tag:blogger.com,1999:blog-4032402204310644668.post149232618289763839..comments2024-03-27T10:31:08.655+02:00Comments on Καγκουρώ: «Κόμποι και λόγων ευμορφία»: η γλώσσα της λογοτεχνίας από την πλευρά μιας αναγνώστριαςΚατερίνα Τοράκηhttp://www.blogger.com/profile/02428172203922963352noreply@blogger.comBlogger1125tag:blogger.com,1999:blog-4032402204310644668.post-35715042298435310252017-12-03T00:30:04.987+02:002017-12-03T00:30:04.987+02:00Θέλω κατ’ αρχήν να εκφράσω τα συγχαρητήριά μου στη...Θέλω κατ’ αρχήν να εκφράσω τα συγχαρητήριά μου στην ΕΛΕΤΟ για την εξαιρετική συζήτηση «Γλώσσα και ορολογία στη λογοτεχνία», που οργάνωσε στο πλαίσιο των εργασιών του 11ου συνεδρίου της. Και, βέβαια, τη χαρά μνου που είδα στο προεδρείο τον σεβαστό καθηγητή Θεοδόση Τάσιο, δάσκαλο της δικής μου γενιάς (απόφοιτοι του 1978) στο Μετσόβιο.<br /><br />Με αφορμή την εισήγηση της Κατερίνας Τοράκη «από τη μεριά του αναγνώστη», θα αναφερθώ στο σημείο της ομιλίας της για το χειρισμό εκ μέρους του συγγραφέα ειδικών θεμάτων μέσα στην αφήγηση, δηλαδή κάποιων πεδίων που απαιτούν ειδική γνώση. Παίρνοντας, λοιπόν, αφορμή από κάποια παραδείγματα που ανέφερε, πρέπει να ξέρουμε ότι όταν η Καρυστιάνη έγραψε το «Σουέλ» είχε μακρά και επίμονη συνεργασία με τον καπετάν Τζώρτζη Μαράτο, που όχι μόνο πέρασε τη ζωή του στα καράβια και τη θάλασσα, αλλά ήταν και εξαιρετικός γνώστης της γλώσσας μας. Όταν ο Ίαν Μακ Γιούαν έγραψε το «Σάββατο», είχε τη συνεργασία ενός διακεκριμένου Βρετανού χειρουργού, ειδικευμένου σε επεμβάσεις στον εγκέφαλο, για να πετύχει τις εντυπωσιακές ιατρικές (χειρουργικές) περιγραφές, που περιλαμβάνονται στο μυθιστόρημά του.<br /><br />Είναι φανερό επομένως ότι παρόμοια προετοιμασία πρέπει να κάνει και ο μεταφραστής, όταν το έργο που μεταφράζει αναφέρεται ή εμπεριέχει ένα ειδικό θέμα. Και επειδή αναφέρθηκαν παραπάνω από δύο υποδειγματικές περιπτώσεις, θα αναφέρω ένα άλλο παράδειγμα, αυτό όμως προς αποφυγήν. Οι «Ολυμπιακοί Αγώνες των Ναζί» του Ρ. Μάντελ είναι ένα βιβλίο εξαιρετικού ενδιαφέροντος, που μεταφράστηκε στα ελληνικά και εκδόθηκε από ένα εκδοτικό επαρχιακής πόλης.<br /><br />Βερολίνο 1936. Η τελευταία Ολυμπιάδα πριν από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, αφού λόγω του πολέμου οι Ολυμπιάδες του 1940 και του 1944 ματαιώθηκαν. Μια Ολυμπιάδα μέσα από την οποία ο Χίτλερ ήθελε να δείξει σ’ όλο τον κόσμο το «μεγαλείο» του «χιλιετούς», όπως βαυκαλιζόταν, «Ράιχ». Και είχε, όντως, καινούργια εντυπωσιακά στοιχεία αυτή η Ολυμπιάδα σε σύγκριση με τις προηγούμενες. Έγινε για πρώτη φορά αφή της Ολυμπιακής φλόγας από την αρχαία Ολυμπία, κινηματογραφήθηκαν οι αγώνες από την περίφημη Λένι Ρίφενσταλ, ενώ έδωσε το παρόν με την Ελληνική αντιπροσωπεία και ο (γέρος πια) Σπύρος Λούης, που σε ειδική τελετή απένειμε στον «Φύρερ» ένα στεφάνι από κλαδιά ελιάς της Ολυμπίας. Οι τελετές είχαν γενικά μια επιδεικτική μεγαλοπρέπεια. Αυτό βέβαια δεν εμπόδισε τον Χίτλερ να φύγει από το Ολυμπιακό Στάδιο για να μην κάνει την απονομή στον περίφημο νεγροαμερικανό πρωταθλητή Τζέσε Όουενς, τέσσερις φορές χρυσό Ολυμπιονίκη σ’ εκείνους τους αγώνες: 100μ, 200μ, άλμα εις μήκος και σκυταλοδρομία 4Χ100μ. Βλέπετε, ο Όουενς δεν κατέρριπτε μόνο τα ρεκόρ, αλλά και τις ανόητες θεωρίες των Ναζί περί «ανωτερότητας της Αρείας φυλής».<br /><br />Το παραπάνω βιβλίο, επομένως, αναφέρεται σε ένα θέμα με ιδιαίτερη ιστορική και πολιτική σημασία. Ένα θέμα όμως που είχε και σαν αντικείμενο ένα μεγάλο αθλητικό γεγονός. Και περιμένει κανείς ότι κάποιος που αναλαμβάνει μια τέτοια μετάφραση έχει άρτιες αθλητικές γνώσεις. Και αν δεν έχει, απευθύνεται σε έναν αθλητικογράφο ή έναν άνθρωπο του αθλητισμού, ζητώντας τη συνδρομή του. Στο συγκεκριμένο βιβλίο η τραγική ασχετοσύνη της μετάφρασης σε σχέση με την αθλητική ορολογία και περιγραφή (που χρειαζόταν, βέβαια, εξαιρετικά συχνά), κατορθώνει, ίσως λόγω άγνοιας κινδύνου, να καταστρέψει την απόλαυση της ανάγνωσης και να εκνευρίσει τον αναγνώστη. Είναι σαν να καλείς σ’ ένα σχολείο έναν ... παππά να κάνει στους μικρούς μαθητές ... γυμναστική.<br /><br />Συμπερασματικά, ο μεταφραστής (όπως ακριβώς και ο συγγραφέας), όταν αντιμετωπίζει ένα ειδικό θέμα, είναι παραπάνω από απαραίτητο να καταφεύγει σε έναν τεχνικό σύμβουλο με ειδική γνώση του θέματος, έστω και μόνο από στοιχειώδη σεβασμό πρός τον αναγνώστη.<br /><br />Χάρης Κουρής<br />Πολιτικός ΜηχανικόςΧάρης Κουρήςnoreply@blogger.com