Εθνική Πολιτική Βιβλιοθηκών: το παράδειγμα της Φινλανδίας

Ψάχνοντας στο Διαδίκτυο για δημοσιεύματα σχετικά με τις πολιτικές βιβλιοθηκών, έπεσα σε ένα δημοσίευμα του 2011 για τις βιβλιοθήκες της Φινλανδίας από το περιοδικό Information Today. Το κείμενο υπογράφεται από την Barbro Wigell-Ryynänen, σύμβουλο πολιτιστικών υποθέσεων του Φινλανδικού Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού (έχουν και αυτοί ενιαίο Υπουργείο!)  με αφορμή τις συζητήσεις για εθελοντές βιβλιοθηκονόμους και το κλείσιμο βιβλιοθηκών στη Μεγάλη Βρετανία (αυτό το πρόβλημα είναι εξαιρετικά οξύ στη χώρα που κάποτε ήταν πρωτοπόρα και παράδειγμα).

Στο άρθρο αυτό, η συντάκτριά του έλεγε πολλά και αξιοπρόσεκτα πράγματα, που ίσως σε κάποιον που δεν ξέρει θα μπορούσαν να φανούν και υπερβολές!  Έλεγε λοιπόν, ανάμεσα στα άλλα, ότι στη χώρα της έχουν νόμο για τις Βιβλιοθήκες από το 1928, ότι έχουν Εθνική Πολιτική για τις Βιβλιοθήκες, ότι στο Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού υπάρχει υπηρεσία αρμόδια για  τη λειτουργία των δημόσιων βιβλιοθηκών (προϋπολογισμοί, εθνικές πολιτικές και προγράμματα, χορηγίες κτλ.), και ότι παρέχονται στους επισκέπτες/χρήστες των βιβλιοθηκών δωρεάν υπηρεσίες πρόσβασης σε δίκτυο ασυρματικής επικοινωνίας (WIFI). 

Επειδή το δημοσίευμα ήταν του 2011, ανέτρεξα στον επίσημο ιστότοπο των Φινλανδικών βιβλιοθηκών για να επιβεβαιώσω ή να εντοπίσω τυχόν μεταβολές. Εκεί βρήκα πληροφορίες για όλους τους τύπους βιβλιοθηκών της χώρας, για τις πολιτικές, τα προγράμματα και τις εκδόσεις τους, ενώ βρήκα και την Εθνική Πολιτική Βιβλιοθηκών (Finnish Public Library Policy 2015).

Θέλοντας να ορίσω την έννοια της εθνικής πολιτικής για τις βιβλιοθήκες, θα ξεκινούσα καταρχάς από την έννοια της πολιτικής για την πληροφόρηση, Η εθνική πολιτική πληροφόρησης, περιλαμβάνει αρχές, θεσμούς και κανόνες, ενέργειες και δράσεις σε εθνικό επίπεδο, για ζητήματα δημιουργίας, επεξεργασίας, ροής, πρόσβασης, διαχείρισης και χρήσης των πληροφοριών. Φυσικά, η πολιτική αυτή αφορά όλες τις πλευρές της δημόσιας ζωής - υγεία, ασφάλεια, εκπαίδευση, δημόσια διοίκηση κτλ. και θα ήταν αναγκαίο και χρήσιμο να υπάρχει ένας τέτοιος σχεδιασμός.  Η εθνική πολιτική βιβλιοθηκών είναι το πλαίσιο για τη σχεδιασμένη και συντονισμένη ανάπτυξη των βιβλιοθηκών μιας χώρας, το οποίο προτείνεται ή/και υιοθετείται από μια κυβέρνηση. Παίρνει στοιχεία από την πολιτική πληροφόρησης, αλλά και άλλες πολιτικές σε μια χώρα, όπως είναι οι πολιτικές για την παιδεία και για τον πολιτισμό.

Αντιγράφω παρακάτω (σε ελεύθερη μετάφραση) τα συμπεράσματα από την Έκθεση του NIDA (Network for Information and Digital Access) για τη διατύπωση ενός πλαισίου ανάπτυξης πολιτικής βιβλιοθηκών, ενώ παραδείγματα και παρουσίαση της μελέτης μπορεί κανείς να διαβάσει και σε εισήγηση της προέδρου του NIDA σε συνέδριο της IFLA (μάλιστα μία μελέτη περίπτωσης είναι και αυτή της Φινλανδίας):

• Η εθνική πολιτική βιβλιοθηκών είναι μέρος ενός μεγαλύτερου μωσαϊκού πολιτικών που σχετίζονται με την πληροφορία αλλά ταυτόχρονα και με  άλλα ζητήματα όπως είναι η εκπαίδευση.
• Η εθνική πολιτική βιβλιοθηκών σχετίζεται με τις πολιτικές, οικονομικές και κοινωνικές ανάγκες και συνθήκες  της χώρας.
• Η νομοθεσία για τις βιβλιοθήκες καθορίζει  την ύπαρξη και τις αρμοδιότητες των βιβλιοθηκών, κάτι που διασφαλίζεται με την εθνική πολιτική βιβλιοθηκών.
• Η εθνική πολιτική βιβλιοθηκών, αφού εγκριθεί από την κυβέρνηση, παρέχει το πλαίσιο για τη λειτουργία των βιβλιοθηκών (συμπεριλαμβανομένης και της οικονομικής υποστήριξης).
• Η ύπαρξη αρμόδιου οργάνου εντός της κυβέρνησης για την ανάπτυξη των βιβλιοθηκών διευκολύνει τη διατύπωση μιας πραγματικά εθνικής πολιτικής βιβλιοθηκών.
• Οι εθνικές στρατηγικές και πολιτικές για τις βιβλιοθήκες προσδίδουν στις βιβλιοθήκες αξιοπιστία και πολιτική ορατότητα, κάτι που συχνά λείπει. Έτσι, αναγνωρίζεται ο σημαντικός ρόλος που παίζουν οι βιβλιοθήκες στην ανάπτυξη και την ευημερία της κοινωνίας και ενσωματώνεται σε όλες τις κυβερνητικές  πολιτικές και κατευθύνσεις.

Πρέπει να ομολογήσω πως ήταν μια εκπληκτική σύμπτωση η ανάρτηση του Βιβλιοθηκάριου για το δίκτυο βιβλιοθηκών του Ελσίνκι. Έτσι, αντί να απαντήσω με σχόλιο που θα ήταν μακροσκελές, αποφάσισα να δώσω τις πληροφορίες εδώ, απαντώντας ταυτόχρονα και σε προγούμενη ανάρτησή του για την ανάγκη σχεδιασμού της πολιτικής βιβλθιοθηκών.

Φυσικά και συμφωνώ για την ανάγκη σχεδιασμού εθνικής πολιτικής και νομίζω αυτό που χρειάζεται είναι να καθήσουν κάποιοι σε ένα τραπέζι, να συζητήσουν, να καταγράψουν και να συναποφασίσουν. Το πρόσταγμα οφείλει να το δώσει το αρμόδιο Υπουργείο, που θα έχει και την ευθύνη/αρμοδιότητα υλοποίησης αυτής της πολιτικής. Από κει και πέρα, μπορούν να καθοριστούν, με καλή πίστη και συνεργασία, οι αρμοδιότητες και τα όρια δράσης κάθε πλευράς, τόσο του δημόσιου όσο και του ιδιωτικού τομέα (και των χορηγικών ιδρυμάτων συμπεριλαμβανομένων βέβαια).

Σε αναμονή λοιπόν!
.................................................................................


Παλιότερες αναρτήσεις μου με αναφορές στην ανάγκη πολιτικής βιβλιοθηκών:

• Βιβλιοθήκες, πληροφόρηση και λογοκρισία: μια συζήτηση πριν από 27 χρόνια!
• Η Εθνική Βιβλιοθήκη εν έτει 2013, συγγνώμη 1880...
• Οι βιβλιοθήκες, βάση για Εθνική Ανάπτυξη - από πάντα... ως αίτημα! Αφορμή για μια ιστορική αναδρομή.
• Βιβλιοθήκες για να ζήσει ο άνθρωπος και αφήστε με να σας πω τι είναι ποίηση!
• Ο Λένιν και οι βιβλιοθήκες: μία σχέση βαθειά και διαρκής 
• Για μια Εθνική πολιτική βιβλίου και βιβλιοθηκών (μερικές πρώτες σκέψεις και ως συμβολή στις συζητήσεις που έχει ξεκινήσει ο Σύριζα)
• Δημόσιες βιβλιοθήκες και προϋποθέσεις για μια αριστερή πολιτική: συμβολής στο διάλογο συνέχεια...
• Οι βιβλιοθήκες ως χώροι κατανάλωσης ή ως χώροι ειδικών λειτουργιών; Μερικές σκέψεις και πολλά ερωτήματα
• Οι βιβλιοθήκες, ο Σύριζα και η βάσανος για μια πρόταση πάνω σε "χειροπιαστά οράματα"