Ο άνθρωπος που αγαπούσε τα σκυλιά, του Λεονάρδο Παδούρα

Ο "Άνθρωπος που αγαπούσε τα σκυλιά" (Καστανιώτης, 2011, σε μετάφραση Κώστα Αθανασίου), το μυθιστόρημα του Κουβανού συγγραφέα Λεονάρδο Παδούρα είναι η ιστορία δολοφονίας του Τρότσκι από τους ανθρώπους του Στάλιν μετά από εντολή του. Και πάνω από αυτό, μια ανατομία του σταλινικού μοντέλου όπως εκφράστηκε καταρχάς μέσα στην ίδια τη Σοβιετική Ένωση, τόσο όσο ζούσε ο Στάλιν κύρια στη δεκαετία του '30 με τις ανατριχιαστικές και αποτρόπαιες στην ιδέα και στην υλοποίηση δίκες της Μόσχας, όσο και μετά το θάνατό του όταν η σκιά του απλωνόταν στις δομές και στις αντιλήψεις των επιγόνων του, αλλά και αλλού όπου μπόρεσε να επηρεάσει και να μπολιάσει (δυστυχώς) με το σαράκι της καχυποψίας, της ανελευθερίας, του αυταρχισμού, της δίωξης του διαφορετικού ή απλά του άλλου ...

Έτσι, ο Παδούρα μας δίνει μια εκπληκτική παρουσίαση αυτής της εικόνας στην Ισπανία την περίοδο του εμφυλίου (80 χρόνια φέτος από την έναρξή του), της Κούβας μετά την επανάσταση αλλά και μετά την πτώση και την παύση της βοήθειας από τη Σοβιετική Ένωση. Είναι ευρηματικός ο τρόπος δομής του μυθιστορήματος, τρεις ιστορίες σε διαφορετικά μέρη του κόσμου, με διαφορετικές ομάδες ανθρώπων, σε διαφορετικές ιστορικές περιόδους, που όμως όλα δένονται μεταξύ τους πολύ καλά.

Η ιστορία του Ιβάν στην Κούβα, δεκαετία του '70 και αργότερα, η πείνα μετά το '89, ο θάνατος της γυναίκας του μάλλον από αβιταμίνωση, οι προσπάθειες αλλά και οι συντηρητικές αντιλήψεις της κουβανικής κυβέρνησης, το κυνηγητό στους αντιφρονούντες και στους ομοφυλόφιλους. Η γνωριμία του Ιβάν με τον Ραμόν Μερκαντέρ.
Η ιστορία του Ραμόν Μερκαντέρ, του δραστήριου μαχητή του Ισπανικού Κομμουνιστικού Κόμματος κατά τη διάρκεια του εμφυλίου στην Ισπανία, ο ισπανικός εμφύλιος, η πείνα, οι ουρές για ψωμί, η άνοδος του φασισμού, οι διαμάχες κομμουνιστών με αναρχικούς, οι σχέσεις με το σοβιετικό καθεστώς. Η ανάθεση δολοφονίας του Τρότσκι.
Η ιστορία του Τρότσκι, οι περιπλανήσεις του, από τη Σοβιετική Ένωση όπου ήταν ανεπιθύμητος, στην Τουρκία, στη Γαλλία, στη Δανία, στην Αμερική, στο Μεξικό, στιγμές από την καθημερινή ζωή και δράση του, στοιχεία του χαρακτήρα του, εικόνες από την οικογένειά του και τις επιπτώσεις των κυνηγητών πάνω στη δική τους ζωή, η φιλία με Φρίντα Κάλο και Ντιέγκο Ριβέρα.

Ο Τρότσκι δολοφονήθηκε το 1940. Ο Μερκαντέρ βρέθηκε στη Σοβιετική Ένωση, ξαναγύρισε στην Αμερική, πέθανε στην Κούβα το 1978. Θα ήθελα να διαβάσω και το βιβλίο του Σεμπρούν "Ο δεύτερος θάνατος του Ραμόν Μερκαντέρ".

Ο Παδούρα επισκέφθηκε τη χώρα μας το 2013 και στις 26 Ιουνίου τον είχαμε παρακολουθήσει στην πολύ ενδιαφέρουσα συζήτηση που διοργάνωσαν οι εκδόσεις Καστανιώτη. Η απλή αναφορά δεν αρκεί για τον σπουδαίο Ανταίο Χρυσοστομίδη που τόσο πρόωρα έφυγε το περασμένο καλοκαίρι, ψυχή της εκπομπής "Οι κεραίες της εποχής μας" μαζί με την Μικέλα Χαρτουλάρη και συγγραφέα των ομώνυμων βιβλίων από τις εκδόσεις Καστανιώτη. Και φυσικά δεν πρέπει να παραλείψουμε την αναφορά στον Κώστα Αθανασίου, τον πολύ καλό μεταφραστή ισπανόφωνης λογοτεχνίας, που με τη μετάφρασή του, κάνει λες λογοτεχνία μέσω της μετάφρασης (εξάλλου, στη μετάφραση λογοτεχνίας, αυτό είναι το ζήτημα ή και το ζητούμενο πολλές φορές).

Και με την ευκαιρία, επειδή δίνονται πολλές πληροφορίες και λεπτομέρειες για τη διαμονή του Τρότσκι στο Μεξικό, παραθέτω κάποιες πληροφορίες. Σημαντικές πληροφορίες βρήκα εδώ. Όταν έφτασε ο Τρότσκι με τη γυναίκα του στο Μεξικό, αρχικά έμειναν στο Μπλε Σπίτι (Casa Azul) της Φρίντα Κάλο και του Ντιέγκο Ριβέρα. Το Μπλε Σπίτι  σήμερα είναι Μουσείο Φρίντα Κάλο, στο οποίο μπορεί κανείς να κάνει και μια εικονική περιήγηση. 

Αργότερα, μετακόμισαν παρακάτω, στο σπίτι όπου έμεινε μέχρι το τέλος, δολοφονημένος από τον Ραμόν Μερκαντέρ. Το σπίτι αυτό είναι σήμερα Μουσείο Λέον Τρότσκι, όπου μπορεί κανείς επίσης να βρει ενδιαφέρονατα πράγματα.

Επιστρέφοντας στο, εμβληματικό για μένα, μυθιστόρημα του Παδούρα και σημειώνοντας ότι είναι πολλά τα σημεία στα οποία θα μπορούσα να σταθώ, ας μεταφέρω μόνο τις εικόνες των προσφύγων που περιγράφει όταν ο Μερκαντέρ έφυγε από την Ισπανία για τη Γαλλία, τότε που έπεσε η Βαρκελώνη, στα τέλη του '38 με αρχές του '39, και 

"... έφτασε σ' ένα ύψωμα που τον υποδέχτηκε η νοσηρή δυσωδία της ήττας και όπου τα πρόσωπα οδηγούσαν σαν κοπάδια οι Σενεγαλέζοι στρατιώτες οι οποίοι έλεγχαν τους πρόσφυγες".

Και συνεχίζει:

"Μια παλίρροια από ανθρώπους, καλυμμένους με κουρελιασμένα πανιά, που ταξίδευαν πάνω σε κάποια, λίγα, αυτοκίνητα ή στοιβαγμένοι σε σαραβαλιασμένα αμάξια, που τα τραβούσαν λιμοκτονούντα άλογα, ή απλώς πήγαιναν περπατώντας, σέρνοντας βαλίτσες και μπόγους όπου είχαν συσσωρεύσει όλα τα υπάρχοντα της ζωής τους, δέχονταν σιωπηλά διαταγές ακατανόητες γι' αυτούς, που τις κραύγαζαν στα γαλλικά και τις τόνιζαν με εκφοβιστικές χειρονομίες και απειλητικά ρόπαλα. Ήταν κόσμος που είχε ριχτεί σε μια έξοδο βιβλικών διαστάσεων, σπρωγμένος μόνο από τη θέληση να επιβιώσει, πλάσματα που κουβαλούσαν ένα τεράστιο φορτίο από απογοητεύσεις και απώλειες, ολοφάνερες σε κάτι βλέμματα από τα οποία είχε χαθεί ακόμα και η αξιοπρέπεια".

Υστερόγραφο: 

Μήπως μας ξενίζει η περιγραφή; Ή μήπως μας φαίνεται οικεία; Να σημειώσω ότι το παραπάνω αναφέρεται στο χειμώνα 1938-39 και ότι το βιβλίο του Παδούρα πρωτοκυκλοφόρησε το 2009. Ο άνθρωπος δεν είχε δει τη Λέσβο, ούτε την Ειδομένη, ούτε τον Πειραιά, ούτε τη Λαμπεντούζα, ούτε την Πύλο. Τελικά, εικόνες με ανθρώπους "περπατώντας, σέρνοντας βαλίτσες και μπόγους όπου είχαν συσσωρεύσει όλα τα υπάρχοντα της ζωής τους" είναι εικόνες του πολιτισμού μας, φαίνεται... Φοβάμαι μην τις συνηθίσουμε, μην τις συνηθίσουν και τα παιδιά μας και τα παιδιά των παιδιών μας...

Δυο Αλγερινοί συγγραφείς στη Γαλλία γράφουν για τις κοινωνίες χωρίς διεξόδους

Με αφορμή τις δολοφονίες 17 ανθρώπων στο Παρίσι την περασμένη βδομάδα στο Charlie Hebdo κι επειδή γίνονται πολλές αναφορές στο θρησκευτικό φονταμενταλισμό και στη Τζιχάντ, αλλά και στη γαλλοαλγερινή καταγωγή των δύο δραστών, ανέτρεξα σε δύο συγγραφείς Αλγερινής καταγωγής που ζουν στη Γαλλία σήμερα. Πρόκειται για τον Γιασμίνα Χάντρα και τον Μωρίς Αττιά και αναφέρομαι σε δικές τους κουβέντες και σε δυο βιβλία τους που έχω διαβάσει παλιότερα.

Ξεκινώ με τον Γιασμίνα Χάντρα και το "Τρομοκρατικό χτύπημα" (εκδ. Καστανιώτη, 2006). Είναι ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον βιβλίο, το οποίο μέσα από την ίδια την ιστορία που αφηγείται, τις σκηνές αγριότητας και καταστροφών που περιγράφει, τις σκέψεις και τα αισθήματα που καταγράφει και από τις δύο πλευρές (ο πρωταγωνιστής είναι Παλαιστίνιος γιατρός που ζει στο Ισραήλ και η γυναίκα του αποκαλύπτεται ότι είναι η καμικάζι σε επίθεση αυτοκτονίας όπου σκοτώνονται παιδιά) εισάγει τον αναγνώστη στον ιδιαίτερο και σκληρό κόσμο του θρησκευτικού και εθνοτικού μίσους και φανατισμού.

Ο Γιασμίνα Χάντρα είναι Αλγερινός συγγραφέας που εδώ και χρόνια ζει στη Γαλλία. Το πραγματικό του όνομα είναι Μοχάμεντ Μουλεσεχούλ, καθιέρωσε όμως το ψευδώνυμο αυτό για να αποφύγει τη λογοκρισία του στρατού στη χώρα του.

Με τη Γιασμίνα να σερβίρει και τον Μοχάμεντ ευχαριστημένο που έχει φιλοξενούμενους στο τραπέζι του, ο Ανταίος Χρυσοστομίδης ομολογεί: "στο σπίτι του Χάντρα, έχω να το λέω, έφαγα το  καλύτερο κουσκούς που έχω φάει ποτέ στη ζωή μου" (από την εκπομπή στη ΝΕΤ)

Αφού είχα διαβάσει το βιβλίο, γνώρισα τον Γιασμίνα Χάντρα και από ... πιο κοντά μέσα από την πολύ καλή εκπομπή της ΕΡΤ στο πλαίσιο της σειράς "Οι Κεραίες της εποχής μας" με τον Ανταίο Χρυσοστομίδη και τη Μικέλα Χαρτουλάρη. Η σειρά αυτή ήταν από τις καλύτερες εκπομπές της τηλεόρασης, ενώ στη συνέχεια ο Χρυσοστομίδης κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Καστανιώτη τα βιβλία "Οι Κεραίες της εποχής μου: Ταξιδεύοντας με 33 διάσημους συγγραφείς σ' ένα δωμάτιο" και "Οι κεραίες της εποχής μου ΙΙ: Ταξιδεύοντας με άλλους 30+1 διάσημους συγγραφείς απ' όλο τον κόσμο", στα οποία μεταφέρονται οι εμπειρίες από τις συναντήσεις με συγγραφείς απ' όλο τον κόσμο. Η συζήτηση με το Γιασμίνα Χάντρα είχε ως επίκεντρο, πέρα από τα προσωπικά/βιογραφικά στοιχεία, τη νοοτροπία και τη στάση των Αράβων απέναντι στον υπόλοιπο κόσμο (μένοντας πιστός ο ίδιος στην αραβική του ταυτότητα), το χαρακτήρα των εξουσιών, το έλλειμμα δημοκρατίας, τη διαφθορά και το ρόλο της θεσμοθετημένης θρησκείας.

¨Ελεγε ο Γιασμίνα Χάντρα το 2007:

"Πάντα υποστήριζα ότι η στροφή στον φονταμενταλισμό δεν είναι ένα θρησκευτικό ζήτημα. Συνήθως αναφερόμαστε στη θρησκεία, ενώ το θέμα είναι σαφέστατα πολιτικό και έχει σχέση με τη βαθιά ριζωμένη διαφθορά που χαρακτηρίζει την εξουσία σε κάθε αραβική χώρα... [Όμως] η διαφθορά ανθεί σε κοινωνίες που δεν έχουν διεξόδους... Κανένας Άραβας ηγέτης δεν αντέδρασε σοβαρά στην αμερικάνικη εισβολή  [εννοεί στο Ιράκ], κανένας δεν την κατήγγειλε, κανένας δεν προσπάθησε να υπερασπιστεί την αξιοπρέπεια των Αράβων. Κι επειδή δεν το κάνουν αυτοί, αναλαμβάνουν να το κάνουν οι άλλοι, οι οπαδοί της Τζιχάντ..." *

Ο Μωρίς Αττιά, είναι Γάλλος συγγραφέας, ψυχαναλυτής, ψυχίατρος και σεναριογράφος που γεννήθηκε στην Αλγερία σε μια φτωχή σεφαραδίτικη οικογένεια και ζει στη Γαλλία. Συγγραφέας αστυνομικών μυθιστορημάτων (νουάρ), χρησιμοποιεί ως κεντρικό ήρωα τον αστυνομικό Πάκο Μαρτίνεθ για να αναφερθεί στο Μάη του '68, στο ζήτημα της Αλγερίας, στο ρατσισμό, στη μετανάστευση και στην προσφυγιά, στα σύγχρονα πολιτικά και κοινωνικά προβλήματα. (είχα ξαναγράψει εδώ)

Η ιστορία στο βιβλίο του "Η κόκκινη Μασσαλία" εκτυλίσσεται στη Μασσαλία τους μήνες Ιανουάριο έως Ιούνιο 1968, με πολλά πρόσωπα (ανθρώπους του υποκόσμου αλλά και μέλη αριστερίστικων οργανώσεων όλων των αποχρώσεων) και πολλή πλοκή, με επίκεντρο το ρόλο του κράτους και με αναφορές στο Μάη του '68, στο ρόλο της παρακρατικής οργάνωσης SAC και των γκωλικών, στην Αλγερία και στους Αρμενίους. 

Και ο Μωρίς Αττιά είναι ένας από τους συγγραφείς τους οποίους συνάντησαν οι Μικέλα Χαρτουλάρη και Ανταίος Χρυσοστομίδης και περιλαμβάνονται στις Κεραίες της εποχής μας. Στη συνάντηση που έγινε το 2010, ο Αττιά διηγείται τα παιδικά του χρόνια στην Αλγερία, τότε που Εβραίοι, Άραβες, Γάλλοι, Ισπανοί, Έλληνες, Ιταλοί ζούσαν στο Αλγέρι, όλοι μαζί κι ο καθένας με τη δική του κουλτούρα.  Και κάνει λόγο για τα πολιτικά παιχνίδια που παίχτηκαν εκείνη την εποχή, τότε που ο Ντε Γκωλ ήθελε να κρατήσει την Αλγερία γαλλική αποικία και γι' αυτό έδωσε γαλλική υπηκοότητα στους αλγερινούς εβραίους που είχαν αραβική καταγωγή και κουλτούρα. Και, όπως το μεταφέρει ο Χρυσοστομίδης:

Από την εκπομπή στη ΝΕΤ στο πλαίσιο της σειράς "Οι Κεραίες της εποχής μας"

"Όταν λίγα χρόνια αργότερα, οι Γάλλοι αναγκάζονται να εγκαταλείψουν την Αλγερία, μαζί τους θα φύγουν και οι αλγερινοί εβραίοι οι οποίοι, πηγαίνοντας στη νέα τους πατρίδα, θα έχουν να αντιμετωπίσουν την περιφρόνηση και το ρατσισμό των veritable Γάλλων που ξαφνικά αναρωτιόντουσαν τι ήθελαν αυτοί οι "μαυροπόδαροι" εδώ" **

Όταν ο ήρωας στην Κόκκινη Μασσαλία αφηγείται τη ζωή του και περιγράφει πώς ένιωσε όταν έφτασε στη Γαλλία, σίγουρα ο αναγνώστης διαβάζει στοιχεία από την αυτοβιογραφία του ίδιου του συγγραφέα:

"Πιε-νουάρ, έφτασα σε τούτη την πόλη στα τέλη της άνοιξης του '62. Πέντε χρόνια αργότερα, ακόμη δυσκολευόμουν να θυμηθώ τα ονόματα των οδών, των συνοικιών, των ανθρώπων. Δεν αισθανόμουν σπίτι μου. Ούτε μουσαφίρης, ούτε τουρίστας, ούτε τίποτα. Ένας εξόριστος χωρίς ελπίδα επιστροφής. Ούτε καν ένα σπήλαιο σαν του Αγίου Ιωάννη για να βρίσκω καταφύγιο στη μοναξιά· μόνο κάποιες αίθουσες κινηματογράφου για να λησμονώ το παρόν μου. Ο Κουπιγκιάν... η Ιρέν... οι τελευταίοι εναπομείναντες της οικογένειας του Σουκρούν, του συναδέλφου μου που ήταν νεκρός, δολοφονημένος από την OAS στην Αλγερία..."

Και να πώς καταλήγει ο ίδιος ο Μωρίς Αττιά το 2010, περιγράφοντας τη ζωή στη Γαλλία:

"... Η ζωή είναι όλο και πιο σκληρή, υπάρχει όλο και μεγαλύτερη ανεργία. Η ανεργία αυξάνεται ενώ ταυτόχρονα ζητάνε από τους χαμηλόμοσθους και τις μεσαίες τάξεις να κάνουν θυσίες. Και σκέφτομαι: όπως στη Γαλλία το '68 διαδέχτηκε το '36 περίπου τριάντα χρόνια μετά, έτσι και τώρα ίσβς κάποια στιγμή πούμε: Φτάνει πιά! Το πρόβλημα είναι ότι δεν ζούμε την ίδια πολιτική μορφολογία. Οι άνθρωποι φοβούνται, φοβούνται πως θα χάσουν τη δουλειά τους, πως θα μείνουν άστεγοι. Κι όπως γνωρίζουμε, ο φόβος συγκρατεί τους ανθρώπους και δεν τους αφήνει να εξεγερθούν.
Εγώ, προσωπικά, ελπίζω πάντα ότι η επανάσταση θα γίνει μια μέρα".

--------------------------------------------------

* Στο σημείο αυτό, θα προστρέξω και πάλι στο εξαιρετικό βιβλίο του Σταύρου Ζουμπουλάκη "Ο Θεός στην Πόλη" (είχα αναφερθεί πριν από ένα χρόνο εδώ), όπου στο κείμενό του με τίτλο "Ο Θεός επιστρέφει στην Ευρώπη;", γραμμένο το 1997, λέει:

"... Ο ισλαμισμός (όπως κακώς έχει επικρατήσει να λέγεται, λες και ταυτίζεται το σημερινό πολιτικό Ισλάμ με τη θρησκεία του Ισλάμ στο σύνολό της) δεν έχει ως μόνο πεδίο δράσης του τις παραδοσιακά μουσουλμανικές κοινωνίες ... αλλά και τα προάστια των ευρωπαϊκών πόλεων, ιδίως της Γαλλίας και της Αγγλίας, με σκοπό τη συγκρότηση, μέσα στην κοινωνία, κοινότητας με κύριο στοιχείο ταυτότητας το Ισλάμ... Οι νεαροί μουσουλμάνοι, γεννημένοι στις χώρες υποδοχής, θεωρούν χίμαιρα τις προσδοκίες ενσωμάτωσης και ανακαλύπτουν μάλλον, παρά προσλαμβάνουν από τους γονείς τους, την πίστη στο Ισλάμ και την ασφάλεια της κοινότητας των ομοπίστων... Ο ισλαμισμός λοιπόν ... είναι πολιτικό κίνημα ... Η ισλαμική θρησκεία είναι απλώς ένα στοιχείο της ιδεολογίας αυτού του κινήματος... Πιστεύει κανείς στα σοβαρά ότι όσα συμβαίνουν τα τελευταία χρόνια στην αλγερία είναι έκφραση της διδασκαλίας του Κορανίου και των χαντίθ; Όποιος θέλει να κατανοήσει όσα συμβαίνουν εκεί ας μη χάνει τον καιρό του μελετώντας τα μεγάλα κείμενα του Ισλάμ και τις ερμηνείες τους, ας επιδοθεί καλύτερα στη μελέτη πολιτικών και κοινωνιολογικών αναλύσεων για τη χώρα αυτή και στην ανάγνωση του Τύπου..."

** μαυροπόδαροι είναι οι άλλως λεγόμενοι πιε-νουάρ, οι κάτοικοι της γαλλικής Αλγερίας με γαλλική καταγωγή, καθώς και οι Σεφαραδίτες Εβραίοι κάτοικοι της Αλγερίας 

----------------------------------------------------

Ένα από τα δύο σχέδια του 87χρονου Albert Uderzo, δημιουργού του Αστερίξ, στη μνήμη των θυμάτων του Charlie Hebdo. Απέναντι στον οργισμένο Αστερίξ, ένας Μωάμεθ που δακρύζει και συγχωρεί, όπως απεικονίζεται στο εξώφυλλο του αυριανού φύλλου του Charlie Hebdo (πρώτη εικόνα της σελίδας)

Ένα όνειρο ονείρων για τον Αντόνιο Ταμπούκι, τον αγαπητό και στον ουρανό

Το πορτραίτο του Antonio Tabucchi έγινε από τον Valerio Adami 
ειδικά για την ελληνική έκδοση του βιβλίου "Δύο ελληνικά διηγήματα" (Άγρα, 2000)

Ποιος θα διηγηθεί το όνειρο του Αντόνιο Ταμπούκι, όπως τόσο ονειρεμένα μας διηγήθηκε ο ίδιος τα όνειρα των Δαίδαλου, Οβίδιου, Ραμπελαί, Καραβάτζο, Γκόγια, Κολόντι, Στήβενσον, Ρεμπώ, Τσέχωφ, Ντεμπυσσύ, Τουλούζ-Λωτρέκ,Πεσσόα, Μαγιακόφσκι, Λόρκα, Φρόϋντ και άλλων. Και ποιος θα μας ταξιδέψει όμορφα όπως αυτός; 

"Το ταξίδι είναι μια ξεχωριστή διάσταση της ζωής μας, που οι λογαριασμοί της έχουν να κάνουν με το χρόνο. Τα ταξίδι είναι μια ανακωχή ανάμεσα σε μας και το χρόνο..." (από τη διάλεξη στο Megaron Plus, 19/5/2011), 

Πρωτογνώρισα τον Αντόνιο Ταμπούκι μέσα από τα γραπτά του το 1997 με ένα από τα καλύτερα βιβλία που έχω συναντήσει στα αναγνωστικά μου ταξίδια, το "Έτσι ισχυρίζεται ο Περέιρα". Είναι ένα βιβλίο-καταγγελία στη λογοκρισία και στο φασισμό του σαλαζαρικού καθεστώτος στην Πορτογαλία στη δεκαετία του '30, αλλά και μεταφορικά ένα βιβλίο-καταγγελία στο μπερλουσκονικό κράτος της πατρίδας του, αλλα και σε κάθε αντίστοιχο. Έκτοτε, παρακολουθώ στενά ό,τι γράφει κι ό,τι λέει, μάλλον ό,τι έγραφε κι ό,τι έλεγε μέχρι τις 25 του Μάρτη που έληξε η ανακωχή με το δικό του χρόνο... Τι κρίμα και πόσο νωρίς! Θα μας λείψει, θα μου λείψει η προσμονή μιας νέας του δημιουργίας.

Να φταίει που ήταν ένας βαθειά πολιτικοποιημένος άνθρωπος, με τη δική του κριτική και ειλικρινή στάση απέναντι σε ό,τι του άρεσε και δεν του άρεσε;

Να φταίει που αγαπούσε τα ταξίδια, τα πραγματικά και τα φανταστικά, και τα περιέγραφε έτσι που σ' έκανε να ταξιδεύεις κι εσύ μαζί;

Να φταίει που αγαπούσε τον Πεσσόα και είχε συμβάλει στην αποκάλυψη του θησαυρού που έκρυβε το σεντούκι με τα ετερώνυμα;

Να φταίει που αγαπούσε την Ελλάδα και ιδιαίτερα τη γενέθλια πόλη μου τα Χανιά;

Καθένα από μόνο του κι όλα μαζί ήταν στοιχεία που ξεχώρισαν στο έργο του Αντόνιο Ταμπούκι.

Έπαιζε στα κείμενά του με το χρόνο και με τον τόπο, με τις αναμνήσεις και με τη μνήμη. Τα ταξίδια και οι αναφορές του στο χώρο και στο χρόνο ήταν ταξίδια και αναφορές αυτογνωσίας και λύτρωσης,  όπως το γέρο από το Βουκουρέστι που λέει στο γιό του:

"... Ξέρεις, γιέ μου, έχεις τη διάθεση να αφηγηθείς τις αναμνήσεις σου στους άλλους, εκείνοι ακούνε την αφήγησή σου και πιθανώς να καταλαβαίνουν ακόμα και την πιο μικρή λεπτομέρεια, αλλά εκείνη η ανάμνηση παραμένει δική σου και μόνο δική σου, δεν μετατρέπεται σε ανάμνηση κανενός άλλου μόνο επειδή την αφηγήθηκες σε άλλους, μπορείς να αφηγηθείς τις αναμνήσεις σου αλλά όχι να τις μεταδώσεις..."

Κι όταν ο γιός θέλει να του δώσουν κάποιο βοήθημα για τη μνήμη του ( ένα "ελαφρύ ψυχοφάρμακο"), ο γέρος αντιστέκεται:

"... Βοήθεια, μα βεβαίως βοήθεια, αυτοί έχουν την απαίτηση  να σου λουστράρουν τη μνήμη σαν καθρέφτη, αυτό είναι το θέμα, να σ' την κάνουν έτσι ώστε να λειτουργεί όχι όπως θέλει αυτή, αλλά όπως θέλουν εκείνοι, ώστε να μην υπακούει πλέον στον εαυτό της, στη φύση της, που δεν είναι μια γεωμετρική φόρμα, τη μνήμη δεν μπορείς να την απεικονίσεις με ένα ωραίο γεωμετρικό σχέδιο, κάθε στιγμή παίρνει τη μορφή που εκείνη θέλει, ανάλογα με το χρόνο, ανάλογα με χίλια πράγματα..."

(από την ιστορία "το Βουκουρέστι δεν άλλαξε καθόλου", μια από τις 9 ιστορίες του εξαιρετικού "Ο χρόνος γερνάει γρήγορα", εκδ. Άγρα, 2009).

Όριζε το διανοούμενο ως κάποιον που λειτουργία του "δεν είναι τόσο να δημιουργεί κρίσεις, όσο να βάζει σε κρίση οτιδήποτε ή οποιουσδήποτε δεν βρίσκονται σε κρίση αλλά είναι εξαιρετικά πεισμένοι για την ορθότητα της θέσης τους". Έτσι έγραφε στο βιβλίο "Η Γαστρίτιδα του Πλάτωνα" (Άγρα, 1998), στο οποίο ασχολείται συνολικά με το ρόλο των διανοουμένων, παραβάλλοντας, συμφωνώντας και αντικρούοντας απόψεις άλλων στοχαστών.

Δεν θα μπορούσε να υπάρχει καλύτερη παρουσίαση του Ταμπούκι από τον σημαντικό μελετητή της ελληνικής και παγκόσμιας λογοτεχνίας, μεταφραστή και φίλο του, Ανταίο Χρυσοστομίδη. Στην ομιλία του στο Μέγαρο το Μάιο 2011 (μεγάλο μέρος της δημοσιεύτηκε στην Αυγή 29/5/2011), αλλά και στη συνομιλία μαζί του για την εκπομπή "Κεραίες της εποχής μας", μας έδωσε την ευκαιρία να εκτιμήσουμε ακόμη περισσότερο την ανθρώπινη αλλά και βαθειά πολιτική προσωπικότητα του Ιταλού συγγραφέα. Και βέβαια δεν παραλείπουμε τις μεταφράσεις και όλη την επιμέλεια των έργων του που κάνει από τις εκδόσεις Άγρα.

Έγραψε ο Αντόνιο Ταμπούκι: "Ο Παζολίνι πέθανε νέος όπως όλοι όσοι είναι αγαπητοί στον ουρανό" (από τη "Γαστρίτιδα του Πλάτωνα", σελ.41). Είμαστε σίγουροι ότι και ο Αντόνιο Ταμπούκι είναι το ίδιο αγαπητός (και) στον ουρανό! 

Να ξαναδιαβάσω τον Αντιχρονισμό, την τελευταία ιστορία του στο "Ο χρόνος γερνάει γρήγορα" και να απολαύσω τις διαδρομές από τα Χανιά στην Εθνική για το Ηράκλειο μέσα από τη Γεωργιούπολη και μετά να γυρίσω πίσω να πάρω το δρόμο προς τις Μουρνιές, ν΄ανεβώ στο Φουρνέ και να ψάξω το φανταστικό Μοναστήρι. Ή μήπως υπάρχει; Ποιος θα μας το πεί τώρα αγαπητέ μας Αντόνιο Ταμπούκι;