Στη Δημοτική Βιβλιοθήκη Χανίων

Νομίζω πήγα για πρώτη φορά στη Δημοτική Βιβλιοθήκη της πόλης μου, τα Χανιά, όταν ήμουν 11 χρονών, για να βρω υλικό να γράψω την έκθεση της αποταμίευσης. Τότε πήρα και το βραβείο, έναν κουμπαρά και ένα βιβλιάριο καταθέσεων στο Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο. Συνέχισα να πηγαίνω και στο Γυμνάσιο, κυρίως στις τελευταίες τάξεις, όπου πηγαίναμε για να διαβάσουμε με ησυχία στις προετοιμασίες για τις εισαγωγικές (που ... από πάντα υπήρχαν!). Εκεί διάβασα για πρώτη φορά και Καζαντζάκη, νομίζω ήταν η Ασκητική. Ήταν η εποχή των μεγάλων προβληματισμών, εφηβεία και χούντα. Ο βιβλιοθηκάριος ήταν πολύ αυστηρός, αλλίμονό μας αν κάναμε τον παραμικρό θόρυβο. Τον θυμάμαι να κάθεται σοβαρός απέναντί μας στο μεγάλο τραπέζι του αναγνωστηρίου που έμοιαζε σαν αίθουσα σχολείου.

Η Δημοτική Βιβλιοθήκη λειτουργεί από το 1954. Προηγουμένως, υπήρχε η βιβλιοθήκη του Φιλολογικού Συλλόγου "Χρυσόστομος" η οποία καταστράφηκε στον πόλεμο, καθώς και το Ιστορικό Αρχείο της Κρήτης όπου στεγαζόταν και η Βιβλιοθήκη του Ελευθερίου Βενιζέλου (σήμερα στεγάζεται σε χωριστή αίθουσα στη Δημοτική Βιβλιοθήκη και αξίζει κανείς να περιηγηθεί στα ράφια της και να παρατηρήσει, πέραν των άλλων, και τα ποικίλα αναγνωστικά ενδιαφέροντα του έλληνα πολιτικού).

Κάνω μια μικρή αναδρομή στο ιστορικό ίδρυσης της Δημοτικής Βιβλιοθήκης Χανίων ξεφυλλίζοντας παλιά τεύχη του περιοδικού "Κρητική Εστία". Στο τεύχος 28, Μάιος-Ιούν. 1952, τονίζεται η ανάγκη να ενδιαφερθεί ο Δήμος για μια λαϊκή βιβλιοθήκη, με αφορμή και την ανακοίνωση του Υπουργείου Παιδείας ότι είναι πρόθυμο να συμβάλει "στις επαρχιακές σταυροφορίες για τη συγκρότηση βιβλιοθηκών". Πράγματι, ο τότε Δήμαρχος Ν. Σκουλάς υποστήριξε μια τέτοια προσπάθεια και ήδη ένα χρόνο μετά διαβάζουμε ότι το κτίριο προχωρεί, ενώ τα βιβλία πολλαπλασιάζονται χάρη στις προσπάθειες των Νιαουνάκη και Μανωλικάκη (ο Μανωλικάκης ήταν ο πρώτος Διευθυντής της). 

Στο τεύχος 40 (Δεκ. 1953-Ιαν. 1954), ο συντάκτης άρθρου με τίτλο "Πνευματική προκοπή" υποστηρίζει ότι "η έλλειψη βιβλιοθήκης στα Χανιά είναι η βασική αιτία της πνευματικής μας κακοδαιμονίας". Στο ίδιο τεύχος ανακοινώνεται ότι η Δημοτική Βιβλιοθήκη θα στεγαστεί στον πάνω όροφο του κτιρίου της Πλατείας 1878 (εκεί που είναι σήμερα το Δημαρχείο) και θα συμπεριλάβει όσες μικρές βιβλιοθήκες υπάρχουν στην πόλη, όπως του συλλόγου "Χρυσόστομος", την ιδιωτική του Μάλμου, του Ιστορικού Αρχείου κ.ά. 

Στο τεύχος 41 Φεβρ.-Μάρτ. 1954 διαβάζουμε ότι "σεμνά και απέριττα" έγιναν στις 17 Μαρτίου 1954 τα εγκαίνια της δημοτικής βιβλιοθήκης, με αρχικό πυρήνα 3.000 τόμους βιβλίων. Στο τεύχος 57 Ιαν. 1956, γράφει ότι η Βιβλιοθήκη του Ελευθερίου Βενιζέλου, η οποία αριθμεί 8-9 χιλιάδες τόμους, θα μεταφερθεί από το Ιστορικό Αρχείο στη Δημοτική Βιβλιοθήκη (περισσότερα και εδώ).

Στο τεύχος Απρ.-Μαίου 1959 ανακοινώνεται ότι αποφασίστηκε η στέγαση της δημοτικής βιβλιοθήκης στον 1ο όροφο του κτιρίου (εκεί δηλαδή που είναι και σήμερα). Τον Αύγουστο του 1960 διαβάζουμε ότι στη μελέτη που έγινε από τον μηχανικό Κ. Κουκούτση προβλέπεται η κατασκευή μεγάλου αναγνωστηρίου για να μελετούν 100 άτομα και μικρότερου για μελετητές (βλέπε πληροφορίες και εδώ). Στο τεύχος Απριλίου 1967, τέλος, αναφέρει ότι η Δημοτική Βιβλιοθήκη των Χανίων περιέχει 30.800 βιβλία, ενώ η Βικελαία του Ηρακλείου περιέχει 51.800 και η Δημόσια Βιβλιοθήκη Ρεθύμνου περιέχει 14.000.

Η Δημοτική Βιβλιοθήκη μέχρι σήμερα εξακολουθεί να είναι μια σημαντική και δραστήρια βιβλιοθήκη στο κέντρο της πόλης που αξίζει κανείς να επισκέπτεται και να χρησιμοποιεί.

Η Μάρω Δούκα πολύ συχνά στα κείμενά της κάνει αναφορές στη Δημοτική Βιβλιοθήκη των Χανίων. Στο τελευταίο βιβλίο της "Τίποτα δεν χαρίζεται", σε ένα κείμενο με τίτλο "Γιατί διαβάζουμε λογοτεχνία;" που απηύθυνε πριν από 20 ακριβώς χρόνια σε μαθητές Λυκείου (ένα εξαιρετικής ποιότητας ως προς το περιεχόμενο αλλά και ως προς το ύφος κείμενο, που θα ήταν ευχάριστο αλλά και χρήσιμο για τους σημερινούς μαθητές επίσης), λέει:

"Ήταν ένα Σάββατο απόγευμα όταν χρειάστηκε να επισκεφθώ τη Δημοτική Βιβλιοθήκη στα Χανιά, όπου γεννήθηκα και μεγάλωσα, για μια εργασία που είχα αναλάβει στο σχολείο. Έως τότε οφείλω να σας πω ότι δεν είχα κανένα ενδιαφέρον για το βιβλίο, όσο για τη λογοτεχνία, όπως μας τη δίδασκαν εκείνα τα χρόνια, μου ήταν αφόρητα πληκτική....

.............................................................

Μας έχει στρώσει, λοιπόν, στη δουλειά, αναθέτοντάς μας εργασίες [η φιλόλογος της τρίτης γυμνασίου]. Πήγα βαρυγκομώντας για πρώτη φορά στη Βιβλιοθήκη, αναζητώντας τον Άγγελο Σικελιανό, κι έμεινα έκθαμβη. Από τότε τα πιο πολλά απογεύματά μου τα περνούσα εκεί. Ανυπομονούσα να σχολάσουμε, να τρέξω στο σπίτι, να φάω κι αμέσως με τη σάκα μου να καταφύγω στο αναγνωστήριο της Βιβλιοθήκης...

............................................................

Κι είχα την τύχη στα χρόνια που θα ακολουθούσαν να έχω δίπλα μου, για να με συμβουλεύει και να μου ξεδιαλέγει ποια βιβλία να διαβάσω, έναν ηλικιωμένο βιβλιοθηκάριο, λάτρη της λογοτεχνίας. Το βιβλίο δεν είναι αυτοσκοπός, μου έλεγε, χρόνια δουλεύω εδώ. Σου το λέω. Το βιβλίο είναι για να μας ανοίγει τα μάτια, διαβάζω σημαίνει οξύνω την παρατήρηση και τη σκέψη μου, προκαλώ και τροφοδοτώ τη φαντασία μου, αναπτερώνω το ηθικό μου. Πάντα ανοιχτά, πάντα άγρυπνα τα μάτια της ψυχής μου, είπε ο Σολωμός..."

Η Μάρω Δούκα θα είναι αύριο στη Δημοτική Βιβλιοθήκη Χανίων. Σίγουρα εκείνος ο ηλικιωμένος βιβλιοθηκάριος δεν θα είναι, και το αναγνωστήριο δεν είναι όπως παλιά. Τώρα υπάρχουν μικρά τραπέζια με υπολογιστές και μεγάλες χαμηλές πολυθρόνες. Το βιβλίο θέλει σεργιάνι, της έλεγε ο ηλικωμένος βιβλιοθηκάριος. Για τούτο το σεργιάνι θα μιλήσει και για την αγάπη που έχει πολλές ερωτήσεις, όπως της είχε πει ενα μικρό παιδί κάποτε...

Αλλά για το βιβλίο, θα τα ξαναπούμε. Τώρα, μιλήσαμε για την πρώτη μας στη Βιβλιοθήκη. Όπως του μπόμπιρα των φωτογραφιών. Για το καλωσόρισμα στο σεργιάνι!