Σελίδες

Κυριακή 21 Φεβρουαρίου 2021

"Η γνώση είναι η πιο δημοκρατική πηγή δύναμης": οι βιβλιοθήκες στον καιρό της πανδημίας


Γίνονται κατά καιρούς συζητήσεις για τον ρόλο των βιβλιοθηκών σε καιρούς κρίσης. Κι ακόμη μεγαλύτερη είναι η ανάγκη αυτή την εποχή, σε καιρό πανδημίας, όπου το γενικό κλείσιμο έχει συμπεριλάβει και τον χώρο του βιβλίου, βιβλιοπωλεία, εκδότες, βιβλιοθήκες. Δεν είναι του παρόντος να δει κανείς ποιος χώρος είναι ο περισσότερο θιγόμενος, σε κάθε περίπτωση πάντως φάνηκαν τα προβλήματα, οι αδυναμίες, οι ανάγκες, αλλά και οι δυνατότητες που υπάρχουν ή πρέπει ν' αναπτυχθούν.

Οι βιβλιοθήκες, κάποιες υπολειτουργούν (αναγκαστικά) και κάποιες παραμένουν κλειστές. Κάποιες ακαδημαϊκές, αλλά  και κάποιες δημόσιες, δημοτικές και ειδικές βιβλιοθήκες λειτουργούν στο πλαίσιο οδηγιών του ΕΟΔΥ, λαμβάνοντας τα ενδεδειγμένα μέτρα προστασίας για τους εργαζόμενους και για τους χρήστες και παρέχοντας κυρίως ηλεκτρονικές ή τηλεφωνικές εξυπηρετήσεις, καθώς και υπηρεσίες αποστολής υλικού με το ταχυδρομείο.

Στην ΚΥΑ που δημοσιεύτηκε στο ΦΕΚ 4899/Β/6-11-2020 με θέμα "Έκτακτα μέτρα προστασίας της δημόσιας υγείας από τον κίνδυνο περαιτέρω διασποράς του κορωνοϊού COVID-19 στο σύνολο της Επικράτειας για το διάστημα από το Σάββατο 7 Νοεμβρίου 2020 έως και τη Δευτέρα 30 Νοεμβρίου 2020", περιλαμβάνονται και οι "Δραστηριότητες βιβλιοθηκών και αρχειοφυλακείων" στις δραστηριότητες των οποίων αναστέλλεται η λειτουργία σε όλη την Επικράτεια. Σίγουρα, οι βιβλιοθήκες, ως κλειστοί χώροι και χώροι με πολύ υλικό που μπορεί να περιέχει και να διατηρεί για μέρες ιικό φορτίο, δεν θα μπορούσαν να λειτουργούν κανονικά. Επειδή η σύνταξη του μεγαλύτερου μέρους αυτού του κειμένου έγινε αρχές Δεκεμβρίου (και παρέμεινε στα Πρόχειρα με πολλούς προβληματισμούς), δεν είμαι σίγουρη αν κυκλοφόρησε νεότερη διάταξη ή αν έχει παραταθεί η ισχύς της συγκεκριμένης.

Είναι αλήθεια ότι στον χώρο των βιβλιοθηκών έχουν αναληφθεί δράσεις, ατομικές (σε επίπεδο βιβλιοθήκης) ή συλλογικές γύρω από το θέμα της πανδημίας, τον ρόλο τους, την ενημέρωση και τα μέτρα προφύλαξης. Εδώ, θ' αναφερθώ σε κάποιες απ' αυτές.

Γενικά, οι βιβλιοθήκες,όπως σημείωσα και παραπάνω,  άλλες λειτουργούν για το κοινό τους και άλλες όχι.  Ήδη, αρκετές, κυρίως ακαδημαϊκές αλλά και ειδικές, δημοτικές κ.ά. δίνουν τη δυνατότητα στους χρήστες, πέρα από τις ηλεκτρονικές υπηρεσίες, να δανείζονται και φυσικό υλικό λαμβάνοντας συγκεκριμένα μέτρα προφύλαξης. Δηλαδή, κάνουν τηλεφωνικές εξυπηρετήσεις (π.χ. κρατήσεις για δανεισμό) και δανείζουν υλικό είτε με αποστολή ή με προσεκτική παραλαβή από τη βιβλιοθήκη. (Σχετικά με το σημαντικό έργο που έχουν επιτελέσει οι βιβλιοθήκες τα τελευταία χρόνια με την ψηφιοποίηση υλικού και την ανάπτυξη ηλεκτρονικών υπηρεσιών και τη χρησιμότητά τους τον καιρό αυτό της μεγάλης κρίσης είχα γράψει ήδη τον Μάρτιο στο πρώτο κλείσιμο: "Μένουμε σπίτι, και τώρα; Πάμε στις βιβλιοθήκες μας!". Οπωσδήποτε, βέβαια, δεν υπάρχει λόγος θριαμβολογίας, αντίθετα είναι μια ευκαιρία και ανάγκη αναστοχασμού και αξιολόγησης, εντοπισμού αδυναμιών και ελλείψεων και νέων σχεδιασμών.)

Στον ιστότοπο της Ένωσης Βιβλιοθηκονόμων και Επιστημόνων Πληροφόρησης έχει αναρτηθεί (6 Μαϊου 2020) κείμενο με τίτλο "COVID-19: Συστάσεις επαναλειτουργίας των Βιβλιοθηκών", το οποίο περιλαμβάνει συστάσεις που προετοιμάστηκαν από την Ένωση λαμβάνοντας υπόψη τις οδηγίες που ακολουθούνται από βιβλιοθήκες στην Ευρώπη, τη Βόρεια Αμερική, την Ασία και την Αυστραλία.

 

Διαβάζω τα παρακάτω στον ιστότοπο των Βιβλιοθηκών του ΕΚΠΑ (της οποίας μάλιστα μότο είναι η ρήση του τίτλου δανεισμένη από τον συγγραφέα του Τρίτου κύματος Άλβιν Τόφλερ):

Δανεισμός υλικού. Ισχύει όπως σε όλο το δημόσιο για έκτακτες περιπτώσεις. Όλη η διαδικασία θα γίνεται εξ αποστάσεως. (αναζήτηση από τους χρήστες στον ανοιχτό δημόσιο κατάλογο του υλικού (https://opac.seab.gr/search~S6*gre), επικοινωνία με τη Βιβλιοθήκη τηλεφωνικά ή μέσω της συμπλήρωσης ηλεκτρονικής φόρμας, καθορισμός ραντεβού από τη Βιβλιοθήκη). Μόνο η παραλαβή του υλικού θα γίνεται δια ζώσης. Προσοχή! Χωρίς το προκαθορισμένο ραντεβού δεν θα εξυπηρετείται κανείς. Το ωράριο παραλαβής υλικού θα είναι συνάρτηση του ωραρίου προσφερόμενων υπηρεσιών. Δηλαδή σε μια Βιβλιοθήκη που εξυπηρετεί από τις 8.00 μέχρι τις 16.00, η διαδικασία παραλαβής υλικού με ραντεβού θα σταματά μισή ώρα νωρίτερα. Το ίδιο και στα υπόλοιπα ωράρια. Μετά και τα νέα μέτρα περιορισμού των μετακινήσεων ο δανεισμός συνεχίζεται εφόσον ο χρήστης έχει δυνατότητα μετακίνησης. Προκειμένου όμως να διευκολύνουμε τους χρήστες και να μην μετακινούνται συχνά, έχουμε ζητήσει την παράταση δανεισμού των ήδη δανεισμένων βιβλίων, μέχρι και την 1η Δεκεμβρίου. Σημείωση: Ο ημερήσιος δανεισμός δεν ισχύει. Επίσης δανεισμός επιτρέπεται για τα μέλη της Σχολής που ανήκει η Βιβλιοθήκη.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου