Ο 20ος αιώνας μέσα από τις διαφημίσεις στα περιοδικά του ΤΕΕ: Έκθεση αφίσας στη Βιβλιοθήκη ΤΕΕ

Μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα έκθεση ξεκινά στις 16 Ιανουαρίου στη Βιβλιοθήκη του ΤΕΕ, ενταγμένη στο πλαίσιο της διοργάνωσης «Αθήνα 2018 - Παγκόσμια Πρωτεύουσα Βιβλίου» του δήμου Αθηναίων. Πρόκειται για έκθεση αφισών που απιεκονίζουν διαφημίσεις όπως είχαν δημοσιευτεί στα περιοδικά του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας Τεχνικά Χρονικά και Ενημερωτικό Δελτίο. Οι διαφημίσεις δίνουν πληροφορίες για την τεχνολογία της εποχής, για τις εταιρείες (ελληνικές και ξένες) που δραστηριοποιούνται, για την εικόνα κάθε εποχής και τη διαχρονική εξέλιξή της, αλλά μπορούν επίσης να δώσουν την ευκαιρία για παραπέρα ερμηνεία και νοηματοδότηση των εικόνων. 

Σημειώνεται ότι η Έκθεση είναι ενδεικτική, και κατά το δυνατόν αντιπροσωπευτική, παρουσίαση των διαφημίσεων που έχουν καταχωρισθεί σε βάση δεδομένων και είναι ελεύθερα προσβάσιμη στη διεύθυνση https://teediaf.omeka.net/.

Η διάρκεια της Έκθεσης είναι 16-31 Ιανουαρίου 2019 και γίνεται στους χώρους της Βιβλιοθήκης, Λέκκα 23-25 στον 1ο όροφο.

Ώρες λειτουργίας: Δευτέρα και Πέμπτη 8:00 έως 20:00 - Τρίτη, Τετάρτη και Παρασκευή 8:00 έως 15:00.

Εξάλλου, στο πλαίσιο της Έκθεσης θα διοργανωθεί ημερίδα στις 21 Ιανουαρίου 2019 (θα γράψω περισσότερα αργότερα).

Πληροφορίες στα τηλέφωνα 2103291717, 2103291701 και ση διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου tee_lib@tee.gr.

Διαφήμιση στα Τεχνικά Χρονικά, τεύχος του 1959

Διαφήμιση στο Ενημερωτικό Δελτίο, τεύχος του 1985

Ένα όμορφο παιχνίδι μνήμης η έκθεση στα Χανιά με κινηματογραφικές αφίσες από τη συλλογή του Λεωνίδα Κακάρογλου

Μια πολύ ενδιαφέρουσα έκθεση πραγματοποιείται αυτό τον καιρό στα Χανιά, στη Δημοτική Πινακοθήκη της πόλης. Πρόκειται για πρωτότυπες κινηματογραφικές αφίσες 1950-2000 από την πλούσια συλλογή του Λεωνίδα Κακάρογλου. Ο Κακάρογλου, πέρα από καλός ποιητής, είναι λάτρης και γνώστης των κινηματογραφικών πραγμάτων και συλλέκτης αφισών που θα μπορούσαν να αποτελέσουν το υλικό για ένα μουσείο στην πόλη μας. (Για να περιγράψω καλύτερα τις ιδιότητες του Λεωνίδα, θα πρέπει να πω ότι είναι πολιτικός μηχανικός στο επάγγελμα, ενώ εκ παραλλήλου ασχολείται συστηματικά με τη λογοτεχνία και τον κινηματογράφο).

Η συλλογή του είναι πολύ μεγάλη, ήδη εκτίθεται σημαντικός αριθμός αφισών στους τρεις ορόφους της Πινακοθήκης (κτίριο-στολίδι για την πόλη και χώρος σημαντικών καλλιτεχνικών δρώμενων). Όπως λέει ο ίδιο στο συνοδευτικό φυλλάδιο της έκθεσης:

"Απ' ότι έμεινε από παλιές συναντήσεις, από ερειπωμένους κινηματογράφους, από ανήλιαγες αποθήκες, από παλαιοπωλεία κινηματογραφικών ενθυμίων, τις μάζεψα, τις έκρυψα όπως παιδιά τ' αγαπημένα τους παιχνίδια και τώρα που ο χρόνος το ζήτησε, μερικές απ' αυτές ντυμένες στα καλά τους με φώτα και μουσικές σας τις παρουσιάζω".

Χρόνος διάφανος ο τίτλος της έκθεσης, ο χρόνος περνάει διάφανος μέσα από τις εικόνες που μας δίνουν οι αφίσες και μας φέρνουν μνήμες. Δύσκολο αυτό το παιχνίδι με τη μνήμη, το πιο δύσκολο λέει ο Λεωνίδας.

Έτσι ορίζει και τις εποχές, με τις μνήμες από αγαπημένες του ταινίες:

Χειμώνας: Η νύχτα μου στης Μωντ.

Άνοιξη: Τζόνι Γκιταρ

Καλοκαίρι: Τρελός Πιερό

Φθινόπωρο: Αντρέι Ρουμπλιώφ

Εξάλλου, ο χρόνος και η μνήμη διαπερνά όλο το έργο του Λεωνίδα Κακάρογλου. Γι' αυτό και οι αφίσες έρχονται "την ανάσα τους να προσθέσουν στη σιωπή που τη μνήμη μας αδιάκοπα πολιορκεί..."

Και λέει σ' ένα ποίημα:

Βουβή ταινία η μνήμη

Μιλιές που δεν ακούγονται

Λόγια που χάνονται στη σιωπή

Κι ένα γκρίζο φως που όλα τα σκεπάζει

Κάπου κάπου μια μουσική παράταιρη

Διακόπτει τη γαλήνη

("Βουβή ταινία", από την ποιητική συλλογή "Η συνήθεια των ημερολογίων", Πλέθρον 1995).

Ας απολαύσουμε, λοιπόν, τις εικόνες από μερικές αφίσες της έκθεσης κι ας δοκιμάσουμε το παιχνίδι με τη μνήμη. Εικόνες από τις ταινίες και εικόνες από τη ζωή μας όταν βλέπαμε τις ταινίες. 

Έχω κιόλας μπροστά μου εικόνες από την ταινία "Όταν πετούν οι γερανοί" που είχα δει, φοιτήτρια νομίζω, στην Αλκυονίδα. Αλλά και παλιότερες εικόνες έρχονται και μου ορίζουν τις μνήμες από τους κινηματογράφους της παιδικής μου ηλικίας στη γενέτειρα πόλη. Μου 'ρχονται εικόνες από το θερινό Ρεξ που ανεβαίναμε με μια σκάλα στην ταράτσα του διπλανού οικήματος όταν δεν προλαβαίναμε τα κανονικά καθίσματα. Ή μου 'ρχονται εικόνες από το Αστέρι (και οι δύο δεν υπάρχουν πια στα Χανιά), να σπρωχνόμαστε (μαζί και η γιαγιά μας και ο μπαμπάς όλο νεύρα) για να μπούμε μέσα  και να δούμε τον Ξανθόπουλο ή τη Βουγιουκλάκη ή την Τουρκάλα Χούλια Κοτσγίγιτ!!! 

Είναι σαν να σπάνε τη σιωπή οι εικόνες, σαν ν' ανοίγουν ρωγμές στη σιγαλιά της μνήμης μας. Τί όμορφα!

Γυνακείες αφίσσες

"Για τη διεθνή ημέρα της γυναίκας", ΕΣΣΔ, 1977

"Ένα πρωί, στη διάρκεια της πολιορκίας του Παρισιού το 1870, οι κάτοικοι ξύπνησαν κι αντίκρυσαν μια πόλη σκεπασμένη από αφίσσες με λαμπερό πράσινο χρώμα που ζητούσαν τη δημιουργία 10 ταγμάτων από γυναίκες "χωρίς διάκριση κοινωνικής τάξης". Θα ονομάζονταν "Αμαζόνες". Παρόλο που ήταν πια συνηθισμένοι στη ρητορική της γαλλικής επανάστασης, οι παρισινοί έμειναν σαστισμένοι. Η ρητορική είναι το ένα, η πράξη τ' άλλο. Μερικοί θορυβήθηκαν τόσο που οργάνωσαν ομάδες από μετριοπαθείς γυναίκες και παρουσίασαν αμέσως αντιαφίσσες υπέρ των διαπραγματεύσεων και της ειρήνης. Αυτή η μάχη των αφισσών, παρακινημένη κι υποστηριγμένη από ένθερμες επαναστάτριες σαν τη Λουίζ Μισέλ, έγινε μια σημαντική μορφή πολιτικού διαλόγου στη διάρκεια της Κομμούνας. Από τότε δεν έλειψε ποτέ..."

Έτσι ξεκινά το κείμενό της "Κοινωνία και τέχνη στις γυναικείες αφίσσες" η Ντόρε Άστον στο εξαιρετικό λεύκωμα "Γυναικείες Αφίσσες" που εκδόθηκε το 1980 από τις εκδόσεις Οδυσσέας (μετάφραη κειμένων και λεζαντών Γιάννα Νικολίτσα). Το πρωτότυπο είχε εκδοθεί το 1978 στην Ιταλία στα 100 χρόνια από το Α' Συνέδριο Γυναικών, στο πλαίσιο σχετικής Έκθεσης που είχε διοργανώσει ο Δήμος Βενετίας τη χρονιά εκείνη.

Η αφίσσα αποτελεί μορφή της δημόσιας έκφρασης για κάθε ζήτημα που απασχολεί την εκάστοτε κοινωνία. "Οι αφίσσες είναι ένα βαρόμετρο των γεγονότων και των οικονομικών και πολιτικών σχέσεων, ένας καθρέφτης που αντανακλά τις διανοητικές και πνευματικές δραστηριότητες, καθώς και τις πρακτικές εκείνες δραστηριότητες που ο άνθρωπος έχει φέρει σε πέρας".

Οι αφίσσες που παρουσιάζονται στο λεύκωμα χωρίζονται στις εξής κατηγορίες:

• Η μητέρα
• Η οικογένεια
• Η ηρωίδα
• Η ψηφοφόρος
• Η 8 Μαρτίου
• Η φεμινίστρια

Προηγούνται τρία εξαιρετικά κείμενα που αναφέρονται τόσο στο ιστορικό των γυναικείων αγώνων από την εποχή της Κομμούνας μέχρι το σήμερα (1978) αλλά και με αναφορές σε παλαιότερες γυναικείες μορφές, όσο και στα χαρακτηριστικά των αφισσών ως έργων τέχνης και στο ρόλο τους στη δημιουργία και ανάγνωση των εικόνων και στην επικοινωνία:

• Εκατό χρόνια γυναικείων αγώνων (Καμίλα Ραβέρα)
• Κοινωνία και τέχνη στις γυναικείες αφίσσες (Ντόρε Άστον)
• Η πολιτική των λόγων και των εικόνων (Τζούλιο Ιταλιάνι

Εδώ παρουσιάζω ενδεικτικά κάποιες από αυτές, όλες όμως είναι ενδιαφέρουσες γιατί μεταφέρουν το κλίμα (και την αίσθηση θα έλεγα) της εποχής τους και του τόπου τους, ενώ ξαναφέρνουν στο νου πρόσωπα, γεγονότα και καταστάσεις που κάποτε έπαιζαν το δικό τους ξεχωριστό ρόλο και που πια τα πράγματα είναι τόσο διαφορετικά. Όλες προέρχονται από μουσεία, βιβλιοθήκες, πολιτικά κόμματα, επιστημονικούς συλλόγους ή και από ιδιωτικές συλλογές. Οι πληροφορίες στις λεζάντες είναι από το βιβλίο.

Μεγάλη Βρετανία, 1900. "Κατάδικοι και τρελοί δεν έχουν δικαίωμα ψήφου για το Κοινοβούλιο - Οι γυναίκες πρέπει να καταταγούν μεταξύ αυτών;"

Κέτε Κόλβιτς, Γερμανία, 1906. "Έκθεση για τη δουλειά της νοικοκυράς"

Γερμανία 8/3/1914. "Εμπρός για το δικαίωμα ψήφου στις γυναίκες"

Γερμανία, 1924. "Γυναίκες! Σπάστε τις αλυσίδες του κεφαλαίου! Σκεφτείτε τη Ρόζα Λούξεμπουργκ"

Γερμανία, SPD, 1932-33. "Γυναίκες για την ελευθερία και την ειρήνη"

Ιταλία, Χριστιανοδημοκρατία, 1948. "Μαμά, ψήφισε εναντίον τους και για μένα"

Χιλή 1971. "Ελευθερία για την Άντζελα Ντέιβις"

Emory, ΗΠΑ, Κόμμα Μαύρων Πανθήρων 1971. Γράφει: "Άκου αυτά τα γουρούνια που χτυπούν την πόρτα μου και μου ζητούν τα λεφτά για το νοίκι, αυτοί θά 'πρεπε να μου πληρώνουν το νοίκι".

Μοζαμβίκη, Φρελίμο (Απελευθερωτικό Μέτωπο). "Το αντίδοτο στην αποικιοκρατία είναι η ένοπλη επανάσταση - αυτός είναι ο μόνος τρόπος για ν' αποκτήσει κανείς πλήρη ανεξαρτησία".

Νορβηγία, 1977. "8 Μάρτη - Διαδήλωση - Πάλη κατά της καταπίεσης της γυναίκας"

Δανία, Άαρχους, 1977. "Ψάξε να βρεις 5 λάθη"

ΗΠΑ. "Η γυναίκα μου δε δουλεύει"

Η Ραβέρα καταλήγει:

"Αν στη διαδικασία αλλαγής μπει αληθινά η αυθεντική ιδιαιτερότητα κι ο πλούτος των γυναικών, η απελευθέρωση της γυναίκας θα γίνει μια γενική ανθρώπινη κατάσταση".