Σελίδες

Πέμπτη 15 Φεβρουαρίου 2024

Αυτούς τους έχω βαρεθεί: Η Έλενα Σταγκουράκη στον Βολφ Μπίρμαν

Δεν μπορώ τις κτητικές αντωνυμίες,
τις αργόσυρτες και ψεύτικες θωπείες
που σε νούμερα αστρικά στριφογυρνάνε.
Δεν μπορώ τα γλυκερά τους τα λογάκια,
καρουζέλ με χίλια μύρια αλογάκια
που επάνω σου μεμιάς όλο χυμάνε.
[...]
Δεν μπορώ ούτε το εμπόριο της ελπίδας

για φτερά σαν δράκου και όχι χρυσαλίδας,
ενώ τα άδικα πιστά σου μεσιτεύει.
Δεν μπορώ τις πρωινές τους υποσχέσεις
που το βράδυ καταντούν υπεξαιρέσεις -
φαύλος κύκλος που ολοένα και θεριεύει. 

Το παραπάνω ποίημα της Έλενας Σταγκουράκη (από την πρόσφατη συλλογή της «Εντός, εκτός και επί τα αυτά», εκδ. Σμίλη, 2023, μια ιδιαίτερα καλαίσθητη έκδοση, με το έργο «Ερωτόκριτος» της Σοφίας Δατσέρη στο εξώφυλλο) έχει τον τίτλο "Die hab' ich satt". Όπως σημειώνει στο τέλος, ο τίτλος είναι ίδιος με τραγούδι του Βολφ Μπίρμαν που στα ελληνικά αποδόθηκε «Αυτούς τους έχω βαρεθεί» από τον Δημοσθένη Κούρτοβικ και μελοποιήθηκε από τον Θάνο Μικρούτσικο, περιλαμβάνεται δε στον δίσκο «Πολιτικά τραγούδια» σε πρώτη εκτέλεση από τη Μαρία Δημητριάδη.


[...]
Κι ο παροιμιώδης μέσος ανθρωπάκος,
κέρδος ποτέ μα από παθήματα χορτάτος,
που συνηθίζει στην κάθε βρωμιά,
αρκεί να έχει γεμάτο τον ντορβά
κι επαναστάσεις στ’ όνειρά του αναζητεί,
τον έχω βαρεθεί.

[...]

Με κέντρισε το ποίημα της Έλενας Σταγκουράκη, φέρνοντας στο νου τον «παροιμιώδη μέσο ανθρωπάκο» του Μπίρμαν (ή τον ίδιο τον Μπίρμαν για κάποιους; εδώ θα σταθώ μόνο στα λόγια του τραγουδιού, όπως τα προσλαμβάναμε πριν από κάποιες δεκαετίες, αλλά που είναι πάλι - ή μάλλον διαρκώς; - επίκαιρα), αλλά θα έλεγα και πιο κοντά ίσως τον ανθρωπάκο του Λευτέρη Παπαδόπουλου (μελοποίηση Χατζηνάσιου) που θέλει να ξεφύγει, να ζήσει ελεύθερος, «δίχως ταυτότητα πια», όπως μας τον θύμισε η Μάρω Δούκα στο τελευταίο βιβλίο της Φελιτσιτά.

Μία ζωή με κρατάν, με κουνάν μ' ένα σπάγγο.
Λόγια, σχολειά, μέρα νύχτα δουλειά και στον πάγκο.


λέει ο «φτωχός κουρασμένος σκυφτός ανθρωπάκος» του Παπαδόπουλου, και

δεν μπορώ τις χλιαρές τους χειραψίες
τις αβρές κι όλο μέλι φωταψίες


συμπληρώνει θαρρείς η Σταγκουράκη. 

Κι άλλα ποιήματα ξεχώρισα στη συλλογή, τούτο όμως για μένα το πιο ξεχωριστό.

Η Έλενα Σταγκουράκη είναι ποιήτρια και μεταφράστρια, έχει ασχοληθεί ιδιαίτερα με τη λογοτεχνία της Λατινικής Αμερικής, ενώ κείμενά της έχουν δημοσιευτεί σε διάφορα περιοδικά (εδώ σε παλιότερες αναρτήσεις αναφορά κάποιων μεταφράσεών της). Στα ποιήματά της έχει συχνά ομοιοκατάληκτους στίχους που δημιουργούν διάθεση παιχνιδίσματος, όπως στο «Μάθημα θεατρικής μετάφρασης»

Η Μετάφραση για μένα
είναι θαύμα, μέγα κι ένα!
Ούτε και θα την προδώσω,
μην τυχόν και σε θυμώσω!


αλλά, σε κάθε περίπτωση, πάντα κάτι έχει να πει, όπως στο «Η εαυτή»:

Μήτε Γερμανίδα
μήτε Ρωμιά

[...]
από προϊστορίας, ετικέτες!
Προτιμώ το "εαυτή!"

ή στο «Πατρίδες Ι»:

[...]
μια πατρίς προσμένει άλλη
γνώριμη μαζί και ξένη,
δε χωλαίνει, δεν κουτσαίνει,
τούτη κιόλας χαιρετάει -

την πατώ, δεν με πατάει.


Έτσι γράφει η Έλενα Σταγκουράκη, η Κρητικιά, όπως ομολογεί με πικρόχολη διάθεση στο Πατρίδες ΙΙ:

Κρητικιά είσαι, ποτέ σου Αθηναία
δεν υπήρξες.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου