Η λεβεντιά είναι μια πληγή που πάντα αίμα τρέχει: Το "Τελευταίο σημείωμα" του Παντελή Βούλγαρη και της Ιωάννας Καρυστιάνη

Η λεβεντιά είναι μια πληγή
που πάντα αίμα τρέχει
Θε μου και πώς τηνε βαστά
εκείνος που την έχει....

Έτσι τραγουδούν οι 200 κομμουνιστές του Χαϊδαρίου λίγο πριν τους φορτώσουν στα καμιόνια για το Σκοπευτήριο της Καισαριανής την Πρωτομαγιά του '44. Είναι ίσως οι πιο συγκλονιστικές εικόνες από την τελευταία ταινία του Παντελή Βούλγαρη και της Ιωάννας Καρυστιάνη "Το τελευταίο σημείωμα". Σα χορός του Ζαλόγγου διαδέχονται ο ένας χορός τον άλλο, έσυραν πρώτο το χανιώτικο συρτό, γύρισαν στο ποντιακό και συνέχισαν τους χορούς και τα τραγούδια απ' όλα τα μέρη του ελληνισμού. 

Κι εκείνο το επιβλητικό Ιτζεδίν, "αι εγκληματικαί φυλακαί Καλαμίου", τόπος ιδανικός για εφαρμογή του Ιδιωνύμου στη δεκαετία του '30, τόπος εγκλεισμού για πολλές δεκαετίες ακόμη, τόπος μνήμης για πάντα. Εκεί έστησε το σκηνικό με τη γραφίδα του ο Γιάννης Φίλης κι έγραψε τη "Δικαίωση" (Μελάνι, 2011). Εκεί γυρίστηκαν οι "Μέρες του '36" του Αγγελόπουλου, εκεί τα "Πέτρινα χρόνια" του Βούλγαρη, και ξαναγύρισε τώρα ο ίδιος με την ιστορία του Σουκατζίδη και των υπόλοιπων κομμουνιστών του Χαϊδαρίου, φτιάχνοντας ένα σκηνικό με σεβασμό στην ιστορία και στη μνήμη των ανθρώπων που εκτελέστηκαν. Φιγούρες ανθρώπινες, πραγματικές, πέρασαν πολλές, να και η φιγούρα του δεκαεννιάχρονου Νίκου Γλέζου που δεν ήθελε να τον τουφεκίσουν μόνο του, να και η φιγούρα του Χανιώτη γεωπόνου Νίκου Μαριακάκη με τα φυτά και τα λουλουδένια του στεφάνια, να και η φιγούρα της Χαράς Λιουδάκη, της αρραβωνιαστικιάς του Ναπολέοντα (για την αδερφή της Μαρία, τη σπουδαία δασκάλα και λαογράφο, που εκτελέστηκε το '47 στον εμφύλιο, είχα γράψει παλαιότερα). 

Και πώς συγκινήθηκα που είδα τη Βαγγελιώ Σερδάκη (Χιωτάκη) κάποια στιγμή ανάμεσα στους πολλούς κομπάρσους. Κι άλλες χανιώτικες φιγούρες. Η Καρυστιάνη είπε στη συνέντευξη που έδωσε μαζί με τον Βούλγαρη στο Δεύτερο Πρόγραμμα στις 26/10 ότι στο σκηνικό χρησιμοποίησαν έπιπλα από το σπίτι του Κώστα Χιωτάκη (1914-1981, πολύ γνωστού και αγαπητού στα Χανιά κομμουνιστή γιατρού και λογοτέχνη (μικρή αναφορά μου εδώ).

Τα περισσότερα λόγια περιττεύουν, δείτε την ταινία, έντονα συναισθηματική, βαθειά ανθρώπινη, βαθειά αληθινή. 

Και στα δικά μας ΟΧΙ, άκουσα τη δημοσιογράφο να λέει το πρωί στο ραδιόφωνο του Κόκκινου, με αφορμή τη σημερινή μέρα.

Και στα δικά μας ΟΧΙ!