κι η νύχτα αρνήθηκε να βρέξει πάνω στα κεφάλια των αρνιών, κι είδαμε την αστραπή να αναμειγνύεται με τα σύγνεφα τα ψωμωμένα απ΄το αίμα και τα δάκρυα, και η ύλη βάλθηκε να ομιλεί κατευθείαν στους νεκρούς, που είχαν πάψει ν' ακούν, κι οι λαοί, απ' την άλλη, δεν είχαν πλέον φωνή, κι εμείς περπατήσαμε μέσα στα βάτα, στ' αγκάθια και στις τσουκνίδες, και τα μάτια μας εξάντλησαν το λεξιλόγιο του ζόφου
Από το συγκλονιστικό ποίημα -πεζό ποίημα- της Ετέλ Αντνάν που έγραψε μετά τη μάχη της Τζενίν το 2002, τότε που ο ισραηλινός στρατός κατέλαβε τον προσφυγικό καταυλισμό της πόλης για 10 ημέρες, κατέστρεψε σπίτια, εκτόπισε το ένα τέταρτο από τους 16.000 κατοίκους του καταυλισμού, σκότωσε πάνω από 4.000 Παλαιστίνιους. Το ποίημα κυκλοφόρησε σε μια καλαίσθητη έκδοση από την Άγρα τον περασμένο Δεκέμβριο, σε μετάφραση Σπύρου Γιανναρά.
Το Άλογο ήταν το μνημείο - σύμβολο της πόλης για τη μάχη του 2002, έργο του Γερμανού καλλιτέχνη Thomas Kilpper. Το φθινόπωρο του 2023, 20 χρόνια μετά την ανέγερσή του, οι Ισραηλινοί το απομάκρυναν (πληροφορίες εδώ)
Ζούμε στην έναστρη περιφέρεια του εφιάλτη, που το κάλλος ετούτης της άνοιξης εντείνει, μιας άνοιξης όλο δέντρα λουλουδιασμένα, υγρά βουνά στεφανωμένα με διάφανα σύγνεφα [...] Τι απέγινε εκείνο το παρελθόν; Οι φονιάδες δεν σταματούν στη σάρκα. Στοχεύουν το αόρατο, που ήταν άλλοτε η δική μας ευτυχία. Στο μεταξύ το σύμπαν γερνάει [...] Η νύχτα αναρωτήθηκε αν θα 'ταν ηθικό να κρύβει τέτοια θηριωδία, και έπειτα πήρε την απόφασή της: Έμεινε μετέωρη ψηλά στον ουρανό, το έσχατο αγαθό των αδικημένων. [...] η Ιστορία, η τελευταία μας ψευδαίσθηση. Όταν έκανε κρύο στα μη ζεσταμένα σπίτια μας, ζεσταινόμασταν με τη μνήμη των προγόνων μας, [...] έριξαν ανάκατα παιδιά, γέρους και νιόπαντρους, νεκρούς ή ημιθανείς, σε τάφο ομαδικό, και παράχωσαν τα πάντα, κι όλα αυτά για να πουν στον κόσμο των νεκροζώντανων ότι δεν υπήρχαμε [...]
Τα παραπάνω είναι λίγα σκόρπια αποσπάσματα από ένα συγκλονιστικό κείμενο που λες είναι γραμμένο και για τους τωρινούς καιρούς που στη Γάζα κανείς «μεγάλος» δεν παρεμβαίνει να σταματήσει η γενοκτονία, που το σύμπαν γερνάει και κατατρώει τα ίδια τα σωθικά του, που σώθηκαν τα λόγια στο λεξιλόγιο του ζόφου, που η Ιστορία γίνεται ψευδαίσθηση κι μνήμη ξεθωριάζει, που η Άνοιξη χάνει το κάλλος της και κρατά ημερολόγιο πολέμου!
Τζενίν. Μικρή πόλη στη Δυτική Όχθη του Ιορδάνη, εμβληματική της Παλαιστινιακής Αντίστασης. Πεδίο μάχης ήδη από το 1948 στη Νάκμπα (στα αραβικά, καταστροφή), τη βίαιη εκδίωξη των Παλαιστινίων από τις εστίες τους και την ίδρυση του κράτους του Ισραήλ.
Ιδιαίτερα γνωστή από τη μάχη της Τζενίν το 2002, μετά την αποτυχία των συμφωνιών του Όσλο, στη διάρκεια της δεύτερης παλαιστινιακής Ιντιφάντα (στα αραβικά, εξέγερση), μια άνιση αλλά ηρωική σύγκρουση, που ο ιστορικός ηγέτης της Φατάχ και της παλαιστινιακής επανάστασης Γιασέρ Αραφάτ ονόμασε "νέα μάχη του Στάλινγκραντ". Τιμώντας τη μάχη του 2002, υψώθηκε στην Τζενίν παλαιστινιακό μνημείο των νεκρών μαχητών.
Διαχρονικά, κέντρο αντίστασης κατά της ισραηλινής κατοχής και του καθεστώτος απαρτχάιντ, ιδιαίτερα από μια πολυπληθή νέα γενιά, χωρίς μέλλον και χωρίς εμπιστοσύνη σε καμιά παραδοσιακή παλαιστινιακή ηγεσία, ισλαμική ή λαϊκή, η Τζενίν γνώρισε, πάλι το καλοκαίρι του 2023, μαζική εισβολή του ισραηλινού στρατού.
Μετά την επίθεση της Χαμάς στο Νότιο Ισραήλ, στις 7 Οκτωβρίου 2023, και το ξέσπασμα του νέου πολέμου και τους τρομερούς βομβαρδισμούς της Γάζας, οι επιθέσεις του ισραηλινού στρατού και των ένοπλων ακροδεξιών εποίκων επεκτάθηκαν και στη Δυτική Όχθη και στην Τζενίν, όπου και κατέστρεψαν το μνημείο της μάχης του 2002.
* Για την Ετέλ Αντνάν, αντιγράφω λίγα από το αυτί του βιβλίου:
Η Ετέλ Αντνάν (1925-2021) γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Βηρυτό του Λιβάνου. Η μητέρα της ήταν Ελληνίδα από τη Σμύρνη και ο πατέρας της υψηλόβαθμος Οθωμανός αξιωματούχος από τη Δαμασκό. Σπούδασε φιλοσοφία στη Σορβόννη, το Μπέρκλεϋ και το Χάρβαρντ. Από το 1958 έως το 1972 δίδαξε φιλοσοφία. Έγινε ζωγράφος. Χάρη στη συμμετοχή της στο κίνημα των ποιητών ενάντια στον πόλεμο τού Βιετνάμ, άρχισε να γράφει ποιήματα και έγινε, σύμφωνα με τα λόγια της, «μια Αμερικανίδα ποιήτρια». Το 1972 επέστρεψε στη Βηρυτό και εργάστηκε ως πολιτιστική συντάκτρια. Έμεινε στον Λίβανο ως το 1976. Το 1977 το πεζογράφημά της Sitt Marie-Rose δημοσιεύτηκε στο Παρίσι. Την ίδια χρονιά επέστρεψε στην Καλιφόρνια. Ποιήματά της έχουν μελοποιηθεί από σύγχρονους συνθέτες και έχουν παρουσιαστεί σε διεθνή φεστιβάλ. Έργα της για το θέατρο έχουν παρουσιαστεί σε όλο τον κόσμο. Μεταξύ άλλων, είχε γράψει για τον Αμερικανό σκηνοθέτη Bob Wilson το γαλλικό κείμενο της πολύγλωσσης όπεράς του Civil wars, το 1985. Το ποίημά της Τζενίν διασκευάστηκε και παρουσιάστηκε στο Θέατρο Άττις, στην Αθήνα, το 2006. Έργο της βασισμένο στο ποίημα To Be In a Time of War, με κείμενα του Heiner Muller, παραστάθηκε στο Forum Freies Theater στο Ντύσσελντορφ, το Βερολίνο και τη Βηρυτό το 2011. Συμμετείχε με το εικαστικό της έργο στη 13η documenta, στο Κάσσελ της Γερμανίας το 2012.
* Εικόνες από το βιβλίο
 |
| Η Ετέλ Αντνάν (από το βιβλίο) |
