Το βιβλίο, του Άρη Αλεξάνδρου

Είχανε ξεχάσει ποιο είταν το βιβλίο
συμφωνούσαν όμως όλοι πως το διάβαζε την ώρα που μπήκαν
   στην ακτίνα
μ’ έναν μακρύ κατάλογο.
Διάβαζε κι όταν έγινε σιωπή κ’ οι αρβύλες των φυλάκων
ηχούσαν στο προαύλιο σαν τα χώματα που πέφτουν πάνω στην
   νεκρόκασα.
Διάβαζε κι όταν πέρναγαν έναν-έναν τους θαλάμους κι ακουγόν-
   τουσαν ξερά επίθετα κι ονόματα
και το πατρώνυμο στο τέλος
                                 χαριστική βολή.
Σε ποιο σπίτι σε τί δέντρα να τον είχε παρασύρει το βιβλίο
σε ποιο βράχο να ’χε κάτσει με τα γυμνά του πόδια μες στον
   αφρό της θάλασσας
δεν ήξερε κανένας να μου πει.
Μόνο πως όταν τον διακόψαν
το ’κλεισε με παράπονο κ’ είπε πως είταν όμορφο
κρίμα που δεν του ’μεινε καιρός να το τελειώσει.

Θα προσπαθήσω να το βρω εκείνο το βιβλίο.
Θα τ’ ανοίξω στην τσακισμένη του σελίδα
και
    αν αξιωθώ
               θα το διαβάσω ως το τέλος.

Το ποίημα "Το βιβλίο" του Άρη Αλεξάνδρου είναι από τη συλλογή "Ευθύτης οδών". Το αντέγραψα από τον συλλογικό τόμο Ποιήματα (1941-1974) (Ύψιλον/βιβλία, 1991).

Για τη μέρα του βιβλίου που ήταν χθες...

Το κούφιο Τίποτε φαιδρό με κορδωμένο βήμα...

Με όλα αυτά απόκαμα, ζητάω να αναπαυτώ στο μνήμα:
Να βλέπω, λέω την αρετή ζητιάνα γεννημένη,
Το κούφιο Τίποτε φαιδρό με κορδωμένο βήμα
Την πίστη την αγνότερη, χυδαία απαρνημένη,

Την τιμημένη Υπεροχή αισχρά παραριγμένη,
Τη Χάρη την παρθενική ωμά ξεπορνεμένη
Την τέλεια Ωραιότητα κακά εξευτελισμένη,
Την Αξία από ανάπηρη κυβέρνηση αχρητευμένη,

Την Τέχνη από την κρατική εξουσία γλωσσοδεμένη,
Τη Γνώση από την σχολαστική μωρία περιορισμένη
Την πιο απλή αλήθεια, ηλίθια παρανομασμένη
Την Καλοσύνη στην κυρά-Κακία υποταγμένη.

Με όλα αυτά απόκαμα, δεν θέλω πια να ζήσω
Μόνο που την αγάπη μου πεθαίνοντας πρόκειται να αφήσω.

Είναι το σονέτο 66 του Σαίξπηρ, σε μετάφραση από τον Βασίλη Ρώτα και τη Βούλα Δαμιανάκου.

Σαν σήμερα πέθανε ο Σαίξπηρ. 

Σαν σήμερα και ο Θερβάντες. 

Παγκόσμια ημέρα του βιβλίου η σημερινή. 

Πώς μπορούμε να φανταστούμε έναν κόσμο χωρίς βιβλία;

Ας ευχηθούμε τουλάχιστον, το νομοσχέδιο για τον Οργανισμό Βιβλίου να πάρει σύντομα το δρόμο για τη Βουλή. 

Κι ας ευχηθούμε να πάψει η Καλοσύνη στην κυρά-Κακία να 'ναι υποταγμένη κι η πιο απλή αλήθεια να 'ναι ηλίθια παρανομασμένη και Το κούφιο Τίποτε να κυκλοφορεί φαιδρό με κορδωμένο βήμα...

.........................................................

Σημ. Η παραπάνω εικόνα του Δον Κιχώτη είναι φωτογραφία από την είσοδο στο εργαστήρι  κουκλοθέατρου Μαιρηβή. Αν έχετε μικρά παιδιά ή εγγόνια, μην χάσετε παράστασή του, εμείς είδαμε τον Φαουστουπή. Έχει όμως και προγράμματα για "μεγάλους".

Του βιβλιόφιλου

Και γύρω μου και πλάι μου χαρτιά, γραφτά, βιβλία
κόσμοι της σκέψης άπειροι, που στο χαρτί ριχτήκαν
άλλοι μ' αδεξιότητα κι άλλοι με μαεστρία.
Και τους τρυγώ ολημερίς ωσάν μελίσσι άλλο
παρακρατώντας μέσα μου τ' ωραίο, το μεγάλο.

Έτσι έγραφε ο Μιχάλης Γρηγοράκης τον Ιούλιο του 1964 στην Κρητική Εστία (τεύχος 145) στη ρίμα με τον τίτλο "Του βιβλιόφιλου". Είχε δημοσιευτεί σε σελίδα με τη βινιέτα "Ρίμες νοσταλγικές", όπως ήταν και ο τίτλος της ποιητικής συλλογής που κυκλοφόρησε την ίδια εποχή.

Ο Μιχάλης Γρηγοράκης ήταν μια σημαντική πνευματική φυσιογνωμία των Χανίων, γνωστός ως δημοσιογράφος στα Χανιώτικα Νέα για τέσσερις δεκαετίες, αλλά και ως διευθυντής της Δημοτικής Βιβλιοθήκης της πόλης από το 1962 ως το 1968 αρχικά, αφού η χούντα τον έδιωξε για τα δημοκρατικά του φρονήματα για να επιστρέψει στη θέση του το 1976. Ανάμεσα στα βιβλία που είχε γράψει, σημειώνω "Τα Χανιά όπως τα είδαν οι ξένοι", "Χανιώτικες φυσιογνωμίες" και "Χανιώτικα παραδοσιακά επαγγέλματα". 

Ημέρα του βιβλίου η σημερινή. Πάνε δέκα χρόνια που έφυγε ο Γρηγοράκης, ήταν αρχές Μαϊου του 2008. Ας είναι τούτη η ανάρτηση μικρή αναφορά στη μνήμη του, σε ανάμνηση εκείνης της ημέρας κάποιου Οκτωβρίου στα μέσα της δεκαετίας του '60, μαθήτρια Δημοτικού ήμουνα, που επισκέφτηκα για πρώτη φορά τη βιβλιοθήκη της πόλης μου και ζήτησα από έναν αυστηρό κύριο που καθόταν στο μεγάλο τραπέζι του αναγνωστηρίου υλικό για την αποταμίευση· και ήταν τότε που κέρδισα τον κουμπαρά κι ένα βιβλιάριο ταμιευτηρίου και μια μόνιμη αγαπητική σχέση με τα βιβλία και τις βιβλιοθήκες. *

Ημέρα του βιβλίου η σημερινή. Θα γραφτούν πολλά, θα γίνουν άλλα τόσα, η πολιτική βιβλίου αυτής της κυβέρνησης δεν έχει καλά ξεδιπλωθεί, η προηγούμενη έκλεισε το Εθνικό Κέντρο Βιβλίου χωρίς να κάνει κάτι άλλο, η Αθήνα γίνεται Παγκόσμια πρωτεύουσα βιβλίου για ένα χρόνο, χωρίς κι εδώ να έχουν καλά καλά ξεδιπλωθεί ο στόχος και το εύρος, ο  Δήμος της Αθήνας** και αρκετές βιβλιοθήκες ξεκινούν δράσεις για το Έτος Βιβλίου. Μακάρι να μην είναι μόνο πανηγύρια και μακάρι τα έργα που θα παραχτούν να έχουν συνέχεια. 

Ημέρα του βιβλίου η σημερινή. Γύρω μου και πλάι μου χαρτιά, γραφτά, βιβλία, παρακρατώντας μέσα μου τ' ωραίο, το μεγάλο...

..........................................................................................

Σημειώσεις

* Ανάμεσα στα πολλά που έχουν γραφτεί για τον Μιχάλη Γρηγοράκη, παραθέτω εδώ τις αναφορές για δύο δημοσιεύματα. Το ένα είναι γραμμένο από τον Χανιώτη γλύπτη Γιάννη Μαρκαντωνάκη για τη σχέση του Γρηγοράκη με τη Δημοτική Πινακοθήκη με αφορμή την Έκθεση που υπάρχει αυτό τον καιρό με τίτλο "Βαβέλ" (Ξανά Βαβελικά 50 +χρόνια μετά αδεία ποιητική. Μιχ. Γρηγοράκη μνήμη). Το άλλο είναι γραμμένο από τον φίλο, δάσκαλο και παλιό συμμαθητή Γιώργο Πιτσιτάκη και αναφέρεται στη σχέση του Γρηγοράκη με τον Νίκο Καζαντζάκη (Ο Μιχάλης Γρηγοράκης και το «σύμπαν» του Ν. Καζαντζάκη). 

** Είναι αλήθεια ότι η βιβλιοθήκη του ίδιου του Δήμου της Αθήνας έχει να ζηλέψει από βιβλιοθήκες σε άλλες πρωτεύουσες του κόσμου. Γιατί η Δημοτική της Αθήνας δεν είναι, μόνο, ό,τι και κάθε άλλη δημοτική βιβλιοθήκη, είναι επιπλέον η Βιβλιοθήκη της πόλης των Αθηνών, η Βιβλιοθήκη της πρωτεύουσας. Γιατί η Δημοτική βιβλιοθήκη της πρωτεύουσας δεν λειτουργεί (μόνο) ως βιβλιοθήκη που καλείται να καλύψει πληροφοριακές ανάγκες με την "παραδοσιακή" έννοια, αλλά αποτελεί κέντρο πληροφόρησης για την πόλη γενικότερα, κέντρο ανάδειξης και προβολής της πόλης. Και όταν μάλιστα η πόλη αυτή είναι η Αθήνα, καλείται με έμφαση να συνδεθεί με την ανάδειξη και προβολή της πολιτιστικής της κληρονομιάς. Θα μπορούσα να επεκταθώ κι άλλο, να πω για τον διακριτό ρόλο της κεντρικής και των περιφερειακών βιβλιοθηκών, για τη σχέση με τα σχολεία και τους τοπικούς φορείς, για το νοιάξιμο στη νεολαία, στους ξένους, στους άστεγους. Μακάρι να έχουν ήδη ειπωθεί από τους αρμόδιους και γω να παραμένω μια γκρινιάρα νοσταλγός καλών βιβλιοθηκών..