Με αφορμή τις δολοφονίες 17 ανθρώπων στο Παρίσι την περασμένη
βδομάδα στο Charlie Hebdo κι επειδή γίνονται πολλές αναφορές στο θρησκευτικό
φονταμενταλισμό και στη Τζιχάντ, αλλά και στη γαλλοαλγερινή καταγωγή των δύο
δραστών, ανέτρεξα σε δύο συγγραφείς Αλγερινής καταγωγής που ζουν στη Γαλλία σήμερα. Πρόκειται για τον Γιασμίνα Χάντρα και τον Μωρίς Αττιά και αναφέρομαι σε δικές τους κουβέντες και σε δυο βιβλία τους που έχω διαβάσει παλιότερα.
Ξεκινώ με τον Γιασμίνα Χάντρα και το "Τρομοκρατικό χτύπημα" (εκδ. Καστανιώτη, 2006). Είναι ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον βιβλίο, το οποίο μέσα από την ίδια την ιστορία που αφηγείται, τις σκηνές αγριότητας και καταστροφών που περιγράφει, τις σκέψεις και τα αισθήματα που καταγράφει και από τις δύο πλευρές (ο πρωταγωνιστής είναι Παλαιστίνιος γιατρός που ζει στο Ισραήλ και η γυναίκα του αποκαλύπτεται ότι είναι η καμικάζι σε επίθεση αυτοκτονίας όπου σκοτώνονται παιδιά) εισάγει τον αναγνώστη στον ιδιαίτερο και σκληρό κόσμο του θρησκευτικού και εθνοτικού μίσους και φανατισμού.
Ο Γιασμίνα Χάντρα είναι Αλγερινός συγγραφέας που εδώ και χρόνια ζει στη Γαλλία. Το πραγματικό του όνομα είναι Μοχάμεντ Μουλεσεχούλ, καθιέρωσε όμως το ψευδώνυμο αυτό για να αποφύγει τη λογοκρισία του στρατού στη χώρα του.
 |
| Με τη Γιασμίνα να σερβίρει και τον Μοχάμεντ ευχαριστημένο που έχει φιλοξενούμενους στο τραπέζι του, ο Ανταίος Χρυσοστομίδης ομολογεί: "στο σπίτι του Χάντρα, έχω να το λέω, έφαγα το καλύτερο κουσκούς που έχω φάει ποτέ στη ζωή μου" (από την εκπομπή στη ΝΕΤ) |
Αφού είχα διαβάσει το βιβλίο, γνώρισα τον Γιασμίνα Χάντρα και από ... πιο κοντά μέσα από την πολύ καλή εκπομπή της ΕΡΤ στο πλαίσιο της σειράς "Οι Κεραίες της εποχής μας" με τον Ανταίο Χρυσοστομίδη και τη Μικέλα Χαρτουλάρη. Η σειρά αυτή ήταν από τις καλύτερες εκπομπές της τηλεόρασης, ενώ στη συνέχεια ο Χρυσοστομίδης κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Καστανιώτη τα βιβλία "Οι Κεραίες της εποχής μου: Ταξιδεύοντας με 33 διάσημους συγγραφείς σ' ένα δωμάτιο" και "Οι κεραίες της εποχής μου ΙΙ: Ταξιδεύοντας με άλλους 30+1 διάσημους συγγραφείς απ' όλο τον κόσμο", στα οποία μεταφέρονται οι εμπειρίες από τις συναντήσεις με συγγραφείς απ' όλο τον κόσμο. Η συζήτηση με το Γιασμίνα Χάντρα είχε ως επίκεντρο, πέρα από τα προσωπικά/βιογραφικά στοιχεία, τη νοοτροπία και τη στάση των Αράβων απέναντι στον υπόλοιπο κόσμο (μένοντας πιστός ο ίδιος στην αραβική του ταυτότητα), το χαρακτήρα των εξουσιών, το έλλειμμα δημοκρατίας, τη διαφθορά και το ρόλο της θεσμοθετημένης θρησκείας.
¨Ελεγε ο Γιασμίνα Χάντρα το 2007:
"Πάντα υποστήριζα ότι η στροφή στον φονταμενταλισμό δεν είναι ένα θρησκευτικό ζήτημα. Συνήθως αναφερόμαστε στη θρησκεία, ενώ το θέμα είναι σαφέστατα πολιτικό και έχει σχέση με τη βαθιά ριζωμένη διαφθορά που χαρακτηρίζει την εξουσία σε κάθε αραβική χώρα... [Όμως] η διαφθορά ανθεί σε κοινωνίες που δεν έχουν διεξόδους... Κανένας Άραβας ηγέτης δεν αντέδρασε σοβαρά στην αμερικάνικη εισβολή [εννοεί στο Ιράκ], κανένας δεν την κατήγγειλε, κανένας δεν προσπάθησε να υπερασπιστεί την αξιοπρέπεια των Αράβων. Κι επειδή δεν το κάνουν αυτοί, αναλαμβάνουν να το κάνουν οι άλλοι, οι οπαδοί της Τζιχάντ..." *
¨Ελεγε ο Γιασμίνα Χάντρα το 2007:
"Πάντα υποστήριζα ότι η στροφή στον φονταμενταλισμό δεν είναι ένα θρησκευτικό ζήτημα. Συνήθως αναφερόμαστε στη θρησκεία, ενώ το θέμα είναι σαφέστατα πολιτικό και έχει σχέση με τη βαθιά ριζωμένη διαφθορά που χαρακτηρίζει την εξουσία σε κάθε αραβική χώρα... [Όμως] η διαφθορά ανθεί σε κοινωνίες που δεν έχουν διεξόδους... Κανένας Άραβας ηγέτης δεν αντέδρασε σοβαρά στην αμερικάνικη εισβολή [εννοεί στο Ιράκ], κανένας δεν την κατήγγειλε, κανένας δεν προσπάθησε να υπερασπιστεί την αξιοπρέπεια των Αράβων. Κι επειδή δεν το κάνουν αυτοί, αναλαμβάνουν να το κάνουν οι άλλοι, οι οπαδοί της Τζιχάντ..." *
Ο Μωρίς Αττιά, είναι Γάλλος συγγραφέας, ψυχαναλυτής, ψυχίατρος και σεναριογράφος που γεννήθηκε στην Αλγερία σε μια φτωχή σεφαραδίτικη οικογένεια και ζει στη Γαλλία. Συγγραφέας αστυνομικών μυθιστορημάτων (νουάρ), χρησιμοποιεί ως κεντρικό ήρωα τον αστυνομικό Πάκο Μαρτίνεθ για να αναφερθεί στο Μάη του '68, στο ζήτημα της Αλγερίας, στο ρατσισμό, στη μετανάστευση και στην προσφυγιά, στα σύγχρονα πολιτικά και κοινωνικά προβλήματα. (είχα ξαναγράψει εδώ)
Η ιστορία στο βιβλίο του "Η κόκκινη Μασσαλία" εκτυλίσσεται στη Μασσαλία τους μήνες Ιανουάριο έως Ιούνιο 1968, με πολλά πρόσωπα (ανθρώπους του υποκόσμου αλλά και μέλη αριστερίστικων οργανώσεων όλων των αποχρώσεων) και πολλή πλοκή, με επίκεντρο το ρόλο του κράτους και με αναφορές στο Μάη του '68, στο ρόλο της παρακρατικής οργάνωσης SAC και των γκωλικών, στην Αλγερία και στους Αρμενίους.
Και ο Μωρίς Αττιά είναι ένας από τους συγγραφείς τους οποίους συνάντησαν οι Μικέλα Χαρτουλάρη και Ανταίος Χρυσοστομίδης και περιλαμβάνονται στις Κεραίες της εποχής μας. Στη συνάντηση που έγινε το 2010, ο Αττιά διηγείται τα παιδικά του χρόνια στην Αλγερία, τότε που Εβραίοι, Άραβες, Γάλλοι, Ισπανοί, Έλληνες, Ιταλοί ζούσαν στο Αλγέρι, όλοι μαζί κι ο καθένας με τη δική του κουλτούρα. Και κάνει λόγο για τα πολιτικά παιχνίδια που παίχτηκαν εκείνη την εποχή, τότε που ο Ντε Γκωλ ήθελε να κρατήσει την Αλγερία γαλλική αποικία και γι' αυτό έδωσε γαλλική υπηκοότητα στους αλγερινούς εβραίους που είχαν αραβική καταγωγή και κουλτούρα. Και, όπως το μεταφέρει ο Χρυσοστομίδης:
"Όταν λίγα χρόνια αργότερα, οι Γάλλοι αναγκάζονται να εγκαταλείψουν την Αλγερία, μαζί τους θα φύγουν και οι αλγερινοί εβραίοι οι οποίοι, πηγαίνοντας στη νέα τους πατρίδα, θα έχουν να αντιμετωπίσουν την περιφρόνηση και το ρατσισμό των veritable Γάλλων που ξαφνικά αναρωτιόντουσαν τι ήθελαν αυτοί οι "μαυροπόδαροι" εδώ" **
Όταν ο ήρωας στην Κόκκινη Μασσαλία αφηγείται τη ζωή του και περιγράφει πώς ένιωσε όταν έφτασε στη Γαλλία, σίγουρα ο αναγνώστης διαβάζει στοιχεία από την αυτοβιογραφία του ίδιου του συγγραφέα:
"Πιε-νουάρ, έφτασα σε τούτη την πόλη στα τέλη της άνοιξης του '62. Πέντε χρόνια αργότερα, ακόμη δυσκολευόμουν να θυμηθώ τα ονόματα των οδών, των συνοικιών, των ανθρώπων. Δεν αισθανόμουν σπίτι μου. Ούτε μουσαφίρης, ούτε τουρίστας, ούτε τίποτα. Ένας εξόριστος χωρίς ελπίδα επιστροφής. Ούτε καν ένα σπήλαιο σαν του Αγίου Ιωάννη για να βρίσκω καταφύγιο στη μοναξιά· μόνο κάποιες αίθουσες κινηματογράφου για να λησμονώ το παρόν μου. Ο Κουπιγκιάν... η Ιρέν... οι τελευταίοι εναπομείναντες της οικογένειας του Σουκρούν, του συναδέλφου μου που ήταν νεκρός, δολοφονημένος από την OAS στην Αλγερία..."
Και να πώς καταλήγει ο ίδιος ο Μωρίς Αττιά το 2010, περιγράφοντας τη ζωή στη Γαλλία:
"... Η ζωή είναι όλο και πιο σκληρή, υπάρχει όλο και μεγαλύτερη ανεργία. Η ανεργία αυξάνεται ενώ ταυτόχρονα ζητάνε από τους χαμηλόμοσθους και τις μεσαίες τάξεις να κάνουν θυσίες. Και σκέφτομαι: όπως στη Γαλλία το '68 διαδέχτηκε το '36 περίπου τριάντα χρόνια μετά, έτσι και τώρα ίσβς κάποια στιγμή πούμε: Φτάνει πιά! Το πρόβλημα είναι ότι δεν ζούμε την ίδια πολιτική μορφολογία. Οι άνθρωποι φοβούνται, φοβούνται πως θα χάσουν τη δουλειά τους, πως θα μείνουν άστεγοι. Κι όπως γνωρίζουμε, ο φόβος συγκρατεί τους ανθρώπους και δεν τους αφήνει να εξεγερθούν.
Εγώ, προσωπικά, ελπίζω πάντα ότι η επανάσταση θα γίνει μια μέρα".
--------------------------------------------------
Και ο Μωρίς Αττιά είναι ένας από τους συγγραφείς τους οποίους συνάντησαν οι Μικέλα Χαρτουλάρη και Ανταίος Χρυσοστομίδης και περιλαμβάνονται στις Κεραίες της εποχής μας. Στη συνάντηση που έγινε το 2010, ο Αττιά διηγείται τα παιδικά του χρόνια στην Αλγερία, τότε που Εβραίοι, Άραβες, Γάλλοι, Ισπανοί, Έλληνες, Ιταλοί ζούσαν στο Αλγέρι, όλοι μαζί κι ο καθένας με τη δική του κουλτούρα. Και κάνει λόγο για τα πολιτικά παιχνίδια που παίχτηκαν εκείνη την εποχή, τότε που ο Ντε Γκωλ ήθελε να κρατήσει την Αλγερία γαλλική αποικία και γι' αυτό έδωσε γαλλική υπηκοότητα στους αλγερινούς εβραίους που είχαν αραβική καταγωγή και κουλτούρα. Και, όπως το μεταφέρει ο Χρυσοστομίδης:
 |
| Από την εκπομπή στη ΝΕΤ στο πλαίσιο της σειράς "Οι Κεραίες της εποχής μας" |
Όταν ο ήρωας στην Κόκκινη Μασσαλία αφηγείται τη ζωή του και περιγράφει πώς ένιωσε όταν έφτασε στη Γαλλία, σίγουρα ο αναγνώστης διαβάζει στοιχεία από την αυτοβιογραφία του ίδιου του συγγραφέα:
"Πιε-νουάρ, έφτασα σε τούτη την πόλη στα τέλη της άνοιξης του '62. Πέντε χρόνια αργότερα, ακόμη δυσκολευόμουν να θυμηθώ τα ονόματα των οδών, των συνοικιών, των ανθρώπων. Δεν αισθανόμουν σπίτι μου. Ούτε μουσαφίρης, ούτε τουρίστας, ούτε τίποτα. Ένας εξόριστος χωρίς ελπίδα επιστροφής. Ούτε καν ένα σπήλαιο σαν του Αγίου Ιωάννη για να βρίσκω καταφύγιο στη μοναξιά· μόνο κάποιες αίθουσες κινηματογράφου για να λησμονώ το παρόν μου. Ο Κουπιγκιάν... η Ιρέν... οι τελευταίοι εναπομείναντες της οικογένειας του Σουκρούν, του συναδέλφου μου που ήταν νεκρός, δολοφονημένος από την OAS στην Αλγερία..."
Και να πώς καταλήγει ο ίδιος ο Μωρίς Αττιά το 2010, περιγράφοντας τη ζωή στη Γαλλία:
"... Η ζωή είναι όλο και πιο σκληρή, υπάρχει όλο και μεγαλύτερη ανεργία. Η ανεργία αυξάνεται ενώ ταυτόχρονα ζητάνε από τους χαμηλόμοσθους και τις μεσαίες τάξεις να κάνουν θυσίες. Και σκέφτομαι: όπως στη Γαλλία το '68 διαδέχτηκε το '36 περίπου τριάντα χρόνια μετά, έτσι και τώρα ίσβς κάποια στιγμή πούμε: Φτάνει πιά! Το πρόβλημα είναι ότι δεν ζούμε την ίδια πολιτική μορφολογία. Οι άνθρωποι φοβούνται, φοβούνται πως θα χάσουν τη δουλειά τους, πως θα μείνουν άστεγοι. Κι όπως γνωρίζουμε, ο φόβος συγκρατεί τους ανθρώπους και δεν τους αφήνει να εξεγερθούν.
Εγώ, προσωπικά, ελπίζω πάντα ότι η επανάσταση θα γίνει μια μέρα".
--------------------------------------------------
* Στο σημείο αυτό, θα προστρέξω και πάλι στο εξαιρετικό βιβλίο του Σταύρου Ζουμπουλάκη "Ο Θεός στην Πόλη" (είχα αναφερθεί πριν από ένα χρόνο εδώ), όπου στο κείμενό του με τίτλο "Ο Θεός επιστρέφει στην Ευρώπη;", γραμμένο το 1997, λέει:
"... Ο ισλαμισμός (όπως κακώς έχει επικρατήσει να λέγεται, λες και ταυτίζεται το σημερινό πολιτικό Ισλάμ με τη θρησκεία του Ισλάμ στο σύνολό της) δεν έχει ως μόνο πεδίο δράσης του τις παραδοσιακά μουσουλμανικές κοινωνίες ... αλλά και τα προάστια των ευρωπαϊκών πόλεων, ιδίως της Γαλλίας και της Αγγλίας, με σκοπό τη συγκρότηση, μέσα στην κοινωνία, κοινότητας με κύριο στοιχείο ταυτότητας το Ισλάμ... Οι νεαροί μουσουλμάνοι, γεννημένοι στις χώρες υποδοχής, θεωρούν χίμαιρα τις προσδοκίες ενσωμάτωσης και ανακαλύπτουν μάλλον, παρά προσλαμβάνουν από τους γονείς τους, την πίστη στο Ισλάμ και την ασφάλεια της κοινότητας των ομοπίστων... Ο ισλαμισμός λοιπόν ... είναι πολιτικό κίνημα ... Η ισλαμική θρησκεία είναι απλώς ένα στοιχείο της ιδεολογίας αυτού του κινήματος... Πιστεύει κανείς στα σοβαρά ότι όσα συμβαίνουν τα τελευταία χρόνια στην αλγερία είναι έκφραση της διδασκαλίας του Κορανίου και των χαντίθ; Όποιος θέλει να κατανοήσει όσα συμβαίνουν εκεί ας μη χάνει τον καιρό του μελετώντας τα μεγάλα κείμενα του Ισλάμ και τις ερμηνείες τους, ας επιδοθεί καλύτερα στη μελέτη πολιτικών και κοινωνιολογικών αναλύσεων για τη χώρα αυτή και στην ανάγνωση του Τύπου..."
** μαυροπόδαροι είναι οι άλλως λεγόμενοι πιε-νουάρ, οι κάτοικοι της γαλλικής Αλγερίας με γαλλική καταγωγή, καθώς και οι Σεφαραδίτες Εβραίοι κάτοικοι της Αλγερίας
----------------------------------------------------
----------------------------------------------------
 |
| Ένα από τα δύο σχέδια του 87χρονου Albert Uderzo, δημιουργού του Αστερίξ, στη μνήμη των θυμάτων του Charlie Hebdo. Απέναντι στον οργισμένο Αστερίξ, ένας Μωάμεθ που δακρύζει και συγχωρεί, όπως απεικονίζεται στο εξώφυλλο του αυριανού φύλλου του Charlie Hebdo (πρώτη εικόνα της σελίδας) |
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου