Πέρασ’ ο χρόνος, πέρασαν τα
ογδόντα δύο,
Πέρασαν τόσα βάσανα και
δάκρυα και πίκραις,
Ας πούμε με μειδίαμα στο
παρελθόν ADIO
Και σήμερ’ ας γλεντίσωμε με φλάουτα με λύραις
Έτσι
ξεκινούσαν τις ευχές για τον καινούριο χρόνο του 1883 οι διανομείς της κρητικής εφημερίδας «Πατρίς».
Ξεφυλλίζω
το «Κρητικό Ημερολόγιο 2000» των Γιώργου και Ηρώς Σγουράκη (έκδοση Φιλιππότη),
στο οποίο υπάρχουν, πέραν των χρηστικών πληροφοριών όπως σε κάθε ημερολόγιο, πολλά
ενδιαφέροντα κείμενα για την Κρήτη (ιστορία, λαογραφία, ποίηση, μουσική κτλ.).
Τα σκίτσα στην παρουσίαση κάθε μήνα έχει κάνει ο σπουδαίος Χανιώτης
σκιτσογράφος Σπύρος Ορνεράκης, τα οποία μάλιστα συνοδεύονται από δίστιχα σε μορφή
μαντινάδας του Γιώργου Καράτζη.
Στο
κείμενό της με τίτλο «Ευχές από τα περασμένα», η Ζαχαρένια Σημανδηράκη (τότε προϊσταμένη του
Ιστορικού Αρχείου Κρήτης) δίνει πληροφορίες για τις ευχές που απηύθυναν «προς τους κυρίους
κυρίους συνδρομητάς» οι διανομείς των τοπικών εφημερίδων και οι
ταχυδρομικοί της Κρητικής Πολιτείας. Στα κείμενα αυτά ζητούν με σοβαρό ή
σκωπτικό ύφος την «καλή χέρα»* από τους συνδρομητές, ταυτόχρονα όμως εκφράζουν και
την αγωνία τους να ελευθερωθεί το νησί από την τουρκική κυριαρχία.
Παραθέτω
εδώ ολόκληρο το κείμενο από το ευχετήριο δελτάριο του διανομέα της εφημερίδας «Άμυνα»
(διατηρείται η ορθογραφία του αρχικού):
Ταίρι νιόνυμφο προβαίνει
Ο Γενάρης κ’ η Αυγή,
Να το στρώση, το προσμένει
Νυφικό κρεββάτ’ η γη
Ο Γενάρης σκουντουφλιάρης
στέκει δίπλα στην αυγή,
και σαν γέρος αρωστάρης
φανερόνεται στη γη
Και η γη φτιασιδωμένη
με τα χιόνια του βουνού,
απ’ το ταίρι περιμένει
καλή χέρα τ’ ουρανού.
Τι θα είναι δα τα δώρα,
γέλια, δάκρυα, καϋμοί;
θα τα ίδη κάθε χώρα
όταν έρθη η στιγμή.
Εγώ εύχομαι να ήνε
πλούτη, γέλοια και χαραίς
τριαντάφυλλα μυρσίναι
και βαφή για ταις ψαραίς
Δαχτυλείδια και στεφάνια
θέλω όλα να βρεθούν,
και βεζυρικά φιρμάνια
γέροι νειοί να ‘πανδρευθούν.
Και η γράδες να ζηλεύουν
και να θέλουν παντρειά,
να φορέσουν να γυρεύουν
την ουρά τη μακρυά.
Τώρα ήλθεν η σειρά μου
ένα λόγο να ειπώ
για τη τζέπη τη κυρά μου
ένα λόγο χαρωπό.
Ως το βράδυ να γεμίση
από λίραις Αγγλικαίς
και να ιδώ να ξεχειλίση
σαν τσουκάλι με φακαίς.
Κι ο Θεός ν’ ανταποδώση
τη γενναία δωρεά
εις εκείνον όπου δώση
περισσότερο παρά.
και εις έτη πολλά.
Και
επιστρέφοντας στον διανομέα της «Πατρίς», να πώς τελειώνει τις ευχές του:
Χαρά Σας και να ζήσετε να ‘δήτε
μιάν ημέρα,
Να ανατείλη ευτυχής, την
λύρα θα σας παίζω,
Κι ‘εγώ για να χορεύητε, με
την δεξιά μου χέρα
Όλο τον χρόνο γελαστό
Εις της «Πατρίδος» τον
χορό.
Δώστε και Σείς ένα παρά εις
τον πτωχόν ΚΙΝΕΖΟ
Διανομέα της «Πατρίδος».
Και εις
έτη πολλά!
……………………………………………………………………………..
*Η καλή
χέρα είναι ένα χρηματικό ποσόν που δινόταν (ή και δίνεται ακόμη) ως δώρο με την ευκαιρία της
Πρωτοχρονιάς. Θυμάμαι, κάθε παραμονή ή ανήμερα Πρωτοχρονιάς, ο μπαμπάς μας έδινε
πάντα ένα μικρό χαρτζιλίκι για την καλή του χέρα. Ήταν κάτι ιδιαίτερο για μας τα
παιδιά τότε και είχε πολλή αξία.
