Για ένα τριματάκι απ’ το παλιό παιδικό χριστόψωμο: τα Χριστούγεννα του Τάσου Λειβαδίτη

Χριστούγεννα 2015 και πρόσφυγες (Σκίτσο του Γιάννη Αντωνόπουλου. Πηγή: left.gr).

..........................................

Η ασετυλίνη που σφυρίζει στη γωνιά
ένα σπασμένο παράθυρο φιμωμένο με σκοτάδι.
Η σκεπή του μαγειρείου μπάζει νερά.
Βουίζει μες στις χαραμάδες ο άνεμος.
– Θωμά, πάρε τσιγάρο
και μη σκαλίζεις τα δόντια σου, Θωμά.
Μάταια ψάχνεις για ένα τριματάκι
απ’ το παλιό παιδικό χριστόψωμο.
Βουίζουνε τα φλόγιστρα του πετρελαίου. Ο Θωμάς
σφίγγει στα γόνατά του μια πατάτα
και καθαρίζει ήσυχα-ήσυχα. Τ’ άλλο του χέρι είναι κομμένο.

Κοιτάμε με την άκρη του ματιού το σκοπό που μπαίνει
μ’ ένα φύσημα παγωμένου αέρα. Το σαγώνι του
θα τρέμει πίσω απ’ το χακί κασκόλ.

Σηκώνεις το γιακά της χλαίνης σου. Χιονίζει.
Μια πλάκα φωνογράφου στο Διοικητήριο. Πιο μακριά
η σιωπή. Καλή νύχτα, καλά Χριστούγεννα.
Συλλογιέσαι τ’ άστρα πίσω απ’ την καταχνιά
σκέφτεσαι πως αύριο μπορεί να σε σκοτώσουν.
Μα απόψε αυτή η φωνή είναι μια τσέπη μάλλινη
χώσε τα χέρια σου.
– Καληνύχτα, Θωμά, καλά Χριστούγεννα.

Κ’ η καρδιά σου φωτίζεται σαν χριστουγεννιάτικο τζάμι.

Το παραπάνω απόσπασμα είναι από το ποίημα "Παραμονή Χριστουγέννων". Το έγραψε ο Τάσος Λειβαδίτης το 1950 στη Μακρόνησο και κυκλοφόρησε το 1956 (στη συλλογή "Ο άνθρωπος με το ταμπούρλο"). 

Λίγο αργότερα, ο ποιητής έγραφε:

Στην αρχή ήταν το  χάος.

Μετά γεννήθηκα εγώ, μονάχος, σ' ένα κόσμο ραγισμένο

μ' ένα κουρελιασμένο Θεό που γύριζε από πόρτα σε πόρτα

ζητιανεύοντας την ύπαρξή του.

Ύστερα γίναμε ξαφνικά δυό

φιληθήκαμε

κι άρχισε να σκοτώνει ο ένας τον άλλο.

Είναι το ποίημα "Γένεσις (έκδοση γ')" που ανήκει στη συλλογή "Ποιήματα (1958-1964)" και κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Κέδρος (έχω την τρίτη έκδοση, 1984, απ' όπου και το αντέγραψα).

Πολύ αργότερα, σαν να μαλάκωσε κι έγραφε στο ποίημα "Ο αδελφός Ιησούς":

...................................................................

Ένα άλλο βράδυ τον άκουσα να κλαίει δίπλα.

Χτύπησα την πόρτα και μπήκα.
Μου ‘δειξε πάνω στο κομοδίνο ένα μικρό ξύλινο σταυρό.
«Είδες –μου λέει- γεννήθηκε η ευσπλαχνία!
Έσκυψα τότε το κεφάλι κι έκλαψα κι εγώ.

Γιατί θα περνούσαν αιώνες και αιώνες
και δε θα ‘χαμε να πούμε τίποτα ωραιότερο απ’ αυτό.

.................................................................

Πρόσφυγες 2015 (Πηγή φωτογραφίας: ΕΡΤ Αιγαίου)