Βιβλιοθήκες για να ζήσει ο άνθρωπος και αφήστε με να σας πω τι είναι ποίηση!

Βιβλιοθήκες της ανθρωπιάς, βιβλιοθήκες για να ζήσει ο άνθρωπος. Έτσι τελειώνει ο Στέφανος Μπεκατώρος (1947-2006) τη δική του συμβολή στο βιβλιαράκι που κυκλοφόρησε το 1999 από τις εκδόσεις Παρουσία με τίτλο "Βιβλιοθήκες: Γιατί δεν έχουμε; Τι πρέπει να γίνει;" και στο οποίο έγραφαν επίσης οι Κατερίνα Θανοπούλου και Σοφία Παλαμιώτη. Βιβλιοθήκες λοιπόν για να ζήσει ο άνθρωπος ζητούσε ο ιδιαίτερος αυτός άνθρωπος που έφυγε πρόωρα, παραφράζοντας τον τίτλο στο βιβλίο του Alexander Schmemann  "For the Life and the World"  όπως τον απέδωσε στα ελληνικά ο Ζήσιμος Λορεντζάτος: "Για να ζήσει ο κόσμος."

Να πώς αρχίζει το κείμενό του (του 1999!):

"Μου φαίνεται δυστύχημα, νιώθω ντροπή, που πρέπει να ξαναγράψω για τις βιβλιοθήκες, ζώντας μέσα στη διάπυρη απελπισία των ημερών αυτών οπού μακελεύονται άνθρωποι πλάι μας, άμαχοι μάλιστα και ανυπεράσπιστοι, γυναίκες, γέροντες, παιδάκια, τόσοι άνθρωποι που ξεσπιτώνονται και γίνονται πρόσφυγες με τόσο παράλογο τόσο κυνικό τρόπο...."

Με χειμαρρώδη και ιδιαίτερα καυστικό λόγο (το 1999, όχι σήμερα), ο Μπεκατώρος επικαλείται τον Νόαμ Τσόμσκυ για να ερμηνεύσει την κατάσταση στον κόσμο και στη χώρα μας και να αντικρούσει τη "Μαφία, που κυβερνά και ελέγχει ολόκληρο τον κόσμο, κυβερνά και ελέγχει κυβέρνηση, τα ΜΜΕ και τη βιομηχανία των δημοσίων σχέσεων, μια Μαφία που έχει αυτονομηθεί από τον λαό και κύριο και πρώτο σκοπό της έχει την αύξηση του κέρδους...". 

Και διατυπώνει μια σειρά προτάσεις για τις βιβλιοθήκες και για την πολιτική βιβλιοθηκών, για τις οποίες δεν έχει πολλές ελπίδες, όπως γράφει, ότι θα ληφθούν σοβαρά υπόψη. Αμέσως εξηγεί το γιατί: 

"Εκπαίδευση των παιδιών μας ορθή (σε όλες τις  βαθμίδες), πολιτική για τον πνευματικό πολιτισμό και για την επιμόρφωση και καλλιέργεια του λαού μας, βιβλιοθήκες πάσης φύσεως (σχολικές/λαϊκές, πανεπιστημιακές, ειδικές, ερευνητικές κ.ά.) δεν πρόκειται να αποκτήσουμε αν δεν αλλάξουμε γραμμή πλεύσεως..."

Ο Στέφανος Μπεκατώρος ήταν χημικός, ήταν βιβλιοθηκάριος, ήταν και ποιητής, ανήκε στη λεγόμενη γενιά του '70. Δεν είμαι ειδική και δεν μπορώ να εκφραστώ παραπέρα πάνω σ' αυτό, είμαι όμως αναγνώστρια ποίησης και ξεχωρίζω μερικά.

 Σπαρακτικό το ποίημά του για την ποίηση "Περιγραφή της ιδιωτικής κάμαρας" (από τη συλλογή Πατριδογνωσία, 1972):

Αφήστε με να πω τι είναι ποίηση
αφήστε με να απαντήσω τι είναι ποίηση
κύριοι
ένα καντήλι που καίει αίμα
το αίμα μου
καθώς εκείνο σπαρταράει
από την έλλειψη οξυγόνου
κι οι άλλοι πνίγουνται από τον μαύρο αγέρα
εγώ είμαι το φυτίλι που αλλάζει κάθε νύχτα
όταν ο πυρετός το καίει και το μαυρίζει
όταν η πίεση του ουρανού
κάτω απ' τον άλλο ουρανό το απειλεί
όταν ο ουρανός με θέλει άγγελο
και δεν μπορώ να είμαι
όταν ο ουρανός με θέλει καθώς πρέπει νεκρό
και δεν μπορώ να είμαι -
όχι όπως οι άλλοι νεκροί
που διώχνουν το πρόσωπο και δεν το θέλουν
ή δεν το μπορούν.

Αφήστε με να πω τι είναι ποίηση
κύριοι
προτού με δέσει στη γραβάτα του ο χρόνος
προτού οι άλλοι με πεινάσουν
και γυρίζω στους δρόμους ζητιανεύοντας
εγώ επιστρέφω μόνος στην πατρίδα
πεινώ από μέσα
διψώ από μέσα
λίγο ψωμί
λίγο νερό του άλλου κόσμου
εδώ -

μέσα στον ξένο πυρετό
και την αλλότρια λησμοσύνη. 

Αλλά και "Το δάκρυ" (από τη συλλογή Περιορισμένος χώρος, 1975) 

Όπως τα δάκρυ έτσι έρχεται το ποίημα μέσα από τις βαθιές χαραγματιές
του σώματός μου. Βγαίνει απ' το σώμα μου
στο χώμα πέφτει κάποτε - κόκκινο ρόδο
και γίνεται χίλια κομμάτια κόκκινα
στον ουρανό πετάει κάποτε - το κόκκινο μαντήλι
που έφυγε από τα χέρια του παιδιού
στα χέρια πέφτει κάποτε - κόκκινος θρόμβος
γεμίζοντας ένα λευκό χαρτί.

Ό,τι κι αν γίνει
θα επιστρέψει κάποτε το ποίημα
ό,τι κι αν γίνει
θα σε γυρέψει κάποτε το ποίημα
ήσυχο κλάμα του νερού στην πηγή
φύλλωμα δέντρου όπως ξεψυχάει το απόγευμα
βιβλίο που φαγώθηκε απ' τη σκόνη
και την υγρασία κι έμεινε
στη μοναξιά καιρό.

Όπως το δάκρυ κι όπως το αναφυλλητό -
φτάνει μια μέρα που όλα γύρω γέρνουν κλείνει
ο κορμός χάνεται σβήνει ο ουρανός και μόνο
μένουν τα λόγια πάνω στο χαρτί κι η μουσική
πριν απ' τα λόγια πριν απ' το χώμα πριν
απ' τον ουρανό
κι όμως
μετά απ' το ποίημα. έτσι -
όπως το δάκρυ κι όπως το αναφυλλητό.

Αρχικά, είχα ξεκινήσει αντιγράφοντας το ποίημά του "Ελληνικός Χειμώνας" (από την ποιητική συλλογή Οδός Κυδαθηναίων , Πλέθρον, 1991), μου ταίριαζε στη διάθεση, στην εικόνα της μέρας, στην κατάσταση της εποχής.

κι ο άξιος εύκολα μένει στ’ όνειρο
κι ο άξιος με γυμνό σώμα πολεμά το επίγειο κράτος
Ν.Δ. ΚΑΡΟΥΖΟΣ

Σήμερα στάχτη ο ουρανός.
Σύννεφα καπνοί του πολέμου
κι εσύ σ’ αυτή την κάμαρη
της κρύας μοναξιάς
έρχεσαι
για ν’ ανοίξεις το παράθυρο
σ’ αυτό τον τόπο που ξεριζώνεται
από τον άνεμο της αδικίας.
Πώς ν’ αντέξεις.
Αιώνων βροχή
ακατάπαυτη από μοχθηρία
και ολιγόνοια γδέρνει τα κόκαλα
του άξιου
μα εκείνος
βλέποντας πάνω
μένει ακόμη
ορθός.
Πώς ν’ αντέξεις.
Στάχτη ο τόπος
παγωμένος ουρανός που διώχνει

τα παιδιά του Μια θυμωμένη

θάλασσα εκβράζοντας στην αμμουδιά

κουρέλια σκουπίδια σκοινιά

σάπιους καρπούς αδύναμα σανίδια.

Ας ελπίσουμε ότι ο Χειμώνας θα φέρει την Άνοιξη, τότε που "Έρχονται ακόμη τα πουλιά" (ομότιτλο ποίημα από την συλλογή  "Κομμάτια για τρία δάκτυλα", εκδόσεις Αίνος, 2005):

Έρχονται ακόμη τα πουλιά την Άνοιξη ναι
Ακόμη έρχονται ακούμε τις φωνούλες εκεί
Ψηλά κάτω στην δίνη οπού βρεθήκαμε
Δεν τα βλέπουμε και δεν μας βλέπουν
Τί να ιδούν τα κακόμοιρα δεν έχουν
Τίποτε να ιδούν φτερουγίζουν μόνα
Σκορπίζοντας το τραγούδι τους 
Καλές ελπίδες και θάρρος
Να φέρει στους φτωχούς
Ολομόναχους σε όλους
Τους κλεμμένους από
Την πικρή ζωή.

Στην ίδια συλλογή, αφηγείται "Όσα εζήσαμε":

Η πίκρα κάθεται στα μάτια μας και στα δάκτυλα
Κι ο μαύρος σκύλος κουλουριασμένος φωλιάζει
Μέσα στην καρδιάμας φιδάκι ήσυχο πουλί
Και τραγουδάει γλυκά όσα εζήσαμε.

Στο τελευταίο κάνει αναφορά στο Κοντσέρτο de Aranjuez του Rodrigo (εδώ με τον δεξιοτέχνη της κιθάρας John Williams).

Αφιερώνω την ανάρτηση στη μνήμη του κοριτσιού στη Θεσσαλονίκη που έφυγε τις προηγούμενες μέρες, γιατί το 2013 δεν είχαν ηλεκτρικό, δεν είχαν χρήματα, η μάνα του δεν είχε δουλειά, ήταν ξένοι, δεν είχαν στον ήλιο μοίρα... Δίχως να προλάβει να τραγουδήσει όσα έζησε, δεν έζησε... Πικρή που είναι η ζωή...

Αφήστε με να πω τι είναι ποίηση
αφήστε με να απαντήσω τι είναι ποίηση
κύριοι
ένα καντήλι που καίει αίμα
το αίμα μου
καθώς εκείνο σπαρταράει
από την έλλειψη οξυγόνου
κι οι άλλοι πνίγουνται από τον μαύρο αγέρα...
 

Πώς να μιλήσω άλλο για βιβλιοθήκες απόψε;


Σημ. Αφιέρωμα στον Στέφανο Μπεκατώρο υπάρχει στο  ποιείν.gr. Τα δύο ποιήματα "Περιγραφή της ιδιαωτικής κάμαρας" και "Το δάκρυ" τα μετέφερα από το ιστολόγιο  Ένα λιβάδι μέσα στην ομίχλη που ονειρεύεται. Είχα δανειστεί τη συλλογή "Κομμάτια για τρία δάκτυλα" από τη Βιβλιοθήκη του Ιδρύματος Ευγενίδη, ενώ το βιβλίο για τις Βιβλιοθήκες υπάρχει στην προσωπική μου βιβλιοθήκη.