντια στην έκθεση DEFEA» έξω από το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας-, συμμετέχουν 436 εκθέτες από 37 χώρες, 98 επίσημες αποστολές από 45 χώρες και κεντρικό σύνθημα είναι «Η αμυντική βιομηχανία πρωταγωνιστής στην ανάπτυξη». Άλλος ένας μύθος «η ανάπτυξη», και η ασφάλεια. Ποια ανάπτυξη και ποια ασφάλεια; Αυτές οι ίδιες δεν τροφοδοτούν με οπλικά συστήματα τους 100 πολέμους, ένοπλες συγκρούσεις που μετράμε και προσθέτουμε σήμερα Ινδία και Πακιστάν;

Το γυναικείο και το φεμινιστικό κίνημα είναι ενάντια στον μιλιταρισμό και όλες τις συνέπειές του από την γένεσή του, και την ασφάλεια την οραματίζεται και αγωνίζεται για αυτήν ως ανθρώπινη ασφάλεια. Ανθρώπινη ασφάλεια που περιλαμβάνει την ειρήνη, τα ανθρώπινα δικαιώματα, την κοινωνική ισότητα, την ισότητα των φύλων, την υγεία, την παιδεία, την διατροφή, την εργασία, ασφαλείς κοινότητες και προσωπική ασφάλεια, ενέργεια, μόλυνση, βιοποικιλότητα, και κλιματική αλλαγή. Διεκδικεί την εφαρμογή του ψηφίσματος 1325/2000 του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ  (S/RES/1325) για τις γυναίκες, την ειρήνη και την ασφάλεια, όπου επαναβεβαιώνεται ο σημαντικός ρόλος των γυναικών στην πρόληψη και επίλυση των συγκρούσεων, στις ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις, στην οικοδόμηση της ειρήνης, στη διατήρηση της ειρήνης, στην ανθρωπιστική ανταπόκριση και στη μετασυγκρουσιακή ανασυγκρότηση και τονίζει τη σημασία της ισότιμης συμμετοχής τους και της πλήρους εμπλοκής τους σε όλες τις προσπάθειες για τη διατήρηση και την προώθηση της ειρήνης και της ασφάλειας. Το ψήφισμα 1325 προτρέπει όλους τους φορείς να αυξήσουν τη συμμετοχή των γυναικών και να ενσωματώσουν την οπτική του φύλου σε όλες τις προσπάθειες των Ηνωμένων Εθνών για την ειρήνη και την ασφάλεια. Καλεί επίσης όλα τα μέρη σε συγκρούσεις να λάβουν ειδικά μέτρα για την προστασία των γυναικών και των κοριτσιών από τη βία λόγω φύλου, ιδίως το βιασμό και άλλες μορφές σεξουαλικής κακοποίησης, σε καταστάσεις ένοπλης σύγκρουσης.

Το γυναικείο και φεμινιστικό κίνημα κινητοποιείται, δεκάδες οργανώσεις προσυπογράφουν κείμενο κατά του προγράμματος REARM EUROPE. 

Το Δίκτυο TRANSFORM EUROPE καλεί σε δράση και στο κάλεσμα αναφέρει:

Ας οργανώσουμε ένα ευρωπαϊκό κίνημα κατά του ReArm Europe! Ελάτε μαζί μας!

"Είμαστε αντίθετοι/ες στα σχέδια της ΕΕ να δαπανήσει επιπλέον 800 δισεκατομμύρια ευρώ για όπλα. Πρόκειται για 800 δισεκατομμύρια ευρώ που θα είναι κλεμμένα. Κλεμμένα από τις κοινωνικές υπηρεσίες, την υγεία, την εκπαίδευση, την εργασία, την οικοδόμηση της ειρήνης, τη διεθνή συνεργασία, από μια δίκαιη μετάβαση και την κλιματική δικαιοσύνη. Θα ωφελήσουν μόνο τους κατασκευαστές όπλων στην Ευρώπη, στις ΗΠΑ και αλλού.

Θα κάνει τον πόλεμο πιο πιθανό και το μέλλον λιγότερο ασφαλές για όλους/όλες! Θα δημιουργήσει περισσότερο χρέος, περισσότερη λιτότητα, περισσότερα σύνορα. Θα εμβαθύνει τον ρατσισμό. Θα τροφοδοτήσει την κλιματική αλλαγή. Δεν χρειαζόμαστε περισσότερα όπλα, δεν χρειάζεται να προετοιμαζόμαστε για περισσότερους πολέμους. Αυτό που χρειαζόμαστε είναι ένα εντελώς διαφορετικό σχέδιο: πραγματική, κοινωνική, οικολογική και κοινή ασφάλεια για την Ευρώπη και τον κόσμο".

Σας καλώ να αντισταθούμε όλες μαζί και η κάθε μία ξεχωριστά εναντίον του μιλιταρισμού και του πολέμου.

Σας καλώ να ενώσουμε δυνάμεις για να σταματήσουμε το πρόγραμμα  ReArm Europe.

Με το παραπάνω εξαιρετικό, μεστό, επίκαιρο κείμενο  μας καλεί σε εγρήγορση μια φωτεινή γυναίκα και ακάματη  ακτιβίστρια, η Φωτεινή Σιάνου. Θέλησα να το αντιγράψω στο ιστολόγιό μου γιατί τι παραπάνω θα μπορούσα να γράψω για τη σημερινή μέρα της Ευρώπης (τάχα μου), μιας Ευρώπης μικρής και ολίγιστης έναντι της ιστορίας και του πολιτισμού της, του ρόλου και της σημασίας της, των προσδοκιών των ανθρώπων της που γκρεμίζονται. Το ίδιο μικρή κα ολίγιστη η κυβέρνηση Μητσοτάκη, που καμώνεται τον "καλό" συνεταίρο στις φιλοπόλεμες πολιτικές των Ευρωπαίων, του Τραμπ, του Ισραήλ. Με το καλό λοιπόν το περιβόητο παζάρι όπλων, στο παζάρι και οι ζωές μας, οι ζωές των παιδιών μας και των εγγονιών μας. 

Ας μου επιτραπεί να συνδέσω τα παραπάνω με τα λόγια του επίσης ακάματου ακτιβιστή Μπέρνι Σάντερς. Γράφει σήμερα στο Bluesky:

Ο πόλεμος στη Γάζα έχει σκοτώσει ή τραυματίσει 170.000 ανθρώπους.
Παιδιά πεθαίνουν από την πείνα.
Ο Τραμπ ενθαρρύνει την εθνοκάθαρση 2.2 εκατομμυρίων ανθρώπων.
Γιατί δεν υπάρχει καμιά συζήτηση στην αμερικανική κυβέρνηση γιατί ξοδεύουμε δισεκατομμύρια ...

Γιατί δεν γίνεται καμιά συζήτηση στην Ευρώπη; Γιατί η γενοκτονία δεν απασχολεί την ελληνική κυβέρνηση; Πώς εννοεί την ειρήνη όταν ετοιμάζεται για πόλεμο και πώς ξεχωρίζει «καλούς» και «κακούς» πολέμους; Πώς αντιλαμβάνεται και πώς ενδυναμώνει διεθνείς σχέσεις και σχέσεις μεταξύ των λαών; Γιατί αυτές τις ίδιες μέρες διάλεξε, μαζί με τα παζάρια, τις επιδείξεις-παρελάσεις όπλων, μαχητικών αεροσκαφών, στρατιωτών;  Εμείς θα μείνουμε παρατηρητές; Θα ενδώσουμε στην απανθρωποποίηση; Το όραμα στις νέες γενιές θα λέγεται Ριβιέρα; Δεν πρέπει. Ο λόγος της Φωτεινής μας κινητοποιεί, να πάλι που ένα κίνημα ειρήνης και αλληλεγγύης είναι παραπάνω από απαραίτητο, ένα, όχι πολλά...

Για την Ευρώπη και τον "Homo Europœus"

Ποιος όμως είναι άραγε Ευρωπαίος;

................................................................................

Πάντως δεν είμαστε ακόμα τέλειοι Ευρωπαίοι. [είχαν προηγηθεί οι αναφορές στις επιρροές της Ρώμης και του χριστιανισμού] Κάτι λείπει από τη μορφή μας. Λείπει αυτός ο υπέροχος μετασχηματισμός στον οποίο οφείλουμε όχι μόνο το αίσθημα της δημόσιας τάξης, την καλλιέργεια της πόλης και του ανθρώπινου δικαίοου, ούτε μόνο τη βαθύτητα των ψυχών μας, το απόλυτο ιδεώδες και την αίσθηση μιας αιώνιας δικαιοσύνης. Λείπει κι εκείνη η λεπτή και έντονη δραστηριότητα, στην οποία οφείλουμε την υπεροχή της ευφυίας μας, την οξυδέρκεια, τη στερεότητα της γνώσης μας, όπως της οφείλουμε και την ενάργεια, την καθαρότητα και τη διάκριση των τεχνών μας και της λογοτεχνίας μας. Αυτές οι αρετές μας ήρθαν από την Ελλάδα.

......................................................................................

Αυτό που οφείλουμε στην Ελλάδα είναι ίσως αυτό που μας διέκρινε σε μεγαλύτερο βαθμό από την υπόλοιπη ανθρωπότητα. Της οφείλουμε την πειθαρχία του Πνεύματος, το παράδοξο παράδειγμα της τελειότητας σε όλα τα επίπεδα. Της οφείλουμε μια μέθοδο σκέψης που τείνει προς την αναγωγή κάθε πράγματος στον άνθρωπο, στον ακέραιο άνθρωπο...

Από αυτή την πειθαρχία επρόκειτο να γεννηθεί η επιστήμη. Η επιστήμη μας, δηλαδή ο πιο χαρακτηριστικός καρπός, η πιο ασφαλής και πιο προσωπική δόξα του πνεύματός μας. Η Ευρώπη είναι πρώτα απ' όλα δημιουργός της επιστήμης...

Όχι, το παραπάνω δεν είναι απόσπασμα από την αποψινή ομιλία του Γάλλου Προέδρου Εμμανουέλ Μακρόν στην Πνύκα.* Πήρα όμως αφορμή για να ξεφυλλίσω από τη βιβλιοθήκη μου ένα από τα βιβλία που έχω του Πωλ Βαλερύ. Πρόκειται για το "Η κρίση του πνεύματος" (Καστανιώτης 1996, σε μετάφραση Θανάση Χατζόπουλου), γραμμένο το 1919 και στο οποίο ο Γάλλος πολυμαθής συγγραφέας αναφέρεται στην κρίση που βρίσκεται η Ευρώπη μετά τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο. Έτσι, σε πνεύμα μάλλον απαισιοδοξίας, αλλά και μάλλον ελιτισμού, μιλάει για τον "Homo Europœus", όπως ο ίδιος κατονομάζει τον άνθρωπο της Ευρώπης, το μέρος του κόσμου που δεν είναι άλλο από "το σύνολο των μεγίστων", της φιλοδοξίας, της ισχύος, της παραγωγής, της εργασίας κτλ. κτλ. (Έχουν διατυπωθεί επιφυλάξεις για την αμφιλεγόμενη στάση του Βαλερύ απέναντι στα πολιτικά πράγματα της εποχής του, καθώς και για την ελιτίστικη κριτική του στα κοινωνικά ζητήματα, θέματα στα οποία αναφέρεται και ο Νικόλας Σεβαστάκης σε παλαιότερο άρθρο του στην Εφημερίδα των Συντακτών με τίτλο "Ο Βαλερί και η πολιτική του πνεύματος". Η αλήθεια είναι, πάντως, ότι αξίζει να διαβάσει κανείς τα έργα του "Ο άνθρωπος και το κοχύλι", "Διάλογος για το δέντρο" και πολύ περισσότερο το "Ευπαλίνος ή ο αρχιτέκτων", στο οποίο ξεδιπλώνεται η οπωσδήποτε πολυσχιδής προσωπικότητα του Βαλερύ, και βέβαια αναφέρομαι μόνο στα βιβλία που τυχαίνει να έχω).

... Η στρατιωτική κρίση έχει μάλλον λήξει. Η οικονομική κρίση είναι ορατή σε όλο της το μεγαλείο. Όμως η πνευματική κρίση, κρίση πιο λεπτοφυής, που από την ίδια της τη φύση εμφανίζεται με τις πιο απατηλές όψεις (αφού εκτυλίσσεται μέσα στο ίδιο το βασίλειο της απόκρυψης), αυτή η κρίση δύσκολα επιτρέπει να συλλάβουμε το αληθινό της στίγμα, τη φάση της ....

Δεν μας φαίνεται σαν να μιλάει για το σήμερα; Κι όμως γράφτηκε σχεδόν πριν από 100 χρόνια! Και να τι γράφει στο επίμετρο ο Θανάσης Χατζόπουλος πριν από 20 και κάτι χρόνια:

... Τελικά βέβαια όλη αυτή η "σύμπτωση" παρελθόντος/παρόντος, ή η φωνή του παρελθόντος που έρχεται να μιλήσει για ένα δεδομένο πλέον παρόν, σαν να είχε προφητεύσει ή σαν να είχε δει κάτι με κλειστά μάτια πριν καλά καλά υπάρξει, πιθανόν να μην είναι τίποτα περισσότερο από την ίδια την ιστορία του ανθρώπου, που κάποτε επαναλαμβάνεται με ανατριχιαστική ακρίβεια και ομοιότητα...

Ανατριχιάζω στη σκέψη ότι η ιστορία (μπορεί και να) επαναλαμβάνεται. Και τα δείγματα στην Ευρώπη "των μεγίστων" (!) δυστυχώς υπάρχουν. Άραγε, οι αποψινές ομιλίες των Μακρόν και Τσίπρα θα μπορέσουν να δώσουν κάτι περισσότερο από ευχολόγια μιας Έκθεσης Ιδεών; Μακάρι!

* Ο Γάλλος Πρόεδρος, πραγματοποιώντας επίσημη επίσκεψη σήμερα και αύριο στη χώρα μας, στην ομιλία που εκφώνησε απόψε στο λόφο της Πνύκας στην Ακρόπολη αναφέρθηκε στην Ελλάδα και στο χρέος της υπόλοιπης Ευρώπης για τον πολιτισμό που της κληροδότησε, ανέτρεξε στην ιστορική ομιλία του Αντρέ Μαλρώ το 1959, αναφέρθηκε στην κρίση που υπάρχει στην Ευρώπη σήμερα, και που δεν είναι μόνο οικονομική και που δεν πλήττει μόνο την Ελλάδα (και για την οποία δεν φταίει η Ελλάδα, όπως είπε), και τόνισε με έμφαση την ανάγκη επανεκκίνησης της Ευρώπης σε πνεύμα ελευθερίας, δικαιοσύνης, ασφάλειας, ειρήνης, δημοκρατίας. Έδωσε ιδιαίτερη σημασία στα ζητήματα πολιτισμού και πολιτιστικής κληρονομιάς και πρότεινε τη διοργάνωση μιας ευρωπαϊκής συνέλευσης για τον πολιτισμό που θα ξεκινήσει από την Αθήνα. Τελείωσε δε την ομιλία του με στίχους του Σεφέρη από το ποίημα «Les anges sont blancs» (Οἱ ἄγγελοι εἶναι λευκοί) που ο ποιητής έγραψε το 1939 και αφιέρωσε στον Χένρυ Μίλλερ:

............................................
κι όταν γυρεύεις το θαύμα πρέπει να σπείρεις το αίμα σου στις οχτώ γωνιές των ανέμων
γιατί το θαύμα δεν είναι πουθενά παρά κυκλοφορεί μέσα στις φλέβες του ανθρώπου.

Ναι στην Ελλάδα. Ναι στην Ευρώπη. Ναι στο ΟΧΙ

Ο Θανάσης στη Χώρα της σφαλιάρας. Έλεγε πάντα ΟΧΙ!

Αστείο μου φαίνεται να κομπάζουν κάποιοι πως είναι πιο Ευρωπαίοι από τους άλλους. Έφτασε μάλιστα ένας πρώην υπουργός να ουρλιάζει στην τηλεόραση: "Εγώ θέλω να μείνω Ευρωπαίος. Δεν θέλω να είμαι Βαλκάνιος!" Μα άνθρωπέ μου, είμαστε όλοι Βαλκάνιοι και όλοι Ευρωπαίοι, πώς να το κάνουμε; Θα μπορούσες να πείς "Δε θέλω να είμαι Ασιάτης!". Κι εκεί θυμήθηκα το μύθο για την αρπαγή της Ευρώπης από το Δία, της Ευρώπης που καταγόταν από τη Φοινίκη. Διαβάζω:

Η Ευρώπη ήταν αδελφή του Κάδμου, ιδρυτή της Θήβας και κόρη του Αγήνορα και της Τηλεφάσσας, ηγεμόνων της Φοινίκης.

Όταν μεγάλωσε, μια μέρα πήγε στα λιβάδια, για να παίξει με τις φίλες της και να μαζέψει λουλούδια. Εκεί συνάντησε τον θεό Δία. Εκείνον αμέσως τον χτύπησε ο Έρωτας και για να την πλησιάσει μεταμορφώθηκε σε ήρεμο, εύσωμο και δυνατό ταύρο και πήγε δίπλα της κάνοντας δήθεν ότι βόσκει, σκεπτόμενος με τι τρόπο θα την κατακτούσε. Εκείνη τότε πλησίασε τον ταύρο - Δία και άρχισε να τον χαϊδεύει γοητευμένη από την ωραία κορμοστασιά του και τη μυϊκή του δύναμη. Σε λίγο δε δίστασε και να τον ιππεύσει. Τότε αυτός άρχισε να τρέχει με αστραπιαία ταχύτητα. Η Ευρώπη έκλαιγε, μα δεν μπορούσε να πηδήσει, γιατί φοβόταν μη σκοτωθεί. 

Ο μεταμορφωμένος σε ταύρο θεός διέσχισε τη θάλασσα συνοδευόμενος από Τρίτωνες και Νηρηίδες και έφτασε στην Κρήτη. Όταν αποβιβάστηκε στο νησί, ο ταύρος δεν φαινόταν πια, αλλά ο Δίας πήρε από το χέρι την Ευρώπη και την οδήγησε στο Δικταίον άντρο. Καρπός των ερωτικών ενώσεων του Δία και της Ευρώπης στην Κρήτη ήταν ο Μίνωας, ο Ραδάμανθυς και ο Σαρπηδόνας. 

Αργότερα, όταν ο Δίας εγκατέλειψε την Ευρώπη και πήγε στον Όλυμπο, η Ευρώπη πήρε για δεύτερο σύζυγό της το βασιλιά της Κρήτης Αστερίωνα, που υιοθέτησε και τα παιδιά που είχε αποκτήσει αυτή από το Δία. Μετά το θάνατο του βασιλιά Αστέριου, το θρόνο της Κρήτης πήρε ο μεγαλύτερος από τους θετούς γιους του, ο Μίνωας, ο οποίος έγινε ο πρώτος Έλληνας θαλασσοκράτορας και νομοθέτης...

Η αρπαγή της Ευρώπης, έργο του Fernando Botero που κοσμεί
την είσοδο της Τράπεζας Πειραιώς στην οδό Αμερικής

Μήπως να νιώσω μια κάποια περηφάνεια - ως Κρητικιά - σαν να είμαι απευθείας απόγονος του ανθρωπιστή και σπουδαίου νομοθέτη  Μίνωα και του δίκαιου και σοφού Ραδάμανθυ, άρα και της Ευρώπης που τους γέννησε!

Η αρπαγή της Ευρώπης, έργο των Νίκου και Παντελή Σωτηριάδη  που κοσμεί 

την είσοδο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στο Στρασβούργο

Θυμάμαι πάλι δυο βιβλία που μου άρεσαν τόσο πολύ. Το ένα είναι το "Γεφύρι του Δρίνου" του Ίβο Άντριτς, Ευρώπη, Βαλκάνια, και η Ελλάδα μέσα. Το άλλο είναι ο "Δούναβης" του Κλαούντιο Μάγκρις, Ευρώπη, Κεντρική Ευρώπη, Βαλκάνια, και η Ελλάδα μέσα.

Και τώρα ξεφυλλίζω το "Κέλτες και Έλληνες" του Peter Berresford Ellis, Ευρώπη, Νοτιοανατολική Ευρώπη, Ασία, Ασιατική Γαλατία, Ευρωπαϊκή Γαλατία, Ουαλλία, Ιρλανδία, και η Ελλάδα μέσα.

Αγόρασα σήμερα ένα βιβλίο από τον τίτλο του: "Λόγος περί της αξιοπρέπειας του ανθρώπου", του Pico della Mirandola. Γράφτηκε τον 15ο αιώνα, μέσα στην ιταλική Αναγέννηση. Διαβάζω λίγο από την αρχή:

"Διάβασα, εντιμότατοι πατέρες, στα αρχαία βιβλία των Αράβων ότι ο Σαρακηνός Αμπνταλλάχ, όταν τον ρώτησαν τί τουφαινόταν πιο αξιοθαύμαστο σε τούτη τη μεγάλη οιονεί θεατρική σκηνή του κόσμου, απάντησε ότι δεν μπορείς να δεις τίποτε πιο θαυμαστό από τον άνθρωπο. Τη γνώμη του την επιβεβαιώνει ο Ερμής Τρισμέγιστος με εκείνο το: Ω Ασκληπιέ, είναι μεγάλο θαύμα ο άνθρωπος..."

Και από το τέλος διαβάζω:

"... Θέλησα να τα πω αυτά για να γίνει γνωστό πόσο κόπο κατέβαλα, ποιες δυσκολίες συνάντησα στην προσπάθεια να ελευθερώσω τα νοήματα αυτής της μυστικής φιλοσοφίας από το κουβάρι των γρίφων και τις κρυψώνες των μύθων, και όλα αυτά χωρίς να έχω βοήθεια από τις εργασίες και την προσπάθεια άλλων ερμηνευτών σ' αυτό το τόσο σοβαρό, τόσο σκοτεινό και ανεξερεύνητο ζήτημα. Και όμως, σαν σκύλοι με γάβγισαν λέγοντας ότι το μόνο που έκανα είναι να συγκεντρώσω έναν μεγάλο αριθμό από πομφόλυγες και φληναφήματα για να εντυπωσιάσω, σαν να μην επρόκειτο για ζητήματα εξαιρετικά αμφίσημα και επίμαχα, για τα οποία ξιφουλκούν οι κυριότερες ακαδημίες, και σαν να μην είχα φέρει επιχειρήματα εντελώς άγνωστα και απρόσιτα σ΄αυτούς που συκοφαντούν εμένα, αλλά θεωρούν ότι οι ίδιοι είναι οι ύπατοι των φιλοσόφων...
...
Για να σας γίνουν όλα αυτά σαφή μέσα από τα ίδια τα πράγματα, εντιμότατοι Πατέρες, κι επειδή δεν θέλω η ομιλία μου να καθυστερεί και άλλο το αντικείμενο του πόθου σας (γιατί σας βλέπω που ήδη ακονίζετε τα μαχαίρια σας με ηδονή, έτοιμοι για τη μάχη), ας ευχηθούμε να 'χουμε ευτυχή και γόνιμη έκβαση και, σαν να ηχούσε η σάλπιγγα, ας πάρουμε τα όπλα."

Όπως τους βλέπω ν΄ακονίζουν τα μαχαίρια και τα τσεκούρια, κι όσο δεν ακούω μια φορά να πούνε γι' αυτούς που μας εκβιάζουν εκδικητικά, λέω και πάλι λέω

Ναι στην Ελλάδα. Ναι στην Ευρώπη.

Ναι στο ΟΧΙ

Δύσκολες μέρες για την Ελλάδα και τους ανθρώπους της, εμάς όλους. Αλλά και άσχημες προοπτικές για την Ευρώπη. Κακές στιγμές... Κρίμα.

Καημένε Θου Βου, έτρωγες σφαλιάρες κι έλεγες ΌΧΙ ΟΧΙ ΟΧΙ...

Ναι στο ΟΧΙ λοιπόν...

Μάνος Χατζηδάκις ο Ευρωπαίος, «άνευ φόβου και άνευ πάθους»

 

Άνευ φόβου και άνευ πάθους αντιμετώπιζε ο Μάνος Χατζηδάκις την ενοποιημένη κουλτούρα της Ευρώπης. «Δεν μας τρομάζει απ’ τη στιγμή που μας περιέχει», απάντησε σε σχετικό ερώτημα Γαλλίδας δημοσιογράφου.

Είχε ζητηθεί από τον Μάνο Χατζηδάκι, την ημέρα που υπογραφόταν στο Ζάππειο η ένταξή της Ελλάδας στην ΕΟΚ (28 Μαίου 1979) να δώσει συνέντευξη σε ευρωπαϊκά μέσα ενημέρωσης.

Μίλησε για πολλά, για την Αθήνα και τους εσωτερικούς μετανάστες, για τα μπουζούκια, για τα καλά και τα κακά που μας εκπροσωπούν,  για την καλοζωία «χωρίς περιεχόμενο και ευτελούς αισθητικής» που βασίζεται «περισσότερο στη νευρωτική εκτόνωση παρά στην απόλαυση», για την αβεβαιότητά μας για το μέλλον και το νεοκλασικό μας πάθος (που τα χαρακτηρίζει ωραία γιατί μας προσδίδουν νεότητα), για αυτά που ελκύουν τους Ευρωπαίους και που δεν είναι «το νεοελληνικό μας πνεύμα ή τα γραφτά των νεοελλήνων θεατρικών συγγραφέων...», για την «γεροντολατρεία» μας και για την «παραδημοσιογραφία» που «υπάρχει, λειτουργεί και επιβάλλεται».

Παρουσίασε τη συνέντευξη στην εκπομπή του «Σχόλια» στο Τρίτο Πρόγραμμα, την Κυριακή 15 Ιουλίου 1979, μιας και όπως είπε, δεν βρήκαν τις απαντήσεις του ευχάριστες για να τις μεταδώσουν στην τηλεόραση (εκεί, λέει, «σέβονται το κοινό [...] αφού τ’ αποβλακώσαν πρώτα, τώρα εννοούν να το υπηρετούν πιστά και να το διασκεδάζουν»).

Κι όταν τον ρώτησε ο συνεργάτης του Ραδιοφωνικού σταθμού του Λουξεμβούργου τι περιμένει ότι θα βρει στην Ευρώπη, απάντησε:

«Επιτρέψτε μου νάμαι προσωπικός σ’ αυτή μου την απάντηση, τούς είπα. Και πρώτ’ απ’ όλα, το τρομαχτικό, σε υπερμεγέθη παρουσία με εκπροσώπους τον Έιτς Πι Λόβκραφτ, τον Έντγκαρ Άλαν Πόε και τον Κάρολο Μπωντλαίρ. Μετά, μια ευρωπαϊκή ταυτότητα για απογευματινούς περιπάτους, ιδίως τις Κυριακές, πότε στο Κιρινάλε, ή στην Πλατεία Βαντόμ και πότε στη Σεβίλλη. Τέλος. Ένα ευρωπαϊκό κοιμητήριο για μια εφησυχασμένη δημοκρατική μας αποχώρηση σαν έρθει η ώρα μας που λένε».

Κι όταν «αυτός απ’ τη Γερμανική τηλεόραση μου λέει ξαφνικά: Νιώθετε Έλληνας, για Ευρωπαίος; Τι ερώτημα, σκέφτομαι».

Ο Μάνος Χατζηδάκις με το ιδιαίτερο πνεύμα του απάντησε κατάλληλα και το διηγείται στην εκπομπή:

«Και βέβαια του απαντώ, Έλληνας αν αυτό σημαίνει Ευρωπαίος. Κι Ευρωπαίος αν αυτό συμπεριλαμβάνει την Ελληνικότητά μου. Σας ενδιαφέρει η ελληνική σας ιθαγένεια; Μού κάνει αυτός από το Λουξεμβούργο.

Του απαντώ: Αν με εξουθενώσετε, όχι. Ή τουλάχιστον θα μ’ ενδιαφέρει όσο ενδιαφέρει ένα φυλακισμένο στο Άουσβιτς, αν είναι απόγονος  του Μεγαλέξαντρου ή του μεγάλου Τσέγκις Χαν. Άν πάλι μείνω ελεύθερος, η ελληνική μου ιθαγένεια θάναι μια πραγματικότητα που δε θάμαι σε θέση να την αρνηθώ, έτσι καθώς θάναι συνυφασμένη με τη γλώσσα και με την προσωπική μου ιστορία. Το μόνο που μπορώ να ελπίζω είναι να γίνει μια αλήθεια και για σάς.

Ερώτηση: Ποιοι θα μας κυβερνήσουνε μελλοντικά στην ενωμένη Ευρώπη;

Κι απάντησα: Ελπίζω για τους επερχόμενους, μια δημογεροντία του πνεύματος κι όχι η άγια κι αποστολική οικογένεια του πρίγκηπος Φράνκεστάιν.»

(Από την έντυπη έκδοση: Μάνος Χατζιδάκις, Η δημογεροντία του μέλλοντος, Από: Τα σχόλια του Τρίτου: Μια νεοελληνική μυθολογία, Εξάντας,  2007, σελ. 171-177).

Σε κάποιο σημείο, μιλώντας για τη μετανάστευση και την περιπέτεια των ελληνικών πόλεων, αναθυμάται την «Ελλαδογραφία» του Νίκου Γκάτσου. Βρίσκω συγκλονιστική τη συνύπαρξη των τριών μεγάλων Γκάτσου (στίχοι) – Χατζηδάκι (μουσική) – Θεοδωράκη (τραγούδι) στο εμβληματικό αυτό έργο.  

 Ο Μάνος Χατζηδάκις γεννήθηκε σαν σήμερα το 1925 στην Ξάνθη.     

.......................................................................................................

Η σημερινή ανάρτηση απαντά και στο θέμα της ημέρας σχετικά με τις βιβλιοθήκες και το δανεισμό βιβλίων:

http://tuxlibrary.blogspot.gr/2012/10/blog-post_23.html

http://www.lifo.gr/team/bitsandpieces/33217